द्विविधस्तावत्परिणामः, परद्रव्यप्रवृत्तः स्वद्रव्यप्रवृत्तश्च । तत्र परद्रव्यप्रवृत्तः परोप- रक्तत्वाद्विशिष्टपरिणामः, स्वद्रव्यप्रवृत्तस्तु परानुपरक्तत्वादविशिष्टपरिणामः । तत्रोक्तौ द्वौ विशिष्टपरिणामस्य विशेषौ, शुभपरिणामोऽशुभपरिणामश्च । तत्र पुण्यपुद्गलबन्धकारणात्वात् शुभपरिणामः पुण्यं, पापपुद्गलबन्धकारणत्वादशुभपरिणामः पापम् । अविशिष्टपरिणामस्य तु शुद्धत्वेनैकत्वान्नास्ति विशेषः । स काले संसारदुःखहेतुकर्मपुद्गलक्षयकारणत्वात्संसार- दुःखहेतुकर्मपुद्गलक्षयात्मको मोक्ष एव ।।१८१।। द्रव्यपुण्यबन्धकारणत्वाच्छुभपरिणामः पुण्यं भण्यते । असुहो पावं ति भणिदं द्रव्यपापबन्धकारणत्वाद- शुभपरिणामः पापं भण्यते । केषु विषयेषु योऽसौ शुभाशुभपरिणामः । अण्णेसु निजशुद्धात्मनः सकाशादन्येषु शुभाशुभबहिर्द्रव्येषु । परिणामो णण्णगदो परिणामो नान्यगतोऽनन्यगतः स्वस्वरूपस्थ इत्यर्थंः । स इत्थंभूतः शुद्धपयोगलक्षणः परिणामः दुक्खक्खयकारणं दुःखक्षयकारणं दुःखक्षयाभिधान- मोक्षस्य कारणं भणिदो भणितः । क्व भणितः । समये परमागमे लब्धिकाले वा । किंच, मिथ्यादृष्टिसासादनमिश्रगुणस्थानत्रये तारतम्येनाशुभपरिणामो भवतीति पूर्वं भणितमास्ते, अविरत- देशविरतप्रमत्तसंयतसंज्ञगुणस्थानत्रये तारतम्येन शुभपरिणामश्च भणितः, अप्रमत्तादिक्षीणकषायान्तगुण- स्थानेषु तारतम्येन शुद्धोपयोगोऽपि भणितः । नयविवक्षायां मिथ्यादृष्टयादिक्षीणक षायान्तगुणस्थानेषु

anvayArtha — [अन्येषु] par pratye [शुभपरिणामः] shubh pariNAm [पुण्यम्] puNya chhe ane [अशुभः] (par pratye) ashubh pariNAm [पापम्] pAp chhe [इति भणितम्] em kahyun chhe; [अनन्यगतः परिणामः] par pratye nahi pravartato evo pariNAm [समये] samaye [दुःखक्षयकारणम्] dukhakShayanun kAraN chhe.

TIkA — pratham to pariNAm dvividh chhe — paradravyapravRutta (paradravya pratye pravartato) ane svadravyapravRutta. temAn paradravyapravRutta pariNAm par vaDe uparakta (-paranA nimitte vikArI) hovAthI vishiShTa pariNAm chhe ane svadravyapravRutta pariNAm par vaDe uparakta nahi hovAthI avishiShTa pariNAm chhe. tyAn vishiShTa pariNAmanA pUrvokta be bhed chhe shubh pariNAm ane ashubh pariNAm. temAn, puNyarUp pudgalanA bandhanun kAraN hovAthI shubh pariNAm puNya chhe ane pAparUp pudgalanA bandhanun kAraN hovAthI ashubh pariNAm pAp chhe. avishiShTa pariNAm to shuddha hovAthI ek chhe tethI tenA bhed nathI. te (avishiShTa pariNAm), kALe sansAradukhanA hetubhUt karmapudgalanA kShayanun kAraN hovAthI, sansAr -dukhanA hetubhUt karmapudgalanA kShayasvarUp mokSha ja chhe.

340pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-