निबन्धनाः । अथ यः सर्वद्रव्यपर्यायनिबन्धनानन्तविशेषव्यापिप्रतिभासमयमहासामान्यरूप-
मात्मानं स्वानुभवप्रत्यक्षं न करोति स क थं प्रतिभासमयमहासामान्यव्याप्यप्रतिभासमयानन्त- विशेषनिबन्धनभूतसर्वद्रव्यपर्यायान् प्रत्यक्षीकुर्यात् । एवमेतदायाति य आत्मानं न जानाति स सर्वं न जानाति । अथ सर्वज्ञानादात्मज्ञानमात्मज्ञानात्सर्वज्ञानमित्यवतिष्ठते । एवं च सति
ज्ञानमयत्वेन स्वसंचेतकत्वादात्मनो ज्ञातृज्ञेययोर्वस्तुत्वेनान्यत्वे सत्यपि प्रतिभासप्रतिभास्य- मानयोः स्वस्यामवस्थायामन्योन्यसंवलनेनात्यन्तमशक्यविवेचनत्वात्सर्वमात्मनि निखातमिव प्रतिभाति । यद्येवं न स्यात् तदा ज्ञानस्य परिपूर्णात्मसंचेतनाभावात् परिपूर्णस्यैकस्यात्मनोऽपि ज्ञानं न सिद्धयेत् ।।४९।।
अनन्तद्रव्यसमूहान् किध सो सव्वाणि जाणादि कथं स सर्वान् जानाति जुगवं युगपदेकसमये, न
कथमपीति । तथा हि --आत्मलक्षणं तावज्ज्ञानं तच्चाखण्डप्रतिभासमयं सर्वजीवसाधारणं महासामान्यम् ।
तच्च महासामान्यं ज्ञानमयानन्तविशेषव्यापि । ते च ज्ञानविशेषा अनन्तद्रव्यपर्यायाणां विषयभूतानां
( –
bhedonān) nimitta sarva dravyaparyāyo chhe. have je puruṣh sarva dravyaparyāyo jemanān nimitta chhe evā anant visheṣhomān vyāpanārā pratibhāsamay mahāsāmānyarūp ātmāne svānubhavapratyakṣha karato nathī, te (puruṣh) pratibhāsamay mahāsāmānyavaḍe 1vyāpya ( – vyapāvāyogya) je pratibhāsamay anant visheṣho temanān nimittabhūt sarva dravyaparyāyone kaī rīte pratyakṣha karī ( – jāṇī) shake? (na ja karī shake.) ā rīte em phalit thāy chhe ke je ātmāne jāṇato nathī te sarvane jāṇato nathī.
have tyāre em nakkī thāy chhe ke sarvanā gnānathī ātmānun gnān ane ātmānā gnānathī sarvanun gnān; ane ām hotān, ātmā gnānamayapaṇāne līdhe svasañchetak hovāthī, gnātā ane gneyanun vastupaṇe anyatva hovā chhatān pratibhās ane pratibhāsyamānanun potānī avasthāmān anyonya milan hovāne līdhe (arthāt gnān ane gney, ātmānī – gnānanī avasthāmān paraspar mishrit – ekamekarūp hovāne līdhe) temane bhinna karavā atyant ashakya hovāthī, badhuy jāṇe ke ātmāmān 2nikhāt (pesī gayun) hoy e rīte pratibhāse chhe — jaṇāy chhe. (ātmā gnānamay hovāthī potāne sañchete chhe — anubhave chhe — jāṇe chhe; ane potāne jāṇatān sarva gneyo — jāṇe ke teo gnānamān sthit hoy e rīte — jaṇāy chhe, kāraṇ ke gnānanī avasthāmānthī gneyākārone bhinna karavā ashakya chhe.) jo ām na hoy to (arthāt jo ātmā sarvane na jāṇe to) gnānane paripūrṇa ātmasañchetanano abhāv thavāthī paripūrṇa ek ātmānun paṇ gnān siddha na thāy.
sarva dravyo ane paryāyo chhe.
84pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1.gnānasāmānya vyāpak chhe ane gnānanā visheṣho – bhedo vyāpya chhe. te gnānavisheṣhonān nimitta gneyabhūt
2.nikhāt = khodīne andar ūṇḍun ūtarī gayelun; andar pesī gayelun.