अप्पा परिणामप्पा परिणामो णाणकम्मफलभावी ।
भण्यते । सैव कर्मचेतनेति । तमणेगविधं भणिदं तच्च कर्म शुभाशुभशुद्धोपयोगभेदेनानेकविधं त्रिविधं भणितम् । इदानीं फलचेतना कथ्यते — फलं ति सोक्खं व दुक्खं वा फलमिति सुखं वा दुःखं वा । विषयानुरागरूपं यदशुभोपयोगलक्षणं कर्म तस्य फलमाकुलत्वोत्पादकं नारकादिदुःखं, यच्च धर्मानु- रागरूपं शुभोपयोगलक्षणं कर्म तस्य फलं चक्रवर्त्यादिपञ्चेन्द्रियभोगानुभवरूपं, तच्चाशुद्धनिश्चयेन सुखमप्याकुलोत्पादकत्वात् शुद्धनिश्चयेन दुःखमेव । यच्च रागादिविकल्परहितशुद्धोपयोगपरिणतिरूपं कर्म तस्य फलमनाकुलत्वोत्पादकं परमानन्दैकरूपसुखामृतमिति । एवं ज्ञानकर्मकर्मफलचेतनास्वरूपं ज्ञात-
bhAvArtha — jemAn sva te sva -rUpe ane par te par -rUpe (paraspar bheLaseL vinA, spaShTa bhinnatApUrvak) ekIsAthe pratibhAse te gnAn chhe.
jIvathI karAto bhAv te (jIvanun) karma chhe. tenA mukhya be prakAr chhe (1) nirupAdhik (svAbhAvik) shuddhabhAvarUp karma, ane (2) aupAdhik shubhAshubhabhAvarUp karma.
A karma vaDe nIpajatun sukh athavA dukh te karmaphaL chhe. tyAn, dravyakarmarUp upAdhimAn joDAN nahi hovAne lIdhe je nirupAdhik shuddhabhAvarUp karma thAy chhe, tenun phaL to anAkuLatA jenun lakShaN chhe evun svabhAvabhUt sukh chhe; ane dravyakarmarUp upAdhimAn joDAvAne lIdhe je aupAdhik shubhAshubhabhAvarUp karma thAy chhe, tenun phaL vikArabhUt dukh chhe kAraN ke temAn anAkuLatA nathI paN AkuLatA chhe.
A rIte gnAn, karma ane karmaphaLanun svarUp kahyun. 124. have gnAn, karma ane karmaphaLane AtmApaNe nakkI kare chhe —
anvayArtha — [आत्मा परिणामात्मा] AtmA pariNAmAtmak chhe; [परिणामः] pariNAm [ज्ञानकर्मफलभावी] gnAnarUp, karmarUp ane karmaphaLarUp thAy chhe. [तस्मात्] tethI [ज्ञानं कर्म फलं च] gnAn, karma ane karmaphaL [आत्मा ज्ञातव्यः] AtmA chhe em jANavun.