इह हि यो नाम वस्तुनो जन्मक्षणः स जन्मनैव व्याप्तत्वात् स्थितिक्षणो नाशक्षणश्च न भवति । यश्च स्थितिक्षणः स खलूभयोरन्तरालदुर्ललितत्वाज्जन्मक्षणो नाशक्षणश्च न भवति । यश्च नाशक्षणः स तूत्पद्यावस्थाय च नश्यतो जन्मक्षणः स्थितिक्षणश्च न भवति । इत्युत्पादादीनां वितर्क्यमाणः क्षणभेदो हृदयभूमिमवतरति । अवतरत्येवं यदि द्रव्यमात्म- नैवोत्पद्यते आत्मनैवावतिष्ठते आत्मनैव नश्यतीत्यभ्युपगम्यते । तत्तु नाभ्युपगतम् । पर्यायाणा- द्रव्यार्थिकनयेन सर्वं द्रव्यं भवति । पूर्वोक्तोत्पादादित्रयस्य तथैव स्वसंवेदनज्ञानादिपर्यायत्रयस्य चानुगताकारेणान्वयरूपेण यदाधारभूतं तदन्वयद्रव्यं भण्यते, तद्विषयो यस्यस भवत्यन्वयद्रव्यार्थिकनयः । यथेदं ज्ञानाज्ञानपर्यायद्वये भङ्गत्रयं व्याख्यातं तथापि सर्वद्रव्यपर्यायेषु यथासंभवं ज्ञातव्यमित्य- भिप्रायः ।।१०१।। अथोत्पादादीनां पुनरपि प्रकारान्तरेण द्रव्येण सहाभेदं समर्थयति समयभेदं च निराकरोति — समवेदं खलु दव्वं समवेतमेकीभूतमभिन्नं भवति खलु स्फु टम् । किम् । आत्मद्रव्यम् । कैः सह । संभवठिदिणाससण्णिदट्ठेहिं सम्यक्त्वज्ञानपूर्वकनिश्चलनिर्विकारनिजात्मानुभूतिलक्षणवीतरागचारित्र- पर्यायेणोत्पादः तथैव रागादिपरद्रव्यैकत्वपरिणतिरूपचारित्रपर्यायेण नाशस्तदुभयाधारात्मद्रव्यत्वावस्था-
anvayārthaḥ — [द्रव्यं] dravya [एकस्मिन् च एव समये] ek ja samayamān [संभव- स्थितिनाशसंज्ञितैः अर्थैः] utpād, sthiti ane nāsh nāmanā 1artho sāthe [ खलु ] kharekhar [समवेतं] 2samavet (ekamek) chhe; [तस्मात्] tethī [तत् त्रितयं] e 3trik [ खलु ] kharekhar [द्रव्यं] dravya chhe.
ṭīkāḥ — (pratham shaṅkā upasthit karavāmān āve chheḥ) ahīn (vishvamān), vastunī je janmakṣhaṇ hoy te, janmathī ja vyāpta hovāthī, sthitikṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy ( – judī hoy); je sthitikṣhaṇ hoy te, bannenā antarāḷamān (arthāt utpādakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇanī vachche) draḍhapaṇe rahetī hovāthī, janmakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy; ane je nāshakṣhaṇ hoy te, vastu ūpajīne ane ṭakīne pachhī nāsh pāmatī hovāthī, janmakṣhaṇ ane sthitikṣhaṇ na hoy. — ām dalīlathī vichāratān utpādādikano kṣhaṇabhed hr̥udayabhūmimān ūtare chhe (arthāt utpādano samay, sthitino samay ane nāshano samay bhinnabhinna hoy, ek na hoy — em vāt hr̥udayamān bese chhe).
196pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. artho = padārtho. (87mī gāthāmān samajāvyā pramāṇe paryāy paṇ artha chhe.)
2. samavet = samavāyavāḷun; tādātmyapūrvak joḍāyelun; ekamek.
3. trik = traṇano samudāy. (utpād, vyay ane dhrauvya e traṇano samudāy kharekhar dravya ja chhe.)