Page 108 of 513
PDF/HTML Page 141 of 546
single page version
saukhyamityalan prapañchen
sukhamityabhiprāyaḥ
chukī hai
hī sukh hai
[na shraddadhati ] jo shraddhā nahīn karate [te abhavyāḥ ] ve abhavya hain; [bhavyāḥ vā ] aur bhavya [tat ]
use [pratīchchhanti ] svīkār (-ādar) karate hain
shraddhe na teh abhavya chhe, ne bhavya te sammat kare. 62.
Page 109 of 513
PDF/HTML Page 142 of 546
single page version
shraddheyam
chāritramohodayen mohitaḥ sanniruparāgasvātmotthasukhamalabhamānaḥ san sarāgasamyagdr̥uṣhṭirātmanindādipariṇato
heyarūpeṇ tadanubhavati
apāramārthik rūrḥi hai; aur jinake ghātikarma naṣhṭa ho chuke hain aise kevalībhagavānake,
svabhāvapratighātake abhāvake kāraṇ aur ākulatāke kāraṇ sukhake yathokta
Page 110 of 513
PDF/HTML Page 143 of 546
single page version
[abhidrutāḥ ] pīṛit vartate hue [tad duḥkhan ] us duḥkhako [asahamānāḥ ] sahan na kar sakanese
[ramyeṣhu viṣhayeṣhu ] ramya viṣhayommen [ramante ] ramaṇ karate hain
hī) maitrī pravartatī hai
nav sahī shake te duḥkh tethī ramya viṣhayomān rame
Page 111 of 513
PDF/HTML Page 144 of 546
single page version
viṣhayeṣhu ratirupajāyate
us duḥkhake vegako sahan na kar sakanese unhen vyādhike pratikārake samān (-rogamen thoṛāsā
ārām jaisā anubhav karānevāle upachārake samān) ramya viṣhayommen rati utpanna hotī hai
pāramārthik sukh nahīn hai
[tad ] vah duḥkh [svabhāvan na ] svabhāv na ho to [viṣhayārthan ] viṣhayārthamen [vyāpāraḥ ] vyāpār
[na asti ] na ho
jo te na hoy svabhāv to vyāpār nahi viṣhayo viṣhe
Page 112 of 513
PDF/HTML Page 145 of 546
single page version
pradīpārchīrūp iv, kuraṅgasya mr̥ugayugeyasvar iv, durnivārendriyavedanāvashīkr̥utānāmāsannanipāteṣhvapi
viṣhayeṣhvabhipātaḥ
vinaṣhṭakarṇashūlasya bastamūtrapūraṇamiv, rūḍhavraṇasyālepanadānamiv, viṣhayavyāpāro na dr̥ushyet
hai, kyoṅki unakī viṣhayommen rati dekhī jātī hai
kamalake gandhakī or, pataṅgā dīpakakī jyotike rūpakī or aur hiran shikārīke saṅgītake
svarakī or dauṛate hue dikhāī dete hain usīprakār
or dauṛate dikhāī dete hain
ān̐khoṅkā duḥkh dūr ho gayā hai vah vaṭāchūrṇa (-shaṅkh ityādikā chūrṇa) ān̐jatā tathā jisakā
karṇashūl naṣhṭa ho gayā ho vah kānamen phi ra bakarekā mūtra ḍālatā dikhāī nahīn detā aur
jisakā ghāv bhar jātā hai vah phi ra lep karatā dikhāī nahīn detā
hī hai
Page 113 of 513
PDF/HTML Page 146 of 546
single page version
svābhāvik hī hai
[pariṇamamānaḥ ] pariṇaman karatā huā [ātmā ] ātmā [svayamev ] svayam hī [sukh ] sukharūp
(-indriyasukharūp) hotā hai [dehaḥ na bhavati ] deh sukharūp nahīn hotī
jīv praṇamato svayamev sukharūp thāy, deh thato nathī
Page 114 of 513
PDF/HTML Page 147 of 546
single page version
kāraṇatāmupāgaten svabhāven pariṇamamānaḥ svayamevāyamātmā sukhatāmāpadyate
paṇ viṣhayavash svayamev ātmā sukh vā duḥkh thāy chhe
huī indriyoṅke dvārā asamīchīn (ayogya) pariṇatikā anubhav karanese jisakī
nishchay -kāraṇ na hotā huā kiñchit mātra bhī sukhatvako prāpta nahīn karatā
hī hai arthāt indriyasukhakā bhī vāstavik kāraṇ ātmākā hī ashuddha svabhāv hai
kyoṅki sukharūp pariṇati aur sharīr sarvathā bhinna honeke kāraṇ sukh aur sharīramen nishchayase
kiñchitmātra bhī kāryakāraṇatā nahīn hai
Page 115 of 513
PDF/HTML Page 148 of 546
single page version
tu ] parantu viṣhayoṅke vashase [saukhyan duḥkhan vā ] sukh athavā duḥkharūp [svayam ātmā bhavati ]
svayam ātmā hotā hai
athavā duḥkharūp svayam hī hotā hai
jyān jīv svayam sukh pariṇame, viṣhayo kare chhe shun tahīn ?
Page 116 of 513
PDF/HTML Page 149 of 546
single page version
sukhatayā pariṇamamānasya sukhasādhanadhiyā abudhairmudhādhyāsyamānā api viṣhayāḥ kin hi nām
kuryuḥ
ityabhiprāyaḥ
nahīn kar sakatā, [tathā ] usīprakār jahān̐ [ātmā ] ātmā [svayam ] svayam [saukhyan ] sukharūp
pariṇaman karatā hai [tatra ] vahān̐ [viṣhayāḥ ] viṣhay [kin kurvanti ] kyā kar sakate hain ?
dīpak -prakāshādise koī prayojan nahīn hotā, (unhen dīpak -prakāsh kuchh nahīn karatā,)
isīprakār
Page 117 of 513
PDF/HTML Page 150 of 546
single page version
mevauṣhṇyapariṇāmāpannatvāduṣhṇaḥ, yathā cha devagatināmakarmodayānuvr̥uttivashavartisvabhāvatayā devaḥ;
svayamev loke siddha paṇ tyam gnān, sukh ne dev chhe
[loke ] lokamen [siddhaḥ api ] siddha bhagavān bhī (svayamev) [gnānan ] gnān [sukhan cha ] sukh
[tathā devaḥ ] aur dev hain
kabhī
Page 118 of 513
PDF/HTML Page 151 of 546
single page version
shaktisahajasamvedanatādātmyāt
nirantaran paramārādhyan, tathaivānantagnānādiguṇastavanen stutyan cha yaddivyamātmasvarūpan tatsvabhāvatvāttathaiv
devashcheti
prakāshit karanemen samartha nirvitath (
hai aise budh janoṅke manarūpī
bas ho
chhoṛakar nirālambī paramānandasvabhāvarūp pariṇaman karanā chāhiye
Page 119 of 513
PDF/HTML Page 152 of 546
single page version
kevalagnānan, r̥uddhishabden samavasaraṇādilakṣhaṇā vibhūtiḥ, sukhashabdenāvyābādhānantasukhan, tatpadābhi-
lāṣheṇ indrādayo‘pi bhr̥utyatvan kurvantītyevanlakṣhaṇamaishvaryan, tribhuvanādhīshānāmapi vallabhatvan daivan bhaṇyate
“
“
“
“
līn ātmā [shubhopayogātmakaḥ ] shubhopayogātmak hai
jīv rakta upavāsādike, shubh -upayogasvarūp chhe
Page 120 of 513
PDF/HTML Page 153 of 546
single page version
sukhasya sādhanībhūtān shubhopayogabhūmikāmadhirūḍho‘bhilapyet
maṣhṭādashagāthābhiḥ sukhaprapañcha iti samudāyen dvāsaptatigāthābhirantarādhikārachatuṣhṭayen
samāptaḥ
dashagāthāparyantan prathamagnānakaṇḍikā kathyate
tadanantaramupasanhārarūpeṇ gāthādvayan, iti sthalatrayaparyantan krameṇ vyākhyānan kriyate
shubhopayogan pratipādayati, athavā dvitīyapātanikā --pīṭhikāyān yachchhubhopayogasvarūpan sūchitan
tasyedānīmindriyasukhavisheṣhavichāraprastāve tatsādhakatven visheṣhavivaraṇan karoti ---
dāṇammi vā susīlesu devatāyatigurupūjāsu chaiv dāne vā sushīleṣhu
upavāsādikake prītisvarūp dharmānurāgako aṅgīkār karatā hai tab vah indriyasukhakī sādhanabhūt
shubhopayogabhūmikāmen ārūrḥ kahalātā hai
Page 121 of 513
PDF/HTML Page 154 of 546
single page version
pūjā, āhārādichaturvidhadānan cha āchārādikathitashīlavratāni tathaivopavāsādijinaguṇasampattyādividhi-
visheṣhāshva
shuddhātmasvarūpamen prayatnaparāyaṇ ve yati hain
upavāsādik tapamen prītikā honā vah dharmānurāg hai
utane samay tak [vividhan ] vividh [aindriyan sukhan ] indriyasukh [labhate ] prāpta karatā
hai
te paryaye tāvatsamay indriyasukh vidhavidh lahe
Page 122 of 513
PDF/HTML Page 155 of 546
single page version
samāsādayatīti
tiryagmanuṣhyadevarūpo bhūtvā
samay tak anek prakārakā indriyasukh prāpta karatā hai
[dehavedanārtā ] (pañchendriyamay) dehakī vedanāse pīṛit honese [ramyesu viṣhayesu ] ramya viṣhayommen
[ramante ] ramate hain
Page 123 of 513
PDF/HTML Page 156 of 546
single page version
bhr̥uguprapātasthānīyān manognaviṣhayānabhipatanti
sthānīyamahāraṇye mithyātvādikumārge naṣhṭaḥ san mr̥utyusthānīyahastibhayenāyuṣhkarmasthānīye sāṭikavisheṣhe
shuklakr̥iṣhṇapakṣhasthānīyashuklakr̥iṣhṇamūṣhakadvayachhedyamānamūle vyādhisthānīyamadhumakṣhikāveṣhṭite lagnastenaiv
to jīvano upayog e shubh ne ashubh kaī rīt chhe ?. 72
pishāchakī pīṛāse paravash honese
ashubhopayogase avisheṣhatā pragaṭ karate hain :
to jīvoṅkā [saḥ upayogaḥ ] vah (shuddhopayogase vilakṣhaṇ -ashuddha) upayog [shubhaḥ vā
ashubhaḥ ] shubh aur ashubh
Page 124 of 513
PDF/HTML Page 157 of 546
single page version
mevānubhavanti, tataḥ paramārthataḥ shubhāshubhopayogayoḥ pr̥uthaktvavyavasthā nāvatiṣhṭhate
vyavasthāpayati
pañchendriyātmakasharīrotpannan nishchayanayen duḥkhamev bhajante sevante,
udayagat pāpakī āpadāvāle nārakādik
tab phi ra paramārthase shubh aur ashubh upayogakī pr̥uthaktvavyavasthā nahīn rahatī
(arthāt usamen doṣh dikhāneke liye) us puṇyako (-usake astitvako) svīkār karake
usakī (puṇyakī) bātakā khaṇḍan karate hain :
puṣhṭi kare dehādinī, sukhī sam dīse abhirat rahī
Page 125 of 513
PDF/HTML Page 158 of 546
single page version
puṇyānyavalokyante
ivāsaktāḥ sukhābhāsen dehādīnān vr̥uddhin kurvanti
[dehādīnān ] dehādikī [vr̥uddhin kurvanti ] puṣhṭi karate hain aur [abhiratāḥ ] (isaprakār) bhogommen
rat vartate hue [sukhitāḥ iv ] sukhī jaise bhāsit hote hain
astitva dikhāī detā hai)
batāyeṅge)
Page 126 of 513
PDF/HTML Page 159 of 546
single page version
samutpādayanti
vidyamān hain, [devatāntānān jīvānān ] to ve devon takake jīvoṅko [viṣhayatr̥uṣhṇān ] viṣhayatr̥uṣhṇā
[janayanti ] utpanna karate hain
viṣhayatr̥uṣhṇā avashyamev utpanna karate hain (aisā bhī svīkār karanā paṛatā hai) vāstavamen tr̥uṣhṇāke
binā; jaise joṅk (goñch)ko dūṣhit raktamen usīprakār samasta sansāriyoṅko viṣhayommen pravr̥utti
dikhāī na de; kintu vah to dikhāī detī hai
to puṇya e devānta jīvane viṣhayatr̥uṣhṇodbhav kare. 74.
Page 127 of 513
PDF/HTML Page 160 of 546
single page version
viṣhayākāṅkṣhāgnijanitaparamadāhavināshikān svarūpatr̥uptimalabhamānānān devendraprabhr̥utibahirmukhasansāri-
jīvānāmiti
saukhyāni ichchhanti ] viṣhayasukhoṅko chāhate hain [cha ] aur [duḥkhasantaptāḥ ] duḥkhonse santapta hote
hue (-duḥkhadāhako sahan na karate hue) [anubhavanti ] unhen bhogate hain
ichchhe ane āmaraṇ duḥkhasantapta tene bhogave. 75.