Page 108 of 513
PDF/HTML Page 141 of 546
single page version
saukhyamityalaṁ prapaṁcen
sukhamityabhiprāyaḥ
cukī hai
hī sukh hai
[na śraddadhati ] jo śraddhā nahīṁ karate [te abhavyāḥ ] ve abhavya haiṁ; [bhavyāḥ vā ] aur bhavya [tat ]
use [pratīcchanti ] svīkār (-ādar) karate haiṁ
śraddhe na teh abhavya che, ne bhavya te saṁmat kare. 62.
Page 109 of 513
PDF/HTML Page 142 of 546
single page version
śraddheyam
cāritramohodayen mohitaḥ sanniruparāgasvātmotthasukhamalabhamānaḥ san sarāgasamyagdr̥ṣṭirātmanindādipariṇato
heyarūpeṇ tadanubhavati
apāramārthik rūrḥi hai; aur jinake ghātikarma naṣṭa ho cuke haiṁ aise kevalībhagavānake,
svabhāvapratighātake abhāvake kāraṇ aur ākulatāke kāraṇ sukhake yathokta
Page 110 of 513
PDF/HTML Page 143 of 546
single page version
[abhidrutāḥ ] pīṛit vartate hue [tad duḥkhaṁ ] us duḥkhako [asahamānāḥ ] sahan na kar sakanese
[ramyeṣu viṣayeṣu ] ramya viṣayoṁmeṁ [ramante ] ramaṇ karate haiṁ
hī) maitrī pravartatī hai
nav sahī śake te duḥkh tethī ramya viṣayomāṁ rame
Page 111 of 513
PDF/HTML Page 144 of 546
single page version
viṣayeṣu ratirupajāyate
us duḥkhake vegako sahan na kar sakanese unheṁ vyādhike pratikārake samān (-rogameṁ thoṛāsā
ārām jaisā anubhav karānevāle upacārake samān) ramya viṣayoṁmeṁ rati utpanna hotī hai
pāramārthik sukh nahīṁ hai
[tad ] vah duḥkh [svabhāvaṁ na ] svabhāv na ho to [viṣayārthaṁ ] viṣayārthameṁ [vyāpāraḥ ] vyāpār
[na asti ] na ho
jo te na hoy svabhāv to vyāpār nahi viṣayo viṣe
Page 112 of 513
PDF/HTML Page 145 of 546
single page version
pradīpārcīrūp iv, kuraṁgasya mr̥gayugeyasvar iv, durnivārendriyavedanāvaśīkr̥tānāmāsannanipāteṣvapi
viṣayeṣvabhipātaḥ
vinaṣṭakarṇaśūlasya bastamūtrapūraṇamiv, rūḍhavraṇasyālepanadānamiv, viṣayavyāpāro na dr̥śyet
hai, kyoṁki unakī viṣayoṁmeṁ rati dekhī jātī hai
kamalake gaṁdhakī or, pataṁgā dīpakakī jyotike rūpakī or aur hiran śikārīke saṁgītake
svarakī or dauṛate hue dikhāī dete haiṁ usīprakār
or dauṛate dikhāī dete haiṁ
ān̐khoṁkā duḥkh dūr ho gayā hai vah vaṭācūrṇa (-śaṁkh ityādikā cūrṇa) ān̐jatā tathā jisakā
karṇaśūl naṣṭa ho gayā ho vah kānameṁ phi ra bakarekā mūtra ḍālatā dikhāī nahīṁ detā aur
jisakā ghāv bhar jātā hai vah phi ra lep karatā dikhāī nahīṁ detā
hī hai
Page 113 of 513
PDF/HTML Page 146 of 546
single page version
svābhāvik hī hai
[pariṇamamānaḥ ] pariṇaman karatā huā [ātmā ] ātmā [svayamev ] svayaṁ hī [sukh ] sukharūp
(-indriyasukharūp) hotā hai [dehaḥ na bhavati ] deh sukharūp nahīṁ hotī
jīv praṇamato svayamev sukharūp thāy, deh thato nathī
Page 114 of 513
PDF/HTML Page 147 of 546
single page version
kāraṇatāmupāgaten svabhāven pariṇamamānaḥ svayamevāyamātmā sukhatāmāpadyate
paṇ viṣayavaś svayamev ātmā sukh vā duḥkh thāy che
huī indriyoṁke dvārā asamīcīn (ayogya) pariṇatikā anubhav karanese jisakī
niścay -kāraṇ na hotā huā kiṁcit mātra bhī sukhatvako prāpta nahīṁ karatā
hī hai arthāt indriyasukhakā bhī vāstavik kāraṇ ātmākā hī aśuddha svabhāv hai
kyoṁki sukharūp pariṇati aur śarīr sarvathā bhinna honeke kāraṇ sukh aur śarīrameṁ niścayase
kiṁcitmātra bhī kāryakāraṇatā nahīṁ hai
Page 115 of 513
PDF/HTML Page 148 of 546
single page version
tu ] parantu viṣayoṁke vaśase [saukhyaṁ duḥkhaṁ vā ] sukh athavā duḥkharūp [svayaṁ ātmā bhavati ]
svayaṁ ātmā hotā hai
athavā duḥkharūp svayaṁ hī hotā hai
jyāṁ jīv svayaṁ sukh pariṇame, viṣayo kare che śuṁ tahīṁ ?
Page 116 of 513
PDF/HTML Page 149 of 546
single page version
sukhatayā pariṇamamānasya sukhasādhanadhiyā abudhairmudhādhyāsyamānā api viṣayāḥ kiṁ hi nām
kuryuḥ
ityabhiprāyaḥ
nahīṁ kar sakatā, [tathā ] usīprakār jahān̐ [ātmā ] ātmā [svayaṁ ] svayaṁ [saukhyaṁ ] sukharūp
pariṇaman karatā hai [tatra ] vahān̐ [viṣayāḥ ] viṣay [kiṁ kurvanti ] kyā kar sakate haiṁ ?
dīpak -prakāśādise koī prayojan nahīṁ hotā, (unheṁ dīpak -prakāś kuch nahīṁ karatā,)
isīprakār
Page 117 of 513
PDF/HTML Page 150 of 546
single page version
mevauṣṇyapariṇāmāpannatvāduṣṇaḥ, yathā ca devagatināmakarmodayānuvr̥ttivaśavartisvabhāvatayā devaḥ;
svayamev loke siddha paṇ tyam jñān, sukh ne dev che
[loke ] lokameṁ [siddhaḥ api ] siddha bhagavān bhī (svayamev) [jñānaṁ ] jñān [sukhaṁ ca ] sukh
[tathā devaḥ ] aur dev haiṁ
kabhī
Page 118 of 513
PDF/HTML Page 151 of 546
single page version
śaktisahajasaṁvedanatādātmyāt
nirantaraṁ paramārādhyaṁ, tathaivānantajñānādiguṇastavanen stutyaṁ ca yaddivyamātmasvarūpaṁ tatsvabhāvatvāttathaiv
devaśceti
prakāśit karanemeṁ samartha nirvitath (
hai aise budh janoṁke manarūpī
bas ho
choṛakar nirālambī paramānandasvabhāvarūp pariṇaman karanā cāhiye
Page 119 of 513
PDF/HTML Page 152 of 546
single page version
kevalajñānaṁ, r̥ddhiśabden samavasaraṇādilakṣaṇā vibhūtiḥ, sukhaśabdenāvyābādhānantasukhaṁ, tatpadābhi-
lāṣeṇ indrādayo‘pi bhr̥tyatvaṁ kurvantītyevaṁlakṣaṇamaiśvaryaṁ, tribhuvanādhīśānāmapi vallabhatvaṁ daivaṁ bhaṇyate
“
“
“
“
līn ātmā [śubhopayogātmakaḥ ] śubhopayogātmak hai
jīv rakta upavāsādike, śubh -upayogasvarūp che
Page 120 of 513
PDF/HTML Page 153 of 546
single page version
sukhasya sādhanībhūtāṁ śubhopayogabhūmikāmadhirūḍho‘bhilapyet
maṣṭādaśagāthābhiḥ sukhaprapañca iti samudāyen dvāsaptatigāthābhirantarādhikāracatuṣṭayen
samāptaḥ
daśagāthāparyantaṁ prathamajñānakaṇḍikā kathyate
tadanantaramupasaṁhārarūpeṇ gāthādvayaṁ, iti sthalatrayaparyantaṁ krameṇ vyākhyānaṁ kriyate
śubhopayogaṁ pratipādayati, athavā dvitīyapātanikā --pīṭhikāyāṁ yacchubhopayogasvarūpaṁ sūcitaṁ
tasyedānīmindriyasukhaviśeṣavicāraprastāve tatsādhakatven viśeṣavivaraṇaṁ karoti ---
dāṇammi vā susīlesu devatāyatigurupūjāsu caiv dāne vā suśīleṣu
upavāsādikake prītisvarūp dharmānurāgako aṁgīkār karatā hai tab vah indriyasukhakī sādhanabhūt
śubhopayogabhūmikāmeṁ ārūrḥ kahalātā hai
Page 121 of 513
PDF/HTML Page 154 of 546
single page version
pūjā, āhārādicaturvidhadānaṁ ca ācārādikathitaśīlavratāni tathaivopavāsādijinaguṇasaṁpattyādividhi-
viśeṣāśva
śuddhātmasvarūpameṁ prayatnaparāyaṇ ve yati haiṁ
upavāsādik tapameṁ prītikā honā vah dharmānurāg hai
utane samay tak [vividhaṁ ] vividh [aindriyaṁ sukhaṁ ] indriyasukh [labhate ] prāpta karatā
hai
te paryaye tāvatsamay indriyasukh vidhavidh lahe
Page 122 of 513
PDF/HTML Page 155 of 546
single page version
samāsādayatīti
tiryagmanuṣyadevarūpo bhūtvā
samay tak anek prakārakā indriyasukh prāpta karatā hai
[dehavedanārtā ] (paṁcendriyamay) dehakī vedanāse pīṛit honese [ramyesu viṣayesu ] ramya viṣayoṁmeṁ
[ramante ] ramate haiṁ
Page 123 of 513
PDF/HTML Page 156 of 546
single page version
bhr̥guprapātasthānīyān manojñaviṣayānabhipatanti
sthānīyamahāraṇye mithyātvādikumārge naṣṭaḥ san mr̥tyusthānīyahastibhayenāyuṣkarmasthānīye sāṭikaviśeṣe
śuklakr̥ṣṇapakṣasthānīyaśuklakr̥ṣṇamūṣakadvayachedyamānamūle vyādhisthānīyamadhumakṣikāveṣṭite lagnastenaiv
to jīvano upayog e śubh ne aśubh kaī rīt che ?. 72
piśācakī pīṛāse paravaś honese
aśubhopayogase aviśeṣatā pragaṭ karate haiṁ :
to jīvoṁkā [saḥ upayogaḥ ] vah (śuddhopayogase vilakṣaṇ -aśuddha) upayog [śubhaḥ vā
aśubhaḥ ] śubh aur aśubh
Page 124 of 513
PDF/HTML Page 157 of 546
single page version
mevānubhavanti, tataḥ paramārthataḥ śubhāśubhopayogayoḥ pr̥thaktvavyavasthā nāvatiṣṭhate
vyavasthāpayati
pañcendriyātmakaśarīrotpannaṁ niścayanayen duḥkhamev bhajante sevante,
udayagat pāpakī āpadāvāle nārakādik
tab phi ra paramārthase śubh aur aśubh upayogakī pr̥thaktvavyavasthā nahīṁ rahatī
(arthāt usameṁ doṣ dikhāneke liye) us puṇyako (-usake astitvako) svīkār karake
usakī (puṇyakī) bātakā khaṁḍan karate haiṁ :
puṣṭi kare dehādinī, sukhī sam dīse abhirat rahī
Page 125 of 513
PDF/HTML Page 158 of 546
single page version
puṇyānyavalokyante
ivāsaktāḥ sukhābhāsen dehādīnāṁ vr̥ddhiṁ kurvanti
[dehādīnāṁ ] dehādikī [vr̥ddhiṁ kurvanti ] puṣṭi karate haiṁ aur [abhiratāḥ ] (isaprakār) bhogoṁmeṁ
rat vartate hue [sukhitāḥ iv ] sukhī jaise bhāsit hote haiṁ
astitva dikhāī detā hai)
batāyeṁge)
Page 126 of 513
PDF/HTML Page 159 of 546
single page version
samutpādayanti
vidyamān haiṁ, [devatāntānāṁ jīvānāṁ ] to ve devoṁ takake jīvoṁko [viṣayatr̥ṣṇāṁ ] viṣayatr̥ṣṇā
[janayanti ] utpanna karate haiṁ
viṣayatr̥ṣṇā avaśyamev utpanna karate haiṁ (aisā bhī svīkār karanā paṛatā hai) vāstavameṁ tr̥ṣṇāke
binā; jaise joṁk (goṁc)ko dūṣit raktameṁ usīprakār samasta saṁsāriyoṁko viṣayoṁmeṁ pravr̥tti
dikhāī na de; kintu vah to dikhāī detī hai
to puṇya e devānta jīvane viṣayatr̥ṣṇodbhav kare. 74.
Page 127 of 513
PDF/HTML Page 160 of 546
single page version
viṣayākāṅkṣāgnijanitaparamadāhavināśikāṁ svarūpatr̥ptimalabhamānānāṁ devendraprabhr̥tibahirmukhasaṁsāri-
jīvānāmiti
saukhyāni icchanti ] viṣayasukhoṁko cāhate haiṁ [ca ] aur [duḥkhasantaptāḥ ] duḥkhoṁse saṁtapta hote
hue (-duḥkhadāhako sahan na karate hue) [anubhavaṁti ] unheṁ bhogate haiṁ
icche ane āmaraṇ duḥkhasaṁtapta tene bhogave. 75.