आत्मनो हि शुद्ध आत्मैव सदहेतुकत्वेनानाद्यनन्तत्वात् स्वतःसिद्धत्वाच्च ध्रुवो, न किञ्चनाप्यन्यत् । शुद्धत्वं चात्मनः परद्रव्यविभागेन स्वधर्माविभागेन चैकत्वात् । तच्च ज्ञानात्मक- त्वाद्दर्शनभूतत्वादतीन्द्रियमहार्थत्वादचलत्वादनालम्बत्वाच्च । तत्र ज्ञानमेवात्मनि बिभ्रतः स्वयं दर्शनभूतस्य चातन्मयपरद्रव्यविभागेन स्वधर्माविभागेन चास्त्येकत्वम् । तथा प्रतिनियतस्पर्शरस- गन्धवर्णगुणशब्दपर्यायग्राहीण्यनेकानीन्द्रियाण्यतिक्रम्य सर्वस्पर्शरसगन्धवर्णगुणशब्दपर्यायग्राहक- स्यैकस्य सतो महतोऽर्थस्येन्द्रियात्मकपरद्रव्यविभागेन स्पर्शादिग्रहणात्मकस्वधर्माविभागेन स्वात्मानुभूतिलक्षणनिश्चयनयबलेन पूर्वमपहाय निराकृत्य । पश्चात् किं करोति । णाणमहमेक्को ज्ञानमहमेकः, सकलविमलकेवलज्ञानमेवाहं भावकर्मद्रव्यकर्मनोकर्मरहितत्वेनैकश्च । इदि जो झायदि इत्यनेन प्रकारेण योऽसौ ध्यायति चिन्तयति भावयति । क्क । झाणे निजशुद्धात्मध्याने स्थितः सो अप्पाणं हवदि झादा स आत्मानं भवति ध्याता । स चिदानन्दैकस्वभावपरमात्मानं ध्याता भवतीति । ततश्च परमात्मध्यानात्तादृशमेव परमात्मानं लभते । तदपि कस्मात् । उपादानकारणसद्दशं कार्यमिति वचनात् । ततो ज्ञायते शुद्धनयाच्छुद्धात्मलाभ इति ।।१९१।। अथ ध्रुवत्वाच्छुद्धात्मानमेव भावयेऽहमिति विचारयति — ‘मण्णे’ इत्यादिपदखण्डनारूपेण व्याख्यानं क्रियते — मण्णे मन्ये ध्यायामि सर्वप्रकारो-
TIkA — shuddha AtmA 1sat ane 2ahetuk hovAne lIdhe anAdi -anant ane svatasiddha chhe tethI AtmAne shuddha AtmA ja dhruv chhe, (tene) bIjun kAI paN dhruv nathI. AtmA shuddha eTalA mATe chhe ke tene paradravyathI vibhAg ane svadharmathI avibhAg hovAne lIdhe ekapaNun chhe. te ekapaNun AtmAnA (1) gnAnAtmakapaNAne lIdhe, (2) darshanabhUtapaNAne lIdhe, (3) atIndriy mahA padArthapaNAne lIdhe, (4) achaLapaNAne lIdhe ane (5) nirAlambapaNAne lIdhe chhe.
tyAn, (1 – 2) je gnAnane ja potAmAn dhAraN karI rAkhe chhe ane je pote darshanabhUt chhe evA AtmAne 3atanmay paradravyathI vibhAg chhe ane svadharmathI avibhAg chhe tethI tene ekapaNun chhe; (3) vaLI je 4pratinishchit sparsha -ras -gandh -varNarUp guNo ane shabdarUp paryAyane grahaN karanArI anek indriyone 5atikramIne, sarva sparsha -ras -gandh -varNarUp guNo ane shabdarUp paryAyane grahaN karanAro ek sat mahA padArtha chhe evA AtmAne indriyAtmak paradravyathI vibhAg chhe ane sparshAdinA 6grahaNasvarUp svadharmathI avibhAg chhe tethI tene
1. sat = hayAt; hayAtIvALo; astitvavALo.
2. ahetuk = jenun koI kAraN nathI evo; akAraN.
3. atanmay = gnAnadarshanamay nahi evun
4. pratinishchit = pratiniyat. [darek indriy potapotAnA niyat viShayane grahe chhe; jem ke chakShu varNane
grahe chhe.]
5. atikramIne = oLangI jaIne; chhoDIne. 6. grahaNasvarUp = gnAnasvarUp