दाह्यमदहन् समस्तदाह्यहेतुकसमस्तदाह्याकारपर्यायपरिणतसकलैकदहनाकारमात्मानं दहन इव समस्तज्ञेयहेतुकसमस्तज्ञेयाकारपर्यायपरिणतसकलैकज्ञानाकारमात्मानं चेतनत्वात् स्वानुभव- प्रत्यक्षत्वेऽपि न परिणमति । एवमेतदायाति यः सर्वं न जानाति स आत्मानं न जानाति ।।४८।।
ज्ञेयद्रव्यम् । किंविशिष्टम् । सपज्जयं अनन्तपर्यायसहितम् । कतिसंख्योपेतम् । एगं वा एकमपीति । तथा
हि ---आकाशद्रव्यं तावदेकं, धर्मद्रव्यमेकं, तथैवाधर्मद्रव्यं च, लोकाकाशप्रमितासंख्येयकालद्रव्याणि, ततोऽनन्तगुणानि जीवद्रव्याणि, तेभ्योऽप्यनन्तगुणानि पुद्गलद्रव्याणि । तथैव सर्वेषां प्रत्येकमनन्त- पर्यायाः, एतत्सर्वं ज्ञेयं तावत्तत्रैकं विवक्षितं जीवद्रव्यं ज्ञातृ भवति । एवं तावद्वस्तुस्वभावः । तत्र यथा
दहनः समस्तं दाह्यं दहन् सन् समस्तदाह्यहेतुकसमस्तदाह्याकारपर्यायपरिणतसकलैकदहनस्वरूपमुष्ण- परिणततृणपर्णाद्याकारमात्मानं (स्वकीयस्वभावं) परिणमति, तथायमात्मा समस्तं ज्ञेयं जानन् सन् समस्तज्ञेयहेतुकसमस्तज्ञेयाकारपर्यायपरिणतसकलैकाखण्डज्ञानरूपं स्वकीयमात्मानं परिणमति जानाति परिच्छिनत्ति । यथैव च स एव दहनः पूर्वोक्त लक्षणं दाह्यमदहन् सन् तदाकारेण न परिणमति, तथाऽऽत्मापि पूर्वोक्तलक्षणं समस्तं ज्ञेयमजानन् पूर्वोक्तलक्षणमेव सकलैकाखण्डज्ञानाकारं स्वकीयमात्मानं न परिणमति न जानाति न परिच्छिनत्ति । अपरमप्युदाहरणं दीयते ---यथा कोऽप्यन्धक आदित्यप्रकाश्यान् पदार्थानपश्यन्नादित्यमिव, प्रदीपप्रकाश्यान् पदार्थानपश्यन् प्रदीपमिव, दर्पणस्थ- बिम्बान्यपश्यन् दर्पणमिव, स्वकीयदृष्टिप्रकाश्यान् पदार्थानपश्यन् हस्तपादाद्यवयवपरिणतं स्वकीय- देहाकारमात्मानं स्वकीयदृष्टया न पश्यति, तथायं विवक्षितात्मापि केवलज्ञानप्रकाश्यान् पदार्थानजानन्
dāhyane nahi dahato agni samastadāhyahetuk samastadāhyākāraparyāye pariṇamelun sakaḷ ek dahan jeno ākār chhe evā potārūpe pariṇamato nathī tem, samastagneyahetuk samasta- gneyākāraparyāye pariṇamelun sakaḷ ek gnān jeno ākār chhe evā potārūpe — pote chetanapaṇāne līdhe svānubhav -pratyakṣha hovā chhatān paṇ — pariṇamato nathī (arthāt potāne paripūrṇapaṇe anubhavato nathī — jāṇato nathī). ā rīte em phalit thāy chhe ke je sarvane jāṇato nathī te potāne ( – ātmāne) jāṇato nathī.
bhāvārthaḥ — je agni kāṣhṭa, tr̥uṇ, parṇa vagere samasta dāhyane dahato ( – bāḷato) nathī, teno dahanasvabhāv (kāṣhṭādi samasta dāhya jenun nimitta chhe evā) samastadāhyākāraparyāye nahi pariṇamato hovāthī adhūrārūpe pariṇame chhe — paripūrṇarūpe pariṇamato nathī, tethī paripūrṇa ek dahan jenun svarūp chhe evo te agni potāpaṇe ja pūrṇa rīte pariṇamato nathī; tevī ja rīte je ātmā samasta dravya -paryāyarūp samastagneyane jāṇato nathī, tenun gnān (samasta gney jenun nimitta chhe evā) samastagneyākāraparyāye nahi pariṇamatun hovāthī adhūrārūpe pariṇame chhe — paripūrṇarūpe pariṇamatun nathī, tethī paripūrṇa ek gnān jenun svarūp chhe evo te ātmā potāpaṇe ja pūrṇa rīte pariṇamato nathī arthāt potāne
82pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-