Page 428 of 513
PDF/HTML Page 461 of 546
single page version
saṁyamāmr̥tabhārasya tapaso‘navakāśatayāśakyapratikāro mahān lepo bhavati, tanna śreyānapavād-
nirapekṣa utsargaḥ
tapaso‘navakāśatayāśakyapratikāro mahān lepo bhavati, tanna śreyānutsarganirapekṣo‘pavādaḥ
sāpekṣotsargāpavādavijr̥mbhitavr̥ttiḥ syādvādaḥ
pathyādisāvadyabhayen vyādhivyathādipratīkāramakr̥tvā śuddhātmabhāvanāṁ na karoti tarhi mahān lepo bhavati;
athavā pratīkāre pravartamāno‘pi harītakīvyājen guḍabhakṣaṇavadindriyasukhalāmpaṭayen saṁyamavirādhanāṁ
karoti tadāpi mahān lepo bhavati
honevāle alpabaṁdhake bhayase utsargakā haṭh karake apavādameṁ pravr̥tta na ho to), ati karkaś
ācaraṇarūp hokar akramase śarīrapāt karake devalok prāpta karake jisane samasta saṁyamāmr̥takā
samūh vaman kar ḍālā hai use tapakā avakāś na rahanese, jisakā pratīkār aśakya hai aisā
mahān lep hotā hai, isaliye apavād
to), mr̥du ācaraṇarūp hokar saṁyam virodhīko
aur apavādase jisakī vr̥tti (-astitva, kārya) pragaṭ hotī hai aisā syādvād sarvathā anugamya
(anusaraṇ karane yogya) hai
Page 429 of 513
PDF/HTML Page 462 of 546
single page version
ścitsāmānyaviśeṣabhāsini nijadravye karotu sthitim
nahīṁ karanā cāhiye; tathā utsargarūp dhyeyako cūkakar mātra apavādake āśrayase keval mr̥du
ācaraṇarūp śithilatākā bhī sevan nahīṁ karanā cāhiye
sthiti karo
Page 430 of 513
PDF/HTML Page 463 of 546
single page version
sārthayāthātmyāvagamasusthitāntaraṁgagambhīratvāt
(padārthoṁkā) niścay [āgamataḥ ] āgam dvārā hotā hai; [tataḥ ] isaliye [āgamaceṣṭā ]
āgamameṁ vyāpār [jyeṣṭhā ] mukhya hai
vyāpār pradhānatar (-viśeṣ pradhān) hai; dūsarī gati (-anya koī mārga) nahīṁ hai
niścay bane āgam vaḍe, āgamapravartan mukhya che. 232
Page 431 of 513
PDF/HTML Page 464 of 546
single page version
kadāciccikīrṣājvaraparavaśasya viśvaṁ svayaṁ sisr̥kṣorviśvavyāpārapariṇatasya pratikṣaṇavijr̥mbha-
māṇakṣobhatayā, kadācidbubhukṣābhāvitasya viśvaṁ svayaṁ bhogyatayopādāy rāgadveṣadoṣakalmāṣit-
cittavr̥tteriṣṭāniṣṭavibhāgen pravartitadvaitasya prativastupariṇamamānasyātyantavisaṁṣṭhulatayā, kr̥t-
niścayaniḥkriyanirbhogaṁ yugapadāpītaviśvamapyaviśvatayaikaṁ bhagavantamātmānamapaśyataḥ satataṁ
vaiyag
pratyarthavikalpavyāvr̥ttacetasā santataṁ pravartamānasya tathāvr̥ttiduḥsthitasya caikātmapratītyanubhūti-
dolāyamān (-ḍāvān̐ḍol) honese atyanta taralatā (caṁcalatā) prāpta karatā hai, (2) kadācit
karanekī icchārūp jvarase paravaś hotā huā viśvako (-samasta padārthoṁko) svayaṁ sarjan
karanekī icchā karatā huā viśvavyāpārarūp (-samasta padārthoṁkī pravr̥ttirūp) pariṇamit honese
pratikṣaṇ kṣobhakī pragaṭatāko prāpta hotā hai, aur (3) kadācit bhoganekī icchāse bhāvit hotā
huā viśvako svayaṁ bhogyarūp grahaṇ karake, rāgadveṣarūp doṣase kaluṣit cittavr̥ttike kāraṇ
(vastuoṁmeṁ) iṣṭa
jīvake (1) kr̥taniścay, (2) niṣkriy aur (3) nirbhog aise bhagavān ātmāko
(-chinnabhinna) citta sahit satat pravr̥tta hotā huā usaprakārakī
Page 432 of 513
PDF/HTML Page 465 of 546
single page version
āā
ā
paricchittirbhavati
gaye) śabdabrahmameṁ
kāraṇ ekāgratā nahīṁ hotī; aur ekāgratāke vinā ek ātmāmeṁ śraddhān
sārabhūt cidānanda ek paramātmatattvake prakāśak adhyātmadravyaśrutako ‘paramāgam’ kahā jātā hai]
Page 433 of 513
PDF/HTML Page 466 of 546
single page version
padārthoṁko nahīṁ jānatā huā [bhikṣuḥ ] bhikṣu [karmāṇi ] karmoṁko [kathaṁ ] kisaprakār
[kṣapayati ] kṣay kare ?
bhikṣu padārtha
Page 434 of 513
PDF/HTML Page 467 of 546
single page version
śarīrādidravyeṣūpayogamiśritamoharāgadveṣādibhāveṣu ca svaparaniścāyakāgamopadeśapūrvakasvānubhavā-
bhāvādayaṁ paro‘yamātmeti jñānaṁ siddhayet
svānubhavābhāvāt
mākalayato vadhyaghātakavibhāgābhāvānmohādidravyabhāvakarmaṇāṁ kṣapaṇaṁ na siddhayet
śabdābhidheyai rāgādinānāvikalpajālairniścayen karmabhiḥ sah bhedaṁ na jānāti, tathaiv karmārividhvaṁsak-
tathā upayogamiśrit moharāgadveṣādibhāvoṁmeṁ ‘yah par hai aur yah ātmā (-sva) hai’ aisā jñān
siddha nahīṁ hotā; tathā use,
Page 435 of 513
PDF/HTML Page 468 of 546
single page version
mantareṇānivāryaparivartatayā jñaptiparivartarūpakarmaṇāṁ kṣapaṇamapi na siddhayet
anivārya honese, jñaptiparivartanarūp karmoṁkā kṣay bhī siddha nahīṁ hotā
isīprakār ‘ye jo upayog hai so maiṁ hūn̐ aur ye upayogamiśrit moharāgadveṣādibhāv haiṁ so par hai’
isaprakār sva
mohādidravyabhāvakarmoṁkā kṣay nahīṁ hotā, tathā (2) paramātmaniṣṭhatāke abhāvake kāraṇ jñaptikā
parivartan nahīṁ ṭalanese jñaptiparivartanarūp karmoṁkā bhī kṣay nahīṁ hotā
che dev avadhicakṣu ne sarvatracakṣu siddha che
Page 436 of 513
PDF/HTML Page 469 of 546
single page version
śuddhātmatattvasaṁvedanasādhyaṁ sarvataścakṣustvaṁ na siddhayet
[avadhicakṣuṣaḥ ] avadhicakṣu
dekhate haiṁ isaliye unheṁ indriyacakṣuvāloṁse alag na kiyā jāy to, indriyacakṣu hī haiṁ
jñānameṁ jñāt na hoṁ aisā karanā aśakya hai ) tathāpi ve us āgamacakṣuse svaparakā vibhāg karake,
mahāmohako jinane bhed ḍālā hai aise vartate hue paramātmāko pākar, satat jñānaniṣṭha hī rahate haiṁ
Page 437 of 513
PDF/HTML Page 470 of 546
single page version
haiṁ
te sarvane jāṇe śramaṇ e dekhīne āgam vaḍe. 235
Page 438 of 513
PDF/HTML Page 471 of 546
single page version
śrutajñānopayogībhūy vipariṇamanāt
(-sarvadravyoṁko jānanevāle) anekāntātmak
Page 439 of 513
PDF/HTML Page 472 of 546
single page version
kramākramaṇanirargalajñaptitayā jñānarūpātmatattvaikāg
nahīṁ hai, [iti ] isaprakār [sūtraṁ bhaṇati ] sūtra kahatā hai; aur [asaṁyataḥ ] asaṁyat vah
[śramaṇaḥ ] śramaṇ [kathaṁ bhavati ] kaise ho sakatā hai ?
adhyavasāy karanevāle aise ve jīv,
nivr̥ttikā abhāv hai
ho, tathāpi kāyā aur kaṣāyake sāth ekatva mānanevāle un jīvoṁke vāstavameṁ paṁcendriyake viṣayoṁkī
abhilāṣākā nirodh nahīṁ hai, hiṁsākā kiṁcitmātra abhāv nahīṁ hai aur isīprakār parabhāvase kiṁcitmātra
nivr̥tti nahīṁ hai
Page 440 of 513
PDF/HTML Page 473 of 546
single page version
karoti, na kimapi
padārthoṁkā śraddhān karanevālā bhī [asaṁyataḥ vā ] yadi asaṁyat ho to [na nirvāti ] nirvāṇako
prāpta nahīṁ hotā
nirvāṇ nahi artho taṇī śraddhāthī, jo saṁyam nahīṁ. 237
Page 441 of 513
PDF/HTML Page 474 of 546
single page version
śūnyatayā yathoditamātmānamananubhavan kathaṁ nām jñeyanimagno jñānavimūḍho jñānī syāt
svasminnev saṁyamya na vartayati, tadānādimoharāgadveṣavāsanopajanitaparadravyacaṅkramaṇasvairiṇyā-
ścidvr̥tteḥ svasminnev sthānānnirvāsananiṣkampaikatattvamūrcchitacidvr̥ttyabhāvātkathaṁ nām saṁyataḥ syāt
āgamaḥ kiṁ karoti, na kimapi
ho to siddhi
yathokta ātmākā anubhav nahīṁ karatā aisā vah jñeyanimagna jñānavimūrḥ jīv kaise jñānī hogā ?
(nahīṁ hogā, vah ajñānī hī hogā
isaliye śraddhānaśūnya āgamase siddhi nahīṁ hotī
hī saṁyamit (-aṁkuśit) hokar nahīṁ rahatā, to anādi moharāgadveṣakī vāsanāse janit jo
paradravyameṁ bhramaṇ
abhāv honese, vah kaise saṁyat hogā ? (nahīṁ hogā, asaṁyat hī hogā) aur asaṁyatako, yathokta
Page 442 of 513
PDF/HTML Page 475 of 546
single page version
kuryāt
śraddhānaṁ jñānaṁ vā kiṁ kuryāt, na kimapīti
isaliye saṁyamaśūnya śraddhānase yā jñānase siddhi nahīṁ hotī
prakār (man
te karma jñānī trigupta bas ucchvāsamātrathī kṣay kare. 238
Page 443 of 513
PDF/HTML Page 476 of 546
single page version
tadev jñānī syātkāraketanāgamajñānatattvārthaśraddhānasaṁyatatvayaugapadyātiśayaprasādāsāditaśuddha-
jñānamayātmatattvānubhūtilakṣaṇajñānitvasadbhāvātkāyavāṅmanaḥkarmoparamapravr̥ttatriguptatvāt
bhāvasyāpi vināśaḥ prāpnoti
samādhilakṣaṇamātmajñānaṁ, niścayen tadev muktikāraṇamiti pratipādayati
parijñānaṁ śraddhānaṁ tadguṇasmaraṇānukūlamanuṣṭhānaṁ ceti trayaṁ, tattrayādhāreṇotpannaṁ viśadākhaṇḍaikajñānākāre
svaśuddhātmani paricchittirūpaṁ savikalpajñānaṁ svaśuddhātmopādeyabhūtarucivikalparūpaṁ samyagdarśanaṁ tatraivātmani
rāgādivikalpanivr̥ttirūpaṁ savikalpacāritramiti trayam
punaḥ saṁtānako āropit karatā jāy isaprakār, lakṣakoṭibhavoṁ dvārā cāhe jisaprakār (-mahā
kaṣṭase) ajñānī pār kar jātā hai, vahī karma, (jñānīko syātkāraketan āgamajñān,
tattvārthaśraddhān aur saṁyatattvake yugapatpaneke atiśayaprasādase prāpta kī huī śuddhajñānamay
ātmatattvakī anubhūti jisakā lakṣaṇ hai aise jñānīpanake sadbhāvake kāraṇ kāy
Page 444 of 513
PDF/HTML Page 477 of 546
single page version
mucchvāsamātreṇaiv līlayaiv pātayati
saṁvedanajñānasyaiv pradhānatvamiti
hai tathā jñānīke sukhaduḥkhādivikārarūp pariṇaman na honese vah ka rma punaḥ nūtan karmarūp saṁtatiko
nahīṁ choṛatā jātā
to sarvaāgamadhar bhale paṇ nav lahe siddhatvane. 239
Page 445 of 513
PDF/HTML Page 478 of 546
single page version
yaugapadye‘pi manāṅmohamalopaliptatvāt
bhiravimucyamāno na siddhayati
sa siddhiṁ muktiṁ na labhate
nirvikalpasamādhilakṣaṇaṁ niścayaratnatrayātmakaṁ svasaṁvedanajñānaṁ nāstīti
[sarvāgamadharaḥ api ] bhale hī sarvāgamakā dhārī ho tathāpi [siddhiṁ na labhate ] siddhiko prāpta
nahīṁ hotā
us puruṣake āgamajñān
hotā
Page 446 of 513
PDF/HTML Page 479 of 546
single page version
[darśanajñānasamagraḥ ] darśanajñānase paripūrṇa
paripūrṇa darśanajñānathī te śramaṇane saṁyat kahyo. 240
Page 447 of 513
PDF/HTML Page 480 of 546
single page version
bhūtvā cidvr̥tteḥ paradravyacaṁṅkra maṇanimittamatyantamātmanā samamanyonyasaṁvalanādekībhūtamapi
svabhāvabhedātparatven niścityātmanaiv kuśalo malla iv sunirbharaṁ niṣpīḍay niṣpīḍay
kaṣāyacakramakrameṇ jīvaṁ tyājayati, sa khalu sakalaparadravyaśūnyo‘pi viśuddhadr̥śijñaptimātra-
svabhāvabhūtāvasthāpitātmatattvopajātanityaniścalavr̥ttitayā sākṣātsaṁyat ev syāt
grāhyamiti savikalpayaugapadyaṁ nirvikalpātmajñānaṁ ca ghaṭat iti
lakṣaṇamityupadiśati
banāye hue śarīrapātrako pān̐c samitiyoṁse aṁkuśit pravr̥tti dvārā pravartit karatā huā, kramaśaḥ
paṁcendriyoṁke niścal nirodh dvārā jisake kāy
milanake kāraṇ atyanta ekarūp ho jāne par bhī svabhāvabhedake kāraṇ use pararūpase niścit
karake ātmāse hī kuśal mallakī bhān̐ti atyanta