यदि खल्वसंभावितभावं संभावितभावं च पर्यायजातमप्रतिघविजृम्भिताखण्डित- प्रतापप्रभुशक्तितया प्रसभेनैव नितान्तमाक्रम्याक्रमसमर्पितस्वरूपसर्वस्वमात्मानं प्रति नियतं ज्ञानं न करोति, तदा तस्य कुतस्तनी दिव्यता स्यात् । अतः काष्ठाप्राप्तस्य परिच्छेदस्य सर्व- मेतदुपपन्नम् ।।३९।। अथासद्भूतपर्यायाणां वर्तमानज्ञानप्रत्यक्षत्वं दृढयति — जइ पच्चक्खमजादं पज्जायं पलयिदं च णाणस्स ण हवदि वा यदि प्रत्यक्षो न भवति । स कः । अजातपर्यायो भाविपर्यायः । न केवलं भाविपर्यायः प्रलयितश्च वा । कस्य । ज्ञानस्य । तं णाणं दिव्वं ति हि के परूवेंति तद्ज्ञानं दिव्यमिति के प्ररूपयन्ति, न केऽपीति । तथा हि — यदि वर्तमानपर्यायवदतीतानागतपर्यायं ज्ञानं कर्तृ क्रमकरणव्यवधान- रहितत्वेन साक्षात्प्रत्यक्षं न करोति, तर्हि तत् ज्ञानं दिव्यं न भवति । वस्तुतस्तु ज्ञानमेव न भवतीति । यथायं केवली परकीयद्रव्यपर्यायान् यद्यपि परिच्छित्तिमात्रेण जानाति, तथापि निश्चयनयेन सहजानन्दैकस्वभावे स्वशुद्धात्मनि तन्मयत्वेन परिच्छित्तिं करोति, तथा निर्मलविवेकिजनोऽपि यद्यपि व्यवहारेण परकीयद्रव्यगुणपर्यायपरिज्ञानं करोति, तथापि निश्चयेन निर्विकारस्वसंवेदनपर्याये विषयत्वात्पर्यायेण परिज्ञानं करोतीति सूत्रतात्पर्यम् ।।३९।। अथातीतानागतसूक्ष्मादिपदार्थानिन्द्रियज्ञानं
anvayArtha — [यदि वा] jo [अजातः पर्यायः] anutpanna paryAy [च] tathA [प्रलयितः] naShTa paryAy [ज्ञानस्य] gnAnane (kevaLagnAnane) [प्रत्यक्षः न भवति] pratyakSha na hoy, [तत् ज्ञानं] to te gnAnane [दिव्यं इति हि] ‘divya’ [के प्ररूपयन्ति] koN prarUpe?
TIkA — jemaNe hayAtI anubhavI nathI tathA jemaNe hayAtI anubhavI lIdhI chhe evA (anutpanna ane naShTa) paryAyamAtrane jo gnAn potAnI nirvighna khIlelI, akhanDit pratApavALI, prabhu shakti (-mahA sAmarthya) vaDe jorathI atyant AkramIne (-pahonchI vaLIne), te paryAyo potAnA svarUpasarvasvane akrame arpe ( – ekI sAthe gnAnamAn jaNAve) e rIte temane potAnA prati niyat na kare ( – potAmAn nishchit na kare, pratyakSha na jANe), to te gnAnanI divyatA shI? AthI (em kahyun ke) parAkAShThAne pahonchelA gnAnane A badhun upapanna ( – yogya) chhe.
bhAvArtha — anant mahimAvant kevaLagnAnanI e divyatA chhe ke te anant dravyonA samasta paryAyone (atIt ne anAgat paryAyone paN) sampUrNapaNe ek ja samaye pratyakSha jANe chhe. 39.