आत्मा हि तावत्परिणामात्मैव, परिणामः स्वयमात्मेति स्वयमुक्तत्वात् । परिणामस्तु चेतनात्मकत्वेन ज्ञानं कर्म कर्मफलं वा भवितुं शीलः, तन्मयत्वाच्चेतनायाः । ततो ज्ञानं कर्म कर्मफलं चात्मैव । एवं हि शुद्धद्रव्यनिरूपणायां परद्रव्यसंपर्कासंभवात्पर्यायाणां द्रव्यान्तः- प्रलयाच्च शुद्धद्रव्य एवात्मावतिष्ठते ।।१२५।।

अथैवमात्मनो ज्ञेयतामापन्नस्य शुद्धत्वनिश्चयात् ज्ञानतत्त्वसिद्धौ शुद्धात्मतत्त्वोपलम्भो व्यम् ।।१२४।। अथ ज्ञानकर्मकर्मफलान्यभेदनयेनात्मैव भवतीति प्रज्ञापयति — अप्पा परिणामप्पा आत्मा भवति । कथंभूतः । परिणामात्मा परिणामस्वभावः । कस्मादिति चेत् ‘परिणामो सयमादा’ इति पूर्वं स्वयमेव भणितत्वात् । परिणामः कथ्यते — परिणामो णाणकम्मफलभावी परिणामो भवति । किंविशिष्टः । ज्ञानकर्मकर्मफलभावी; ज्ञानकर्मकर्मफलरूपेण भवितुं शील इत्यर्थः । तम्हा यस्मादेवं तस्मात्कारणात् । णाणं पूर्वसूत्रोक्ता ज्ञानचेतना । कम्मं तत्रैवौक्तलक्षणा कर्मचेतना । फलं च पूर्वोक्तलक्षणफलचेतना च । आदा मुणेदव्वो इयं चेतना त्रिविधाप्यभेदनयेनात्मैव मन्तव्यो ज्ञातव्य इति । एतावता किमुक्तं भवति । त्रिविधचेतनापरिणामेन परिणामी सन्नात्मा किं करोति । निश्चयरत्नत्रयात्मकशुद्धपरिणामेन मोक्षं साधयति, शुभाशुभाभ्यां पुनर्बन्धमिति ।।१२५।। एवं त्रिविधचेतनाकथनमुख्यतया गाथात्रयेण चतुर्थ- स्थलं गतम् । अथ सामान्यज्ञेयाधिकारसमाप्तौ पूर्वोक्तभेदभावनायाः शुद्धात्मप्राप्तिरूपं फलं दर्शयति —

TIkA — pratham to AtmA kharekhar pariNAmasvarUp ja chhe, kAraN ke ‘pariNAm pote AtmA chhe’ em (122mI gAthAmAn bhagavAn kundakundAchAryadeve) pote kahyun chhe; ane pariNAm chetanAsvarUp hovAthI gnAn, karma athavA karmaphaLarUpe thavAnA svabhAvavALo chhe, kAraN ke chetanA te -may hoy chhe (arthAt chetanA gnAnamay, karmamay athavA karmaphaLamay hoy chhe). mATe gnAn, karma ane karmaphaL AtmA ja chhe.

A rIte kharekhar shuddhadravyanA nirUpaNamAn paradravyanA ¹samparkano asambhav hovAthI ane paryAyo dravyanI andar ²pralIn thaI jatA hovAthI AtmA shuddhadravya ja rahe chhe. 125.

have, e rIte ³gneyapaNAne pAmelA AtmAnI shuddhatAnA nishchay dvArA gnAnatattvanI siddhi thatAn shuddha AtmatattvanI upalabdhi ( – anubhav, prApti) thAy chhe em tene abhinandatA thakA (arthAt AtmAnI shuddhatAnA nirNayane prashansatA thakA — dhanyavAd detA thakA), dravya- sAmAnyanA varNanano upasanhAr kare chhe —

246pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. samparka = sambandh; sang.
2. pralIn thaI javun = atyant lIn thai javun; magna thai javun; alop thai javun; adrashya thaI javun.
3. gneyapaNAne pAmelo = gney banelo; gneyabhUt. (AtmA gnAnarUp paN chhe, gneyarUp paN chhe. A gneyatattvapragnApan adhikArane viShe ahIn dravyasAmAnyanun nirUpaN chAle chhe, temAn AtmA gneyabhUtapaNe
samAvesh pAmyo chhe.)