अर्थविकल्पस्तावत् ज्ञानम् । तत्र कः खल्वर्थः । स्वपरविभागेनावस्थितं विश्वम् । विकल्पस्तदाकारावभासनम् । यस्तु मुकुरुन्दहृदयाभोग इव युगपदवभासमानस्वपराकारोऽर्थ- विकल्पस्तद् ज्ञानम् । क्रियमाणमात्मना कर्म, क्रियमाणः खल्वात्मना प्रतिक्षणं तेन तेन भावेन भवता यः तद्भावः स एव कर्मात्मना प्राप्यत्वात् । तत्त्वेकविधमपि द्रव्यकर्मोपाधिसन्निधि- सद्भावासद्भावाभ्यामनेकविधम् । तस्य कर्मणो यन्निष्पाद्यं सुखदुःखं तत्कर्मफलम् । तत्र द्रव्यकर्मोपाधिसान्निध्यासद्भावात्कर्म तस्य फलमनाकुलत्वलक्षणं प्रकृतिभूतं सौख्यं, यत्तु द्रव्यकर्मोपाधिसान्निध्यसद्भावात्कर्म तस्य फलं सौख्यलक्षणाभावाद्विकृतिभूतं दुःखम् । एवं ज्ञानकर्मकर्मफलस्वरूपनिश्चयः ।।१२४।। परिच्छित्तिसमर्थो विकल्पः विकल्पलक्षणमुच्यते । स एव ज्ञानं ज्ञानचेतनेति । कम्मं जीवेण जं समारद्धं कर्म जीवेन यत्समारब्धम् । बुद्धिपूर्वकमनोवचनकायव्यापाररूपेण जीवेन यत्सम्यक्कर्तृमारब्धं तत्कर्म
ṭīkāḥ — pratham to, arthavikalpa te gnān chhe. tyān, artha eṭale shun? sva -paranā vibhāgapūrvak rahelun *vishva te artha. tenā ākāronun 1avabhāsan te vikalpa. ane darpaṇanā nij vistāranī māphak (arthāt jem darpaṇanā nij vistāramān sva ne par ākāro ekīsāthe prakāshe chhe tem) jemān yugapad sva -par ākāro avabhāse chhe evo je arthavikalpa te gnān.
ātmā vaḍe karātun hoy te karma chhe. pratikṣhaṇ (kṣhaṇe kṣhaṇe) te te bhāve bhavatā – thatā – pariṇamatā ātmā vaḍe kharekhar karāto evo je teno bhāv te ja, ātmā vaḍe 2prāpya hovāthī, karma chhe. ane te (karma) ek prakāranun hovā chhatān, dravyakarmarūp upādhinī nikaṭatānā sadbhāv ane asadbhāvane kāraṇe anek prakāranun chhe.
te karma vaḍe nipajāvavāmān āvatān je sukh -duḥkh te karmaphaḷ chhe. tyān, dravyakarmarūp upādhinī nikaṭatānā asadbhāvane kāraṇe je karma hoy chhe, tenun phaḷ anākulatvalakṣhaṇ 3prakr̥itibhūt saukhya chhe; ane dravyakarmarūp upādhinī nikaṭatānā sadbhāvane kāraṇe je karma hoy chhe, tenun phaḷ 4vikr̥utibhūt duḥkh chhe kem ke tyān saukhyanā lakṣhaṇano abhāv chhe.
ā pramāṇe gnānanun, karmanun ane karmaphaḷanun svarūp nakkī thayun.
244pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
*vishva = samasta padārtho — dravyaguṇaparyāyo. (padārthomān sva ne par evā be vibhāg chhe. je jāṇanār ātmānun potānun hoy te sva chhe ane bījun badhun par chhe.)
1. avabhāsan = avabhāsavun te; prakāshavun te; jaṇāvun te; pragaṭ thavun te.
2. ātmā potānā bhāvane prāpta kare chhe — pahoñche chhe tethī te bhāv ja ātmānun karma chhe.
3. prakr̥itibhūt = svabhāvabhūt. (sukh svabhāvabhūt chhe.)
4. vikr̥utibhūt = vikārabhūt. (duḥkh vikārabhūt chhe, svabhāvabhūt nathī.)