Page 428 of 513
PDF/HTML Page 461 of 546
single page version
sanyamāmr̥utabhārasya tapaso‘navakāshatayāshakyapratikāro mahān lepo bhavati, tanna shreyānapavād-
nirapekṣha utsargaḥ
tapaso‘navakāshatayāshakyapratikāro mahān lepo bhavati, tanna shreyānutsarganirapekṣho‘pavādaḥ
sāpekṣhotsargāpavādavijr̥umbhitavr̥uttiḥ syādvādaḥ
pathyādisāvadyabhayen vyādhivyathādipratīkāramakr̥utvā shuddhātmabhāvanān na karoti tarhi mahān lepo bhavati;
athavā pratīkāre pravartamāno‘pi harītakīvyājen guḍabhakṣhaṇavadindriyasukhalāmpaṭayen sanyamavirādhanān
karoti tadāpi mahān lepo bhavati
honevāle alpabandhake bhayase utsargakā haṭh karake apavādamen pravr̥utta na ho to), ati karkash
ācharaṇarūp hokar akramase sharīrapāt karake devalok prāpta karake jisane samasta sanyamāmr̥utakā
samūh vaman kar ḍālā hai use tapakā avakāsh na rahanese, jisakā pratīkār ashakya hai aisā
mahān lep hotā hai, isaliye apavād
to), mr̥udu ācharaṇarūp hokar sanyam virodhīko
aur apavādase jisakī vr̥utti (-astitva, kārya) pragaṭ hotī hai aisā syādvād sarvathā anugamya
(anusaraṇ karane yogya) hai
Page 429 of 513
PDF/HTML Page 462 of 546
single page version
shchitsāmānyavisheṣhabhāsini nijadravye karotu sthitim
nahīn karanā chāhiye; tathā utsargarūp dhyeyako chūkakar mātra apavādake āshrayase keval mr̥udu
ācharaṇarūp shithilatākā bhī sevan nahīn karanā chāhiye
sthiti karo
Page 430 of 513
PDF/HTML Page 463 of 546
single page version
sārthayāthātmyāvagamasusthitāntaraṅgagambhīratvāt
(padārthoṅkā) nishchay [āgamataḥ ] āgam dvārā hotā hai; [tataḥ ] isaliye [āgamacheṣhṭā ]
āgamamen vyāpār [jyeṣhṭhā ] mukhya hai
vyāpār pradhānatar (-visheṣh pradhān) hai; dūsarī gati (-anya koī mārga) nahīn hai
nishchay bane āgam vaḍe, āgamapravartan mukhya chhe. 232
Page 431 of 513
PDF/HTML Page 464 of 546
single page version
kadāchichchikīrṣhājvaraparavashasya vishvan svayam sisr̥ukṣhorvishvavyāpārapariṇatasya pratikṣhaṇavijr̥umbha-
māṇakṣhobhatayā, kadāchidbubhukṣhābhāvitasya vishvan svayam bhogyatayopādāy rāgadveṣhadoṣhakalmāṣhit-
chittavr̥utteriṣhṭāniṣhṭavibhāgen pravartitadvaitasya prativastupariṇamamānasyātyantavisanṣhṭhulatayā, kr̥ut-
nishchayaniḥkriyanirbhogan yugapadāpītavishvamapyavishvatayaikan bhagavantamātmānamapashyataḥ satatan
vaiyag
pratyarthavikalpavyāvr̥uttachetasā santatan pravartamānasya tathāvr̥uttiduḥsthitasya chaikātmapratītyanubhūti-
dolāyamān (-ḍāvān̐ḍol) honese atyanta taralatā (chañchalatā) prāpta karatā hai, (2) kadāchit
karanekī ichchhārūp jvarase paravash hotā huā vishvako (-samasta padārthoṅko) svayam sarjan
karanekī ichchhā karatā huā vishvavyāpārarūp (-samasta padārthoṅkī pravr̥uttirūp) pariṇamit honese
pratikṣhaṇ kṣhobhakī pragaṭatāko prāpta hotā hai, aur (3) kadāchit bhoganekī ichchhāse bhāvit hotā
huā vishvako svayam bhogyarūp grahaṇ karake, rāgadveṣharūp doṣhase kaluṣhit chittavr̥uttike kāraṇ
(vastuommen) iṣhṭa
jīvake (1) kr̥utanishchay, (2) niṣhkriy aur (3) nirbhog aise bhagavān ātmāko
(-chhinnabhinna) chitta sahit satat pravr̥utta hotā huā usaprakārakī
Page 432 of 513
PDF/HTML Page 465 of 546
single page version
āā
ā
parichchhittirbhavati
gaye) shabdabrahmamen
kāraṇ ekāgratā nahīn hotī; aur ekāgratāke vinā ek ātmāmen shraddhān
sārabhūt chidānanda ek paramātmatattvake prakāshak adhyātmadravyashrutako ‘paramāgam’ kahā jātā hai]
Page 433 of 513
PDF/HTML Page 466 of 546
single page version
padārthoṅko nahīn jānatā huā [bhikṣhuḥ ] bhikṣhu [karmāṇi ] karmoṅko [kathan ] kisaprakār
[kṣhapayati ] kṣhay kare ?
bhikṣhu padārtha
Page 434 of 513
PDF/HTML Page 467 of 546
single page version
sharīrādidravyeṣhūpayogamishritamoharāgadveṣhādibhāveṣhu cha svaparanishchāyakāgamopadeshapūrvakasvānubhavā-
bhāvādayan paro‘yamātmeti gnānan siddhayet
svānubhavābhāvāt
mākalayato vadhyaghātakavibhāgābhāvānmohādidravyabhāvakarmaṇān kṣhapaṇan na siddhayet
shabdābhidheyai rāgādinānāvikalpajālairnishchayen karmabhiḥ sah bhedan na jānāti, tathaiv karmārividhvansak-
tathā upayogamishrit moharāgadveṣhādibhāvommen ‘yah par hai aur yah ātmā (-sva) hai’ aisā gnān
siddha nahīn hotā; tathā use,
Page 435 of 513
PDF/HTML Page 468 of 546
single page version
mantareṇānivāryaparivartatayā gnaptiparivartarūpakarmaṇān kṣhapaṇamapi na siddhayet
anivārya honese, gnaptiparivartanarūp karmoṅkā kṣhay bhī siddha nahīn hotā
isīprakār ‘ye jo upayog hai so main hūn̐ aur ye upayogamishrit moharāgadveṣhādibhāv hain so par hai’
isaprakār sva
mohādidravyabhāvakarmoṅkā kṣhay nahīn hotā, tathā (2) paramātmaniṣhṭhatāke abhāvake kāraṇ gnaptikā
parivartan nahīn ṭalanese gnaptiparivartanarūp karmoṅkā bhī kṣhay nahīn hotā
chhe dev avadhichakṣhu ne sarvatrachakṣhu siddha chhe
Page 436 of 513
PDF/HTML Page 469 of 546
single page version
shuddhātmatattvasamvedanasādhyan sarvatashchakṣhustvan na siddhayet
[avadhichakṣhuṣhaḥ ] avadhichakṣhu
dekhate hain isaliye unhen indriyachakṣhuvālonse alag na kiyā jāy to, indriyachakṣhu hī hain
gnānamen gnāt na hon aisā karanā ashakya hai ) tathāpi ve us āgamachakṣhuse svaparakā vibhāg karake,
mahāmohako jinane bhed ḍālā hai aise vartate hue paramātmāko pākar, satat gnānaniṣhṭha hī rahate hain
Page 437 of 513
PDF/HTML Page 470 of 546
single page version
hain
te sarvane jāṇe shramaṇ e dekhīne āgam vaḍe. 235
Page 438 of 513
PDF/HTML Page 471 of 546
single page version
shrutagnānopayogībhūy vipariṇamanāt
(-sarvadravyoṅko jānanevāle) anekāntātmak
Page 439 of 513
PDF/HTML Page 472 of 546
single page version
kramākramaṇanirargalagnaptitayā gnānarūpātmatattvaikāg
nahīn hai, [iti ] isaprakār [sūtran bhaṇati ] sūtra kahatā hai; aur [asanyataḥ ] asanyat vah
[shramaṇaḥ ] shramaṇ [kathan bhavati ] kaise ho sakatā hai ?
adhyavasāy karanevāle aise ve jīv,
nivr̥uttikā abhāv hai
ho, tathāpi kāyā aur kaṣhāyake sāth ekatva mānanevāle un jīvoṅke vāstavamen pañchendriyake viṣhayoṅkī
abhilāṣhākā nirodh nahīn hai, hinsākā kiñchitmātra abhāv nahīn hai aur isīprakār parabhāvase kiñchitmātra
nivr̥utti nahīn hai
Page 440 of 513
PDF/HTML Page 473 of 546
single page version
karoti, na kimapi
padārthoṅkā shraddhān karanevālā bhī [asanyataḥ vā ] yadi asanyat ho to [na nirvāti ] nirvāṇako
prāpta nahīn hotā
nirvāṇ nahi artho taṇī shraddhāthī, jo sanyam nahīn. 237
Page 441 of 513
PDF/HTML Page 474 of 546
single page version
shūnyatayā yathoditamātmānamananubhavan kathan nām gneyanimagno gnānavimūḍho gnānī syāt
svasminnev sanyamya na vartayati, tadānādimoharāgadveṣhavāsanopajanitaparadravyachaṅkramaṇasvairiṇyā-
shchidvr̥utteḥ svasminnev sthānānnirvāsananiṣhkampaikatattvamūrchchhitachidvr̥uttyabhāvātkathan nām sanyataḥ syāt
āgamaḥ kin karoti, na kimapi
ho to siddhi
yathokta ātmākā anubhav nahīn karatā aisā vah gneyanimagna gnānavimūrḥ jīv kaise gnānī hogā ?
(nahīn hogā, vah agnānī hī hogā
isaliye shraddhānashūnya āgamase siddhi nahīn hotī
hī sanyamit (-aṅkushit) hokar nahīn rahatā, to anādi moharāgadveṣhakī vāsanāse janit jo
paradravyamen bhramaṇ
abhāv honese, vah kaise sanyat hogā ? (nahīn hogā, asanyat hī hogā) aur asanyatako, yathokta
Page 442 of 513
PDF/HTML Page 475 of 546
single page version
kuryāt
shraddhānan gnānan vā kin kuryāt, na kimapīti
isaliye sanyamashūnya shraddhānase yā gnānase siddhi nahīn hotī
prakār (man
te karma gnānī trigupta bas uchchhvāsamātrathī kṣhay kare. 238
Page 443 of 513
PDF/HTML Page 476 of 546
single page version
tadev gnānī syātkāraketanāgamagnānatattvārthashraddhānasanyatatvayaugapadyātishayaprasādāsāditashuddha-
gnānamayātmatattvānubhūtilakṣhaṇagnānitvasadbhāvātkāyavāṅmanaḥkarmoparamapravr̥uttatriguptatvāt
bhāvasyāpi vināshaḥ prāpnoti
samādhilakṣhaṇamātmagnānan, nishchayen tadev muktikāraṇamiti pratipādayati
parignānan shraddhānan tadguṇasmaraṇānukūlamanuṣhṭhānan cheti trayan, tattrayādhāreṇotpannan vishadākhaṇḍaikagnānākāre
svashuddhātmani parichchhittirūpan savikalpagnānan svashuddhātmopādeyabhūtaruchivikalparūpan samyagdarshanan tatraivātmani
rāgādivikalpanivr̥uttirūpan savikalpachāritramiti trayam
punaḥ santānako āropit karatā jāy isaprakār, lakṣhakoṭibhavon dvārā chāhe jisaprakār (-mahā
kaṣhṭase) agnānī pār kar jātā hai, vahī karma, (gnānīko syātkāraketan āgamagnān,
tattvārthashraddhān aur sanyatattvake yugapatpaneke atishayaprasādase prāpta kī huī shuddhagnānamay
ātmatattvakī anubhūti jisakā lakṣhaṇ hai aise gnānīpanake sadbhāvake kāraṇ kāy
Page 444 of 513
PDF/HTML Page 477 of 546
single page version
muchchhvāsamātreṇaiv līlayaiv pātayati
samvedanagnānasyaiv pradhānatvamiti
hai tathā gnānīke sukhaduḥkhādivikārarūp pariṇaman na honese vah ka rma punaḥ nūtan karmarūp santatiko
nahīn chhoṛatā jātā
to sarvaāgamadhar bhale paṇ nav lahe siddhatvane. 239
Page 445 of 513
PDF/HTML Page 478 of 546
single page version
yaugapadye‘pi manāṅmohamalopaliptatvāt
bhiravimuchyamāno na siddhayati
sa siddhin muktin na labhate
nirvikalpasamādhilakṣhaṇan nishchayaratnatrayātmakan svasamvedanagnānan nāstīti
[sarvāgamadharaḥ api ] bhale hī sarvāgamakā dhārī ho tathāpi [siddhin na labhate ] siddhiko prāpta
nahīn hotā
us puruṣhake āgamagnān
hotā
Page 446 of 513
PDF/HTML Page 479 of 546
single page version
[darshanagnānasamagraḥ ] darshanagnānase paripūrṇa
paripūrṇa darshanagnānathī te shramaṇane sanyat kahyo. 240
Page 447 of 513
PDF/HTML Page 480 of 546
single page version
bhūtvā chidvr̥utteḥ paradravyachaṅṅkra maṇanimittamatyantamātmanā samamanyonyasamvalanādekībhūtamapi
svabhāvabhedātparatven nishchityātmanaiv kushalo malla iv sunirbharan niṣhpīḍay niṣhpīḍay
kaṣhāyachakramakrameṇ jīvan tyājayati, sa khalu sakalaparadravyashūnyo‘pi vishuddhadr̥ushignaptimātra-
svabhāvabhūtāvasthāpitātmatattvopajātanityanishchalavr̥uttitayā sākṣhātsanyat ev syāt
grāhyamiti savikalpayaugapadyan nirvikalpātmagnānan cha ghaṭat iti
lakṣhaṇamityupadishati
banāye hue sharīrapātrako pān̐ch samitiyonse aṅkushit pravr̥utti dvārā pravartit karatā huā, kramashaḥ
pañchendriyoṅke nishchal nirodh dvārā jisake kāy
milanake kāraṇ atyanta ekarūp ho jāne par bhī svabhāvabhedake kāraṇ use pararūpase nishchit
karake ātmāse hī kushal mallakī bhān̐ti atyanta