चेत्किमभिन्नांशाविभागैकद्रव्यत्वेन किं वा भिन्नांशाविभागैकद्रव्यत्वेन । अभिन्नांशा- विभागैकद्रव्यत्वेन चेत् येनांशेनैकस्या अङ्गुलेः क्षेत्रं तेनांशेनेतरस्या इत्यन्यतरांशाभावः । एवं द्वयाद्यंशानामभावादाकाशस्य परमाणोरिव प्रदेशमात्रत्वम् । भिन्नांशाविभागैकद्रव्यत्वेन चेत् अविभागैकद्रव्यस्यांशकल्पनमायातम् । अनेकं चेत् किं सविभागानेकद्रव्यत्वेन किं वाऽविभागै- कद्रव्यत्वेन । सविभागानेकद्रव्यत्वेन चेत् एकद्रव्यस्याकाशस्यानन्तद्रव्यत्वं, अविभागैकद्रव्यत्वेन चेत् अविभागैकद्रव्यस्यांशकल्पनमायातम् ।।१४०।। सर्वेषामणूनां चकारात्सूक्ष्मस्कन्धानां च सक्कदि तं देदुमवगासं शक्नोति स आकाशप्रदेशो दातुम- वकाशम् । तस्याकाशप्रदेशस्य यदीत्थंभूतमवकाशदानसामर्थ्यं न भवति तदानन्तानन्तो जीवराशिस्त- स्मादप्यनन्तगुणपुद्गलराशिश्चासंख्येयप्रदेशलोके कथमवकाशं लभते । तच्च विस्तरेण पूर्वं भणितमेव । अथ मतम् – अखण्डाकाशद्रव्यस्य प्रदेशविभागः कथं घटते । परिहारमाह – चिदानन्दैकस्वभावनिजात्म- तत्त्वपरमैकाग्र्यलक्षणसमाधिसंजातनिर्विकाराह्लादैकरूपसुखसुधारसास्वादतृप्तमुनियुगलस्यावस्थितक्षेत्रं किमेकमनेकं वा । यद्येकं तर्हि द्वयोरप्येकत्वं प्राप्नोति । न च तथा । भिन्नं चेत्तदा अखण्डस्या- प्याकाशद्रव्यस्य प्रदेशविभागो न विरुध्यत इत्यर्थः ।।१४०।। अथ तिर्यक्प्रचयोर्ध्वप्रचयौ

jo ‘be āṅgaḷīnun ek kṣhetra chhe’ em kahevāmān āve to (pūchhīe chhīe ke), (1) ākāsh abhinna anshovāḷun avibhāg ek dravya chhe tethī be āṅgaḷīnun ek kṣhetra chhe ke (2) bhinna anshovāḷun avibhāg ek dravya chhe tethī? (1) ‘ākāsh abhinna anshovāḷun avibhāg ek dravya chhe tethī be āṅgaḷīnun ek kṣhetra chhe’ em kahevāmān āve to, je ansh ek āṅgaḷīnun kṣhetra chhe te ja ansh bījī āṅgaḷīnun kṣhetra chhe tethī bemānthī ek anshano abhāv thayo. e rīte be vagere (arthāt ekathī vadhāre) anshono abhāv thavāthī ākāsh paramāṇunī māphak pradeshamātra ṭharyun! (māṭe te to ghaṭatun nathī.) (2) ‘ākāsh bhinna anshovāḷun avibhāg ek dravya chhe tethī be āṅgaḷīnun ek kṣhetra chhe’ em kahevāmān āve to (te yogya ja chhe kāraṇ ke) avibhāg ek dravyamān anshakalpanā phalit thaī.

jo ‘be āṅgaḷīnān anek kṣhetra chhe (arthāt ekathī vadhāre kṣhetra chhe, ek nathī)’ em kahevāmān āve to (pūchhīe chhīe ke) (1) ‘ākāsh savibhāg (khaṇḍakhaṇḍarūp) anek dravya chhe tethī be āṅgaḷīnān anek (ekathī vadhāre) kṣhetra chhe ke (2) ākāsh avibhāg ek dravya hovā chhatān be āṅgaḷīnān anek kṣhetra chhe? (1) ‘ākāsh savibhāg anek dravya chhe tethī be āṅgaḷīnān anek kṣhetra chhe’ em kahevāmān āve to, ākāsh ke je ek dravya chhe tene anantadravyapaṇun ṭhare! (māṭe te to ghaṭatun nathī.) (2) ‘ākāsh avibhāg ek dravya hovā chhatān be āṅgaḷīnān anek kṣhetra chhe’ em kahevāmān āve to (te yogya ja chhe kāraṇ ke) avibhāg ek dravyamān anshakalpanā phalit thaī. 140.

278pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-