इह खलु यदनारब्धस्वभावभेदमुत्पादव्ययध्रौव्यत्रयेण गुणपर्यायद्वयेन च यल्लक्ष्यते तद्द्रव्यम् । तत्र हि द्रव्यस्य स्वभावोऽस्तित्वसामान्यान्वयः । अस्तित्वं हि वक्ष्यति द्विविधं, स्वरूपास्तित्वं सादृश्यास्तित्वं चेति । तत्रोत्पादः प्रादुर्भावः, व्ययः प्रच्यवनं, ध्रौव्यमवस्थितिः । गुणा विस्तारविशेषाः । ते द्विविधाः सामान्यविशेषात्मकत्वात् । तत्रास्तित्वं नास्तित्व- मेकत्वमन्यत्वं द्रव्यत्वं पर्यायत्वं सर्वगतत्वमसर्वगतत्वं सप्रदेशत्वमप्रदेशत्वं मूर्तत्वममूर्तत्वं सक्रि यत्वमक्रि यत्वं चेतनत्वमचेतनत्वं कर्तृत्वमकर्तृत्वं भोक्तृत्वमभोक्तृत्वमगुरुलघुत्वं चेत्यादयः सामान्यगुणाः । अवगाहहेतुत्वं गतिनिमित्तता स्थितिकारणत्वं वर्तनायतनत्वं रूपादिमत्ता चेतनत्वमित्यादयो विशेषगुणाः । पर्याया आयतविशेषाः । ते पूर्वमेवोक्ताश्चतुर्विधाः । न च केवलज्ञानोत्पत्तिप्रस्तावे शुद्धात्मरुचिपरिच्छित्तिनिश्चलानुभूतिरूपकारणसमयसारपर्यायस्य विनाशे सति शुद्धात्मोपलम्भव्यक्तिरूपकार्यसमयसारस्योत्पादः कारणसमयसारस्य व्ययस्तदुभयाधारभूतपरमात्मद्रव्य- त्वेन ध्रौव्यं च । तथानन्तज्ञानादिगुणाः, गतिमार्गणाविपक्षभूतसिद्धगतिः, इन्द्रियमार्गणाविपक्ष- भूतातीन्द्रियत्वादिलक्षणाः शुद्धपर्यायाश्च भवन्तीति । यथा शुद्धसत्तया सहाभिन्नं परमात्मद्रव्यं पूर्वोक्तोत्पादव्ययध्रौव्यैर्गुणपर्यायैश्च सह संज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदेऽपि सति तैः सह सत्ताभेदं न

ṭīkāḥ — ahīn (ā vishvamān) je, svabhāvabhed karyā vinā, ¹utpād -vyay- dhrauvyatrayathī ane ²guṇ -paryāyadvayathī ³lakṣhit thāy chhe, te dravya chhe. temān ( – svabhāv, utpād, vyay, dhrauvya, guṇ ne paryāy e chha shabdo kahyā temān), dravyano svabhāv te ⁴astitvasāmānyarūp anvay. astitva be prakāranun kahesheḥ (1) svarūp -astitva ane (2) sādrashya -astitva. utpād te prādurbhāv (arthāt pragaṭ thavun, utpanna thavun); vyay te prachyuti (arthāt bhraṣhṭa thavun, naṣhṭa thavun); dhrauvya te avasthiti (arthāt ṭakavun). guṇo te vistāravisheṣho. teo sāmānya -visheṣhātmak hovāthī be prakāranā chhe. temān, astitva, nāstitva, ekatva, anyatva, dravyatva, paryāyatva, sarvagatatva, asarvagatatva, sapradeshatva, apradeshatva, mūrtatva, amūrtatva, sakriyatva, akriyatva, chetanatva, achetanatva, kartr̥utva, akartr̥utva, bhoktr̥utva, abhoktr̥utva, agurulaghutva ityādik sāmānyaguṇo chhe; avagāhahetutva, gatinimittatā, sthitikāraṇatva, vartanāyatanatva, rūpādimattva, chetanatva, ityādik visheṣhaguṇo chhe. paryāyo te āyatavisheṣho. teo pūrve ja (93mī gāthānī ṭīkāmān) kahelā chār prakāranā chhe. 1. utpād -vyay -dhrauvyatray = utpād, vyay ne dhrauvya – e tripuṭī (traṇano samūh) 2. guṇaparyāyadvay = guṇ ne paryāy — e yugal (beno samūh) 3. lakṣhit thāy chhe = lakṣhyarūp thāy chhe; oḷakhāy chhe. [(1) utpād -vyay -dhrauvya tathā (2) guṇaparyāy

te lakṣhaṇo chhe ane dravya te lakṣhya chhe.] 4. ‘chhe, chhe, chhe’ evo ekarūp bhāv dravyano svabhāv chhe. (anvay = ekarūpatā; sadrashabhāv.)