अशुद्धोपयोगो हि छेदः, शुद्धोपयोगरूपस्य श्रामण्यस्य छेदनात्; तस्य हिंसनात् स एव च हिंसा । अतः श्रमणस्याशुद्धोपयोगाविनाभाविनी शयनासनस्थानचङ्क्रमणादिष्वप्रयता या चर्या सा खलु तस्य सर्वकालमेव सन्तानवाहिनी छेदानर्थान्तरभूता हिंसैव ।।२१६।। हिंसा मता । चरिया चर्या चेष्टा । यदि चेत् कथंभूता । अपयत्ता वा अप्रयत्ना वा, निःकषायस्वसंवित्ति- रूपप्रयत्नरहिता संक्लेशसहितेत्यर्थः । केषु विषयेषु । सयणासणठाणचंकमादीसु शयनासनस्थान- चङ्क्र मणस्वाध्यायतपश्चरणादिषु । कस्य । समणस्स श्रमणस्य तपोधनस्य । क्व । सव्वकाले सर्वकाले । अयमत्रार्थः ---बाह्यव्यापाररूपाः शत्रवस्तावत्पूर्वमेव त्यक्तास्तपोधनैः, अशनशयनादिव्यापारैः पुनस्त्यक्तुं नायाति । ततः कारणादन्तरङ्गक्रोधादिशत्रुनिग्रहार्थं तत्रापि संक्लेशो न कर्तव्य इति ।।२१६।। अथान्तरङ्गबहिरङ्गहिंसारूपेण द्विविधच्छेदमाख्याति — मरदु व जियदु व जीवो, अयदाचारस्स णिच्छिदा हिंसा म्रियतां वा जीवतु वा जीवः, प्रयत्नरहितस्य निश्चिता हिंसा भवति; बहिरङ्गान्यजीवस्य मरणेऽमरणे
anvayArtha — [श्रमणस्य] shramaNane [शयनासनस्थानचङ्क्रमणादिषु] shayan, Asan (besavun), sthAn (UbhA rahevun), gaman ityAdimAn [अप्रयता वा चर्या] je aprayat charyA [सा] te [सर्वकाले] sarva kALe [सन्तता हिंसा इति मता] satat hinsA mAnavAmAn AvI chhe.
TIkA — ashuddhopayog kharekhar chhed chhe kAraN ke shuddhopayogarUp shrAmaNyanun chhedan (chhedAvun) thAy chhe; ane te ja ( – ashuddhopayog ja) hinsA chhe kAraN ke shuddhopayogarUp shrAmaNyanun hinsan (haNAvun) thAy chhe. mATe shramaNane je ashuddhopayog vinA hotI nathI evI shayan -Asan -sthAn -gaman vageremAn 1aprayat charyA (AcharaN) te kharekhar tene badhAy kALe ( – sadAy) 2santAnavAhinI hinsA ja chhe — ke je (hinsA) chhedathI ananyabhUt chhe ( – chhedathI koI judI vastu nathI).
bhAvArtha — ashuddhopayogathI shuddhopayogarUp munipaNun (1) chhedAtun hovAthI, (2) haNAtun hovAthI, ashuddhopayog (1) chhed ja chhe, (2) hinsA ja chhe. ane jyAn sUvun, besavun, UbhA rahevun, chAlavun vageremAn aprayat AcharaN hoy chhe tyAn niyamathI ashuddhopayog to hoy ja chhe mATe aprayat AcharaN te chhed ja chhe, hinsA ja chhe. 216.
1. aprayat = prayatna rahit; asAvadhAn; bedarakAr; asanyamI; nirankush; svachchhandI. [aprayat charyA ashuddhopayog vinA kadI hotI nathI.]
2. santAnavAhinI = santat; satat; nirantar; dhArAvAhinI; atUTak. [jyAn sudhI aprayat charyA chhe tyAn sudhI sadAy hinsA satatapaNe chAlu chhe.]