सर्वमिति यावत् । ततो निःशेषावरणक्षयक्षण एव लोकालोकविभागविभक्तसमस्तवस्त्वाकार- पारमुपगम्य तथैवाप्रच्युतत्वेन व्यवस्थितत्वात् ज्ञानं सर्वगतम् ।।२३।।
लोकं भवति । शुद्धबुद्धैकस्वभावसर्वप्रकारोपादेयभूतपरमात्मद्रव्यादिषड्द्रव्यात्मको लोकः, लोकाद्बहि-
र्भागे शुद्धाकाशमलोकः, तच्च लोकालोकद्वयं स्वकीयस्वकीयानन्तपर्यायपरिणतिरूपेणानित्यमपि द्रव्यार्थिकनयेन नित्यम् । तम्हा णाणं तु सव्वगयं यस्मान्निश्चयरत्नत्रयात्मकशुद्धोपयोगभावनाबलेनोत्पन्नं यत्केवलज्ञानं तट्टङ्कोत्कीर्णाकारन्यायेन निरन्तरं पूर्वोक्तज्ञेयं जानाति, तस्माद्वयवहारेण तु ज्ञानं सर्वगतं भण्यते । ततः स्थितमेतदात्मा ज्ञानप्रमाणं ज्ञानं सर्वगतमिति ।।२३।। अथात्मानं ज्ञानप्रमाणं ये न मन्यन्ते तत्र हीनाधिकत्वे दूषणं ददाति — णाणप्पमाणमादा ण हवदि जस्सेह ज्ञानप्रमाणमात्मा न भवति
badhuy chhe. (gney to chhaye dravyano samUh eTale ke badhuy chhe.) mATe nisheSh AvaraNanA kShayanI kShaNe ja lok ane alokanA vibhAgathI vibhakta samasta vastuonA AkAronA pArane pAmIne e rIte ja achyutapaNe rahetun hovAthI gnAn sarvagat chhe.
bhAvArtha — guN -paryAyothI dravya ananya chhe mATe AtmA gnAnathI hIn -adhik nahi hovAthI gnAn jevaDo ja chhe; ane jem dAhyane (baLavAyogya padArthane) avalambanAr dahan dAhyanI barAbar ja chhe tem gneyane avalambanAr gnAn gneyanI barAbar ja chhe. gney to samasta lokAlok arthAt badhuy chhe. mATe, sarva AvaraNano kShay thatAn ja (gnAn) sarvane jANatun hovAthI ane pachhI kadI sarvane jANavAmAnthI chyut nahi thatun hovAthI gnAn sarvavyApak chhe. 23.
have AtmAne gnAnapramAN nahi mAnavAmAn be pakSha rajU karIne doSh batAve chhe — jIvadravya gnAnapramAN nahi — e mAnyatA chhe jehane, tenA mate jIv gnAnathI hIn ke adhik avashya chhe; 24. jo hIn AtmA hoy, nav jANe achetan gnAn e, ne adhik gnAnathI hoy to vaN gnAn kayam jANe are? 25.