Page 348 of 513
PDF/HTML Page 381 of 546
single page version
bhāven pariṇamati tadā anye yogadvāreṇ praviśantaḥ karmapudgalāḥ svayamev samupāttavaicitryai-
rjñānāvaraṇādibhāvaiḥ pariṇamante
prāpta hariyālī, kukuramuttā (chattā), aur indragop (cāturmāsameṁ utpanna lāl kīṛā) ādirūp
pariṇamit hotā hai, isīprakār jab yah ātmā rāgadveṣake vaśībhūt hotā huā śubhāśubhabhāvarūp
pariṇamit hotā hai, tab anya, yogadvāroṁmeṁ praviṣṭa hote hue karmapudgal svayamev vicitratāko prāpta
jñānāvaraṇādi bhāvarūp pariṇamit hote haiṁ
saṁbaṁdh pāmī karmarajano, baṁdharūp kathāy che. 188
Page 349 of 513
PDF/HTML Page 382 of 546
single page version
“
“
“
“
viṣay śuddha dravya hai
arhaṁtadeve yogīne; vyavahār anya rīte kahyo. 189
Page 350 of 513
PDF/HTML Page 383 of 546
single page version
mañjīṣṭhasthānīyakarmapudgalaiḥ saṁśliṣṭaḥ saṁbaddhaḥ san bhede‘pyabhedopacāralakṣaṇenāsadbhūtavyavahāreṇ bandha
ityabhidhīyate
[nirdiṣṭaḥ ] kahā hai; [vyavahāraḥ ] vyavahār [anyathā ] anyaprakārase [bhaṇitaḥ ] kahā
hai
aur vyavahāranay paradravyake pariṇāmako ātmapariṇām batalātā hai isaliye use aśuddhadravyakā kathan
karanevālā kahā hai
Page 351 of 513
PDF/HTML Page 384 of 546
single page version
kintu aśuddhatvakā dyotak vyavahāranay sādhakatam nahīṁ hai
hai, vah jīv paradravyase saṁyukta nahīṁ hotā, aur dravyasāmānyake bhītar paryāyoṁko ḍubākar, suviśuddha hotā
hai
Page 352 of 513
PDF/HTML Page 385 of 546
single page version
na jahāti sa khalu śuddhātmapariṇatirūpaṁ śrāmaṇyākhyaṁ mārgaṁ dūrādapahāyāśuddhātmapariṇati-
rūpamunmārgamev pratipadyate
śuddhātmānaṁ bhāvayati
bhaṇyate ityabhiprāyaḥ
vibhāgen bandhasamarthanamukhyatayaikonaviṁśatigāthābhiḥ sthalaṣaṭken tr̥tīyaviśeṣāntarāghikāraḥ samāptaḥ
[śrāmaṇyaṁ tyaktvā ] śramaṇatāko choṛakar [unmārga pratipannaḥ bhavati ] unmārgakā āśray letā
hai
yah hūn̐ aur yah merā hai’ isaprakār
aśuddhātmapariṇatirūp unmārgakā hī āśray letā hai
Page 353 of 513
PDF/HTML Page 386 of 546
single page version
svaparayoḥ parasparasvasvāmisambandhamuddhūy, śuddhajñānamevaikamahamityanātmānamutsr̥jyātmānamevātma-
samudāyapātanikā
[saḥ dhyātā ] vah dhyātā [dhyāne ] dhyānakālameṁ [ātmā bhavati ] ātmā hotā hai
nirūpaṇasvarūp niścayanayake dvārā jisane mohako dūr kiyā hai aisā hotā huā, ‘maiṁ parakā nahīṁ
hūn̐, par mere nahīṁ haiṁ’ isaprakār sva
je em dhyāve, dhyānakāḷe teh śuddhātmā bane. 191
Page 354 of 513
PDF/HTML Page 387 of 546
single page version
nirodhak stasminnekāgracintānirodhasamaye śuddhātmā syāt
bhinnatvake kāraṇ ātmārūp hī ek
[acalam ] acal, [anālambaṁ ] nirālamba aur [śuddham ] śuddha [manye ] mānatā hūn̐
Page 355 of 513
PDF/HTML Page 388 of 546
single page version
syaikasya sato mahato‘rthasyendriyātmakaparadravyavibhāgen sparśādigrahaṇātmakasvadharmāvibhāgen
padārthapaneke kāraṇ, (4) acalapaneke kāraṇ, aur (5) nirālambapaneke kāraṇ hai
samasta sparśa
(jñānasvarūp) svadharmase avibhāg hai, isaliye usake ekatva hai, (4) aur kṣaṇavināśarūpase
pravartamān jñeyaparyāyoṁko (pratikṣaṇ naṣṭa honevālī jñātavya paryāyoṁko) grahaṇ karane aur choṛanekā
Page 356 of 513
PDF/HTML Page 389 of 546
single page version
cāstyekatvam
aise ātmākā jñey paradravyoṁse vibhāg hai aur tannimittak jñānasvarūp svadharmase avibhāg hai,
isaliye usake ekatva hai
(-anya jo adhruv padārtha) unase kyā prayojan hai ?
Page 357 of 513
PDF/HTML Page 390 of 546
single page version
dūsarā koī bhī dhruv nahīṁ hai, kyoṁki vah
jīvane nathī kaṁī dhruv, dhruv upayog
Page 358 of 513
PDF/HTML Page 391 of 546
single page version
gāthācatuṣṭayaṁ gatam
Page 359 of 513
PDF/HTML Page 392 of 546
single page version
grathanaṁ syāt
jīv pariṇame śrāmaṇyamāṁ, te saukhya akṣayane lahe. 195
Page 360 of 513
PDF/HTML Page 393 of 546
single page version
anākulatā jisakā lakṣaṇ hai aise akṣay sukhakī prāpti hotī hai
ātmasvabhāve sthit che, te ātmane dhyānār che. 196
Page 361 of 513
PDF/HTML Page 394 of 546
single page version
nirodhaḥ syāt
samavasthitaḥ ] svabhāvameṁ samavasthit hai, [saḥ ] vah [ātmānaṁ ] ātmākā [dhyātā bhavati ]
dhyān karanevālā hai
jahājakā, vr̥kṣakā yā bhūmi ityādikā ādhār na honese dūsarā koī śaraṇ nahīṁ hai, isaliye usakā
uṛanā banda ho jātā hai, usī prakār viṣayaviraktatā honese manako ātmadravyake atirikta kinhīṁ
anyadravyoṁkā ādhār nahīṁ rahatā isaliye dūsarā koī śaraṇ na rahanese man nirodhako prāpta hotā
hai ); aur isaliye (arthāt manakā nirodh honese), man jisakā mūl hai aisī caṁcalatākā vilay
honeke kāraṇ anantasahaj
Page 362 of 513
PDF/HTML Page 395 of 546
single page version
tattvacinteti pramattāpramattaguṇasthānavadantarmuhūrte‘ntarmuhūrte gate sati parāvartanamasti sa
bhaṇyate
dhyānacintā bhaṇyate
pārako prāpta haiṁ, [asaṁdehaḥ śramaṇaḥ ] aise saṁdeh rahit śramaṇ [kam arthaṁ ] kis padārthako
[dhyāyati ] dhyāte haiṁ ?
pratyakṣa sarva padārtha ne jñeyāntaprānta, niḥśaṁk che.
Page 363 of 513
PDF/HTML Page 396 of 546
single page version
nihataghanaghātikarmatayā mohābhāve jñānaśaktipratibandhakābhāve ca nirastatr̥ṣṇatvātpratyakṣasarvabhāv-
tattvajñeyāntagatatvābhyāṁ ca nābhilaṣati, na jijñāsati, na sandihyati ca; kuto‘bhilaṣito
jijñāsitaḥ sandigdhaścārthaḥ
tr̥tīyā cetyātmopalambhaphalakathanarūpeṇ dvitīyasthale gāthātrayaṁ gatam
abhāv honese, (1) tr̥ṣṇā naṣṭa kī gaī hai tathā (2) samasta padārthoṁkā svarūp pratyakṣa hai tathā
jñeyoṁkā pār pā liyā hai, isaliye bhagavān sarvajñadev abhilāṣā nahīṁ karate, jijñāsā nahīṁ karate
aur saṁdeh nahīṁ karate; tab phi ra (unake) abhilaṣit, jijñāsit aur saṁdigdha padārtha kahān̐se
ho sakatā hai ? aisā hai tab phi ra ve kyā dhyāte haiṁ ?
karmakā sadbhāv honese vah bahutase padārthoṁko to jānatā hī nahīṁ hai tathā jis padārthako jānatā
hai use bhī pr̥thakkaraṇ pūrvak
hotā hai
haiṁ tathā pratyek padārthako atyanta spaṣṭatāpūrvak
Page 364 of 513
PDF/HTML Page 397 of 546
single page version
tadārādhanādhyānaṁ na karoti, tathāyaṁ bhagavānapi kevalajñānavidyānimittaṁ tatphalabhūtānantasukhanimittaṁ ca pūrvaṁ
chadmasthāvasthāyāṁ śuddhātmabhāvanārūpaṁ dhyānaṁ kr̥tavān, idānīṁ taddhayānen kevalajñānavidyā siddhā
tatphalabhūtamanantasukhaṁ ca siddham; kimarthaṁ dhyānaṁ karotīti praśnaḥ ākṣepo vā; dvitīyaṁ ca kāraṇaṁ
samaṁt (sarvaprakārake, paripūrṇa) saukhya tathā jñānase samr̥ddha vartatā huā [paraṁ saukhyaṁ ] param
saukhyakā [dhyāyati ] dhyān karatā hai
indriy
Page 365 of 513
PDF/HTML Page 398 of 546
single page version
sahajasaukhyajñānatvāt
‘indriyātīt’ (indriyaagocar) vartatā huā, nirābādh sahajasukh aur jñānavālā honese
‘sarvabādhā rahit’ tathā sakal ātmāmeṁ sarvaprakārake (paripūrṇa) sukh aur jñānase paripūrṇa
honese ‘samasta ātmāmeṁ saṁmat saukhya aur jñānase samr̥ddha’ hotā hai
paramasaukhyakā dhyān karatā hai; arthāt anākulatvasaṁgat ek ‘agra’ke saṁcetanamātrarūpase
avasthit rahatā hai, (arthāt anākulatāke sāth rahanevāle ek ātmārūpī viṣayake
anubhavanarūp hī mātra sthit rahatā hai ) aur aisā avasthān sahajajñānānandasvabhāv siddhatvakī
siddhi hī hai (arthāt isaprakār sthit rahanā, sahajajñān aur ānanda jisakā svabhāv hai aise
siddhatvakī prāpti hī hai
karate haiṁ ? usakā uttar is gāthāmeṁ isaprakār diyā gayā hai ki :
paramānandakā dhyān hai, arthāt ve paramasaukhyakā dhyān karate haiṁ
Page 366 of 513
PDF/HTML Page 399 of 546
single page version
punaranyathāpi, tato‘vadhāryate kevalamayamek ev mokṣasya mārgo, na dvitīy iti
sūtrābhiprāyaḥ
gatam
mārgameṁ ārūrḥ hote hue [siddhāḥ jātāḥ ] siddha hue [namo‘stu ] namaskār ho [tebhyaḥ ] unheṁ
[ca ] aur [tasmai nirvāṇamārgāy ] us nirvāṇamārgako
mokṣamārgako prāpta karake siddha hue; kintu aisā nahīṁ hai ki kisī dūsarī vidhise bhī siddha hue
siddhi varyā; namuṁ temane, nirvāṇanā te mārgane. 199
Page 367 of 513
PDF/HTML Page 400 of 546
single page version
nirmamapaṇe rahī sthit ā parivarjuṁ chuṁ huṁ mamatvane. 200
’’’’
’’
mokṣamārgako, jisameṁse
[jñātvā ] jānakar [nirmamatve upasthitaḥ ] maiṁ nirmamatvameṁ sthit rahatā huā [mamatāṁ
parivarjayāmi ] mamatākā parityāg karatā hūn̐