क्रमेण । यौगपद्येन चेत्, नास्ति यौगपद्यं, सममेकस्य विरुद्धधर्मयोरनवतारात् । क्रमेण चेत्,
नास्ति क्रमः, वृत्त्यंशस्य सूक्ष्मत्वेन विभागाभावात् । ततो वृत्तिमान् कोऽप्यवश्यमनुसर्तव्यः ।
स च समयपदार्थ एव । तस्य खल्वेकस्मिन्नपि वृत्त्यंशे समुत्पादप्रध्वंसौ संभवतः । यो हि यस्य
वृत्तिमतो यस्मिन् वृत्त्यंशे तद्वृत्यंशविशिष्टत्वेनोत्पादः, स एव तस्यैव वृत्तिमतस्तस्मिन्नेव वृत्त्यंशे पूर्ववृत्त्यंशविशिष्टत्वेन प्रध्वंसः । यद्येवमुत्पादव्ययावेकस्मिन्नपि वृत्त्यंशे संभवतः समयपदार्थस्य कथं नाम निरन्वयत्वं, यतः पूर्वोत्तरवृत्त्यंशविशिष्टत्वाभ्यां युगपदुपात्तप्रध्वंसोत्पादस्यापि स्वभावेनाप्रध्वस्तानुत्पन्नत्वादवस्थितत्वमेव न भवेत् । एवमेकस्मिन् वृत्त्यंशे समयपदार्थ- त्रयात्मकः स्वभावः सत्तास्तित्वमिति यावत् । तत्र सम्यगवस्थितः स्वभावसमवस्थितो भवति । तथाहितथाहि –
यथाङ्गुलिद्रव्ये यस्मिन्नेव वर्तमानक्षणे वक्रपर्यायस्योत्पादस्तस्मिन्नेव क्षणे तस्यैवाङ्गुलिद्रव्यस्य पूर्वर्जुपर्यायेण प्रध्वंसस्तदाधारभूताङ्गुलिद्रव्यत्वेन ध्रौव्यमिति द्रव्यसिद्धिः । अथवा स्वस्वभावरूप- सुखेनोत्पादस्तस्मिन्नेव क्षणे तस्यैवात्मद्रव्यस्य पूर्वानुभूताकुलत्वदुःखरूपेण प्रध्वंसस्तदुभयाधारभूत- परमात्मद्रव्यत्वेन ध्रौव्यमिति द्रव्यसिद्धिः । अथवा मोक्षपर्यायरूपेणोत्पादस्तस्मिन्नेव क्षणे रत्नत्रयात्मक- निश्चयमोक्षमार्गपर्यायरूपेण प्रध्वंसस्तदुभयाधारपरमात्मद्रव्यत्वेन ध्रौव्यमिति द्रव्यसिद्धिः । तथा
वर्तमानसमयरूपपर्यायेणोत्पादस्तस्मिन्नेव क्षणे तस्यैव कालाणुद्रव्यस्य पूर्वसमयरूपपर्यायेण प्रध्वंसस्त-
(1) teo (utpād tathā vināsh) yugapad chhe ke (2) krame chhe? (1) jo ‘yugapad chhe’ em kahevāmān āve to, yugapadpaṇun (ghaṭatun) nathī kāraṇ ke ekīvakhate ekane be viruddha dharmo na hoy (arthāt ekīvakhate ek
vr̥uttyanshane prakāsh ane andhakāranī māphak utpād ane vināsh evā be viruddha dharmo na hoy.) (2) jo ‘krame chhe’ em kahevāmān āve to, kram nathī (arthāt kram paṇ ghaṭato nathī) kāraṇ te vr̥uttyansh sūkṣhma hovāthī temān vibhāgano abhāv chhe. māṭe (ā rīte samayarūpī vr̥uttyanshane utpād tathā vināsh thavā ashakya hovāthī) koī
kāḷapadārthane) kharekhar ek vr̥uttyanshamān paṇ utpād ane vināsh sambhave chhe; kāraṇ ke je vr̥uttimānane je vr̥uttyanshamān te vr̥uttyanshanī apekṣhāe je utpād chhe, te ja (utpād) te ja vr̥uttimānane te ja vr̥uttyanshamān pūrva vr̥uttyanshanī apekṣhāe vināsh chhe (arthāt kāḷapadārthane je vartamān paryāyanī apekṣhāe utpād chhe, te ja pūrva paryāyanī apekṣhāe vināsh chhe.)
jo ām utpād ane vināsh ek vr̥uttyanshamān paṇ sambhave chhe, to kāḷapadārtha niranvay kaī rīte hoy, ke jethī pahelānnā ane pachhīnā vr̥uttyanshanī apekṣhāe yugapad vināsh ane utpād pāmato hovā chhatān paṇ svabhāve avinaṣhṭa ane anutpanna hovāthī te
282pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
*vr̥uttimān avashya shodhavo joīe. ane te (vr̥uttimān) kāḷapadārtha ja chhe. tene ( – te
*vr̥uttimān = vr̥uttivāḷo; vr̥uttine dharanār padārtha.