Show bookmarks Hide bookmarks

आत्मा हि ‘समगुणपर्यायं द्रव्यम्’ इति वचनात् ज्ञानेन सह हीनाधिकत्वरहितत्वेन परिणतत्वात्तत्परिमाणः, ज्ञानं तु ज्ञेयनिष्ठत्वाद्दाह्यनिष्ठदहनवत्तत्परिमाणं; ज्ञेयं तु लोकालोकविभागविभक्तानन्तपर्यायमालिकालीढस्वरूपसूचिता विच्छेदोपदर्शितध्रौव्या षड्द्रव्यी व्यवहारेण सर्वगतमित्युपदिशति — आदा णाणपमाणं ज्ञानेन सह हीनाधिकत्वाभावादात्मा ज्ञानप्रमाणो भवति । तथाहि — ‘समगुणपर्यायं द्रव्यं भवति’ इति वचनाद्वर्तमानमनुष्यभवे वर्तमानमनुष्य- पर्यायप्रमाणः, तथैव मनुष्यपर्यायप्रदेशवर्तिज्ञानगुणप्रमाणश्च प्रत्यक्षेण दृश्यते यथायमात्मा, तथा निश्चयतः सर्वदैवाव्याबाधाक्षयसुखाद्यनन्तगुणाधारभूतो योऽसौ केवलज्ञानगुणस्तत्प्रमाणोऽयमात्मा । णाणं णेयप्पमाणमुद्दिट्ठं दाह्यनिष्ठदहनवत् ज्ञानं ज्ञेयप्रमाणमुद्दिष्टं कथितम् । णेयं लोयालोयं ज्ञेयं लोका-

have AtmAnun gnAnapramANapaNun ane gnAnanun sarvagatapaNun prakAshe chhe —

anvayArtha — [आत्मा] AtmA [ज्ञानप्रमाणं] gnAnapramAN chhe; [ज्ञानं] gnAn [ज्ञेयप्रमाणं] gneyapramAN [उद्दिष्टं] kahyun chhe. [ज्ञेयं लोकालोकं] gney lokAlok chhe, [तस्मात्] tethI [ज्ञानं तु] gnAn [सर्वगतं] sarvagat (arthAt sarvavyApak) chhe.

TIkA — ‘समगुणपर्यायं द्रव्यम् (guN -paryAyo arthAt yugapad sarva guNo ane paryAyo te ja dravya chhe)’ e vachan pramANe AtmA gnAnathI hInAdhikatArahitapaNe pariNamato hovAthI gnAnapramAN chhe, ane gnAn ¹gneyaniShTha hovAthI, dAhyaniShTha ²dahananI jem, gneyapramAN chhe. gney to lok ane alokanA vibhAgathI ³vibhakta, ⁴anant paryAyamALAthI Alingit svarUpe sUchit ( – pragaT, jaNAto), nAshavant dekhAto chhatAn dhruv evo ShaTdravya -samUh chhe eTale ke

40pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. gneyaniShTha = gneyone avalambatun; gneyomAn tatpar. 2. dahan = bALavun te; agni.
3. vibhakta = vibhAgavALo. (ShaTdravyanA samUhamAn lok -alokarUp be vibhAg chhe.)
4. anant paryAyo dravyane Alinge chhe ( – dravyamAn thAy chhe) evA svarUpavALun darek dravya jaNAy chhe.