द्रव्यबन्धोऽस्ति तावद्विशिष्टपरिणामात् । विशिष्टत्वं तु परिणामस्य रागद्वेषमोहमय- त्वेन । तच्च शुभाशुभत्वेन द्वैतानुवर्ति । तत्र मोहद्वेषमयत्वेनाशुभत्वं, रागमयत्वेन तु शुभत्वं चाशुभत्वं च । विशुद्धिसंक्लेशाङ्गत्वेन रागस्य द्वैविध्यात् भवति ।।१८०।।
अथ विशिष्टपरिणामविशेषमविशिष्टपरिणामं च कारणे कार्यमुपचर्य कार्यत्वेन निर्दिशति — सुहपरिणामो पुण्णं असुहो पावं ति भणिदमण्णेसु ।
परिणामो णण्णगदो दुक्खक्खयकारणं समये ।।१८१।। द्रव्यबन्धसाधकं रागाद्युपाधिजनितभेदं दर्शयति — परिणामादो बंधो परिणामात्सकाशाद्बन्धो भवति । स च परिणामः किंविशिष्टः । परिणामो रागदोसमोहजुदो वीतरागपरमात्मनो विलक्षणत्वेन परिणामो रागद्वेष- मोहोपाधित्रयेण संयुक्तः । असुहो मोहपदोसो अशुभौ मोहप्रद्वेषौ । परोपाधिजनितपरिणामत्रयमध्ये मोह- प्रद्वेषद्वयमशुभम् । सुहो व असुहो हवदि रागो शुभोऽशुभो वा भवति रागः । पञ्चपरमेष्ठयादिभक्तिरूपः शुभराग उच्यते, विषयकषायरूपश्चाशुभ इति । अयं परिणामः सर्वोऽपि सोपाधित्वात् बन्धहेतुरिति ज्ञात्वाबन्धे शुभाशुभसमस्तरागद्वेषविनाशार्थं समस्तरागाद्युपाधिरहिते सहजानन्दैकलक्षणसुखामृतस्वभावे निजात्मद्रव्ये भावना कर्तव्येति तात्पर्यम् ।।१८०।। अथ द्रव्यरूपपुण्यपापबन्धकारणत्वाच्छुभाशुभपरिणामयोः पुण्यपापसंज्ञां शुभाशुभरहितशुद्धोपयोगपरिणामस्य मोक्षकारणत्वं च कथयति — सुहपरिणामो पुण्णं chhe, [रागः] rAg [शुभः वा अशुभः] shubh athavA ashubh [भवति] hoy chhe.
TIkA — pratham to dravyabandh vishiShTa pariNAmathI hoy chhe. pariNAmanun vishiShTapaNun rAg -dveSh -mohamayapaNAne lIdhe chhe. te shubh ane ashubhapaNAne lIdhe dvaitane anusare chhe. tyAn, 1moh -dveShamayapaNA vaDe ashubhapaNun hoy chhe, ane rAgamayapaNA vaDe shubhapaNun tem ja ashubhapaNun hoy chhe kAraN ke rAg 2vishuddhi tem ja sankleshavALo hovAthI dvividh hoy chhe. 180.
have vishiShTa pariNAmanA bhedane tathA avishiShTa pariNAmane, kAraNamAn kAryano upachAr karIne kAryapaNe darshAve chhe —
1. mohamay pariNAm tem ja dveShamay pariNAm ashubh chhe.
2. dharmAnurAg vishuddhivALo hovAthI dharmAnurAgamay pariNAm shubh chhe; viShayAnurAg sankaleshavALo hovAthI
viShayAnurAgamay pariNAm ashubh chhe.