Page 348 of 513
PDF/HTML Page 381 of 546
single page version
bhAven pariNamati tadA anye yogadvAreN pravishanta karmapudgalA svayamev samupAttavaichitryai-
rgnAnAvaraNAdibhAvai pariNamante
prApta hariyAlI, kukuramuttA (chhattA), aur indragop (chAturmAsamen utpanna lAl kIDA) AdirUp
pariNamit hotA hai, isIprakAr jab yah AtmA rAgadveShake vashIbhUt hotA huA shubhAshubhabhAvarUp
pariNamit hotA hai, tab anya, yogadvArommen praviShTa hote hue karmapudgal svayamev vichitratAko prApta
gnAnAvaraNAdi bhAvarUp pariNamit hote hain
sambandh pAmI karmarajano, bandharUp kathAy chhe. 188
Page 349 of 513
PDF/HTML Page 382 of 546
single page version
“
“
“
“
viShay shuddha dravya hai
arhantadeve yogIne; vyavahAr anya rIte kahyo. 189
Page 350 of 513
PDF/HTML Page 383 of 546
single page version
manyjIShThasthAnIyakarmapudgalai sanshliShTa sambaddha san bhedepyabhedopachAralakShaNenAsadbhUtavyavahAreN bandha
ityabhidhIyate
[nirdiShTa ] kahA hai; [vyavahAra ] vyavahAr [anyathA ] anyaprakArase [bhaNita ] kahA
hai
aur vyavahAranay paradravyake pariNAmako AtmapariNAm batalAtA hai isaliye use ashuddhadravyakA kathan
karanevAlA kahA hai
Page 351 of 513
PDF/HTML Page 384 of 546
single page version
kintu ashuddhatvakA dyotak vyavahAranay sAdhakatam nahIn hai
hai, vah jIv paradravyase sanyukta nahIn hotA, aur dravyasAmAnyake bhItar paryAyonko DubAkar, suvishuddha hotA
hai
Page 352 of 513
PDF/HTML Page 385 of 546
single page version
na jahAti sa khalu shuddhAtmapariNatirUpan shrAmaNyAkhyan mArgan dUrAdapahAyAshuddhAtmapariNati-
rUpamunmArgamev pratipadyate
shuddhAtmAnan bhAvayati
bhaNyate ityabhiprAya
vibhAgen bandhasamarthanamukhyatayaikonavinshatigAthAbhi sthalaShaTken tRutIyavisheShAntarAghikAra samApta
[shrAmaNyan tyaktvA ] shramaNatAko chhoDakar [unmArga pratipanna bhavati ] unmArgakA Ashray letA
hai
yah hUn aur yah merA hai’ isaprakAr
ashuddhAtmapariNatirUp unmArgakA hI Ashray letA hai
Page 353 of 513
PDF/HTML Page 386 of 546
single page version
svaparayo parasparasvasvAmisambandhamuddhUy, shuddhagnAnamevaikamahamityanAtmAnamutsRujyAtmAnamevAtma-
samudAyapAtanikA
[sa dhyAtA ] vah dhyAtA [dhyAne ] dhyAnakAlamen [AtmA bhavati ] AtmA hotA hai
nirUpaNasvarUp nishchayanayake dvArA jisane mohako dUr kiyA hai aisA hotA huA, ‘main parakA nahIn
hUn, par mere nahIn hain’ isaprakAr sva
je em dhyAve, dhyAnakALe teh shuddhAtmA bane. 191
Page 354 of 513
PDF/HTML Page 387 of 546
single page version
nirodhak stasminnekAgrachintAnirodhasamaye shuddhAtmA syAt
bhinnatvake kAraN AtmArUp hI ek
[achalam ] achal, [anAlamban ] nirAlamba aur [shuddham ] shuddha [manye ] mAnatA hUn
Page 355 of 513
PDF/HTML Page 388 of 546
single page version
syaikasya sato mahatorthasyendriyAtmakaparadravyavibhAgen sparshAdigrahaNAtmakasvadharmAvibhAgen
padArthapaneke kAraN, (4) achalapaneke kAraN, aur (5) nirAlambapaneke kAraN hai
samasta sparsha
(gnAnasvarUp) svadharmase avibhAg hai, isaliye usake ekatva hai, (4) aur kShaNavinAsharUpase
pravartamAn gneyaparyAyonko (pratikShaN naShTa honevAlI gnAtavya paryAyonko) grahaN karane aur chhoDanekA
Page 356 of 513
PDF/HTML Page 389 of 546
single page version
chAstyekatvam
aise AtmAkA gney paradravyonse vibhAg hai aur tannimittak gnAnasvarUp svadharmase avibhAg hai,
isaliye usake ekatva hai
(-anya jo adhruv padArtha) unase kyA prayojan hai ?
Page 357 of 513
PDF/HTML Page 390 of 546
single page version
dUsarA koI bhI dhruv nahIn hai, kyonki vah
jIvane nathI kaI dhruv, dhruv upayog
Page 358 of 513
PDF/HTML Page 391 of 546
single page version
gAthAchatuShTayan gatam
Page 359 of 513
PDF/HTML Page 392 of 546
single page version
grathanan syAt
jIv pariName shrAmaNyamAn, te saukhya akShayane lahe. 195
Page 360 of 513
PDF/HTML Page 393 of 546
single page version
anAkulatA jisakA lakShaN hai aise akShay sukhakI prApti hotI hai
AtmasvabhAve sthit chhe, te Atmane dhyAnAr chhe. 196
Page 361 of 513
PDF/HTML Page 394 of 546
single page version
nirodha syAt
samavasthita ] svabhAvamen samavasthit hai, [sa ] vah [AtmAnan ] AtmAkA [dhyAtA bhavati ]
dhyAn karanevAlA hai
jahAjakA, vRukShakA yA bhUmi ityAdikA AdhAr na honese dUsarA koI sharaN nahIn hai, isaliye usakA
uDanA banda ho jAtA hai, usI prakAr viShayaviraktatA honese manako Atmadravyake atirikta kinhIn
anyadravyonkA AdhAr nahIn rahatA isaliye dUsarA koI sharaN na rahanese man nirodhako prApta hotA
hai ); aur isaliye (arthAt manakA nirodh honese), man jisakA mUl hai aisI chanchalatAkA vilay
honeke kAraN anantasahaj
Page 362 of 513
PDF/HTML Page 395 of 546
single page version
tattvachinteti pramattApramattaguNasthAnavadantarmuhUrtentarmuhUrte gate sati parAvartanamasti sa
bhaNyate
dhyAnachintA bhaNyate
pArako prApta hain, [asandeha shramaNa ] aise sandeh rahit shramaN [kam arthan ] kis padArthako
[dhyAyati ] dhyAte hain ?
pratyakSha sarva padArtha ne gneyAntaprAnta, nishank chhe.
Page 363 of 513
PDF/HTML Page 396 of 546
single page version
nihataghanaghAtikarmatayA mohAbhAve gnAnashaktipratibandhakAbhAve cha nirastatRuShNatvAtpratyakShasarvabhAv-
tattvagneyAntagatatvAbhyAn cha nAbhilaShati, na jignAsati, na sandihyati cha; kutobhilaShito
jignAsita sandigdhashchArtha
tRutIyA chetyAtmopalambhaphalakathanarUpeN dvitIyasthale gAthAtrayan gatam
abhAv honese, (1) tRuShNA naShTa kI gaI hai tathA (2) samasta padArthonkA svarUp pratyakSha hai tathA
gneyonkA pAr pA liyA hai, isaliye bhagavAn sarvagnadev abhilAShA nahIn karate, jignAsA nahIn karate
aur sandeh nahIn karate; tab phi ra (unake) abhilaShit, jignAsit aur sandigdha padArtha kahAnse
ho sakatA hai ? aisA hai tab phi ra ve kyA dhyAte hain ?
karmakA sadbhAv honese vah bahutase padArthonko to jAnatA hI nahIn hai tathA jis padArthako jAnatA
hai use bhI pRuthakkaraN pUrvak
hotA hai
hain tathA pratyek padArthako atyanta spaShTatApUrvak
Page 364 of 513
PDF/HTML Page 397 of 546
single page version
tadArAdhanAdhyAnan na karoti, tathAyan bhagavAnapi kevalagnAnavidyAnimittan tatphalabhUtAnantasukhanimittan cha pUrvan
chhadmasthAvasthAyAn shuddhAtmabhAvanArUpan dhyAnan kRutavAn, idAnIn taddhayAnen kevalagnAnavidyA siddhA
tatphalabhUtamanantasukhan cha siddham; kimarthan dhyAnan karotIti prashna AkShepo vA; dvitIyan cha kAraNan
samant (sarvaprakArake, paripUrNa) saukhya tathA gnAnase samRuddha vartatA huA [paran saukhyan ] param
saukhyakA [dhyAyati ] dhyAn karatA hai
indriy
Page 365 of 513
PDF/HTML Page 398 of 546
single page version
sahajasaukhyagnAnatvAt
‘indriyAtIt’ (indriyaagochar) vartatA huA, nirAbAdh sahajasukh aur gnAnavAlA honese
‘sarvabAdhA rahit’ tathA sakal AtmAmen sarvaprakArake (paripUrNa) sukh aur gnAnase paripUrNa
honese ‘samasta AtmAmen sammat saukhya aur gnAnase samRuddha’ hotA hai
paramasaukhyakA dhyAn karatA hai; arthAt anAkulatvasangat ek ‘agra’ke sanchetanamAtrarUpase
avasthit rahatA hai, (arthAt anAkulatAke sAth rahanevAle ek AtmArUpI viShayake
anubhavanarUp hI mAtra sthit rahatA hai ) aur aisA avasthAn sahajagnAnAnandasvabhAv siddhatvakI
siddhi hI hai (arthAt isaprakAr sthit rahanA, sahajagnAn aur Ananda jisakA svabhAv hai aise
siddhatvakI prApti hI hai
karate hain ? usakA uttar is gAthAmen isaprakAr diyA gayA hai ki :
paramAnandakA dhyAn hai, arthAt ve paramasaukhyakA dhyAn karate hain
Page 366 of 513
PDF/HTML Page 399 of 546
single page version
punaranyathApi, tatovadhAryate kevalamayamek ev mokShasya mArgo, na dvitIy iti
sUtrAbhiprAya
gatam
mArgamen ArUDh hote hue [siddhA jAtA ] siddha hue [namostu ] namaskAr ho [tebhya ] unhen
[cha ] aur [tasmai nirvANamArgAy ] us nirvANamArgako
mokShamArgako prApta karake siddha hue; kintu aisA nahIn hai ki kisI dUsarI vidhise bhI siddha hue
siddhi varyA; namun temane, nirvANanA te mArgane. 199
Page 367 of 513
PDF/HTML Page 400 of 546
single page version
nirmamapaNe rahI sthit A parivarjun chhun hun mamatvane. 200
’’’’
’’
mokShamArgako, jisamense
[gnAtvA ] jAnakar [nirmamatve upasthita ] main nirmamatvamen sthit rahatA huA [mamatAn
parivarjayAmi ] mamatAkA parityAg karatA hUn