द्रव्यं हि तावद्द्रव्यत्वभूतामन्वयशक्तिं नित्यमप्यपरित्यजद्भवति सदेव । यस्तु द्रव्यस्य पर्यायभूताया व्यतिरेकव्यक्तेः प्रादुर्भावः तस्मिन्नपि द्रव्यत्वभूताया अन्वयशक्तेरप्रच्यवनात् द्रव्यमनन्यदेव । ततोऽनन्यत्वेन निश्चीयते द्रव्यस्य सदुत्पादः । तथाहि — जीवो द्रव्यं भवन्नारकतिर्यग्मनुष्यदेवसिद्धत्वानामन्यतमेन पर्यायेण द्रव्यस्य पर्यायदुर्ललितवृत्तित्वाद- वश्यमेव भविष्यति । स हि भूत्वा च तेन किं द्रव्यत्वभूतामन्वयशक्तिमुज्झति, नोज्झति । किं किं भविष्यति । निर्विकारशुद्धोपयोगविलक्षणाभ्यां शुभाशुभोपयोगाभ्यां परिणम्य णरोऽमरो वा परो नरो देवः परस्तिर्यङ्नारकरूपो वा निर्विकारशुद्धोपयोगेन सिद्धो वा भविष्यति । भवीय पुणो एवं पूर्वोक्तप्रकारेण पुनर्भूत्वापि । अथवा द्वितीयव्याख्यानम् । भवन् वर्तमानकालापेक्षया भविष्यति भाविकालापेक्षया भूत्वा भूतकालापेक्षया चेति कालत्रये चैवं भूत्वापि किं दव्वत्तं पजहदि किं द्रव्यत्वं परित्यजति । ण चयदि द्रव्यार्थिकनयेन द्रव्यत्वं न त्यजति, द्रव्याद्भिन्नो न भवति । अण्णो कहं हवदि

anvayārthaḥ — [जीवः] jīv [भवन्] pariṇamato hovāthī [नरः] manuṣhya, [अमरः] dev [वा] athavā [परः] bījun kāī (-tiryañch, nārak ke siddha) [भविष्यति] thashe. [पुनः] parantu [भूत्वा] manuṣhyadevādik thaine [किं] shun te [द्रव्यत्वं प्रजहाति] dravyapaṇāne chhoḍe chhe? [न जहत्] nahi chhoḍato thako te [अन्यः कथं भवति] anya kem hoy? (arthāt te anya nathī, teno te ja chhe.)

ṭīkāḥ — pratham to dravya dravyatvabhūt anvayashaktine sadāy nahi chhoḍatun thakun sat ja (hayāt ja) chhe. ane dravyane je paryāyabhūt vyatirekavyaktino utpād thāy chhe temān paṇ dravyatvabhūt anvayashaktinun achyutapaṇun hovāthī dravya ananya ja chhe (arthāt te utpādamān paṇ anvayashakti to apatit – avinaṣhṭa – nishchaḷ hovāthī dravya tenun te ja chhe, anya nathī). māṭe ananyapaṇā vaḍe dravyano sat -utpād nakkī thāy chhe (arthāt upar kahyun tem dravyanun dravya -apekṣhāe ananyapaṇun hovāthī, tene sat -utpād chhe — em ananyapaṇā dvārā siddha thāy chhe).

ā vātane (udāharaṇathī) spaṣhṭa karavāmān āve chheḥ jīv dravya hovāthī ane dravya paryāyomān vartatun hovāthī jīv nārakatva, tiryañchatva, manuṣhyatva, devatva ane siddhatvamānnā koī ek paryāye avashyamev thashe — pariṇamashe. parantu te jīv te paryāyarūpe thaine shun dravyatvabhūt anvayashaktine chhoḍe chhe? nathī chhoḍato. jo nathī

220pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-