जे णेव हि संजाया जे खलु णट्ठा भवीय पज्जाया । ते होंति असब्भूदा पज्जाया णाणपच्चक्खा ।।३८।।
शुद्धजीवद्रव्यादिद्रव्यजातीनामिति व्यवहितसंबन्धः । कस्मात् । विसेसदो स्वकीयस्वकीयप्रदेश- कालाकारविशेषैः संकरव्यतिकरपरिहारेणेत्यर्थः । किंच ---यथा छद्मस्थपुरुषस्यातीतानागतपर्याया मनसि चिन्तयतः प्रतिस्फु रन्ति, यथा च चित्रभित्तौ बाहुबलिभरतादिव्यतिक्रान्तरूपाणि श्रेणिकतीर्थकरादि- भाविरूपाणि च वर्तमानानीव प्रत्यक्षेण दृश्यन्ते तथा चित्रभित्तिस्थानीयकेवलज्ञाने भूतभाविनश्च पर्याया युगपत्प्रत्यक्षेण दृश्यन्ते, नास्ति विरोधः । यथायं केवली भगवान् परद्रव्यपर्यायान् परिच्छित्तिमात्रेण
bhāvārthaḥ — kevaḷagnān samasta dravyonā traṇe kāḷanā paryāyone yugapad jāṇe chhe. ahīn prashna thavāyogya chhe ke naṣhṭa ane anutpanna paryāyone gnān vartamān kāḷe kem jāṇī shake? tenun samādhānaḥ — jagatamān paṇ dekhāy chhe ke alpagna jīvanun gnān paṇ naṣhṭa ane anutpanna vastuone chintavī shake chhe, anumān dvārā jāṇī shake chhe, tadākār thaī shake chhe; to pachhī pūrṇa gnān naṣhṭa ane anutpanna paryāyone kem na jāṇī shake? chitrapaṭanī māphak gnānashakti ja evī chhe ke te atīt ane anāgat paryāyone paṇ jāṇī shake chhe. vaḷī, ālekhyatvashaktinī māphak, dravyonī gneyatvashakti evī chhe ke temanā atīt ane anāgat paryāyo paṇ gnānamān gneyarūp thāy – jaṇāy. ā rīte ātmānī adbhut gnānashakti ane dravyonī adbhut gneyatvashaktine līdhe kevaḷagnānamān samasta dravyonā traṇe kāḷanā paryāyonun ek ja samaye bhāsavun aviruddha chhe. 37.
have avidyamān paryāyonun (paṇ) kathañchit ( – koī prakāre, koī apekṣhāe) vidyamānapaṇun kahe chheḥ —
anvayārthaḥ — [ये पर्यायाः] je paryāyo [हि] kharekhar [न एव संजाताः] utpanna thayā nathī, tathā [ये] je paryāyo [खलु] kharekhar [भूत्वा नष्टाः] utpanna thaīne nāsh pāmī gayā chhe, [ते] te [असद्भूताः पर्यायाः] avidyamān paryāyo [ज्ञानप्रत्यक्षाः भवन्ति] gnānapratyakṣha chhe. pra. 9