विनाशः, पीततादिपर्यायेण तूभयत्राप्युत्पत्तिविनाशावनासादयतः ध्रुवत्वम्; एवमखिलद्रव्याणां केनचित्पर्यायेणोत्पादः केनचिद्विनाशः केनचिद्ध्र्रौव्यमित्यवबोद्धव्यम् । अतः शुद्धात्मनोऽप्युत्पा- दादित्रयरूपं द्रव्यलक्षणभूतमस्तित्वमवश्यंभावि ।।१८।। निश्चलानुभूतिलक्षणस्य संसारावसानोत्पन्नकारणसमयसारपर्यायस्य विनाशो भवति तथैव केवल- ज्ञानादिव्यक्तिरूपस्य कार्यसमयसारपर्यायस्योत्पादश्च भवति, तथाप्युभयपर्यायपरिणतात्मद्रव्यत्वेन ध्रौव्यत्वं पदार्थत्वादिति । अथवा यथा ज्ञेयपदार्थाः प्रतिक्षणं भङ्गत्रयेण परिणमन्ति तथा ज्ञानमपि परिच्छित्त्यपेक्षया भङ्गत्रयेण परिणमति । षट्स्थानगतागुरुलघुकगुणवृद्धिहान्यपेक्षया वा भङ्गत्रयमव- बोद्धव्यमिति सूत्रतात्पर्यम् ।।१८।। एवं सिद्धजीवे द्रव्यार्थिकनयेन नित्यत्वेऽपि विवक्षितपर्यायेणोत्पाद- व्ययध्रौव्यस्थापनरूपेण द्वितीयस्थले गाथाद्वयं गतम् । अथ तं पूर्वोक्तसर्वज्ञं ये मन्यन्ते ते सम्यग्दृष्टयो भवन्ति, परम्परया मोक्षं च लभन्त इति प्रतिपादयति —
तं सव्वट्ठवरिट्ठं तं सर्वार्थवरिष्ठं इट्ठं इष्टमभिमतं । कैः । अमरासुरप्पहाणेहिं अमरासुरप्रधानैः । ये सद्दहंति ये श्रद्दधति रोचन्ते जीवा भव्यजीवाः । तेसिं तेषाम् । दुक्खाणि वीतरागपारमार्थिक- सुखविलक्षणानि दुःखानि । खीयंति विनाशं गच्छन्ति, इति सूत्रार्थः ।।“ “ “ “ “
paryAyathI to bannemAn (bAjubandhamAn ne vInTImAn) utpatti -vinAsh nahi pAmatun hovAthI dhruvapaNun jovAmAn Ave chhe, tem sarva dravyone koI paryAyathI utpAd, koI paryAyathI vinAsh ane koI paryAyathI dhrauvya hoy chhe em jANavun. AthI (em kahyun ke) shuddha AtmAne paN utpAd- vyay -dhrauvyarUp astitva ke je dravyanun lakShaN chhe te avashyambhAvI chhe.
bhAvArtha — dravyanun lakShaN astitva chhe ane astitva utpAd -vyay -dhrauvyarUp chhe. mATe koI paryAyathI utpAd, koI paryAyathI vinAsh ane koI paryAyathI dhruvapaNun darek padArthane hoy chhe.
ahIn prashna sambhave chhe ke ‘dravyanun astitva utpAd vagere traNathI kem kahyun? ek dhrauvyathI ja kahevun joIe; kAraN ke je dhruv rahe te sadA hayAt rahI shake chhe.’ A prashnanun samAdhAn A pramANe chhe jo padArtha dhruv ja hoy to mATI, sonun, dUdh vagere samasta padArtho ek ja sAdA AkAre rahevA joIe; ghaDo, kunDaL, dahIn vagere bhedo kadI na thavA
1. AvI je je gAthAo shrI amRutachandrAchAryadevavirachit tattvapradIpikA TIkAmAn nathI parantu shrI
jayasenAchAryadevavirachit tAtparyavRutti TIkAmAn chhe, te gAthAone chheDe phUdaDI (*) karIne te gAthAone
judA nambar ApavAmAn AvyA chhe.