Pravachansar-Hindi (English transliteration). BhagwAn shri kundkundAchArya; Ullekh; AnukramaNikA; Bol ; ManglAcharaN; Gnan Tattva Pragynyapan; Mangalacharan and bhumika; Gatha: 1-5.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 28

 


Page -11 of 513
PDF/HTML Page 22 of 546
single page version

OM
bhagavAn shrI kundakundAchAryadevake sambandhamen
ullekh
vandyo vibhurbhbhuvi na kai rih kauNDakunda
ku nda -prabhA -praNayi -kIrti -vibhUShitAsha
.
yashchAru -chAraN -karAmbujachanycharIk -
shchakre shrutasya bharate prayata pratiShThAm
..
[chandragiri parvatakA shilAlekh ]
artha :kundapuShpakI prabhA dhAraN karanevAlI jinakI kIrti dvArA dishAen
vibhUShit huI hain, jo chAraNonkechAraNaRuddhidhArI mahAmuniyonkesundar hastakamalonke
bhramar the aur jin pavitrAtmAne bharatakShetramen shrutakI pratiShThA kI hai, ve vibhu kundakunda
is pRithvI par kisase vandya nahIn hain ?
........koNDaku ndo yatIndra ..
rajobhiraspRuShTatamatvamanta-
rbAhyepi samvyanyjayitun yatIsha
.
rajapadan bhUmitalan vihAy
chachAr manye chaturanggulan sa
..
[vindhyagirishilAlekh ]
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈

Page -10 of 513
PDF/HTML Page 23 of 546
single page version

artha :yatIshvar (shrI kundakundasvAmI) rajasthAnakobhUmitalako
chhoDakar chAr angul Upar AkAshamen gaman karate the usake dvArA main aisA samajhatA hUn
ki
ve antaramen tathA bAhyamen rajase (apanI) atyanta aspRuShTatA vyakta karate the
(antaramen ve rAgAdik malase aspRuShTa the aur bAhyamen dhUlase aspRuShTa the) .
jai paumaNandiNAho sImandharasAmidivvaNANeN .
Na vibohai to samaNA ka han sumaggan payANanti ..
[darshanasAr]
artha :(mahAvidehakShetrake vartamAn tIrthankaradev) shrI sImandharasvAmIse prApta
hue divya gnAn dvArA shrI padmanandinAthane (shrI kundakundAchAryadevane) bodh na diyA hotA
to munijan sachche mArgako kaise jAnate ?
he kundakundAdi AchAryon ! Apake vachan bhI svarUpAnusandhAnamen is pAmarako
param upakArabhUt hue hain . usake liye main Apako atyanta bhaktipUrvak namaskAr karatA
hUn . [shrImad rAjachandra ]]
bhagavAn shrI kundakundAchAryadevakA hamAre upar bahut upakAr hai, ham unake
dAsAnudAs hai . shrImadbhagavatkundakundAchAryadev mahAvidehakShetramen sarvagna vItarAg shrI
sImandhar bhagavAnake samavasaraNamen gaye the aur ve vahAn ATh din rahe the usamen leshamAtra
shankA nahIn hai
. vah bAt vaisI hI hain; kalpanA karanA nahIn, nA kahanA nahIn; mAno to
bhI vaise hI hai, na mAno to bhI vaise hI hai . yathAtathya bAt hai, akSharasha satya hai,
pramANasiddha hai . [pUjya gurudev shrI kAnajIsvAmI ]
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈

Page -9 of 513
PDF/HTML Page 24 of 546
single page version

mangalAcharaNapUrvak bhagavAn shAstrakArakI pratignA ....1
vItarAgacharitra upAdey aur sarAgachAritra hey hai ....6
chAritrakA svarUp .................................7
AtmA hI chAritra hai .............................8
jIvakA shubh, ashubh aur shuddhatva................9
pariNAm vastukA svabhAv hai....... ............. 10
shuddha aur shubh -ashubh pariNAmakA phal ... 11 -12
shuddhopayog adhikAr
shuddhopayogake phalakI prashansA .................... 13
shuddhopayogapariNat AtmAkA svarUp .............. 14
shuddhopayogase honevAlI shuddhAtmasvabhAvaprApti ...... 15
shuddhAtmasvabhAvaprApti kArakAntarase nirapekSha...... .. 16
‘svayambhU’ke shuddhAtmasvabhAvaprAptikA atyanta
avinAshIpanA aur kathanchit
utpAd
vyay
dhrauvyayuktatA ................ 17
svayambhUAtmAke indriyonke binA gnAn
Ananda kaise ? ........................... 19
atIndriyatAke kAraN shuddhAtmAko
shArIrik sukhdukhakA abhAv..... ...... 20
gnAn adhikAr
gnAn adhikAr
atIndriy gnAnapariNat kevalIko sab
pratyakSha hai...... .......................... 21
AtmAkA gnAnapramANapanA aur gnAnakA
sarvagatapanA.... ........................... 23
AtmAko gnAnapramAN na mAnanemen doSh..... ..... 24
gnAnakI bhAnti AtmAkA bhI sarvagatattva...... ... 26
AtmA aur gnAnake ekatva
anyatva..... ....... 27
gnAn aur gneyake paraspar gamanakA niShedh..... .. 28
AtmA padArthommen pravRutta nahIn hotA tathApi
jisase unamen pravRutta honA siddha
hotA hai vah shaktivaichitrya...... .......... 29
gnAn padArthommen pravRutta hotA hai
usake dRuShTAnta...... ...................... 30
padArtha gnAnamen vartate hainyah vyakta karate hain .... 31
AtmAkI padArthonke sAth ek dUsaremen pravRutti
honepar bhI, vah parakA grahaNatyAg kiye
binA tathA pararUp pariNamit hue binA
sabako dekhatA
jAnatA honese use
atyanta bhinnatA hai..... .................. 32
kevalagnAnI aur shrutagnAnIko avisheSharUp
dikhAkar visheSh AkAnkShAke kShobhakA
kShay karate hain............................. 33
gnAnake shrutupAdhikRut bhedako dUr karate hain .... 34
AtmA aur gnAnakA kartRutvakaraNatvakRut
bhed dUr karate hain....... .................. 35
paramAgam shrI pravachanasArakI
vi Sha yA nu kra ma Ni kA
(1) gnAnatattvapragnApan
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -8 of 513
PDF/HTML Page 25 of 546
single page version

gnAn kyA hai aur gney kyA hai yah
vyakta karate hain....... .................... 36
dravyonkI bhUtbhAvi paryAyen bhI tAtkAlik
paryAyonkI bhAnti pRuthakrUpase gnAnamen
vartatI hain ................................. 37
avidyamAn paryAyonkI kathanchit vidyamAnatA ...... 38
avidyamAn paryAyonkI gnAnapratyakShatA
dRuDh karate hain...... ....................... 39
indriyagnAnake liye naShTa aur anutpannakA jAnanA
ashakya hai aisA nishchit karate hain ...... 40
atIndriy gnAnake liye jo jo kahA jAtA hai vah
(sab) sambhav hai..... .................... 41
gneyArthapariNamanakriyA gnAnamense utpanna nahIn hotI
.
42
gneyArthapariNamanasvarUp kriyA aur tatphal kahAnse
utpanna hotA haiisakA vivechan..... .... 43
kevalIke kriyA bhI kriyAphal utpanna
nahIn karatI
..................................
44
tIrthankaronke puNyakA vipAk akinchitkar hI hai
. .
45
kevalIkI bhAnti sab jIvonko svabhAvavighAtakA
abhAv honekA niShedh karate hain..... ...... 46
atIndriy gnAnako sarvagnarUpase abhinandan ....... 47
sabako na jAnanevAlA ekako bhI nahIn jAnatA
.
48
ekako na jAnanevAlA sabako nahIn jAnatA
. ....
49
kramasha pravartamAn gnAnakI sarvagatatA siddha
nahIn hotI..... .......................... 50
yugapat pravRuttike dvArA hI gnAnakA sarvagatatva ..... 51
kevalIke gnaptikriyAkA sadbhAv hone par bhI
kriyAphalarUp bandhakA niShedh karate hue
upasanhAr karate hain...... .................. 52
sukh adhikAr
gnAnase abhinna sukhakA svarUp varNan karate
hue gnAn aur sukhakI heyopAdeyatAkA
vichAr ................................... 53
atIndriy sukhakA sAdhanabhUt atIndriy
gnAn upAdey hai isaprakAr usakI
prashansA...... ............................. 54
indriyasukhakA sAdhanabhUt indriyagnAn hey hai
isaprakAr usakI nindA...... ............ 55
indriyagnAn pratyakSha nahIn hai aisA nishchay
karate hain
. ....................................
57
parokSha aur pratyakShake lakShaN..................... 58
pratyakShagnAnako pAramArthik sukharUp batalAte hain ... 59
kevalagnAnako bhI pariNAmake dvArA khedakA
sambhav honese vah aikAntik sukh nahIn
hai
isakA khanDan.... ................... 60
‘kevalagnAn sukhasvarUp hai’ aise nirUpaN dvArA
upasanhAr....... .......................... 61
kevaliyonko hI pAramArthik sukh hotA hai
aisI shraddhA karAte hain..... ................ 62
parokShagnAnavAlonke apAramArthik indriyasukhakA
vichAr....... ............................ 63
indriyAn hai vahAn tak svabhAvase hI dukh hai...... 64
muktAtmAke sukhakI prasiddhike liye, sharIr
sukhakA sAdhan honekI bAtakA khanDan.... 65
AtmA svayamev sukhapariNAmakI shaktivAlA
honese viShayonkI akinchitkaratA...... .... 67
AtmAke sukhasvabhAvatvako dRuShTAnta dvArA dRuDh
karake AnandaadhikArakI pUrNatA...... .. 68
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -7 of 513
PDF/HTML Page 26 of 546
single page version

shubhapariNAm adhikAr
indriyasukhasambandhI vichArako lekar,
usake sAdhanakA svarUp................... 69
indriyasukhako shubhopayogake sAdhyake
rUpamen kahate hain....... .................... 70
indriyasukhako dukhapanemen DAlate hain....... ....... 71
puNyotpAdak shubhopayogakI pApotpAdak
ashubhopayogase avisheShatA...... .......... 72
puNya dukhake bIjake kAraN hainyah batAte hain ... 74
puNyajanya indriyasukh bahudhA dukharUp hain..... .... 76
puNya aur pApakI avisheShatAkA nishchay
karate hue (is viShayakA) upasanhAr
karate hain..... ............................ 77
shubhashubh upayogakI avisheShatA nishchit karake,
rAgadveShake dvaitako dUr karate hue,
asheShadukhakShayakA dRuDh nishchay karake
shuddhopayogamen nivAs...... ................ 78
mohAdike unmUlan prati sarva udyamase kaTibaddha ... 79
mohakI senA jItanekA upAy...... ............ 80
chintAmaNi prApta kiyA hone par bhI, pramAd chor
vidyamAn hai ata jAgRut rahatA hai ........ 81
yahI ek, bhagavantonne svayam anubhav karake pragaT
kiyA huA mokShakA pAramArthikapantha hai ... 82
shuddhAtmalAbhake paripanthImohakA svabhAv aur
usake prakAr.... ......................... 83
tIn prakArake mohako aniShTa kAryakA kAraN
kahakar usake kShayakA upadesh............. 84
moharAgadveShako in chihnonke dvArA pahichAn kar utpanna
hote hI naShTa kar denA chAhiye ........... 85
mohakShay karanekA upAyAntar..... ............... 86
shabdabrahmamen arthonkI vyavasthA kis prakAr hai
usakA vichAr..... ....................... 87
mohakShayake upAyabhUt jinopadeshakI prApti hone
par bhI puruShArtha arthakriyAkArI hai..... ... 88
svaparake vivekakI siddhise hI mohakA kShay
hotA hai ata svaparake vibhAgakI
siddhike liye prayatna...... ............... 89
sab prakArake svaparake vivekakI siddhi
Agamase kartavya haiis prakAr
upasanhAr karate hain...... .................. 90
jinodit arthonke shraddhAn binA dharmalAbh
nahIn hotA..... .......................... 91
AchAryabhagavAn sAmyakA dharmatva siddha karake ‘main
svayam sAkShAt dharma hI hUn’ aise bhAvamen
nishchal sthit hote hain...... .............. 92
✾ ✾ ✾
(2) gneyatattvapragnApan
dravyasAmAnya adhikAr
padArthakA samyak dravyaguNaparyAyasvarUp...... ...... 93
svasamay
parasamayakI vyavasthA nishchit
karake upasanhAr..... ...................... 94
dravyakA lakShaN .................................. 95
svarUp
astitvakA kathan ....................... 96
sAdRushyaastitvakA kathan ...................... 97
dravyonse dravyAntarakI utpatti honekA aur dravyase
sattAkA arthAntaratva honekA khanDan...... .. 98
utpAdavyayadhrauvyAtmak honepar bhI dravya
‘sat’ hai..... ............................ 99
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -6 of 513
PDF/HTML Page 27 of 546
single page version

utpAdvyay
dhrauvyakA paraspar avinAbhAv
dRuDh karate hain
. .............................
100
utpAdAdikA dravyase arthAntaratva naShTa
karate hain..... .......................... 101
utpAdAdikA kShaNabhed nirasta karake ve
dravya hain yah samajhAte hain...... .......... 102
dravyake utpAdvyay
dhrauvyako anekadravyaparyAy tathA
ekadravyaparyAy dvArA vichArate hain.......... 103
sattA aur dravya arthAntar nahIn honeke
viShayamen yukti..... .................... 105
pRuthaktvakA aur atyatvakA lakShaN...... ...... 106
atadbhAvako udAharaN dvArA spaShTatayA
batalAte hain...... ....................... 107
sarvathA abhAv vah atadbhAvakA
lakShaN nahIn hai ......................... 108
sattA aur dravyakA guNguNIpanA siddha
karate hain...... ......................... 109
guN aur guNIke anekatvakA khaNDan..... .... 110
dravyake sat
utpAd aur asat
utpAd honemen
avirodh siddha karate hain...... .......... 111
satutpAdako ananyatvake dvArA aur asat
utpAdako anyatvake dvArA nishchit
karate hain.... .................... 112
113
ek hI dravyako anyatva aur anyatva
honemen avirodh...... .................. 114
garva virodhako dUr karanevAlI saptabhangI......... 115
jIvako manuShyAdi paryAyen kriyAkA phal honese
unakA anyatva prakAshit karate hain..... 116
manuShyAdiparyAyommen jIvako svabhAvakA parAbhav kis
kAraNase hotA haiisakA nirNay..... 118
jIvakI dravyarUpase avasthitatA hone par
bhI paryAyonse anavasthitatA..... ........ 119
pariNAmAtmak sansAramen kis kAraNase pudgalakA
sambandha hotA hai ki jisase vah (sansAr)
manuShyAdi
paryAyAtmak hotA hai
isakA
samAdhAn...... ......................... 121
paramArthase AtmAko dravyakarmakA akartRutva.... .. 122
vah kaunasA svarUp hai jisarUp AtmA
pariNamit hotA hai ? ................... 123
gnAn, karma aur karmaphalakA svarUp.... ....... 124
un (tInon)ko AtmArUpase nishchit
karate hain
. ..................................
125
shuddhAtmopalabdhikA abhinandan karate hue, dravya
sAmAnyake varNanakA upasanhAr....... 126
dravyavisheSh adhikAr
dravyake jIvajIvapanerUp visheSh..... ....... 127
dravyake lokAlokatvarUp visheSh.... ........... 128
dravyake ‘kriyA’ aur ‘bhAv’ rUp visheSh ..... 129
guNavisheShase dravyavisheSh hotA hai...... ........ 130
mUrta aur amUrta guNonke lakShaN
tathA sambandha.... ...................... 131
mUrta pudgaladravyake guN..... ................... 132
amUrta dravyonke guN..... ..................... 133
dravyonkA pradeshavattva aur apradeshavattvarUp
visheSh ................................ 135
pradeshI aur apradeshI dravya kahAn rahate hain...... 136
pradeshavattva aur apradeshavattva kis
prakArase sambhav ? ...................... 137
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -5 of 513
PDF/HTML Page 28 of 546
single page version

‘kAlANu apradeshI hI hai’aisA niyam
kAlapadArthake dravya aur paryAy..... ----- 138
kAlapadArthake dravya aur paryAy...... ----------- 139
AkAshake pradeshakA lakShaN..... --------------- 140
tiryakprachay tathA Urdhvaprachay...... ------------- 141
kAlapadArthakA Urdhvaprachay niranvay hai
is
bAtakA khaNDan....---------------------- 142
sarva vRuttyanshommen kAlapadArtha
utpAdavyayadhrauvyavAlA hai
. ----------------
143
kAlapadArthakA pradeshamAtrapanA siddha
karate hain
. -------------------------------
144
gnAnagneyavibhAg adhikAr
AtmAko vibhakta karaneke liye vyavahArajIvatvake
hetukA vichAr..... ................... 145
prAN kaunkaunase hai, so batalAte hain..... . 146
vyutpattise prANonko jIvatvakA hetupanA aur
unakA paudgalikapanA... ............... 147
paudgalik prANonkI santatikI pravRuttikA
antarang hetu.......................... 150
paudgalik prANasantatikI nivRuttikA
antarang hetu.......................... 151
AtmAke atyanta vibhaktatvakI siddhike liye,
vyavahArjIvatvake hetu jo gativishiShTa
paryAy unakA svarUp.... ............. 151
paryAyake bhed ............................... 153
arthanishchAyak astitvako sva
parake
vibhAgake hetuke rUpamen samajhAte hain
. ...
154
AtmAko atyanta vibhakta karaneke liye,
paradravyake sanyogake kAraNakA svarUp....155
shubhopayog aur ashubhopayogakA
svarUp..... ...................157158
paradravyake sanyogakA jo kAraN usake
vinAshakA abhyAs..... .............. 159
sharIrAdi paradravya prati madhyasthatA pragaTakarate hain..160
sharIr, vANI aur manakA paradravyapanA..... .. 161
AtmAko paradravyatvakA aur usake kartRutvakA
abhAv.... ........................... 162
paramANudravyonko piNDaparyAyarUp
pariNatikA kAraN.................... 163
AtmAko pudgalapinDake kartRutvakA abhAv..... 167
AtmAko sharIrapanekA abhAv..... .......... 171
jIvakA asAdhAraN svalakShaN................ 172
amUrta AtmAko snigdha
rukShatvakA abhAv
honese bandha kaise ho sakatA
hai ?
aisA pUrvapakSha..... ............... 173
uparyukta pUrvapakShakA uttar..... ............... 174
bhAvabandhakA svarUp.... ..................... 175
bhAvabandhakI yukti aur dravyabandhakA svarUp . 176
pudgalabandha, jIvabandha aur
ubhayabandhakA svarUp..... ............. 177
dravyabandhakA hetu bhAvabandha.... ............... 178
bhAvabandha hI nishchayabandha hai.... ............. 179
pariNAmakA dravyabandhake sAdhakatam rAgase
vishiShTapanA savisheSh pragaT karate hain.....180
vishiShTa pariNAmako, bhedako tathA avishiShTa
pariNAmako kAraNamen kAryakA
upachAr karake kAryarUpase batalAte hain....181
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -4 of 513
PDF/HTML Page 29 of 546
single page version

jIvakI svadravyamen pravRutti aur paradravyase
nivRuttikI siddhike liye svaparakA
vibhAg............................... 182
svadravyamen pravRuttikA aur paradravyamen pravRuttikA
nimitta svaparake vibhAgakA gnAn
agnAn hai
. ..............................
183
AtmAkA karma kyA haiisakA nirUpaN ..... 184
‘pudgalapariNAm AtmAkA karma kyon nahIn hai’
is sandehakA nirAkaraN..... ......... 185
AtmA kis prakAr pudgalakarmonke dvArA
grahaN kiyA jAtA hai aur chhoDA
jAtA hai ?..... ...................... 186
pudgalakarmonkI vichitratAko kaun kahatA hai ? . 187
akelA hI AtmA bandha hai..... ............ 188
nishchay aur vyavahArakA avirodh ............ 189
ashuddhanayase ashuddha AtmAkI hI prApti..... 190
shuddhanayase shuddhAtmAkI hI prApti.... ......... 191
dhruvatvake kAraN shuddhAtmA hI upalabdha
karane yogya... ....................... 192
shuddhAtmAkI upalabdhise kyA hotA hai...... . 194
mohagranthi TUTanese kyA hotA hai.... .......... 195
ekAgrasanchetanalakShaNadhyAn ashuddhatA
nahIn lAtA..... ...................... 196
sakalagnAnI kyA dhyAte hain ?.... ............ 197
uparokta prashnakA uttar...... ............... 198
shuddhAtmopalabdhilakShaN mokShamArgako nishchit
karate hain..... ........................ 199
pratignAkA nirvahaN karate hue (AchAryadev)
svayam mokShamArgabhUt shuddhAtmapravRutti
karate hain..... ........................ 200
(3) charaNAnuyogasUchak
chUlikA
AcharaNpragnApan
dukhamuktike liye shrAmaNyamen juD jAnekI
preraNA..... ............................ 201
shrAmaNyaichchhuk pahale kyA
kyA
karatA hai .............................. 202
yathAjAtarUpadharatvak bahirangantarang do
ling..... ............................. 205
shrAmaNyakI ‘bhavati’ kriyAmen, itanese
shrAmaNyakI prApti.... .................. 207
sAmAyikamen ArUDh shramaN kadAchit
chhedopasthApanAke yogya.... ............. 208
AchAryake bhed..... .......................... 210
chhinna sanyamake pratisandhAnakI vidhi..... ....... 211
shrAmaNyake chhedake Ayatan honese paradravya
pratibandhonkA niShedh.................... 213
shrAmaNyakI paripUrNatAkA Ayatan honese
svadravyamen hI pratibandha kartavya hai...... . 214
munijanako nikaTakA sUkShmaparadravyapratibandha
bhI niShedhya..... ...................... 215
chhed kyA haiisakA upadesh..... ........... 216
chhedake antarangbahirang
aise do prakAr.... ... 217
sarvathA antarang chhed niShedhya hai..... .......... 218
upadhi antarang chhedakI bhAnti tyAjya hai.... ... 219
upadhikA niShedh vah antarang chhedakA hI
niShedh hai..... ........................ 220
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -3 of 513
PDF/HTML Page 30 of 546
single page version

‘kisIko kahIn kabhI kisI prakAr koI
upadhi aniShiddha bhI hai’ aise apavAdakA
upadesh..... ........................... 222
aniShiddha upadhikA svarUp..... .............. 223
‘utsarga hI vastudharma hai, apavAd nahIn’ ....... 224
apavAdake visheSh...... ...................... 225
aniShiddha sharIramAtra
upadhike pAlanakI
vidhi.... ............................. 226
yuktAhAravihArI sAkShAt anAhAravihArI
hI hai..... ............................ 227
shramaNako yuktAhArIpanekI siddhi..... ........ 228
yuktAhArakA vistRut svarUp..... ............. 229
utsarga
apavAdakI maitrI dvArA AcharaNakA
susthitapanA.... ....................... 230
utsargaapavAdake virodhase AcharaNakA
dusthitapanA..... ...................... 231
mokShamArgapragnApan
mokShamArgake mUlasAdhanabhUt Agamamen
vyApAr...... .......................... 232
AgamahInako mokShAkhya karmakShay nahIn hotA.... 233
mokShamArgiyonko Agam hI ek chakShu..... .... 234
AgamachakShuse sab kuchh dikhAI detA hI hai.....235
AgamagnAn, tatpUrvak tattvArthashraddhAn aur
tadubhayapUrvak sanyatatvakI yugapattAko
mokShamArgapanA honekA niyam..... ...... 236
ukta tInonkI ayugapattAko mokShamArgatva
ghaTit nahIn hotA...................... 237
ukta tInonkI yugapattA hone par bhI, AtmagnAn
mokShamArgakA sAdhakatam hai...... ....... 238
AtmagnAnashUnyake sarvaAgamagnAn, tattvArthashraddhAn
tathA sanyatatvakI yugapattA bhI
akinchitkar.... ....................... 239
ukta tInonkI yugapattAke sAth AtmagnAnakI
yugapattAko sAdhate hain...... ............ 240
ukta tInonkI yugapattA tathA AtmagnAnakI
yugapattA jise siddha huI hai aise sanyatakA
lakShaN..... ........................... 241
jisakA dUsarA nAm ekAgratAlakShaN shrAmaNya hai
aisA yah sanyatatva hI mokShamArga hai......242
anekAgratAko mokShamArgapanA ghaTit nahIn
hotA.................................. 243
ekAgratA vah mokShamArga hai aisA nishchay karate
hue mokShamArgapragnApanakA upasanhAr..... 244
shubhopayogpragnApan
shubhopayogiyonko shramaNarUpamen gauNatayA
batalAte hain...... ...................... 245
shubhopayogI shramaNakA lakShaN.... ............. 246
shubhopayogI shramaNonkI pravRutti..... ........... 247
shubhopayogiyonke hI aisI pravRuttiyAn
hotI hain............................... 248
sabhI pravRuttiyAn shubhopayogiyonke hI
hotI hain............................... 249
pravRutti sanyamakI virodhI honekA niShedh....... 250
pravRuttike viShayake do vibhAg................. 251
pravRuttike kAlakA vibhAg...... .............. 252
lokasambhAShaNapravRutti usake nimittake vibhAg
sahit batalAte hain.... ................. 253
shubhopayogakA gauNmukhya vibhAg ............ 254
viShay
gAthA
viShay
gAthA

Page -2 of 513
PDF/HTML Page 31 of 546
single page version

shubhopayogako kAraNakI viparItatAse
phalakI viparItatA.... ................. 255
aviparIt phalakA kAraN aisA jo
‘aviparIt kAraN’...... .............. 259
‘aviparIt kAraN’kI upAsanArUp pravRutti
sAmAnya aur visheSharUpase kartavya hai.....261
shramaNAbhAsonke prati samasta pravRuttiyonkA
niShedh..... ........................... 263
kaisA jIv shramaNAbhAs hai so kahate hain ...... 264
jo shrAmaNyase samAn hai unakA anumodan na
karanevAlekA vinAsh................... 265
jo shrAmaNyamen adhik ho usake prati jaise ki
vah shrAmaNyamen hIn ho aisA AcharaN
karanevAlekA vinAsh................... 266
svayam shrAmaNyamen adhik hon tathApi apanese hIn
shramaN prati samAn jaisA AcharaN kare to
usakA vinAsh..... ................... 267
viShay
gAthA
viShay
gAthA
asatsang niShedhya hai..... .................... 268
‘laukik’ (jan)kA lakShaN .................. 269
satsang karane yogya hai..... .................. 270
panycharatnapragnApan
sansAratattva ................................... 271
mokShatattva .................................... 272
mokShatattvakA sAdhanatattva ...................... 273
mokShatattvake sAdhanatattvakA abhinandan.... .... 274
shAstrakI samApti ............................ 275
❈ ❈ ❈
parishiShTa
47 nayon dvArA AtmadravyakA kathan .......... 521
AtmadravyakI prAptikA prakAr ................. 532

Page -1 of 513
PDF/HTML Page 32 of 546
single page version

svAnubhUti honepar jIvako kaisA sAkShAtkAr hotA hai ?
svAnubhUti honepar, anAkulAhlAdamay, ek, samasta hI vishva par
tairatA vignAnaghan paramapadArthaparamAtmA anubhavamen AtA hai . aise anubhav binA
AtmA samyakrUpase dRuShTigochar nahIn hotAshraddhAmen nahIn AtA, isaliye
svAnubhUtike binA samyagdarshanakAdharmakA prArambha nahIn hotA .
aisI svAnubhUti prApta karaneke liye jIvako kyA karanA ?
svAnubhUtikI prAptike liye gnAnasvabhAvI AtmAkA chAhe jis prakAr bhI
dRuDh nirNay karanA . gnAnasvabhAvI AtmAkA nirNay dRuDh karanemen sahAyabhUt
tattvagnAnakAdravyonkA svayamsiddha satpanA aur svatantratA, dravyaguNparyAy,
utpAdvyaydhrauvya, nav tattvakA sachchA svarUp, jIv aur sharIrakI bilakul
bhinnabhinna kriyAen, puNya aur dharmake lakShaNabhed, nishchayvyavahAr ityAdi
anek viShayonke sachche bodhakAabhyAs karanA chAhiy . tIrthankar bhagavanton dvArA
kahe gaye aise anek prayojanabhUt satyonke abhyAsake sAthsAth sarva
tattvagnAnakA siramaurmukuTamaNi jo shuddhadravyasAmAnya arthAt param
pAriNAmikabhAv arthAt gnAyakasvabhAvI shuddhAtmadravyasAmAnyajo svAnubhUtikA
AdhAr hai, samyagdarshanakA Ashray hai, mokShamArgakA Alamban hai, sarva shuddhabhAvonkA
nAth hai
usakI divya mahimA hRudayamen sarvAdhikarUpase ankit karaneyogya hai .
us nijashuddhAtmadravya -sAmAnyakA Ashray karanese hI atIndriy Anandamay
svAnubhUti prApta hotI hai
.
pUjya gurudev shrI kAnajIsvAmI

Page 0 of 513
PDF/HTML Page 33 of 546
single page version

nama shrIsarvagnavItarAgAy .
shAstra -svAdhyAyakA prArambhik mangalAcharaN
onkAran bindusanyuktan nityan dhyAyanti yogina .
kAmadan mokShadan chaiv OMkArAy namo nama ..1..
aviralashabdaghanaughaprakShAlitasakalabhUtalakalangkA .
munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritAn ..2..
agnAnatimirAndhAnAn gnAnAnyjanashalAkayA .
chakShurunmIlitan yen tasmai shrIgurave nama ..3..
shrIparamagurave nama, paramparAchAryagurave nama ..
sakalakaluShavidhvansakan, shreyasAn parivardhakan, dharmasambandhakan, bhavyajIvamanapratibodhakArakan,
puNyaprakAshakan, pApapraNAshakamidan shAstran shrIpravachanasAranAmadheyan, asya mUlagranthakartAra
shrIsarvagnadevAstaduttaragranthakartAra shrIgaNadharadevA pratigaNadharadevAsteShAn vachanAnusAramAsAdya
AchAryashrIkundakundAchAryadevavirachitan, shrotAra sAvadhAnatayA shRuNavantu
..
manggalan bhagavAn vIro manggalan gautamo gaNI .
manggalan kundakundAryo jainadharmostu manggalam ..1..
sarvamanggalamAnggalyan sarvakalyANakArakan .
pradhAnan sarvadharmANAn jainan jayatu shAsanam ..2..

Page 1 of 513
PDF/HTML Page 34 of 546
single page version

mUl gAthAon aur tattvapradIpikA nAmak TIkAke gujarAtI anuvAdakA
hindI rUpAntar
[sarva pratham granthake prArambhamen shrImadbhagavatkundakundAchAryadevavirachit prAkRitagAthAbaddha shrI
‘pravachanasAr’ nAmak shAstrakI ‘tattvapradIpikA’ nAmak sanskRit TIkAke rachayitA shrI
amRutachandrAchAryadev uparokta shlokonke dvArA manggalAcharaN karate hue gnAnAnandasvarUp paramAtmAko
namaskAr karate hain :
]
artha :sarvavyApI (arthAt sabakA gnAtA -draShTA) ek chaitanyarUp (mAtra chaitanya hI)
jisakA svarUp hai aur jo svAnubhavaprasiddha hai (arthAt shuddha AtmAnubhavase prakRuShTatayA siddha
hai ) us gnAnAnandAtmak (gnAn aur AnandasvarUp) utkRuShTa AtmAko namaskAr ho
.
nama shrIsiddhebhya.
namonekAntAya.
shrImadbhagavatku ndaku ndAchAryadevapraNIt
shrI
pravachanasAr
1
gnAnatattva -prragnApan
shrImadamRutachandrasUrikRutatattvapradIpikAvRuttisamupeta.
( anuShTubh )
sarvavyApyekachidrUpasvarUpAy parAtmane .
svopalabdhiprasiddhAy gnAnAnandAtmane nama ..1..
shrIjayasenAchAryakRutatAtparyavRutti.
nama paramachaitanyasvAtmotthasukhasampade .
paramAgamasArAy siddhAy parameShThine ..
pra. 1

Page 2 of 513
PDF/HTML Page 35 of 546
single page version

[ab anekAntamay gnAnakI mangalake liye shlok dvArA stuti karate hain :]
artha :
jo mahAmoharUpI andhakArasamUhako lIlAmAtramen naShTa karatA hai aur jagatake
svarUpako prakAshit karatA hai aisA anekAntamay tej sadA jayavant hai .
[ ab shrI amRutachandrAchAryadev shlok dvArA anekAntamay jinapravachanake sArabhUt is
‘pravachanasAr’ shAstrakI TIkA karanekI pratignA karate hain :]
artha :paramAnandarUpI sudhArasake pipAsu bhavya jIvonke hitArtha, tattvako
(vastusvarUpako) pragaT karanevAlI pravachanasArakI yah TIkA rachI jA rahI hai .
( anuShTubh )
helolluptamahAmohatamastoman jayatyada .
prakAshayajjagattattvamanekAntamayan maha ..2..
( AryA )
paramAnandasudhArasapipAsitAnAn hitAy bhavyAnAm .
kriyate prakaTitatattvA pravachanasArasya vRuttiriyam ..3..
ath pravachanasAravyAkhyAyAn madhyamaruchishiShyapratibodhanArthAyAn mukhyagauNarUpeNAntastattvabahi-
stattvaprarUpaNasamarthAyAn cha prathamat ekottarashatagAthAbhirgnAnAdhikAra, tadanantaran trayodashAdhik shatagAthAbhi-
rdarshanAdhikAra, tatashcha saptanavatigAthAbhishchAritrAdhikArashcheti samudAyenaikAdashAdhikatrishatapramitasUtrai

samyaggnAnadarshanachAritrarUpeN mahAdhikAratrayan bhavati
. athavA TIkAbhiprAyeN tu samyaggnAnagneyachAritrA-
dhikArachUlikArUpeNAdhikAratrayam . tatrAdhikAratraye prathamatastAvajgnAnAbhidhAnamahAdhikAramadhye dvAsapta-
tigAthAparyantan shuddhopayogAdhikAra kathyate . tAsu dvAsaptatigAthAsu madhye ‘es surAsur --’ imAn
gAthAmAdin kRutvA pAThakrameN chaturdashagAthAparyantan pIThikA, tadanantaran saptagAthAparyantan sAmAnyen sarvagna-
siddhi, tadanantaran trayastrinshadgAthAparyantan gnAnaprapanycha, tatashchAShTAdashagAthAparyantan sukhaprapanychashchetyantarAdhi-

kArachatuShTayen shuddhopayogAdhikAro bhavati
. ath panychavinshatigAthAparyantan gnAnakaNDikAchatuShTayaprati-
pAdakanAmA dvitIyodhikArashchetyadhikAradvayen, tadanantaran svatantragAthAchatuShTayen chaikottarashatagAthAbhi
prathamamahAdhikAre samudAyapAtanikA gnAtavyA
.
idAnIn prathamapAtanikAbhiprAyeN prathamata pIThikAvyAkhyAnan kriyate, tatra panychasthalAni bhavanti;
teShvAdau namaskAramukhyatven gAthApanychakan, tadanantaran chAritrasUchanamukhyatven ‘sampajjai NivvANan’ iti
prabhRuti gAthAtrayamath shubhAshubhashuddhopayogatrayasUchanamukhyatven ‘jIvo pariNamadi’ ityAdigAthAsUtradvayamath

tatphalakathanamukhyatayA ‘dhammeN pariNadappA’ iti prabhRuti sUtradvayam
. ath shuddhopayogadhyAtu puruShasya
protsAhanArthan shuddhopayogaphaladarshanArthan cha prathamagAthA, shuddhopayogipuruShalakShaNakathanen dvitIyA cheti
‘aisayamAdasamutthan’ ityAdi gAthAdvayam
. evan pIThikAbhidhAnaprathamAntarAdhikAre sthalapanychaken
chaturdashagAthAbhissamudAyapAtanikA .
tadyathA

Page 3 of 513
PDF/HTML Page 36 of 546
single page version

[isaprakAr mangalAcharaN aur TIkA rachanekI pratignA karake, bhagavAn kundakundAchAryadev-
virachit pravachanasArakI pahalI pAnch gAthAonke prArambhamen shrI amRutachandrAchAryadev un gAthAonkI
utthAnikA karate hain
.]
ab, jinake sansAr samudrakA kinArA nikaT hai, sAtishay (uttam) vivekajyoti pragaT
ho gaI hai (arthAt param bhedavignAnakA prakAsh utpanna ho gayA hai) tathA samasta ekAntavAdarUp
avidyAkA
1abhinivesh asta ho gayA hai aise koI (Asannabhavya mahAtmAshrImad-
bhagavatkundakundAchArya), pArameshvarI (parameshvar jinendradevakI) anekAntavAdavidyAko prApta karake,
samasta pakShakA parigrah (shatrumitrAdikA samasta pakShapAt) tyAg denese atyanta madhyastha hokar,
2sarva puruShArthamen sArabhUt honese AtmAke liye atyanta 3hitatam bhagavanta panchaparameShThIke 4prasAdase
utpanna hone yogya, paramArthasatya (pAramArthik rItise satya), akShay (avinAshI) mokShalakShmIko
5upAdeyarUpase nishchit karate hue pravartamAn tIrthake nAyak (shrI mahAvIrasvAmI) pUrvak bhagavant
panchaparameShThIko 6praNaman aur vandanase honevAle namaskArake dvArA sanmAn karake sarvArambhase
(udyamase) mokShamArgakA Ashray karate hue pratignA karate hain .
ath khalu kashchidAsannasansArapArAvArapAra samunmIlitasAtishayavivekajyotirastamit-
samastaikAntavAdAvidyAbhinivesha pArameshvarImanekAntavAdavidyAmupagamya muktasamastapakShaparigrah-
tayAtyantamadhyastho bhUtvA sakalapuruShArthasAratayA nitAntamAtmano hitatamAn bhagavatpanchaparameShThi-
prasAdopajanyAn paramArthasatyAn mokShalakShmImakShayAmupAdeyatven nishchinvan pravartamAnatIrthanAyak-
purasarAn bhagavata panchaparameShThina praNamanavandanopajanitanamaskaraNen sambhAvya sarvArambheN
mokShamArgan sampratipadyamAna pratijAnIte
ath kashchidAsannabhavya shivakumAranAmA svasamvittisamutpannaparamAnandaikalakShaNasukhAmRutaviparIt-
chaturgatisansAradukhabhayabhIta, samutpannaparamabhedavignAnaprakAshAtishaya, samastadurnayaikAntanirAkRutadurAgraha,
parityaktasamastashatrumitrAdipakShapAtenAtyantamadhyastho bhUtvA dharmArthakAmebhya sArabhUtAmatyantAtmahitAm-

vinashvarAn panchaparameShThiprasAdotpannAn muktishriyamupAdeyatven svIkurvANa, shrIvardhamAnasvAmitIrthakaraparamadev-

pramukhAn bhagavata panchaparameShThino dravyabhAvanamaskArAbhyAn praNamya paramachAritramAshrayAmIti pratignAn karoti
1. abhinivesh=abhiprAy; nishchay; Agrah .
2. puruShArtha=dharma, artha, kAm aur mokSha in chAr puruSh -arthomen (puruSh -prayojanon men) mokSha hI sArabhUt shreShTha
tAtvik puruSh -artha hai .
3. hitatam=utkRuShTa hitasvarUp . 4. prasAd=prasannatA, kRupA .
5. upAdey=grahaN karane yogya, (mokShalakShmI hitatam, yathArtha aur avinAshI honese upAdey hai .)
6. praNaman=dehase namaskAr karanA . vandan=vachanase stuti karanA . namaskAramen praNaman aur vandan dononkA
samAvesh hotA hai .

Page 4 of 513
PDF/HTML Page 37 of 546
single page version

ab, yahAn (bhagavatkundakundAchAryavirachit) gAthAsUtronkA avataraN kiyA jAtA hai .
sur - asur - narapativandyane, pravinaShTaghAtikarmane,
praNaman karUn hUn dharmakarttA tIrtha shrImahAvIrane; 1.
vaLI sheSh tIrthankar ane sau siddha shuddhAstitvane.
muni gnAn-
draga - chAritra - tap - vIryAcharaNasanyuktane. 2.
te sarvane sAthe tathA pratyekane pratyekane,
vandun vaLI hun manuShyakShetre vartatA arhantane. 3.
arhantane, shrI siddhaney namaskaraN karI e rIte,
gaNadhar ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane. 4.
ath sUtrAvatAr :
es surAsuramaNusindavandidan dhodaghAikammamalan .
paNamAmi vaDDhamANan titthan dhammassa kattAran ..1..
sese puN titthayare sasavvasiddhe visuddhasabbhAve .
samaNe ya NANadansaNacharittatavavIriyAyAre ..2..
te te savve samagan samagan pattegamev pattegan .
vandAmi ya vaTTante arahante mANuse khette ..3..
kichchA arahantANan siddhANan tah Namo gaNaharANan .
ajjhAvayavaggANan sAhUNan chev savvesin ..4..
paNamAmItyAdipadakhaNDanArUpeN vyAkhyAnan kriyatepaNamAmi praNamAmi . sa ka . kartA es
eShohan granthakaraNodyatamanA svasamvedanapratyakSha . kan . vaDDhamANan avasamantAdRuddhan vRuddhan mAnan pramANan gnAnan
yasya sa bhavati vardhamAna, ‘avApyoralopa’ iti lakShaNen bhavatyakAralopovashabdasyAtra, tan
ratnatrayAtmakapravartamAnadharmatIrthopadeshakan shrIvardhamAnatIrthakaraparamadevam
. kva praNamAmi . prathamat ev .
kimvishiShTan . surAsuramaNusindavandidan tribhuvanArAdhyAnantagnAnAdiguNAdhArapadAdhiShThitatvAttatpadAbhilAShibhistri-
bhuvanAdhIshai samyagArAdhyapAdAravindatvAchcha surAsuramanuShyendravanditam . punarapi kimvishiShTan . dhodaghAi-

Page 5 of 513
PDF/HTML Page 38 of 546
single page version

tesin visuddhadansaNaNANapahANAsaman samAsejja .
uvasampayAmi samman jatto NivvANasampattI ..5.. [ paNagan ]
eSh surAsuramanuShyendravanditan dhautaghAtikarmamalam .
praNamAmi vardhamAnan tIrthan dharmasya kartAram ..1..
sheShAn punastIrthakarAn sasarvasiddhAn vishuddhasadbhAvAn .
shramaNAnshcha gnAnadarshanachAritratapovIryAchArAn ..2..
tAnstAn sarvAn samakan samakan pratyekamev pratyekam .
vande cha vartamAnAnarhato mAnuShe kShetre ..3..
kammamalan paramasamAdhisamutpannarAgAdimalarahitapAramArthikasukhAmRutarUpanirmalanIraprakShAlitaghAtikarmamal-
tvAdanyeShAn pApamalaprakShAlanahetutvAchcha dhautaghAtikarmamalam . punashcha kinlakShaNam . titthan dRuShTashrutAnubhUt-
viShayasukhAbhilASharUpanIrapravesharahiten paramasamAdhipotenottIrNasansArasamudratvAt anyeShAn taraNopAy-
bhUtatvAchcha tIrtham
. punashcha kinrUpam . dhammassa kattAran niruparAgAtmatattvapariNatirUpanishchayadharmasyopAdAn-
anvayArtha :[eSha ] yah main [surAsuramanuShyendravanditan ] jo 1surendron, 2asurendron aur
3narendronse vandit hain tathA jinhonne [dhautaghAtikarmamalan ] ghAti karmamalako dho DAlA hai aise
[tIrthan ] tIrtharUp aur [dharmasya kartAran ] dharmake kartA [vardhamAnan ] shrI vardhamAnasvAmIko
[praNamAmi ] namaskAr karatA hUn
..1..
[puna ] aur [vishuddhasadbhAvAn ] vishuddha 4sattAvAle [sheShAn tIrthakarAn ] sheSh
tIrthankaronko [sasarvasiddhAn ] sarva siddhabhagavantonke sAth hI, [cha ] aur
[gnAnadarshanachAritratapovIryAchArAn ] gnAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr tathA vIryAchAr yukta
[shramaNAn ]
5shramaNonko namaskAr karatA hUn ..2..
[tAn tAn sarvAn ] un un sabako [cha ] tathA [mAnuShe kShetre vartamAnAn ] manuShya kShetramen
vidyamAn [arhata ] arahantonko [samakan samakan ] sAth hI sAthsamudAyarUpase aur [pratyekan
ev pratyekan ] pratyek pratyekakovyaktigat [vande ] vandanA karatA hUn ..3..
1 . surendra = UrdhvalokavAsI devonke indra . 2. asurendra = adholokavAsI devonke indra .
3. narendra = (madhyalokavAsI) manuShyonke adhipati, rAjA . 4. sattA=astitva .
5. shramaN = AchArya, upAdhyAy aur sAdhu .
tasu shuddhadarshanagnAn mukhya pavitra Ashram pAmIne,
prApti karUn hun sAmyanI, jenAthI shivaprApti bane. 5
.

Page 6 of 513
PDF/HTML Page 39 of 546
single page version

[arhadbhaya ] isaprakAr arahantonko [siddhebhya ] siddhonko [tathA
gaNadharebhya ] AchAryonko [adhyApakavargebhya ] upAdhyAyavargako [cha evan ] aur [sarvebhya
sAdhubhya ]
sarva sAdhuonko [nama kRutvA ] namaskAr karake [teShAn ] unake
[vishuddhadarshanagnAnapradhAnAshraman ]
1vishuddhadarshanagnAnapradhAn Ashramako [samAsAdya ] prApta karake
[sAmyan upasampadye ] main 2sAmyako prApta karatA hUn [yata ] jisase [nirvAN samprApti ] nirvANakI
prApti hotI hai ..4 -5..
TIkA :yah 3svasamvedanapratyakSha 4darshanagnAnasAmAnyasvarUp main, jo surendron, asurendron
aur narendronke dvArA vandit honese tIn lokake ek (ananya sarvotkRuShTa) guru hain, jinamen
ghAtikarmamalake dho DAlanese jagat par anugrah karanemen samartha anantashaktirUp parameshvaratA hai, jo
tIrthatAke kAraN yogiyonko tAranemen samartha hain, dharmake kartA honese jo shuddha svarUpapariNatike kartA
hain, un param bhaTTArak, mahAdevAdhidev, parameshvar, paramapUjya, jinakA nAmagrahaN bhI achchhA hai aise
shrI vardhamAnadevako pravartamAn tIrthakI nAyakatAke kAraN pratham hI, praNAm karatA hUn
..1..
kRutvArhadbhaya siddhebhyastathA namo gaNadharebhya .
adhyApakavargebhya sAdhubhyashchaiv sarvebhya ..4..
teShAn vishuddhadarshanagnAnapradhAnAshraman samAsAdya .
upasampadye sAmyan yato nirvANasamprApti ..5..
eSh svasamvedanapratyakShadarshanagnAnasAmAnyAtmAhan surAsuramanuShyendravanditatvAttrilokaikagurun,
dhautaghAtikarmamalatvAjjagadanugrahasamarthAnantashaktipAramaishvaryan, yoginAn tIrthatvAttAraNasamarthan, dharmakartRu-
tvAchchhuddhasvarUpavRuttividhAtAran, pravartamAnatIrthanAyakatven prathamat ev paramabhaTTArakamahAdevAdhidev-
parameshvaraparamapUjyasugRuhItanAmashrIvardhamAnadevan praNamAmi
..1.. tadanu vishuddhasadbhAvatvAdupAtta-
kAraNatvAt anyeShAmuttamakShamAdibahuvidhadharmopadeshakatvAchcha dharmasya kartAram . iti kriyAkArakasambandha .
evamantimatIrthakaranamaskAramukhyatven gAthA gatA ..1.. tadanantaran praNamAmi . kAn . sese puN titthayare
sasavvasiddhe sheShatIrthakarAn, puna sasarvasiddhAn vRuShabhAdipArshvaparyantAn shuddhAtmopalabdhilakShaNasarvasiddha-
sahitAnetAn sarvAnapi . kathambhUtAn . visuddhasabbhAve nirmalAtmopalabdhibalen vishleShitAkhilAvaraN-
tvAtkevalagnAnadarshanasvabhAvatvAchcha vishuddhasadbhAvAn . samaNe ya shramaNashabdavAchyAnAchAryopAdhyAyasAdhUnshcha .
kinlakShaNAn . NANadansaNacharittatavavIriyAyAre sarvavishuddhadravyaguNaparyAyAtmake chidvastuni yAsau rAgAdi-
1. vishuddhadarshanagnAnapradhAn = vishuddha darshan aur gnAn jisamen pradhAn (mukhya) hain, aise .
2. sAmya = samatA, samabhAv .
3. svasamvedanapratyakSha = svAnubhavase pratyakSha (darshanagnAnasAmAnya svAnubhavase pratyakSha hai) .
4. darshanagnAnasAmAnyasvarUp = darshanagnAnasAmAnya arthAt chetanA jisakA svarUp hai aisA .

Page 7 of 513
PDF/HTML Page 40 of 546
single page version

tatpashchAt jo vishuddha sattAvAn honese tApase uttIrNa hue (antim tAv diye hue
agnimense bAhar nikale hue) uttam suvarNake samAn shuddhadarshanagnAnasvabhAvako prApta hue hain, aise
sheSh
1atIt tIrthankaronko aur sarvasiddhonko tathA gnAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr aur
vIryAchArayukta honese jinhonne param shuddha upayogabhUmikAko prApta kiyA hai, aise shramaNonko
jo ki AchAryatva, upAdhyAyatva aur sAdhutvarUp visheShonse vishiShTa (bhedayukta) hain unhen
namaskAr karatA hUn ..2..
tatpashchAt inhIn panchaparameShThiyonko, us -us vyaktimen (paryAyamen) vyApta honevAle sabhIko,
vartamAnamen is kShetramen utpanna tIrthankaronkA abhAv honese aur mahAvidehakShetramen unakA sadbhAv
honese manuShyakShetramen pravartamAn tIrthanAyakayukta vartamAnakAlagochar karake, (
mahAvidehakShetramen
vartamAn shrI sImandharAdi tIrthankaronkI bhAnti mAnon sabhI panch parameShThI bhagavAn vartamAnakAlamen hI
vidyamAn hon, isaprakAr atyanta bhaktike kAraN bhAvanA bhAkar
chintavan karake unhen) yugapad
yugapad arthAt samudAyarUpase aur pratyek pratyekako arthAt vyaktigatarUpase 2sambhAvanA karatA
hUn . kis prakArase sambhAvanA karatA hUn ? mokShalakShmIke svayamvar samAn jo param nirgranthatAkI
dIkShAkA utsav (-Anandamay prasang) hai usake uchit mangalAcharaNabhUt jo 3kRutikarmashAstropadiShTa
vandanochchAr (kRutikarmashAstramen upadeshe hue stutivachan)ke dvArA sambhAvanA karatA hUn ..3..
pAkottIrNajAtyakArtasvarasthAnIyashuddhadarshanagnAnasvabhAvAn sheShAnatItatIrthanAyakAn, sarvAn
siddhAnshcha, gnAnadarshanachAritratapovIryAchArayuktatvAtsambhAvitaparamashuddhopayogabhUmikAnAchAryopAdhyAy-
sAdhutvavishiShTAn shramaNAnshcha praNamAmi
..2.. tadanvetAnev panchaparameShThinastattadvayaktivyApina
sarvAnev sAmpratametatkShetrasambhavatIrthakarAsambhavAnmahAvidehabhUmisambhavatve sati manuShyakShetrapravartibhi-
stIrthanAyakai sah vartamAnakAlan gocharIkRutya yugapadyugapatpratyekan pratyekan cha mokShalakShmIsvayam-
varAyamANaparamanairgranthyadIkShAkShaNochitamangalAchArabhUtakRutikarmashAstropadiShTavandanAbhidhAnen sambhAv-
vikalparahitanishchalachittavRuttistadantarbhUten vyavahArapanychAchArasahakArikAraNotpannen nishchayapanychAchAreN
pariNatatvAt samyaggnAnadarshanachAritratapovIryAchAropetAniti
. evan sheShatrayovinshatitIrthakaranamaskAr-
mukhyatven gAthA gatA ..2.. ath te te savve tAnstAnpUrvoktAnev panychaparameShThina sarvAn vandAmi ya vande,
ahan kartA . kathan . samagan samagan samudAyavandanApekShayA yugapadyugapat . punarapi kathan . pattegamev pattegan
pratyekavandanApekShayA pratyekan pratyekam . na kevalametAn vande . arahante arhata . kimvishiShTAn . vaTTante mANuse
khette vartamAnAn . kva . mAnuShe kShetre . tathA hi ---sAmpratamatra bharatakShetre tIrthakarAbhAvAt panycha-
1. atIt = gat, hogaye, bhUtakAlIn .
2. sambhAvanA = sambhAvanA karanA, sanmAn karanA, ArAdhan karanA .
3. kRutikarma = angabAhya 14 prakIrNakommen chhaTThA prakIrNak kRutikarma hai jisamen nityanaimittik kriyAkA varNan hai .