गम्यमानत्वात् । गुणत्वे वा, न तावदमूर्तद्रव्यगुणः शब्दः, गुणगुणिनोरविभक्तप्रदेशत्वेनैकवेदन- वेद्यत्वादमूर्तद्रव्यस्यापि श्रवणेन्द्रियविषयत्वापत्तेः । पर्यायलक्षणेनोत्खातगुणलक्षणत्वान्मूर्तद्रव्य- गुणोऽपि न भवति । पर्यायलक्षणं हि कादाचित्कत्वं गुणलक्षणं तु नित्यत्वम् । ततः कादाचित्कत्वोत्खातनित्यत्वस्य न शब्दस्यास्ति गुणत्वम् । यत्तु तत्र नित्यत्वं तत्तदारम्भक- पुद्गलानां तद्गुणानां च स्पर्शादीनामेव, न शब्दपर्यायस्येति दृढतरं ग्राह्यम् । न च पुद्गल- गाथाकथितक्रमेण परमाणुलक्षणसूक्ष्मस्वरूपादेः पृथ्वीस्कन्धलक्षणस्थूलस्वरूपपर्यन्तस्य च । तथाहि — यथानन्तज्ञानादिचतुष्टयं विशेषलक्षणभूतं यथासंभवं सर्वजीवेषु साधारणं तथा वर्णादिचतुष्टयं विशेष- लक्षणभूतं यथासंभवं सर्वपुद्गलेषु साधारणम् । यथैव चानन्तज्ञानादिचतुष्टयं मुक्तजीवेऽतीन्द्रियज्ञान- विषयमनुमानगम्यमागमगम्यं च, तथा शुद्धपरमाणुद्रव्ये वर्णादिचतुष्टयमप्यतीन्द्रियज्ञानविषयमनुमान- गम्यमागमगम्यं च । यथा वानन्तचतुष्टयस्य संसारिजीवे रागादिस्नेहनिमित्तेन कर्मबन्धवशादशुद्धत्वं भवति तथा वर्णादिचतुष्टयस्यापि स्निग्धरूक्षगुणनिमित्तेन द्वि -अणुकादिबन्धावस्थायामशुद्धत्वम् । यथा वानन्तज्ञानादिचतुष्टयस्य रागादिस्नेहरहितशुद्धात्मध्यानेन शुद्धत्वं भवति तथा वर्णादिचतुष्टयस्यापि स्निग्धगुणाभावे बन्धनेऽसति परमाणुपुद्गलावस्थायां शुद्धत्वमिति । सद्दो सो पोग्गलो यस्तु शब्दः स
[shabdane (paryAy nahi mAnatAn) guN mAnavAmAn Ave to te kaI rIte yogya nathI tenun samAdhAna — ]
pratham to, shabda amUrta dravyano guN nathI kem ke guN -guNIne abhinna pradeshapaNun hovAne lIdhe teo (guN -guNI) 1ek vedanathI vedya hovAthI amUrta dravyane paN shravaNendriyanA viShayabhUtapaNun AvI paDe.
(bIjun, shabdamAn) paryAyanA lakShaN vaDe guNanun lakShaN utthApit thatun hovAthI shabda mUrta dravyano guN paN nathI. paryAyanun lakShaN kAdAchitkapaNun (anityapaNun) chhe ane guNanun lakShaN nityapaNun chhe; mATe (shabdamAn) kAdAchitkapaNA vaDe nityapaNun utthApit thatun hovAthI (arthAt shabda koik vAr ja thato hovAthI ane nitya nahi hovAthI) shabda te guN nathI. je tyAn nityapaNun chhe te tene (shabdane) utpanna karanArAn pudgalonun ane temanA sparshAdik guNonun ja chhe, shabdaparyAyanun nahi — em ati draDhapaNe grahaN karavun.
1. ek vedanathI vedya = ek gnAnathI jaNAvAyogya. (naiyAyiko shabdane AkAshano guN mAne chhe paN
te mAnyatA apramAN chhe. guN -guNInA pradesho abhinna hoy chhe, tethI guN je indriyathI jaNAy
te ja indriyathI guNI paN jaNAvo joIe. shabda karNendriyathI jaNAy chhe mATe AkAsh paN karNendriyathI
jaNAvun joie. paN AkAsh to koi indriyathI jaNAtun nathI. mATe shabda AkAsh vagere amUrtik
dravyono guN nathI.)