मोहरागद्वेषपरिणतत्वात् ज्ञेयार्थपरिणमनलक्षणया क्रियया युज्यमानः क्रियाफलभूतं बन्धम-
नुभवति, न तु ज्ञानादिति प्रथममेवार्थपरिणमनक्रियाफलत्वेन बन्धस्य समर्थितत्वात् । तथा
‘गेण्हदि णेव ण मुंचदि ण परं परिणमदि केवली भगवं । पेच्छदि समंतदो सो जाणदि सव्वं
णिरवसेसं ।।’ इत्यर्थपरिणमनादिक्रियाणामभावस्य शुद्धात्मनो निरूपितत्वाच्चार्थानपरिणमतोऽ-
गृह्णतस्तेष्वनुत्पद्यमानस्य चात्मनो ज्ञप्तिक्रियासद्भावेऽपि न खलु क्रियाफलभूतो बन्धः सिद्धयेत् ।।५२।। पदार्थपरिच्छित्तिसद्भावेऽपि रागद्वेषमोहाभावात् केवलिनां बन्धो नास्तीति तमेवार्थं प्रकारान्तरेण दृढीकुर्वन् ज्ञानप्रपञ्चाधिकारमुपसंहरति ---ण वि परिणमदि यथा स्वकीयात्मप्रदेशैः समरसीभावेन सह परिणमति तथा ज्ञेयरूपेण न परिणमति । ण गेण्हदि यथैव चानन्तज्ञानादिचतुष्टयरूपमात्मरूपमात्मरूपतया
गृह्णाति तथा ज्ञेयरूपं न गृह्णाति । उप्पज्जदि णेव तेसु अट्ठेसु यथा च निर्विकारपरमानन्दैकसुखरूपेण
स्वकीयसिद्धपर्यायेणोत्पद्यते तथैव च ज्ञेयपदार्थेषु नोत्पद्यते । किं कुर्वन्नपि । जाणण्णवि ते तान्
ज्ञेयपदार्थान् स्वस्मात् पृथग्रूपेण जानन्नपि । स कः कर्ता । आदा मुक्तात्मा । अबंधगो तेण पण्णत्तो ततः
कारणात्कर्मणामबन्धकः प्रज्ञप्त इति । तद्यथा --रागादिरहितज्ञानं बन्धकारणं न भवतीति ज्ञात्वा
शुद्धात्मोपलम्भलक्षणमोक्षविपरीतस्य नारकादिदुःखकारणकर्मबन्धस्य कारणानीन्द्रियमनोजनितान्येकदेश-
chetatān – jāṇatān – anubhavatān moh -rāg -dveṣhamān pariṇat thavāthī gneyārthapariṇamanasvarūp kriyā sāthe joḍāto thako ātmā kriyāphaḷabhūt bandhane anubhave chhe, paṇ gnānathī nahi’ em pratham ja arthapariṇamanakriyānā phaḷapaṇe bandhanun samarthan karavāmān āvyun chhe (arthāt bandh to padārthorūpe pariṇamavārūp kriyānun phaḷ chhe em nakkī karavāmān āvyun chhe) tathā 1‘गेण्हदि णेव ण मुंचदि ण परं परिणमदि के वली भगवं। पेच्छदि समंतदो सो जाणदि सव्वं णिरवसेसं ।।’ e gāthāsūtramān shuddhātmāne arthapariṇamanādi kriyāono abhāv nirūpit karavāmān āvyo chhe tethī je (ātmā) padārthorūpe pariṇamato nathī, temane grahato nathī ane te -rūpe utpanna thato nathī te ātmāne gnaptikriyāno sadbhāv hovā chhatān paṇ kharekhar kriyāphaḷabhūt bandh siddha thato nathī.
bhāvārthaḥ — karmanā traṇ bhed pāḍavāmān āve chheḥ prāpya, vikārya ane nirvartya. kevaḷībhagavānanun prāpya karma, vikārya karma ane nirvartya karma gnān ja chhe, kāraṇ ke teo gnānane ja grahe chhe, gnānarūpe ja pariṇame chhe ane gnānarūpe ja ūpaje chhe. ā rīte gnān ja temanun karma chhe ane gnapti ja temanī kriyā chhe. ām hovāthī kevaḷībhagavānane bandh thato nathī, kāraṇ ke gnaptikriyā bandhanun kāraṇ nathī parantu gneyārthapariṇamanakriyā arthāt gney
1. juo gnānatattva-pragnāpananī 32mī gāthā. pra. 12