Page -11 of 513
PDF/HTML Page 22 of 546
single page version
ku nda -prabhA -praNayi -kIrti -vibhUShitAsha
shchakre shrutasya bharate prayata pratiShThAm
is pRithvI par kisase vandya nahIn hain ?
rbAhyepi samvyanyjayitun yatIsha
chachAr manye chaturanggulan sa
Page -10 of 513
PDF/HTML Page 23 of 546
single page version
❈
ki — ve antaramen tathA bAhyamen rajase (apanI) atyanta aspRuShTatA vyakta karate the
to munijan sachche mArgako kaise jAnate ?
shankA nahIn hai . vah bAt vaisI hI hain; kalpanA karanA nahIn, nA kahanA nahIn; mAno to
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈
Page -9 of 513
PDF/HTML Page 24 of 546
single page version
vItarAgacharitra upAdey aur sarAgachAritra hey hai ....6
chAritrakA svarUp .................................7
AtmA hI chAritra hai .............................8
jIvakA shubh, ashubh aur shuddhatva................9
pariNAm vastukA svabhAv hai....... ............. 10
shuddha aur shubh -ashubh pariNAmakA phal ... 11 -12
sarvagatapanA.... ........................... 23 AtmAko gnAnapramAN na mAnanemen doSh..... ..... 24 gnAnakI bhAnti AtmAkA bhI sarvagatattva...... ... 26 AtmA aur gnAnake ekatva – anyatva..... ....... 27 gnAn aur gneyake paraspar gamanakA niShedh..... .. 28 AtmA padArthommen pravRutta nahIn hotA tathApi
hotA hai vah shaktivaichitrya...... .......... 29
shuddhopayog adhikAr shuddhopayogake phalakI prashansA .................... 13 shuddhopayogapariNat AtmAkA svarUp .............. 14 shuddhopayogase honevAlI shuddhAtmasvabhAvaprApti ...... 15 shuddhAtmasvabhAvaprApti kArakAntarase nirapekSha...... .. 16 ‘svayambhU’ke shuddhAtmasvabhAvaprAptikA atyanta
usake dRuShTAnta...... ...................... 30 padArtha gnAnamen vartate hain — yah vyakta karate hain .... 31 AtmAkI padArthonke sAth ek dUsaremen pravRutti
binA tathA pararUp pariNamit hue binA
sabako dekhatA – jAnatA honese use
utpAd – vyay
atIndriyatAke kAraN shuddhAtmAko
kShay karate hain............................. 33
Page -8 of 513
PDF/HTML Page 25 of 546
single page version
dravyonkI bhUt – bhAvi paryAyen bhI tAtkAlik
vichAr ................................... 53
vartatI hain ................................. 37
avidyamAn paryAyonkI kathanchit vidyamAnatA ...... 38 avidyamAn paryAyonkI gnAnapratyakShatA
prashansA...... ............................. 54
indriyagnAnake liye naShTa aur anutpannakA jAnanA
atIndriy gnAnake liye jo jo kahA jAtA hai vah
pratyakShagnAnako pAramArthik sukharUp batalAte hain ... 59
kevalagnAnako bhI pariNAmake dvArA khedakA
gneyArthapariNamanakriyA gnAnamense utpanna nahIn hotI
gneyArthapariNamanasvarUp kriyA aur tatphal kahAnse
hai — isakA khanDan.... ................... 60
tIrthankaronke puNyakA vipAk akinchitkar hI hai
kevaliyonko hI pAramArthik sukh hotA hai
sabako na jAnanevAlA ekako bhI nahIn jAnatA
parokShagnAnavAlonke apAramArthik indriyasukhakA
indriyAn hai vahAn tak svabhAvase hI dukh hai...... 64 muktAtmAke sukhakI prasiddhike liye, sharIr
yugapat pravRuttike dvArA hI gnAnakA sarvagatatva ..... 51 kevalIke gnaptikriyAkA sadbhAv hone par bhI
honese viShayonkI akinchitkaratA...... .... 67 AtmAke sukhasvabhAvatvako dRuShTAnta dvArA dRuDh
upasanhAr karate hain...... .................. 52
Page -7 of 513
PDF/HTML Page 26 of 546
single page version
mohakShayake upAyabhUt jinopadeshakI prApti hone
sva – parake vivekakI siddhise hI mohakA kShay
puNyotpAdak shubhopayogakI pApotpAdak
siddhike liye prayatna...... ............... 89 sab prakArake svaparake vivekakI siddhi
puNya aur pApakI avisheShatAkA nishchay
jinodit arthonke shraddhAn binA dharmalAbh
karate hain..... ............................ 77
nishchal sthit hote hain...... .............. 92
asheShadukhakShayakA dRuDh nishchay karake
shuddhopayogamen nivAs...... ................ 78
mohakI senA jItanekA upAy...... ............ 80
chintAmaNi prApta kiyA hone par bhI, pramAd chor
padArthakA samyak dravyaguNaparyAyasvarUp...... ...... 93 svasamay – parasamayakI vyavasthA nishchit
vidyamAn hai ata jAgRut rahatA hai ........ 81 yahI ek, bhagavantonne svayam anubhav karake pragaT
svarUp – astitvakA kathan ....................... 96
shuddhAtmalAbhake paripanthI – mohakA svabhAv aur
tIn prakArake mohako aniShTa kAryakA kAraN
moharAgadveShako in chihnonke dvArA pahichAn kar utpanna
mohakShay karanekA upAyAntar..... ............... 86
Page -6 of 513
PDF/HTML Page 27 of 546
single page version
– utpAd – vyay
pariNAmAtmak sansAramen kis kAraNase pudgalakA
manuShyAdi – paryAyAtmak hotA hai
vah kaunasA svarUp hai jisarUp AtmA
un (tInon)ko AtmArUpase nishchit
pRuthaktvakA aur atyatvakA lakShaN...... ...... 106 atadbhAvako udAharaN dvArA spaShTatayA
sattA aur dravyakA guN – guNIpanA siddha
dravyake ‘kriyA’ aur ‘bhAv’ rUp visheSh ..... 129
guNavisheShase dravyavisheSh hotA hai...... ........ 130
mUrta aur amUrta guNonke lakShaN
guN aur guNIke anekatvakA khaNDan..... .... 110 dravyake sat – utpAd aur asat
sat – utpAdako ananyatvake dvArA aur asat
karate hain.... .................... 112 – 113
amUrta dravyonke guN..... ..................... 133
dravyonkA pradeshavattva aur apradeshavattvarUp
ek hI dravyako anyatva aur anyatva
honemen avirodh...... .................. 114 garva virodhako dUr karanevAlI saptabhangI......... 115 jIvako manuShyAdi paryAyen kriyAkA phal honese
visheSh ................................ 135 pradeshI aur apradeshI dravya kahAn rahate hain...... 136 pradeshavattva aur apradeshavattva kis
unakA anyatva prakAshit karate hain..... 116 manuShyAdiparyAyommen jIvako svabhAvakA parAbhav kis
Page -5 of 513
PDF/HTML Page 28 of 546
single page version
AkAshake pradeshakA lakShaN..... --------------- 140
tiryakprachay tathA Urdhvaprachay...... ------------- 141
kAlapadArthakA Urdhvaprachay niranvay hai – is
paradravyake sanyogakA jo kAraN usake
vinAshakA abhyAs..... .............. 159 sharIrAdi paradravya prati madhyasthatA pragaTakarate hain..160 sharIr, vANI aur manakA paradravyapanA..... .. 161 AtmAko paradravyatvakA aur usake kartRutvakA
bAtakA khaNDan....---------------------- 142 sarva vRuttyanshommen kAlapadArtha
kAlapadArthakA pradeshamAtrapanA siddha
AtmAko sharIrapanekA abhAv..... .......... 171
jIvakA asAdhAraN svalakShaN................ 172
amUrta AtmAko snigdha – rukShatvakA abhAv
gnAnagneyavibhAg adhikAr AtmAko vibhakta karaneke liye vyavahArajIvatvake
hetukA vichAr..... ................... 145 prAN kaun – kaunase hai, so batalAte hain..... . 146
hai ? – aisA pUrvapakSha..... ............... 173
bhAvabandhakA svarUp.... ..................... 175
bhAvabandhakI yukti aur dravyabandhakA svarUp . 176
pudgalabandha, jIvabandha aur
paudgalik prANonkI santatikI pravRuttikA
antarang hetu.......................... 150 paudgalik prANasantatikI nivRuttikA
dravyabandhakA hetu bhAvabandha.... ............... 178 bhAvabandha hI nishchayabandha hai.... ............. 179 pariNAmakA dravyabandhake sAdhakatam rAgase
paryAyake bhed ............................... 153 arthanishchAyak astitvako sva – parake
upachAr karake kAryarUpase batalAte hain....181
Page -4 of 513
PDF/HTML Page 29 of 546
single page version
vibhAg............................... 182 svadravyamen pravRuttikA aur paradravyamen pravRuttikA
shrAmaNya – ichchhuk pahale kyA
yathAjAtarUpadharatvak bahirang – antarang do
jAtA hai ?..... ...................... 186
ling..... ............................. 205 shrAmaNyakI ‘bhavati’ kriyAmen, itanese
akelA hI AtmA bandha hai..... ............ 188
nishchay aur vyavahArakA avirodh ............ 189
ashuddhanayase ashuddha AtmAkI hI prApti..... 190
shuddhanayase shuddhAtmAkI hI prApti.... ......... 191
dhruvatvake kAraN shuddhAtmA hI upalabdha
shrAmaNyakI prApti.... .................. 207 sAmAyikamen ArUDh shramaN kadAchit
chhedopasthApanAke yogya.... ............. 208 AchAryake bhed..... .......................... 210 chhinna sanyamake pratisandhAnakI vidhi..... ....... 211 shrAmaNyake chhedake Ayatan honese paradravya
mohagranthi TUTanese kyA hotA hai.... .......... 195
ekAgrasanchetanalakShaNadhyAn ashuddhatA
shrAmaNyakI paripUrNatAkA Ayatan honese
svadravyamen hI pratibandha kartavya hai...... . 214 munijanako nikaTakA sUkShmaparadravyapratibandha
uparokta prashnakA uttar...... ............... 198
shuddhAtmopalabdhilakShaN mokShamArgako nishchit
chhed kyA hai — isakA upadesh..... ........... 216
chhedake antarang – bahirang
sarvathA antarang chhed niShedhya hai..... .......... 218 upadhi antarang chhedakI bhAnti tyAjya hai.... ... 219 upadhikA niShedh vah antarang chhedakA hI
karate hain..... ........................ 199 pratignAkA nirvahaN karate hue (AchAryadev)
karate hain..... ........................ 200
Page -3 of 513
PDF/HTML Page 30 of 546
single page version
upadesh..... ........................... 222
akinchitkar.... ....................... 239
‘utsarga hI vastudharma hai, apavAd nahIn’ ....... 224
apavAdake visheSh...... ...................... 225
aniShiddha sharIramAtra – upadhike pAlanakI
ukta tInonkI yugapattAke sAth AtmagnAnakI
yugapattAko sAdhate hain...... ............ 240 ukta tInonkI yugapattA tathA AtmagnAnakI
lakShaN..... ........................... 241
yuktAhAravihArI sAkShAt anAhAravihArI
shramaNako yuktAhArIpanekI siddhi..... ........ 228 yuktAhArakA vistRut svarUp..... ............. 229 utsarga – apavAdakI maitrI dvArA AcharaNakA
hotA.................................. 243 ekAgratA vah mokShamArga hai aisA nishchay karate
utsarga – apavAdake virodhase AcharaNakA
batalAte hain...... ...................... 245 shubhopayogI shramaNakA lakShaN.... ............. 246 shubhopayogI shramaNonkI pravRutti..... ........... 247 shubhopayogiyonke hI aisI pravRuttiyAn
vyApAr...... .......................... 232 AgamahInako mokShAkhya karmakShay nahIn hotA.... 233 mokShamArgiyonko Agam hI ek chakShu..... .... 234 AgamachakShuse sab kuchh dikhAI detA hI hai.....235 AgamagnAn, tatpUrvak tattvArthashraddhAn aur
hotI hain............................... 248 sabhI pravRuttiyAn shubhopayogiyonke hI
hotI hain............................... 249 pravRutti sanyamakI virodhI honekA niShedh....... 250 pravRuttike viShayake do vibhAg................. 251 pravRuttike kAlakA vibhAg...... .............. 252 lokasambhAShaNapravRutti usake nimittake vibhAg
tadubhayapUrvak sanyatatvakI yugapattAko mokShamArgapanA honekA niyam..... ...... 236 ukta tInonkI ayugapattAko mokShamArgatva
Page -2 of 513
PDF/HTML Page 31 of 546
single page version
‘laukik’ (jan)kA lakShaN .................. 269
satsang karane yogya hai..... .................. 270
phalakI viparItatA.... ................. 255 aviparIt phalakA kAraN aisA jo
‘aviparIt kAraN’kI upAsanArUp pravRutti
mokShatattva .................................... 272
mokShatattvakA sAdhanatattva ...................... 273
mokShatattvake sAdhanatattvakA abhinandan.... .... 274
shAstrakI samApti ............................ 275
shramaNAbhAsonke prati samasta pravRuttiyonkA
niShedh..... ........................... 263 kaisA jIv shramaNAbhAs hai so kahate hain ...... 264 jo shrAmaNyase samAn hai unakA anumodan na
jo shrAmaNyamen adhik ho usake prati jaise ki
karanevAlekA vinAsh................... 266
AtmadravyakI prAptikA prakAr ................. 532
svayam shrAmaNyamen adhik hon tathApi apanese hIn
usakA vinAsh..... ................... 267
Page -1 of 513
PDF/HTML Page 32 of 546
single page version
nAth hai
svAnubhUti prApta hotI hai
Page 0 of 513
PDF/HTML Page 33 of 546
single page version
puNyaprakAshakan, pApapraNAshakamidan shAstran shrIpravachanasAranAmadheyan, asya mUlagranthakartAra
shrIsarvagnadevAstaduttaragranthakartAra shrIgaNadharadevA pratigaNadharadevAsteShAn vachanAnusAramAsAdya
AchAryashrIkundakundAchAryadevavirachitan, shrotAra sAvadhAnatayA shRuNavantu
Page 1 of 513
PDF/HTML Page 34 of 546
single page version
[sarva pratham granthake prArambhamen shrImadbhagavatkundakundAchAryadevavirachit prAkRitagAthAbaddha shrI ‘pravachanasAr’ nAmak shAstrakI ‘tattvapradIpikA’ nAmak sanskRit TIkAke rachayitA shrI amRutachandrAchAryadev uparokta shlokonke dvArA manggalAcharaN karate hue gnAnAnandasvarUp paramAtmAko namaskAr karate hain : – ]
artha : — sarvavyApI (arthAt sabakA gnAtA -draShTA) ek chaitanyarUp (mAtra chaitanya hI) jisakA svarUp hai aur jo svAnubhavaprasiddha hai (arthAt shuddha AtmAnubhavase prakRuShTatayA siddha hai ) us gnAnAnandAtmak (gnAn aur AnandasvarUp) utkRuShTa AtmAko namaskAr ho .
Page 2 of 513
PDF/HTML Page 35 of 546
single page version
ath pravachanasAravyAkhyAyAn madhyamaruchishiShyapratibodhanArthAyAn mukhyagauNarUpeNAntastattvabahi- stattvaprarUpaNasamarthAyAn cha prathamat ekottarashatagAthAbhirgnAnAdhikAra, tadanantaran trayodashAdhik shatagAthAbhi- rdarshanAdhikAra, tatashcha saptanavatigAthAbhishchAritrAdhikArashcheti samudAyenaikAdashAdhikatrishatapramitasUtrai samyaggnAnadarshanachAritrarUpeN mahAdhikAratrayan bhavati . athavA TIkAbhiprAyeN tu samyaggnAnagneyachAritrA- dhikArachUlikArUpeNAdhikAratrayam . tatrAdhikAratraye prathamatastAvajgnAnAbhidhAnamahAdhikAramadhye dvAsapta- tigAthAparyantan shuddhopayogAdhikAra kathyate . tAsu dvAsaptatigAthAsu madhye ‘es surAsur --’ imAn gAthAmAdin kRutvA pAThakrameN chaturdashagAthAparyantan pIThikA, tadanantaran saptagAthAparyantan sAmAnyen sarvagna- siddhi, tadanantaran trayastrinshadgAthAparyantan gnAnaprapanycha, tatashchAShTAdashagAthAparyantan sukhaprapanychashchetyantarAdhi- kArachatuShTayen shuddhopayogAdhikAro bhavati . ath panychavinshatigAthAparyantan gnAnakaNDikAchatuShTayaprati- pAdakanAmA dvitIyodhikArashchetyadhikAradvayen, tadanantaran svatantragAthAchatuShTayen chaikottarashatagAthAbhi prathamamahAdhikAre samudAyapAtanikA gnAtavyA .
idAnIn prathamapAtanikAbhiprAyeN prathamata pIThikAvyAkhyAnan kriyate, tatra panychasthalAni bhavanti; teShvAdau namaskAramukhyatven gAthApanychakan, tadanantaran chAritrasUchanamukhyatven ‘sampajjai NivvANan’ iti prabhRuti gAthAtrayamath shubhAshubhashuddhopayogatrayasUchanamukhyatven ‘jIvo pariNamadi’ ityAdigAthAsUtradvayamath tatphalakathanamukhyatayA ‘dhammeN pariNadappA’ iti prabhRuti sUtradvayam . ath shuddhopayogadhyAtu puruShasya protsAhanArthan shuddhopayogaphaladarshanArthan cha prathamagAthA, shuddhopayogipuruShalakShaNakathanen dvitIyA cheti ‘aisayamAdasamutthan’ ityAdi gAthAdvayam . evan pIThikAbhidhAnaprathamAntarAdhikAre sthalapanychaken chaturdashagAthAbhissamudAyapAtanikA . tadyathA —
[ab anekAntamay gnAnakI mangalake liye shlok dvArA stuti karate hain :] artha : — jo mahAmoharUpI andhakArasamUhako lIlAmAtramen naShTa karatA hai aur jagatake svarUpako prakAshit karatA hai aisA anekAntamay tej sadA jayavant hai .
[ ab shrI amRutachandrAchAryadev shlok dvArA anekAntamay jinapravachanake sArabhUt is ‘pravachanasAr’ shAstrakI TIkA karanekI pratignA karate hain :]
artha : — paramAnandarUpI sudhArasake pipAsu bhavya jIvonke hitArtha, tattvako (vastusvarUpako) pragaT karanevAlI pravachanasArakI yah TIkA rachI jA rahI hai .
Page 3 of 513
PDF/HTML Page 36 of 546
single page version
ath khalu kashchidAsannasansArapArAvArapAra samunmIlitasAtishayavivekajyotirastamit- samastaikAntavAdAvidyAbhinivesha pArameshvarImanekAntavAdavidyAmupagamya muktasamastapakShaparigrah- tayAtyantamadhyastho bhUtvA sakalapuruShArthasAratayA nitAntamAtmano hitatamAn bhagavatpanchaparameShThi- prasAdopajanyAn paramArthasatyAn mokShalakShmImakShayAmupAdeyatven nishchinvan pravartamAnatIrthanAyak- purasarAn bhagavata panchaparameShThina praNamanavandanopajanitanamaskaraNen sambhAvya sarvArambheN mokShamArgan sampratipadyamAna pratijAnIte —
ath kashchidAsannabhavya shivakumAranAmA svasamvittisamutpannaparamAnandaikalakShaNasukhAmRutaviparIt- chaturgatisansAradukhabhayabhIta, samutpannaparamabhedavignAnaprakAshAtishaya, samastadurnayaikAntanirAkRutadurAgraha, parityaktasamastashatrumitrAdipakShapAtenAtyantamadhyastho bhUtvA dharmArthakAmebhya sArabhUtAmatyantAtmahitAm- vinashvarAn panchaparameShThiprasAdotpannAn muktishriyamupAdeyatven svIkurvANa, shrIvardhamAnasvAmitIrthakaraparamadev- pramukhAn bhagavata panchaparameShThino dravyabhAvanamaskArAbhyAn praNamya paramachAritramAshrayAmIti pratignAn karoti –
[isaprakAr mangalAcharaN aur TIkA rachanekI pratignA karake, bhagavAn kundakundAchAryadev- virachit pravachanasArakI pahalI pAnch gAthAonke prArambhamen shrI amRutachandrAchAryadev un gAthAonkI utthAnikA karate hain .]
ab, jinake sansAr samudrakA kinArA nikaT hai, sAtishay (uttam) vivekajyoti pragaT ho gaI hai (arthAt param bhedavignAnakA prakAsh utpanna ho gayA hai) tathA samasta ekAntavAdarUp avidyAkA 1abhinivesh asta ho gayA hai aise koI (Asannabhavya mahAtmAshrImad- bhagavatkundakundAchArya), pArameshvarI (parameshvar jinendradevakI) anekAntavAdavidyAko prApta karake, samasta pakShakA parigrah (shatrumitrAdikA samasta pakShapAt) tyAg denese atyanta madhyastha hokar, 2sarva puruShArthamen sArabhUt honese AtmAke liye atyanta 3hitatam bhagavanta panchaparameShThIke 4prasAdase utpanna hone yogya, paramArthasatya (pAramArthik rItise satya), akShay (avinAshI) mokShalakShmIko 5upAdeyarUpase nishchit karate hue pravartamAn tIrthake nAyak (shrI mahAvIrasvAmI) pUrvak bhagavant panchaparameShThIko 6praNaman aur vandanase honevAle namaskArake dvArA sanmAn karake sarvArambhase (udyamase) mokShamArgakA Ashray karate hue pratignA karate hain . 1. abhinivesh=abhiprAy; nishchay; Agrah . 2. puruShArtha=dharma, artha, kAm aur mokSha in chAr puruSh -arthomen (puruSh -prayojanon men) mokSha hI sArabhUt shreShTha
tAtvik puruSh -artha hai . 3. hitatam=utkRuShTa hitasvarUp . 4. prasAd=prasannatA, kRupA . 5. upAdey=grahaN karane yogya, (mokShalakShmI hitatam, yathArtha aur avinAshI honese upAdey hai .) 6. praNaman=dehase namaskAr karanA . vandan=vachanase stuti karanA . namaskAramen praNaman aur vandan dononkA
Page 4 of 513
PDF/HTML Page 37 of 546
single page version
paNamAmItyAdipadakhaNDanArUpeN vyAkhyAnan kriyate — paNamAmi praNamAmi . sa ka . kartA es eShohan granthakaraNodyatamanA svasamvedanapratyakSha . kan . vaDDhamANan avasamantAdRuddhan vRuddhan mAnan pramANan gnAnan yasya sa bhavati vardhamAna, ‘avApyoralopa’ iti lakShaNen bhavatyakAralopovashabdasyAtra, tan ratnatrayAtmakapravartamAnadharmatIrthopadeshakan shrIvardhamAnatIrthakaraparamadevam . kva praNamAmi . prathamat ev . kimvishiShTan . surAsuramaNusindavandidan tribhuvanArAdhyAnantagnAnAdiguNAdhArapadAdhiShThitatvAttatpadAbhilAShibhistri- bhuvanAdhIshai samyagArAdhyapAdAravindatvAchcha surAsuramanuShyendravanditam . punarapi kimvishiShTan . dhodaghAi-
vaLI sheSh tIrthankar ane sau siddha shuddhAstitvane.
muni gnAn-
te sarvane sAthe tathA pratyekane pratyekane, vandun vaLI hun manuShyakShetre vartatA arhantane. 3. arhantane, shrI siddhaney namaskaraN karI e rIte, gaNadhar ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane. 4.
Page 5 of 513
PDF/HTML Page 38 of 546
single page version
kammamalan paramasamAdhisamutpannarAgAdimalarahitapAramArthikasukhAmRutarUpanirmalanIraprakShAlitaghAtikarmamal- tvAdanyeShAn pApamalaprakShAlanahetutvAchcha dhautaghAtikarmamalam . punashcha kinlakShaNam . titthan dRuShTashrutAnubhUt- viShayasukhAbhilASharUpanIrapravesharahiten paramasamAdhipotenottIrNasansArasamudratvAt anyeShAn taraNopAy- bhUtatvAchcha tIrtham . punashcha kinrUpam . dhammassa kattAran niruparAgAtmatattvapariNatirUpanishchayadharmasyopAdAn-
anvayArtha : — [eSha ] yah main [surAsuramanuShyendravanditan ] jo 1surendron, 2asurendron aur 3narendronse vandit hain tathA jinhonne [dhautaghAtikarmamalan ] ghAti karmamalako dho DAlA hai aise [tIrthan ] tIrtharUp aur [dharmasya kartAran ] dharmake kartA [vardhamAnan ] shrI vardhamAnasvAmIko [praNamAmi ] namaskAr karatA hUn ..1..
[puna ] aur [vishuddhasadbhAvAn ] vishuddha 4sattAvAle [sheShAn tIrthakarAn ] sheSh tIrthankaronko [sasarvasiddhAn ] sarva siddhabhagavantonke sAth hI, [cha ] aur [gnAnadarshanachAritratapovIryAchArAn ] gnAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr tathA vIryAchAr yukta [shramaNAn ] 5shramaNonko namaskAr karatA hUn ..2..
[tAn tAn sarvAn ] un un sabako [cha ] tathA [mAnuShe kShetre vartamAnAn ] manuShya kShetramen vidyamAn [arhata ] arahantonko [samakan samakan ] sAth hI sAth — samudAyarUpase aur [pratyekan ev pratyekan ] pratyek pratyekako — vyaktigat [vande ] vandanA karatA hUn ..3.. 1 . surendra = UrdhvalokavAsI devonke indra . 2. asurendra = adholokavAsI devonke indra . 3. narendra = (madhyalokavAsI) manuShyonke adhipati, rAjA . 4. sattA=astitva . 5. shramaN = AchArya, upAdhyAy aur sAdhu .
tasu shuddhadarshanagnAn mukhya pavitra Ashram pAmIne, prApti karUn hun sAmyanI, jenAthI shivaprApti bane. 5.
Page 6 of 513
PDF/HTML Page 39 of 546
single page version
eSh svasamvedanapratyakShadarshanagnAnasAmAnyAtmAhan surAsuramanuShyendravanditatvAttrilokaikagurun, dhautaghAtikarmamalatvAjjagadanugrahasamarthAnantashaktipAramaishvaryan, yoginAn tIrthatvAttAraNasamarthan, dharmakartRu- tvAchchhuddhasvarUpavRuttividhAtAran, pravartamAnatIrthanAyakatven prathamat ev paramabhaTTArakamahAdevAdhidev- parameshvaraparamapUjyasugRuhItanAmashrIvardhamAnadevan praNamAmi ..1.. tadanu vishuddhasadbhAvatvAdupAtta- kAraNatvAt anyeShAmuttamakShamAdibahuvidhadharmopadeshakatvAchcha dharmasya kartAram . iti kriyAkArakasambandha . evamantimatIrthakaranamaskAramukhyatven gAthA gatA ..1.. tadanantaran praNamAmi . kAn . sese puN titthayare sasavvasiddhe sheShatIrthakarAn, puna sasarvasiddhAn vRuShabhAdipArshvaparyantAn shuddhAtmopalabdhilakShaNasarvasiddha- sahitAnetAn sarvAnapi . kathambhUtAn . visuddhasabbhAve nirmalAtmopalabdhibalen vishleShitAkhilAvaraN- tvAtkevalagnAnadarshanasvabhAvatvAchcha vishuddhasadbhAvAn . samaNe ya shramaNashabdavAchyAnAchAryopAdhyAyasAdhUnshcha . kinlakShaNAn . NANadansaNacharittatavavIriyAyAre sarvavishuddhadravyaguNaparyAyAtmake chidvastuni yAsau rAgAdi-
[arhadbhaya ] isaprakAr arahantonko [siddhebhya ] siddhonko [tathA gaNadharebhya ] AchAryonko [adhyApakavargebhya ] upAdhyAyavargako [cha evan ] aur [sarvebhya sAdhubhya ] sarva sAdhuonko [nama kRutvA ] namaskAr karake [teShAn ] unake [vishuddhadarshanagnAnapradhAnAshraman ] 1vishuddhadarshanagnAnapradhAn Ashramako [samAsAdya ] prApta karake [sAmyan upasampadye ] main 2sAmyako prApta karatA hUn [yata ] jisase [nirvAN samprApti ] nirvANakI prApti hotI hai ..4 -5..
TIkA : — yah 3svasamvedanapratyakSha 4darshanagnAnasAmAnyasvarUp main, jo surendron, asurendron aur narendronke dvArA vandit honese tIn lokake ek (ananya sarvotkRuShTa) guru hain, jinamen ghAtikarmamalake dho DAlanese jagat par anugrah karanemen samartha anantashaktirUp parameshvaratA hai, jo tIrthatAke kAraN yogiyonko tAranemen samartha hain, dharmake kartA honese jo shuddha svarUpapariNatike kartA hain, un param bhaTTArak, mahAdevAdhidev, parameshvar, paramapUjya, jinakA nAmagrahaN bhI achchhA hai aise shrI vardhamAnadevako pravartamAn tIrthakI nAyakatAke kAraN pratham hI, praNAm karatA hUn ..1.. 1. vishuddhadarshanagnAnapradhAn = vishuddha darshan aur gnAn jisamen pradhAn (mukhya) hain, aise . 2. sAmya = samatA, samabhAv . 3. svasamvedanapratyakSha = svAnubhavase pratyakSha (darshanagnAnasAmAnya svAnubhavase pratyakSha hai) . 4. darshanagnAnasAmAnyasvarUp = darshanagnAnasAmAnya arthAt chetanA jisakA svarUp hai aisA .
Page 7 of 513
PDF/HTML Page 40 of 546
single page version
pAkottIrNajAtyakArtasvarasthAnIyashuddhadarshanagnAnasvabhAvAn sheShAnatItatIrthanAyakAn, sarvAn siddhAnshcha, gnAnadarshanachAritratapovIryAchArayuktatvAtsambhAvitaparamashuddhopayogabhUmikAnAchAryopAdhyAy- sAdhutvavishiShTAn shramaNAnshcha praNamAmi ..2.. tadanvetAnev panchaparameShThinastattadvayaktivyApina sarvAnev sAmpratametatkShetrasambhavatIrthakarAsambhavAnmahAvidehabhUmisambhavatve sati manuShyakShetrapravartibhi- stIrthanAyakai sah vartamAnakAlan gocharIkRutya yugapadyugapatpratyekan pratyekan cha mokShalakShmIsvayam- varAyamANaparamanairgranthyadIkShAkShaNochitamangalAchArabhUtakRutikarmashAstropadiShTavandanAbhidhAnen sambhAv- vikalparahitanishchalachittavRuttistadantarbhUten vyavahArapanychAchArasahakArikAraNotpannen nishchayapanychAchAreN pariNatatvAt samyaggnAnadarshanachAritratapovIryAchAropetAniti . evan sheShatrayovinshatitIrthakaranamaskAr- mukhyatven gAthA gatA ..2.. ath te te savve tAnstAnpUrvoktAnev panychaparameShThina sarvAn vandAmi ya vande, ahan kartA . kathan . samagan samagan samudAyavandanApekShayA yugapadyugapat . punarapi kathan . pattegamev pattegan pratyekavandanApekShayA pratyekan pratyekam . na kevalametAn vande . arahante arhata . kimvishiShTAn . vaTTante mANuse khette vartamAnAn . kva . mAnuShe kShetre . tathA hi ---sAmpratamatra bharatakShetre tIrthakarAbhAvAt panycha-
tatpashchAt jo vishuddha sattAvAn honese tApase uttIrNa hue (antim tAv diye hue agnimense bAhar nikale hue) uttam suvarNake samAn shuddhadarshanagnAnasvabhAvako prApta hue hain, aise sheSh 1atIt tIrthankaronko aur sarvasiddhonko tathA gnAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr aur vIryAchArayukta honese jinhonne param shuddha upayogabhUmikAko prApta kiyA hai, aise shramaNonko — jo ki AchAryatva, upAdhyAyatva aur sAdhutvarUp visheShonse vishiShTa ( – bhedayukta) hain unhen — namaskAr karatA hUn ..2..
tatpashchAt inhIn panchaparameShThiyonko, us -us vyaktimen (paryAyamen) vyApta honevAle sabhIko, vartamAnamen is kShetramen utpanna tIrthankaronkA abhAv honese aur mahAvidehakShetramen unakA sadbhAv honese manuShyakShetramen pravartamAn tIrthanAyakayukta vartamAnakAlagochar karake, ( – mahAvidehakShetramen vartamAn shrI sImandharAdi tIrthankaronkI bhAnti mAnon sabhI panch parameShThI bhagavAn vartamAnakAlamen hI vidyamAn hon, isaprakAr atyanta bhaktike kAraN bhAvanA bhAkar – chintavan karake unhen) yugapad yugapad arthAt samudAyarUpase aur pratyek pratyekako arthAt vyaktigatarUpase 2sambhAvanA karatA hUn . kis prakArase sambhAvanA karatA hUn ? mokShalakShmIke svayamvar samAn jo param nirgranthatAkI dIkShAkA utsav (-Anandamay prasang) hai usake uchit mangalAcharaNabhUt jo 3kRutikarmashAstropadiShTa vandanochchAr (kRutikarmashAstramen upadeshe hue stutivachan)ke dvArA sambhAvanA karatA hUn ..3.. 1. atIt = gat, hogaye, bhUtakAlIn . 2. sambhAvanA = sambhAvanA karanA, sanmAn karanA, ArAdhan karanA . 3. kRutikarma = angabAhya 14 prakIrNakommen chhaTThA prakIrNak kRutikarma hai jisamen nityanaimittik kriyAkA varNan hai .