मेकान्तनिमीलितं विधाय केवलोन्मीलितेन द्रव्यार्थिकेन यदावलोक्यते तदा नारकतिर्यङ्- मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायात्मकेषु विशेषेषु व्यवस्थितं जीवसामान्यमेकमवलोकयतामनव- लोकितविशेषाणां तत्सर्वं जीवद्रव्यमिति प्रतिभाति । यदा तु द्रव्यार्थिकमेकान्तनिमीलितं विधाय केवलोन्मीलितेन पर्यायार्थिकेनावलोक्यते तदा जीवद्रव्ये व्यवस्थितान्नारकतिर्यङ्मनुष्यदेव- सिद्धत्वपर्यायात्मकान् विशेषाननेकानवलोकयतामनवलोकितसामान्यानामन्यदन्यत्प्रतिभाति, द्रव्यस्य तत्तद्विशेषकाले तत्तद्विशेषेभ्यस्तन्मयत्वेनानन्यत्वात्, गणतृणपर्णदारुमयहव्यवाहवत् । यदा तु ते उभे अपि द्रव्यार्थिकपर्यायार्थिके तुल्यकालोन्मीलिते विधाय तत इतश्चावलोक्यते तदा नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायेषु व्यवस्थितं जीवसामान्यं जीवसामान्ये च व्यवस्थिता नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायात्मका विशेषाश्च तुल्यकालमेवावलोक्यन्ते । तत्रैकचक्षुरव- पुनः अण्णं अन्यद्भिन्नमनेकं पर्यायैः सह पृथग्भवति । कस्मादिति चेत् । तक्काले तम्मयत्तादो तृणाग्नि- काष्ठाग्निपत्राग्निवत् स्वकीयपर्यायैः सह तत्काले तन्मयत्वादिति । एतावता किमुक्तं भवति । द्रव्यार्थिक- नयेन यदा वस्तुपरीक्षा क्रियते तदा पर्यायसन्तानरूपेण सर्वं पर्यायकदम्बकं द्रव्यमेव प्रतिभाति । यदा तु पर्यायनयविवक्षा क्रियते तदा द्रव्यमपि पर्यायरूपेण भिन्नं भिन्नं प्रतिभाति । यदा च परस्परसापेक्ष- नयद्वयेन युगपत्समीक्ष्यते, तदैकत्वमनेकत्वं च युगपत्प्रतिभातीति । यथेदं जीवद्रव्ये व्याख्यानं कृतं तथा

temān, paryāyārthik chakṣhune sarvathā bandh karīne ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe jyāre avalokavāmān āve chhe, tyāre nārakapaṇun, tiryañchapaṇun, manuṣhyapaṇun, devapaṇun ane siddhapaṇun — e paryāyosvarūp visheṣhomān rahelā ek jīvasāmānyane avalokanārā ane visheṣhone nahi avalokanārā e jīvone ‘te badhuy jīvadravya chhe’ em bhāse chhe. ane jyāre dravyārthik chakṣhune sarvathā bandh karīne ekalā ughāḍelā paryāyārthik chakṣhu vaḍe avalokavāmān āve chhe, tyāre jīvadravyamān rahelā nārakapaṇun, tiryañchapaṇun, manuṣhyapaṇun, devapaṇun ane siddhapaṇun — e paryāyosvarūp anek visheṣhone avalokanārā ane sāmānyane nahi avalokanārā evā e jīvone (te jīvadravya) anya -anya bhāse chhe, kāraṇ ke dravya te te visheṣhonā kāḷe tanmay hovāne līdhe te te visheṣhothī ananya chhe — chhāṇān, tr̥uṇ, parṇa ane kāṣhṭhamay agninī māphak (arthāt jem tr̥uṇ, kāṣhṭha vagereno agni te te kāḷe tr̥uṇamay, kāṣhṭhamay vagere hovāne līdhe tr̥uṇ, kāṣhṭha vagerethī ananya chhe, tem dravya te te paryāyorūp visheṣhonā samaye te -may hovāne līdhe temanāthī ananya chhe — judun nathī). ane jyāre te banne chakṣhuo — dravyārthik ane paryāyārthik — tulyakāḷe (ekīsāthe) khullān karīne te dvārā ane ā dvārā ( – dravyārthik chakṣhu dvārā tem ja paryāyārthik chakṣhu dvārā) avalokavāmān āve chhe, tyāre nārakatva -tiryañchatva- manuṣhyatva -devatva -siddhatvaparyāyomān rahelo jīvasāmānya ane jīvasāmānyamān rahelā nārakatva- tiryañchatva -manuṣhyatva -devatva -siddhatvaparyāyosvarūp visheṣho tulyakāḷe ja dekhāy chhe.

224pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-