स्यादस्त्येव १, स्यान्नास्त्येव २, स्यादवक्तव्यमेव ३, स्यादस्तिनास्त्येव ४, स्याद- स्त्यवक्तव्यमेव ५, स्यान्नास्त्यवक्तव्यमेव ६, स्यादस्तिनास्त्यवक्तव्यमेव ७, स्वरूपेण १, पररूपेण २, स्वपररूपयौगपद्येन ३, स्वपररूपक्र मेण ४, स्वरूपस्वपररूपयौगपद्याभ्यां ५, पररूपस्वपररूपयौगपद्याभ्यां ६, स्वरूपपररूपस्वपररूपयौगपद्यैः ७, आदिश्यमानस्य स्वरूपेण कोऽर्थः । कथंचित् । कथंचित्कोऽर्थः । विवक्षितप्रकारेण स्वद्रव्यादिचतुष्टयेन । तच्चतुष्टयं शुद्ध- जीवविषये कथ्यते । शुद्धगुणपर्यायाधारभूतं शुद्धात्मद्रव्यं द्रव्यं भण्यते, लोकाकाशप्रमिताः शुद्धासंख्येयप्रदेशाः क्षेत्रं भण्यते, वर्तमानशुद्धपर्यायरूपपरिणतो वर्तमानसमयः कालो भण्यते, शुद्धचैतन्यं भावश्चेत्युक्तलक्षणद्रव्यादिचतुष्टय इति प्रथमभङ्गः १ । णत्थि त्ति य स्यान्नास्त्येव । स्यादिति
anvayārthaḥ — [द्रव्यं] dravya [अस्ति इति च] koī paryāyathī ‘asti’, [नास्ति इति च] koī paryāyathī ‘nāsti’ [पुनः] ane [अवक्तव्यम् इति भवति] koī paryāyathī ‘avaktavya’ chhe; [केनचित् पर्यायेण तु तदुभयं] vaḷī koī paryāyathī ‘asti -nāsti’ [वा] athavā [अन्यत् आदिष्टम् ] koī paryāyathī anya traṇ bhaṅgarūp kahevāmān āve chhe.
ṭīkāḥ — dravya (1) *‘syāt asti ja’ chhe, svarūpanī apekṣhāe; (2) ‘syāt nāsti ja’ chhe, pararūpanī apekṣhāe; (3) ‘syāt +avaktavya ja’ chhe, svarūp -pararūpanā yugapadpaṇānī apekṣhāe; (4) ‘syāt asti -nāsti ja’ chhe, svarūp -pararūpanā kramanī apekṣhāe; (5) ‘syāt asti -avaktavya ja’ chhe, svarūpanī ane svarūp -pararūpanā yugapadpaṇānī apekṣhāe; (6) ‘syāt nāsti -avaktavya ja’ chhe, pararūpanī ane svarūp- pararūpanā yugapadpaṇānī apekṣhāe; (7) ‘syāt asti -nāsti -avaktavya ja’ chhe, svarūpanī, pararūpanī ane svarūp -pararūpanā yugapadpaṇānī apekṣhāe.
226pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
*syāt = kathañchit; koī prakāre; koī apekṣhāe. (darek dravya svachatuṣhṭayanī apekṣhāe — svadravya,
svakṣhetra, svakāḷ ane svabhāvanī apekṣhāe — ‘asti’ chhe. shuddha jīvanun svachatuṣhṭay ā
pramāṇe chheḥ shuddha guṇ -paryāyonā ādhārabhūt shuddhātmadravya te dravya chhe; lokākāshapramāṇ shuddha
asaṅkhya pradesho te kṣhetra chhe; shuddhaparyāyarūpe pariṇat vartamān samay te kāḷ chhe; ane shuddha chaitanya
te bhāv chhe.)
+avaktavya = kahī shakāy nahi evun. (ekīsāthe svarūp tem ja pararūpanī apekṣhāe dravya kathanamān
āvī shakatun nathī tethī ‘avaktavya’ chhe.)