यदाऽयमात्मा शुभेनाशुभेन वा रागभावेन परिणमति तदा जपातापिच्छराग- परिणतस्फ टिकवत् परिणामस्वभावः सन् शुभोऽशुभश्च भवति । यदा पुनः शुद्धेनारागभावेन परिणमति तदा शुद्धारागपरिणतस्फ टिकवत्परिणामस्वभावः सन् शुद्धो भवतीति सिद्धं जीवस्य शुभाशुभशुद्धत्वम् ।।९।। परिणामसब्भावो परिणामसद्भावः सन्निति । तद्यथा --यथा स्फ टिकमणिविशेषो निर्मलोऽपि जपापुष्पादि- रक्तकृष्णश्वेतोपाधिवशेन रक्तकृष्णश्वेतवर्णो भवति, तथाऽयं जीवः स्वभावेन शुद्धबुद्धैकस्वरूपोऽपि व्यवहारेण गृहस्थापेक्षया यथासंभवं सरागसम्यक्त्वपूर्वकदानपूजादिशुभानुष्ठानेन, तपोधनापेक्षया तु मूलोत्तरगुणादिशुभानुष्ठानेन परिणतः शुभो ज्ञातव्य इति । मिथ्यात्वाविरतिप्रमादकषाययोगपञ्चप्रत्यय- रूपाशुभोपयोगेनाशुभो विज्ञेयः । निश्चयरत्नत्रयात्मकशुद्धोपयोगेन परिणतः शुद्धो ज्ञातव्य इति । किंच जीवस्यासंख्येयलोकमात्रपरिणामाः सिद्धान्ते मध्यमप्रतिपत्त्या मिथ्यादृष्टयादिचतुर्दशगुणस्थानरूपेण कथिताः । अत्र प्राभृतशास्त्रे तान्येव गुणस्थानानि संक्षेपेणाशुभशुभशुद्धोपयोगरूपेण कथितानि । कथमिति चेत् ---मिथ्यात्वसासादनमिश्रगुणस्थानत्रये तारतम्येनाशुभोपयोगः, तदनन्तरमसंयतसम्यग्द्रष्टि- देशविरतप्रमत्तसंयतगुणस्थानत्रये तारतम्येन शुभोपयोगः, तदनन्तरमप्रमत्तादिक्षीणकषायान्तगुणस्थान- षटके तारतम्येन शुद्धोपयोगः, तदनन्तरं सयोग्ययोगिजिनगुणस्थानद्वये शुद्धोपयोगफलमिति

TIkA — jyAre A AtmA shubh ke ashubh rAgabhAve pariName chhe tyAre jAsud- puShpanA ke tamAlapuShpanA (lAl ke kALA) range pariNamelA sphaTikanI jem, pariNAmasvabhAvI hovAthI, shubh ke ashubh thAy chhe (arthAt te vakhate AtmA pote ja shubh ke ashubh chhe); ane jyAre shuddha arAgabhAve pariName chhe tyAre shuddha arange (rangarahitapaNe) pariNamelA sphaTikanI jem, pariNAmasvabhAvI hovAthI, shuddha thAy chhe. (arthAt te vakhate AtmA pote ja shuddha chhe). e rIte jIvanun shubhapaNun, ashubhapaNun ane shuddhapaNun siddha thayun.

bhAvArtha — AtmA sarvathA kUTastha nathI, paN TakIne pariNamavun teno svabhAv chhe; tethI jevA jevA bhAve te pariName chhe tevo tevo te pote thaI jAy chhe. jem sphaTikamaNi svabhAve nirmaL hovA chhatAn jyAre lAl ke kALA phUlanA sanyoganimitte pariName chhe tyAre lAl ke kALo pote ja thAy chhe, tem AtmA svabhAve shuddhabuddha -ekasvarUpI hovA chhatAn vyavahAre jyAre gRuhasthadashAmAn samyaktvapUrvak dAnapUjAdi shubh anuShThAnarUp shubhopayoge ane munidashAmAn mUL guN tathA uttar guN vagere shubh anuShThAnarUp shubhopayoge pariName chhe tyAre pote ja shubh thAy chhe, ane mithyAtvAdi pAnch pratyayarUp ashubhopayoge pariName chhe tyAre pote ja ashubh thAy chhe. vaLI jem sphaTikamaNi potAnA svAbhAvik nirmaL range pariName chhe tyAre pote ja shuddha thAy chhe tem AtmA paN nishchayaratnatrayAtmak shuddhopayoge pariName chhe tyAre pote ja shuddha thAy chhe.