अयं खल्वात्मा स्वभावत एव परद्रव्यग्रहणमोक्षणपरिणमनाभावात्स्वतत्त्वभूतकेवल- ज्ञानस्वरूपेण विपरिणम्य निष्कम्पोन्मज्जज्ज्योतिर्जात्यमणिकल्पो भूत्वाऽवतिष्ठमानः समन्ततः स्फु रितदर्शनज्ञानशक्तिः, समस्तमेव निःशेषतयात्मानमात्मनात्मनि संचेतयते । अथवा युगपदेव सर्वार्थसार्थसाक्षात्करणेन ज्ञप्तिपरिवर्तनाभावात् संभावितग्रहणमोक्षणलक्षणक्रियाविरामः प्रथममेव समस्तपरिच्छेद्याकारपरिणतत्वात् पुनः परमाकारान्तरमपरिणममानः समन्ततोऽपि विश्वमशेषं पश्यति जानाति च । एवमस्यात्यन्तविविक्तत्वमेव ।।३२।। परद्रव्यं न जानाति । पेच्छदि समंतदो सो जाणदि सव्वं णिरवसेसं तथापि व्यवहारनयेन पश्यति समन्ततः सर्वद्रव्यक्षेत्रकालभावैर्जानाति च सर्वं निरवशेषम् । अथवा द्वितीयव्याख्यानम् — अभ्यन्तरे कामक्रोधादि बहिर्विषये पञ्चेन्द्रियविषयादिकं बहिर्द्रव्यं न गृह्णाति, स्वकीयानन्तज्ञानादिचतुष्टयं च न मुञ्चति यतस्ततः कारणादयं जीवः केवलज्ञानोत्पत्तिक्षण एव युगपत्सर्वं जानन्सन् परं विकल्पान्तरं न परिणमति । तथाभूतः सन् किं करोति । स्वतत्त्वभूतकेवलज्ञानज्योतिषा जात्यमणिकल्पो निःकम्पचैतन्यप्रकाशो भूत्वा स्वात्मानं स्वात्मना स्वात्मनि जानात्यनुभवति । तेनापि कारणेन परद्रव्यैः सह भिन्नत्वमेवेत्यभिप्रायः ।।३२।। एवं ज्ञानं ज्ञेयरूपेण न परिणमतीत्यादिव्याख्यानरूपेण तृतीयस्थले
ṭīkāḥ — ā ātmā, svabhāvathī ja paradravyane grahavā -mūkavāno tathā paradravyarūpe pariṇamavāno (tene) abhāv hovāthī, svatattvabhūt kevaḷagnānarūpe pariṇamīne niṣhkamp -nīkaḷatī jyotivāḷā uttam maṇi jevo thaīne rahyo thako, (1) jene sarva taraphathī (sarva ātmapradeshethī) darshanagnānashakti sphurit chhe evo thayo thako, 1niḥsheṣhapaṇe ākhāy (paripūrṇa) ātmāne ātmāthī ātmāmān sañchete – jāṇe – anubhave chhe, athavā (2) ekīsāthe ja sarva padārthonā samūhano 2sākṣhātkār karavāne līdhe gnaptiparivartanano abhāv thavāthī jene 3grahaṇatyāgasvarūp kriyā virām pāmī chhe evo thayo thako, prathamathī ja samasta gneyākārorūpe pariṇamyo hovāthī pachhī pararūpe — 4ākārāntararūpe nahi pariṇamato thako, sarva prakāre asheṣh vishvane, (mātra) dekhe – jāṇe chhe. ā rīte (pūrvokta banne rīte) tenun (ātmānun padārthothī) atyant bhinnapaṇun ja chhe.
bhāvārthaḥ — kevaḷībhagavān sarva ātmapradeshethī potāne ja anubhavyā kare chhe; e rīte teo paradravyathī taddan bhinna chhe. athavā, kevaḷībhagavānane sarva padārthonun yugapad gnān
54pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. niḥsheṣhapaṇe = kāī jarāy bākī na rahe e rīte
2. sākṣhātkār karavo = pratyakṣha jāṇavun
3. gnaptikriyānun palaṭāyā karavun arthāt gnānamān ek gney grahavun ne bījun chhoḍavun te grahaṇatyāg chhe;
āvān grahaṇatyāg te kriyā chhe; evī kriyāno kevaḷībhagavānane abhāv thayo chhe.
4. ākārāntar = anya ākār