Pravachansar-Hindi (itrans transliteration). BhagwAn shri kundkundAchArya; Ullekh; AnukramaNikA; Bol ; ManglAcharaN; Gnan Tattva Pragynyapan; Mangalacharan and bhumika; Gatha: 1-5.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 28

 


Page -11 of 513
PDF/HTML Page 22 of 546
single page version

OM
bhagavAn shrI kundakundAchAryadevake sambandhame.n
ullekh
vandyo vibhurbhbhuvi na kai rih kauNDakundaH
ku nda -prabhA -praNayi -kIrti -vibhUShitAshaH
.
yashchAru -chAraN -karAmbujacha~ncharIk -
shchakre shrutasya bharate prayataH pratiShThAm
..
[chandragiri parvatakA shilAlekh ]
artha :kundapuShpakI prabhA dhAraN karanevAlI jinakI kIrti dvArA dishAe.N
vibhUShit huI hai.n, jo chAraNo.nkechAraNaR^iddhidhArI mahAmuniyo.nkesundar hastakamalo.nke
bhramar the aur jin pavitrAtmAne bharatakShetrame.n shrutakI pratiShThA kI hai, ve vibhu kundakunda
is pR^ithvI par kisase vandya nahI.n hai.n ?
........koNDaku ndo yatIndraH ..
rajobhiraspR^iShTatamatvamanta-
rbAhyepi sa.nvya~njayitu.n yatIshaH
.
rajaHpada.n bhUmitala.n vihAy
chachAr manye chatura~N.hgula.n saH
..
[vi.ndhyagirishilAlekh ]
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈

Page -10 of 513
PDF/HTML Page 23 of 546
single page version

artha :yatIshvar (shrI kundakundasvAmI) rajaHsthAnakobhUmitalako
Cho.Dkar chAr a.ngul Upar AkAshame.n gaman karate the usake dvArA mai.n aisA samajhatA hU.N
ki
ve antarame.n tathA bAhyame.n rajase (apanI) atyanta aspR^iShTatA vyakta karate the
(antarame.n ve rAgAdik malase aspR^iShTa the aur bAhyame.n dhUlase aspR^iShTa the) .
jai paumaNa.ndiNAho sIma.ndharasAmidivvaNANeN .
Na vibohai to samaNA ka ha.n sumagga.n payANa.nti ..
[darshanasAr]
artha :(mahAvidehakShetrake vartamAn tIrtha.nkaradev) shrI sImandharasvAmIse prApta
hue divya j~nAn dvArA shrI padmanandinAthane (shrI kundakundAchAryadevane) bodh na diyA hotA
to munijan sachche mArgako kaise jAnate ?
he kundakundAdi AchAryo.n ! Apake vachan bhI svarUpAnusandhAname.n is pAmarako
param upakArabhUt hue hai.n . usake liye mai.n Apako atyanta bhaktipUrvak namaskAr karatA
hU.N . [shrImad rAjachandra ]]
bhagavAn shrI kundakundAchAryadevakA hamAre upar bahut upakAr hai, ham unake
dAsAnudAs hai . shrImadbhagavatkundakundAchAryadev mahAvidehakShetrame.n sarvaj~na vItarAg shrI
sIma.ndhar bhagavAnake samavasaraName.n gaye the aur ve vahA.N ATh din rahe the usame.n leshamAtra
sha.nkA nahI.n hai
. vah bAt vaisI hI hai.n; kalpanA karanA nahI.n, nA kahanA nahI.n; mAno to
bhI vaise hI hai, na mAno to bhI vaise hI hai . yathAtathya bAt hai, akSharashaH satya hai,
pramANasiddha hai . [pUjya gurudev shrI kAnajIsvAmI ]

❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈


Page -9 of 513
PDF/HTML Page 24 of 546
single page version

paramAgam shrI pravachanasArakI
vi Sha yA nu kra ma Ni kA
(1) j~nAnatattvapraj~nApan
viShay
gAthA
viShay
gAthA
ma.ngalAcharaNapUrvak bhagavAn shAstrakArakI pratij~nA ....1
vItarAgacharitra upAdey aur sarAgachAritra hey hai ....6
chAritrakA svarUp .................................7
AtmA hI chAritra hai .............................8
jIvakA shubh, ashubh aur shuddhatva................9
pariNAm vastukA svabhAv hai....... ............. 10
shuddha aur shubh -ashubh pariNAmakA phal ... 11 -12
AtmAkA j~nAnapramANapanA aur j~nAnakA

sarvagatapanA.... ........................... 23 AtmAko j~nAnapramAN na mAnaneme.n doSh..... ..... 24 j~nAnakI bhA.Nti AtmAkA bhI sarvagatattva...... ... 26 AtmA aur j~nAnake ekatvaanyatva..... ....... 27 j~nAn aur j~neyake paraspar gamanakA niShedh..... .. 28 AtmA padArtho.nme.n pravR^itta nahI.n hotA tathApi

jisase uname.n pravR^itta honA siddha
hotA hai vah shaktivaichitrya...... .......... 29

shuddhopayog adhikAr shuddhopayogake phalakI prasha.nsA .................... 13 shuddhopayogapariNat AtmAkA svarUp .............. 14 shuddhopayogase honevAlI shuddhAtmasvabhAvaprApti ...... 15 shuddhAtmasvabhAvaprApti kArakAntarase nirapekSha...... .. 16 ‘svaya.nbhU’ke shuddhAtmasvabhAvaprAptikA atyanta

j~nAn padArtho.nme.n pravR^itta hotA hai

usake dR^iShTAnta...... ...................... 30 padArtha j~nAname.n vartate hai.nyah vyakta karate hai.n .... 31 AtmAkI padArtho.nke sAth ek dUsareme.n pravR^itti

honepar bhI, vah parakA grahaNatyAg kiye
binA tathA pararUp pariNamit hue binA
sabako dekhatA
jAnatA honese use
avinAshIpanA aur katha.nchit
utpAd
vyay
dhrauvyayuktatA ................ 17
svaya.nbhUAtmAke indriyo.nke binA j~nAn
atyanta bhinnatA hai..... .................. 32
Ananda kaise ? ........................... 19
kevalaj~nAnI aur shrutaj~nAnIko avisheSharUp

atIndriyatAke kAraN shuddhAtmAko

dikhAkar visheSh AkA.nkShAke kShobhakA
kShay karate hai.n............................. 33
shArIrik sukhduHkhakA abhAv..... ...... 20
j~nAn adhikAr
j~nAn adhikAr
j~nAnake shrutupAdhikR^it bhedako dUr karate hai.n .... 34
AtmA aur j~nAnakA kartR^itvakaraNatvakR^it
atIndriy j~nAnapariNat kevalIko sab
bhed dUr karate hai.n....... .................. 35
pratyakSha hai...... .......................... 21

Page -8 of 513
PDF/HTML Page 25 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
j~nAn kyA hai aur j~ney kyA hai yah
sukh adhikAr
vyakta karate hai.n....... .................... 36
j~nAnase abhinna sukhakA svarUp varNan karate

dravyo.nkI bhUtbhAvi paryAye.n bhI tAtkAlik

hue j~nAn aur sukhakI heyopAdeyatAkA
vichAr ................................... 53
paryAyo.nkI bhA.Nti pR^ithakrUpase j~nAname.n
vartatI hai.n ................................. 37
atIndriy sukhakA sAdhanabhUt atIndriy

avidyamAn paryAyo.nkI katha.nchit vidyamAnatA ...... 38 avidyamAn paryAyo.nkI j~nAnapratyakShatA

j~nAn upAdey hai isaprakAr usakI
prasha.nsA...... ............................. 54
dR^iDh karate hai.n...... ....................... 39
indriyasukhakA sAdhanabhUt indriyaj~nAn hey hai

indriyaj~nAnake liye naShTa aur anutpannakA jAnanA

isaprakAr usakI nindA...... ............ 55
ashakya hai aisA nishchit karate hai.n ...... 40
indriyaj~nAn pratyakSha nahI.n hai aisA nishchay

atIndriy j~nAnake liye jo jo kahA jAtA hai vah

. ....................................
karate hai.n
57
(sab) sambhav hai..... .................... 41
parokSha aur pratyakShake lakShaN..................... 58
pratyakShaj~nAnako pAramArthik sukharUp batalAte hai.n ... 59
kevalaj~nAnako bhI pariNAmake dvArA khedakA
.

j~neyArthapariNamanakriyA j~nAname.nse utpanna nahI.n hotI

42

j~neyArthapariNamanasvarUp kriyA aur tatphal kahA.Nse

utpanna hotA haiisakA vivechan..... .... 43
sambhav honese vah aikAntik sukh nahI.n
hai
isakA kha.nDan.... ................... 60
kevalIke kriyA bhI kriyAphal utpanna
..................................
nahI.n karatI
44
‘kevalaj~nAn sukhasvarUp hai’ aise nirUpaN dvArA
. .

tIrtha.nkaro.nke puNyakA vipAk aki.nchitkar hI hai

45
upasa.nhAr....... .......................... 61
kevalIkI bhA.Nti sab jIvo.nko svabhAvavighAtakA

kevaliyo.nko hI pAramArthik sukh hotA hai

abhAv honekA niShedh karate hai.n..... ...... 46
aisI shraddhA karAte hai.n..... ................ 62
atIndriy j~nAnako sarvaj~narUpase abhinandan ....... 47
sabako na jAnanevAlA ekako bhI nahI.n jAnatA

parokShaj~nAnavAlo.nke apAramArthik indriyasukhakA

vichAr....... ............................ 63
.
48

indriyA.N hai vahA.N tak svabhAvase hI duHkh hai...... 64 muktAtmAke sukhakI prasiddhike liye, sharIr

ekako na jAnanevAlA sabako nahI.n jAnatA
. ....
49
kramashaH pravartamAn j~nAnakI sarvagatatA siddha
sukhakA sAdhan honekI bAtakA kha.nDan.... 65
nahI.n hotI..... .......................... 50
AtmA svayamev sukhapariNAmakI shaktivAlA

yugapat pravR^ittike dvArA hI j~nAnakA sarvagatatva ..... 51 kevalIke j~naptikriyAkA sadbhAv hone par bhI

honese viShayo.nkI aki.nchitkaratA...... .... 67 AtmAke sukhasvabhAvatvako dR^iShTAnta dvArA dR^iDh

kriyAphalarUp bandhakA niShedh karate hue
upasa.nhAr karate hai.n...... .................. 52
karake AnandaadhikArakI pUrNatA...... .. 68

Page -7 of 513
PDF/HTML Page 26 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
shabdabrahmame.n artho.nkI vyavasthA kis prakAr hai
shubhapariNAm adhikAr
usakA vichAr..... ....................... 87
indriyasukhasambandhI vichArako lekar,

mohakShayake upAyabhUt jinopadeshakI prApti hone

usake sAdhanakA svarUp................... 69
par bhI puruShArtha arthakriyAkArI hai..... ... 88
indriyasukhako shubhopayogake sAdhyake

svaparake vivekakI siddhise hI mohakA kShay

rUpame.n kahate hai.n....... .................... 70
hotA hai ataH svaparake vibhAgakI
indriyasukhako duHkhapaneme.n DAlate hai.n....... ....... 71
puNyotpAdak shubhopayogakI pApotpAdak

siddhike liye prayatna...... ............... 89 sab prakArake svaparake vivekakI siddhi

ashubhopayogase avisheShatA...... .......... 72
Agamase kartavya haiis prakAr
puNya duHkhake bIjake kAraN hai.nyah batAte hai.n ... 74
upasa.nhAr karate hai.n...... .................. 90
puNyajanya indriyasukh bahudhA duHkharUp hai.n..... .... 76
puNya aur pApakI avisheShatAkA nishchay

jinodit artho.nke shraddhAn binA dharmalAbh

nahI.n hotA..... .......................... 91
karate hue (is viShayakA) upasa.nhAr
karate hai.n..... ............................ 77
AchAryabhagavAn sAmyakA dharmatva siddha karake ‘mai.n
svaya.n sAkShAt dharma hI hU.N’ aise bhAvame.n
nishchal sthit hote hai.n...... .............. 92
shubhashubh upayogakI avisheShatA nishchit karake,
rAgadveShake dvaitako dUr karate hue,
asheShaduHkhakShayakA dR^iDh nishchay karake
shuddhopayogame.n nivAs...... ................ 78
✾ ✾ ✾
(2) j~neyatattvapraj~nApan
mohAdike unmUlan prati sarva udyamase kaTibaddha ... 79
mohakI senA jItanekA upAy...... ............ 80
chintAmaNi prApta kiyA hone par bhI, pramAd chor
dravyasAmAnya adhikAr

padArthakA samyak dravyaguNaparyAyasvarUp...... ...... 93 svasamayparasamayakI vyavasthA nishchit

vidyamAn hai ataH jAgR^it rahatA hai ........ 81 yahI ek, bhagavanto.nne svaya.n anubhav karake pragaT

karake upasa.nhAr..... ...................... 94
kiyA huA mokShakA pAramArthikapantha hai ... 82
dravyakA lakShaN .................................. 95
svarUp
astitvakA kathan ....................... 96

shuddhAtmalAbhake paripa.nthImohakA svabhAv aur

usake prakAr.... ......................... 83
sAdR^ishyaastitvakA kathan ...................... 97

tIn prakArake mohako aniShTa kAryakA kAraN

kahakar usake kShayakA upadesh............. 84
dravyo.nse dravyAntarakI utpatti honekA aur dravyase

moharAgadveShako in chihno.nke dvArA pahichAn kar utpanna

sattAkA arthAntaratva honekA kha.nDan...... .. 98
hote hI naShTa kar denA chAhiye ........... 85
utpAdavyayadhrauvyAtmak honepar bhI dravya

mohakShay karanekA upAyAntar..... ............... 86

‘sat’ hai..... ............................ 99

Page -6 of 513
PDF/HTML Page 27 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA

utpAdvyay

dhrauvyakA paraspar avinAbhAv
jIvakI dravyarUpase avasthitatA hone par
dR^i.Dh.h.h karate hai.n
. .............................
100
bhI paryAyo.nse anavasthitatA..... ........ 119
utpAdAdikA dravyase arthAntaratva naShTa

pariNAmAtmak sa.nsArame.n kis kAraNase pudgalakA

karate hai.n..... .......................... 101
sambandha hotA hai ki jisase vah (sa.nsAr)
manuShyAdi
paryAyAtmak hotA hai
isakA
utpAdAdikA kShaNabhed nirasta karake ve
samAdhAn...... ......................... 121
dravya hai.n yah samajhAte hai.n...... .......... 102
paramArthase AtmAko dravyakarmakA akartR^itva.... .. 122
vah kaunasA svarUp hai jisarUp AtmA
dravyake utpAdvyay
dhrauvyako anekadravyaparyAy tathA
ekadravyaparyAy dvArA vichArate hai.n.......... 103
pariNamit hotA hai ? ................... 123
sattA aur dravya arthAntar nahI.n honeke
viShayame.n yukti..... .................... 105
j~nAn, karma aur karmaphalakA svarUp.... ....... 124
un (tIno.n)ko AtmArUpase nishchit

pR^ithaktvakA aur atyatvakA lakShaN...... ...... 106 atadbhAvako udAharaN dvArA spaShTatayA

. ..................................
karate hai.n
125
batalAte hai.n...... ....................... 107
shuddhAtmopalabdhikA abhinandan karate hue, dravya
sAmAnyake varNanakA upasa.nhAr....... 126
sarvathA abhAv vah atadbhAvakA
lakShaN nahI.n hai ......................... 108
dravyavisheSh adhikAr

sattA aur dravyakA guNguNIpanA siddha

dravyake jIvajIvapanerUp visheSh..... ....... 127
karate hai.n...... ......................... 109
dravyake lokAlokatvarUp visheSh.... ........... 128
dravyake ‘kriyA’ aur ‘bhAv’ rUp visheSh ..... 129
guNavisheShase dravyavisheSh hotA hai...... ........ 130
mUrta aur amUrta guNo.nke lakShaN

guN aur guNIke anekatvakA khaNDan..... .... 110 dravyake satutpAd aur asat

utpAd honeme.n
avirodh siddha karate hai.n...... .......... 111

satutpAdako ananyatvake dvArA aur asat

tathA sambandha.... ...................... 131
utpAdako anyatvake dvArA nishchit
karate hai.n.... .................... 112
113
mUrta pudgaladravyake guN..... ................... 132
amUrta dravyo.nke guN..... ..................... 133
dravyo.nkA pradeshavattva aur apradeshavattvarUp

ek hI dravyako anyatva aur anyatva

honeme.n avirodh...... .................. 114 garva virodhako dUr karanevAlI saptabha.ngI......... 115 jIvako manuShyAdi paryAye.n kriyAkA phal honese

visheSh ................................ 135 pradeshI aur apradeshI dravya kahA.N rahate hai.n...... 136 pradeshavattva aur apradeshavattva kis

unakA anyatva prakAshit karate hai.n..... 116 manuShyAdiparyAyo.nme.n jIvako svabhAvakA parAbhav kis

prakArase sa.nbhav ? ...................... 137
kAraNase hotA haiisakA nirNay..... 118

Page -5 of 513
PDF/HTML Page 28 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
‘kAlANu apradeshI hI hai’aisA niyam
shubhopayog aur ashubhopayogakA
kAlapadArthake dravya aur paryAy..... ----- 138
svarUp..... ...................157158
kAlapadArthake dravya aur paryAy...... ----------- 139
AkAshake pradeshakA lakShaN..... --------------- 140
tiryakprachay tathA Urdhvaprachay...... ------------- 141
kAlapadArthakA Urdhvaprachay niranvay hai
is

paradravyake sa.nyogakA jo kAraN usake

vinAshakA abhyAs..... .............. 159 sharIrAdi paradravya prati madhyasthatA pragaTakarate hai.n..160 sharIr, vANI aur manakA paradravyapanA..... .. 161 AtmAko paradravyatvakA aur usake kartR^itvakA

bAtakA khaNDan....---------------------- 142 sarva vR^ittya.nsho.nme.n kAlapadArtha

abhAv.... ........................... 162
. ----------------
utpAdavyayadhrauvyavAlA hai
143
paramANudravyo.nko piNDaparyAyarUp

kAlapadArthakA pradeshamAtrapanA siddha

pariNatikA kAraN.................... 163
. -------------------------------
karate hai.n
144
AtmAko pudgalapi.nDake kartR^itvakA abhAv..... 167
AtmAko sharIrapanekA abhAv..... .......... 171
jIvakA asAdhAraN svalakShaN................ 172
amUrta AtmAko snigdha
rukShatvakA abhAv

j~nAnaj~neyavibhAg adhikAr AtmAko vibhakta karaneke liye vyavahArajIvatvake

hetukA vichAr..... ................... 145 prAN kaunkaunase hai, so batalAte hai.n..... . 146

honese bandha kaise ho sakatA
hai ?
aisA pUrvapakSha..... ............... 173
vyutpattise prANo.nko jIvatvakA hetupanA aur
unakA paudgalikapanA... ............... 147
uparyukta pUrvapakShakA uttar..... ............... 174
bhAvabandhakA svarUp.... ..................... 175
bhAvabandhakI yukti aur dravyabandhakA svarUp . 176
pudgalabandha, jIvabandha aur

paudgalik prANo.nkI santatikI pravR^ittikA

antara.ng hetu.......................... 150 paudgalik prANasantatikI nivR^ittikA

antara.ng hetu.......................... 151
ubhayabandhakA svarUp..... ............. 177
AtmAke atyanta vibhaktatvakI siddhike liye,

dravyabandhakA hetu bhAvabandha.... ............... 178 bhAvabandha hI nishchayabandha hai.... ............. 179 pariNAmakA dravyabandhake sAdhakatam rAgase

vyavahArjIvatvake hetu jo gativishiShTa
paryAy unakA svarUp.... ............. 151

paryAyake bhed ............................... 153 arthanishchAyak astitvako svaparake

vishiShTapanA savisheSh pragaT karate hai.n.....180
. ...
vibhAgake hetuke rUpame.n samajhAte hai.n
154
vishiShTa pariNAmako, bhedako tathA avishiShTa
pariNAmako kAraName.n kAryakA
upachAr karake kAryarUpase batalAte hai.n....181
AtmAko atyanta vibhakta karaneke liye,
paradravyake sa.nyogake kAraNakA svarUp....155

Page -4 of 513
PDF/HTML Page 29 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
(3) charaNAnuyogasUchak
jIvakI svadravyame.n pravR^itti aur paradravyase
nivR^ittikI siddhike liye svaparakA
chUlikA

vibhAg............................... 182 svadravyame.n pravR^ittikA aur paradravyame.n pravR^ittikA

AcharaNpraj~nApan
nimitta svaparake vibhAgakA j~nAn
. ..............................
aj~nAn hai
183
duHkhamuktike liye shrAmaNyame.n ju.D.h.h jAnekI
preraNA..... ............................ 201
AtmAkA karma kyA haiisakA nirUpaN ..... 184
‘pudgalapariNAm AtmAkA karma kyo.n nahI.n hai’

shrAmaNyaichChuk pahale kyA

kyA
is sandehakA nirAkaraN..... ......... 185
karatA hai .............................. 202
AtmA kis prakAr pudgalakarmo.nke dvArA

yathAjAtarUpadharatvak bahira.ngantara.ng do

grahaN kiyA jAtA hai aur Cho.DA
jAtA hai ?..... ...................... 186

li.ng..... ............................. 205 shrAmaNyakI ‘bhavati’ kriyAme.n, itanese

pudgalakarmo.nkI vichitratAko kaun kahatA hai ? . 187
akelA hI AtmA bandha hai..... ............ 188
nishchay aur vyavahArakA avirodh ............ 189
ashuddhanayase ashuddha AtmAkI hI prApti..... 190
shuddhanayase shuddhAtmAkI hI prApti.... ......... 191
dhruvatvake kAraN shuddhAtmA hI upalabdha

shrAmaNyakI prApti.... .................. 207 sAmAyikame.n ArU.Dh.h.h shramaN kadAchit

ChedopasthApanAke yogya.... ............. 208 AchAryake bhed..... .......................... 210 Chinna sa.nyamake pratisa.ndhAnakI vidhi..... ....... 211 shrAmaNyake Chedake Ayatan honese paradravya

karane yogya... ....................... 192
pratibandho.nkA niShedh.................... 213
shuddhAtmAkI upalabdhise kyA hotA hai...... . 194
mohagra.nthi TUTanese kyA hotA hai.... .......... 195
ekAgrasa.nchetanalakShaNadhyAn ashuddhatA

shrAmaNyakI paripUrNatAkA Ayatan honese

svadravyame.n hI pratibandha kartavya hai...... . 214 munijanako nikaTakA sUkShmaparadravyapratibandha

nahI.n lAtA..... ...................... 196
bhI niShedhya..... ...................... 215
sakalaj~nAnI kyA dhyAte hai.n ?.... ............ 197
uparokta prashnakA uttar...... ............... 198
shuddhAtmopalabdhilakShaN mokShamArgako nishchit

Ched kyA haiisakA upadesh..... ........... 216

Chedake antara.ngbahira.ng

aise do prakAr.... ... 217

sarvathA antara.ng Ched niShedhya hai..... .......... 218 upadhi antara.ng ChedakI bhA.Nti tyAjya hai.... ... 219 upadhikA niShedh vah antara.ng ChedakA hI

karate hai.n..... ........................ 199 pratij~nAkA nirvahaN karate hue (AchAryadev)

svaya.n mokShamArgabhUt shuddhAtmapravR^itti
karate hai.n..... ........................ 200
niShedh hai..... ........................ 220

Page -3 of 513
PDF/HTML Page 30 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
‘kisIko kahI.n kabhI kisI prakAr koI
Atmaj~nAnashUnyake sarvaAgamaj~nAn, tattvArthashraddhAn
upadhi aniShiddha bhI hai’ aise apavAdakA
upadesh..... ........................... 222
tathA sa.nyatatvakI yugapattA bhI
aki.nchitkar.... ....................... 239
aniShiddha upadhikA svarUp..... .............. 223
‘utsarga hI vastudharma hai, apavAd nahI.n’ ....... 224
apavAdake visheSh...... ...................... 225
aniShiddha sharIramAtra
upadhike pAlanakI

ukta tIno.nkI yugapattAke sAth Atmaj~nAnakI

yugapattAko sAdhate hai.n...... ............ 240 ukta tIno.nkI yugapattA tathA Atmaj~nAnakI

yugapattA jise siddha huI hai aise sa.nyatakA
lakShaN..... ........................... 241
vidhi.... ............................. 226
jisakA dUsarA nAm ekAgratAlakShaN shrAmaNya hai

yuktAhAravihArI sAkShAt anAhAravihArI

aisA yah sa.nyatatva hI mokShamArga hai......242
hI hai..... ............................ 227
anekAgratAko mokShamArgapanA ghaTit nahI.n

shramaNako yuktAhArIpanekI siddhi..... ........ 228 yuktAhArakA vistR^it svarUp..... ............. 229 utsargaapavAdakI maitrI dvArA AcharaNakA

hotA.................................. 243 ekAgratA vah mokShamArga hai aisA nishchay karate

hue mokShamArgapraj~nApanakA upasa.nhAr..... 244
susthitapanA.... ....................... 230

utsargaapavAdake virodhase AcharaNakA

shubhopayogpraj~nApan
duHsthitapanA..... ...................... 231
shubhopayogiyo.nko shramaNarUpame.n gauNatayA
mokShamArgapraj~nApan

batalAte hai.n...... ...................... 245 shubhopayogI shramaNakA lakShaN.... ............. 246 shubhopayogI shramaNo.nkI pravR^itti..... ........... 247 shubhopayogiyo.nke hI aisI pravR^ittiyA.N

mokShamArgake mUlasAdhanabhUt Agamame.n

vyApAr...... .......................... 232 AgamahInako mokShAkhya karmakShay nahI.n hotA.... 233 mokShamArgiyo.nko Agam hI ek chakShu..... .... 234 AgamachakShuse sab kuCh dikhAI detA hI hai.....235 Agamaj~nAn, tatpUrvak tattvArthashraddhAn aur

hotI hai.n............................... 248 sabhI pravR^ittiyA.N shubhopayogiyo.nke hI

hotI hai.n............................... 249 pravR^itti sa.nyamakI virodhI honekA niShedh....... 250 pravR^ittike viShayake do vibhAg................. 251 pravR^ittike kAlakA vibhAg...... .............. 252 lokasa.nbhAShaNapravR^itti usake nimittake vibhAg

tadubhayapUrvak sa.nyatatvakI yugapattAko mokShamArgapanA honekA niyam..... ...... 236 ukta tIno.nkI ayugapattAko mokShamArgatva

ghaTit nahI.n hotA...................... 237
sahit batalAte hai.n.... ................. 253
ukta tIno.nkI yugapattA hone par bhI, Atmaj~nAn
mokShamArgakA sAdhakatam hai...... ....... 238
shubhopayogakA gauNmukhya vibhAg ............ 254

Page -2 of 513
PDF/HTML Page 31 of 546
single page version

viShay
gAthA
viShay
gAthA
asatsa.ng niShedhya hai..... .................... 268
‘laukik’ (jan)kA lakShaN .................. 269
satsa.ng karane yogya hai..... .................. 270
shubhopayogako kAraNakI viparItatAse

phalakI viparItatA.... ................. 255 aviparIt phalakA kAraN aisA jo

‘aviparIt kAraN’...... .............. 259
pa~ncharatnapraj~nApan

‘aviparIt kAraN’kI upAsanArUp pravR^itti

sAmAnya aur visheSharUpase kartavya hai.....261
sa.nsAratattva ................................... 271
mokShatattva .................................... 272
mokShatattvakA sAdhanatattva ...................... 273
mokShatattvake sAdhanatattvakA abhinandan.... .... 274
shAstrakI samApti ............................ 275

shramaNAbhAso.nke prati samasta pravR^ittiyo.nkA

niShedh..... ........................... 263 kaisA jIv shramaNAbhAs hai so kahate hai.n ...... 264 jo shrAmaNyase samAn hai unakA anumodan na

karanevAlekA vinAsh................... 265
❈ ❈ ❈

jo shrAmaNyame.n adhik ho usake prati jaise ki

vah shrAmaNyame.n hIn ho aisA AcharaN
karanevAlekA vinAsh................... 266
parishiShTa
47 nayo.n dvArA AtmadravyakA kathan .......... 521
AtmadravyakI prAptikA prakAr ................. 532

svaya.n shrAmaNyame.n adhik ho.n tathApi apanese hIn

shramaN prati samAn jaisA AcharaN kare to
usakA vinAsh..... ................... 267

Page -1 of 513
PDF/HTML Page 32 of 546
single page version

svAnubhUti honepar jIvako kaisA sAkShAtkAr hotA hai ?
svAnubhUti honepar, anAkulAhlAdamay, ek, samasta hI vishva par
tairatA vij~nAnaghan paramapadArthaparamAtmA anubhavame.n AtA hai . aise anubhav binA
AtmA samyakrUpase dR^iShTigochar nahI.n hotAshraddhAme.n nahI.n AtA, isaliye
svAnubhUtike binA samyagdarshanakAdharmakA prArambha nahI.n hotA .
aisI svAnubhUti prApta karaneke liye jIvako kyA karanA ?
svAnubhUtikI prAptike liye j~nAnasvabhAvI AtmAkA chAhe jis prakAr bhI
dR^i.Dh.h.h nirNay karanA . j~nAnasvabhAvI AtmAkA nirNay dR^i.Dh.h.h karaneme.n sahAyabhUt
tattvaj~nAnakAdravyo.nkA svaya.nsiddha satpanA aur svatantratA, dravyaguNparyAy,
utpAdvyaydhrauvya, nav tattvakA sachchA svarUp, jIv aur sharIrakI bilakul
bhinnabhinna kriyAe.N, puNya aur dharmake lakShaNabhed, nishchayvyavahAr ityAdi
anek viShayo.nke sachche bodhakAabhyAs karanA chAhiy . tIrtha.nkar bhagavanto.n dvArA
kahe gaye aise anek prayojanabhUt satyo.nke abhyAsake sAthsAth sarva
tattvaj~nAnakA siramaurmukuTamaNi jo shuddhadravyasAmAnya arthAt param
pAriNAmikabhAv arthAt j~nAyakasvabhAvI shuddhAtmadravyasAmAnyajo svAnubhUtikA
AdhAr hai, samyagdarshanakA Ashray hai, mokShamArgakA Alamban hai, sarva shuddhabhAvo.nkA
nAth hai
usakI divya mahimA hR^idayame.n sarvAdhikarUpase a.nkit karaneyogya hai .
us nijashuddhAtmadravya -sAmAnyakA Ashray karanese hI atIndriy Anandamay
svAnubhUti prApta hotI hai
.
pUjya gurudev shrI kAnajIsvAmI

Page 0 of 513
PDF/HTML Page 33 of 546
single page version

namaH shrIsarvaj~navItarAgAy .
shAstra -svAdhyAyakA prAra.nbhik ma.ngalAcharaN
o.nkAra.n bindusa.nyukta.n nitya.n dhyAyanti yoginaH .
kAmada.n mokShada.n chaiv OMkArAy namo namaH ..1..
aviralashabdaghanaughaprakShAlitasakalabhUtalakala~N.hkA .
munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritAn ..2..
aj~nAnatimirAndhAnA.n j~nAnA~njanashalAkayA .
chakShurunmIlita.n yen tasmai shrIgurave namaH ..3..
shrIparamagurave namaH, paramparAchAryagurave namaH ..
sakalakaluShavidhva.nsaka.n, shreyasA.n parivardhaka.n, dharmasambandhaka.n, bhavyajIvamanaHpratibodhakAraka.n,
puNyaprakAshaka.n, pApapraNAshakamida.n shAstra.n shrIpravachanasAranAmadheya.n, asya mUlagranthakartAraH
shrIsarvaj~nadevAstaduttaragranthakartAraH shrIgaNadharadevAH pratigaNadharadevAsteShA.n vachanAnusAramAsAdya
AchAryashrIkundakundAchAryadevavirachita.n, shrotAraH sAvadhAnatayA shR^iNavantu
..
ma~N.hgala.n bhagavAn vIro ma~N.hgala.n gautamo gaNI .
ma~N.hgala.n kundakundAryo jainadharmo.astu ma~N.hgalam ..1..
sarvama~N.hgalamA~N.hgalya.n sarvakalyANakAraka.n .
pradhAna.n sarvadharmANA.n jaina.n jayatu shAsanam ..2..

Page 1 of 513
PDF/HTML Page 34 of 546
single page version

namaH shrIsiddhebhyaH.
namo.anekAntAya.
shrImadbhagavatku ndaku ndAchAryadevapraNIt
shrI
pravachanasAr
1
j~nAnatattva -prraj~nApan
shrImadamR^itachandrasUrikR^itatattvapradIpikAvR^ittisamupetaH.
( anuShTubh )
sarvavyApyekachidrUpasvarUpAy parAtmane .
svopalabdhiprasiddhAy j~nAnAnandAtmane namaH ..1..
shrIjayasenAchAryakR^itatAtparyavR^ittiH.
namaH paramachaitanyasvAtmotthasukhasampade .
paramAgamasArAy siddhAy parameShThine ..
mUl gAthAo.n aur tattvapradIpikA nAmak TIkAke gujarAtI anuvAdakA
hindI rUpAntar

[sarva pratham gra.nthake prAra.nbhame.n shrImadbhagavatkundakundAchAryadevavirachit prAkR^itagAthAbaddha shrI ‘pravachanasAr’ nAmak shAstrakI ‘tattvapradIpikA’ nAmak sa.nskR^it TIkAke rachayitA shrI amR^itacha.ndrAchAryadev uparokta shloko.nke dvArA ma~N.hgalAcharaN karate hue j~nAnAnandasvarUp paramAtmAko namaskAr karate hai.n :]

artha :sarvavyApI (arthAt sabakA j~nAtA -draShTA) ek chaitanyarUp (mAtra chaitanya hI) jisakA svarUp hai aur jo svAnubhavaprasiddha hai (arthAt shuddha AtmAnubhavase prakR^iShTatayA siddha hai ) us j~nAnAnandAtmak (j~nAn aur AnandasvarUp) utkR^iShTa AtmAko namaskAr ho .

pra. 1

Page 2 of 513
PDF/HTML Page 35 of 546
single page version

( anuShTubh )
helolluptamahAmohatamastoma.n jayatyadaH .
prakAshayajjagattattvamanekAntamaya.n mahaH ..2..
( AryA )
paramAnandasudhArasapipAsitAnA.n hitAy bhavyAnAm .
kriyate prakaTitatattvA pravachanasArasya vR^ittiriyam ..3..

ath pravachanasAravyAkhyAyA.n madhyamaruchishiShyapratibodhanArthAyA.n mukhyagauNarUpeNAntastattvabahi- stattvaprarUpaNasamarthAyA.n cha prathamat ekottarashatagAthAbhirj~nAnAdhikAraH, tadanantara.n trayodashAdhik shatagAthAbhi- rdarshanAdhikAraH, tatashcha saptanavatigAthAbhishchAritrAdhikArashcheti samudAyenaikAdashAdhikatrishatapramitasUtraiH samyagj~nAnadarshanachAritrarUpeN mahAdhikAratraya.n bhavati . athavA TIkAbhiprAyeN tu samyagj~nAnaj~neyachAritrA- dhikArachUlikArUpeNAdhikAratrayam . tatrAdhikAratraye prathamatastAvajj~nAnAbhidhAnamahAdhikAramadhye dvAsapta- tigAthAparyanta.n shuddhopayogAdhikAraH kathyate . tAsu dvAsaptatigAthAsu madhye ‘es surAsur --’ imA.n gAthAmAdi.n kR^itvA pAThakrameN chaturdashagAthAparyanta.n pIThikA, tadanantara.n saptagAthAparyanta.n sAmAnyen sarvaj~na- siddhiH, tadanantara.n trayastri.nshadgAthAparyanta.n j~nAnaprapa~nchaH, tatashchAShTAdashagAthAparyanta.n sukhaprapa~nchashchetyantarAdhi- kArachatuShTayen shuddhopayogAdhikAro bhavati . ath pa~nchavi.nshatigAthAparyanta.n j~nAnakaNDikAchatuShTayaprati- pAdakanAmA dvitIyo.adhikArashchetyadhikAradvayen, tadanantara.n svatantragAthAchatuShTayen chaikottarashatagAthAbhiH prathamamahAdhikAre samudAyapAtanikA j~nAtavyA .

idAnI.n prathamapAtanikAbhiprAyeN prathamataH pIThikAvyAkhyAna.n kriyate, tatra pa~nchasthalAni bhavanti; teShvAdau namaskAramukhyatven gAthApa~nchaka.n, tadanantara.n chAritrasUchanamukhyatven ‘sa.npajjai NivvANa.n’ iti prabhR^iti gAthAtrayamath shubhAshubhashuddhopayogatrayasUchanamukhyatven ‘jIvo pariNamadi’ ityAdigAthAsUtradvayamath tatphalakathanamukhyatayA ‘dhammeN pariNadappA’ iti prabhR^iti sUtradvayam . ath shuddhopayogadhyAtuH puruShasya protsAhanArtha.n shuddhopayogaphaladarshanArtha.n cha prathamagAthA, shuddhopayogipuruShalakShaNakathanen dvitIyA cheti ‘aisayamAdasamuttha.n’ ityAdi gAthAdvayam . eva.n pIThikAbhidhAnaprathamAntarAdhikAre sthalapa~nchaken chaturdashagAthAbhissamudAyapAtanikA . tadyathA

[ab anekAntamay j~nAnakI ma.ngalake liye shlok dvArA stuti karate hai.n :] artha :jo mahAmoharUpI a.ndhakArasamUhako lIlAmAtrame.n naShTa karatA hai aur jagatake svarUpako prakAshit karatA hai aisA anekA.ntamay tej sadA jayava.nt hai .

[ ab shrI amR^itacha.ndrAchAryadev shlok dvArA anekA.ntamay jinapravachanake sArabhUt is ‘pravachanasAr’ shAstrakI TIkA karanekI pratij~nA karate hai.n :]

artha :paramAnandarUpI sudhArasake pipAsu bhavya jIvo.nke hitArtha, tattvako (vastusvarUpako) pragaT karanevAlI pravachanasArakI yah TIkA rachI jA rahI hai .


Page 3 of 513
PDF/HTML Page 36 of 546
single page version

ath khalu kashchidAsannasa.nsArapArAvArapAraH samunmIlitasAtishayavivekajyotirastamit- samastaikA.ntavAdAvidyAbhiniveshaH pArameshvarImanekAntavAdavidyAmupagamya muktasamastapakShaparigrah- tayAtya.ntamadhyastho bhUtvA sakalapuruShArthasAratayA nitAntamAtmano hitatamA.n bhagavatpa.nchaparameShThi- prasAdopajanyA.n paramArthasatyA.n mokShalakShmImakShayAmupAdeyatven nishchinvan pravartamAnatIrthanAyak- puraHsarAn bhagavataH pa.nchaparameShThinaH praNamanava.ndanopajanitanamaskaraNen sa.nbhAvya sarvAra.nbheN mokShamArga.n sa.npratipadyamAnaH pratijAnIte

ath kashchidAsannabhavyaH shivakumAranAmA svasa.nvittisamutpannaparamAnandaikalakShaNasukhAmR^itaviparIt- chaturgatisa.nsAraduHkhabhayabhItaH, samutpannaparamabhedavij~nAnaprakAshAtishayaH, samastadurnayaikAntanirAkR^itadurAgrahaH, parityaktasamastashatrumitrAdipakShapAtenAtyantamadhyastho bhUtvA dharmArthakAmebhyaH sArabhUtAmatyantAtmahitAm- vinashvarA.n pa.nchaparameShThiprasAdotpannA.n muktishriyamupAdeyatven svIkurvANaH, shrIvardhamAnasvAmitIrthakaraparamadev- pramukhAn bhagavataH pa.nchaparameShThino dravyabhAvanamaskArAbhyA.n praNamya paramachAritramAshrayAmIti pratij~nA.n karoti

[isaprakAr ma.ngalAcharaN aur TIkA rachanekI pratij~nA karake, bhagavAn kundakundAchAryadev- virachit pravachanasArakI pahalI pA.Nch gAthAo.nke prArambhame.n shrI amR^itachandrAchAryadev un gAthAo.nkI utthAnikA karate hai.n .]

ab, jinake sa.nsAr samudrakA kinArA nikaT hai, sAtishay (uttam) vivekajyoti pragaT ho gaI hai (arthAt param bhedavij~nAnakA prakAsh utpanna ho gayA hai) tathA samasta ekA.ntavAdarUp avidyAkA 1abhinivesh asta ho gayA hai aise koI (Asannabhavya mahAtmAshrImad- bhagavatkundakundAchArya), pArameshvarI (parameshvar jinendradevakI) anekAntavAdavidyAko prApta karake, samasta pakShakA parigrah (shatrumitrAdikA samasta pakShapAt) tyAg denese atyanta madhyastha hokar, 2sarva puruShArthame.n sArabhUt honese AtmAke liye atyanta 3hitatam bhagavanta pa.nchaparameShThIke 4prasAdase utpanna hone yogya, paramArthasatya (pAramArthik rItise satya), akShay (avinAshI) mokShalakShmIko 5upAdeyarUpase nishchit karate hue pravartamAn tIrthake nAyak (shrI mahAvIrasvAmI) pUrvak bhagava.nt pa.nchaparameShThIko 6praNaman aur vandanase honevAle namaskArake dvArA sanmAn karake sarvArambhase (udyamase) mokShamArgakA Ashray karate hue pratij~nA karate hai.n . 1. abhinivesh=abhiprAy; nishchay; Agrah . 2. puruShArtha=dharma, artha, kAm aur mokSha in chAr puruSh -arthome.n (puruSh -prayojano.n me.n) mokSha hI sArabhUt shreShTha

tAtvik puruSh -artha hai . 3. hitatam=utkR^iShTa hitasvarUp . 4. prasAd=prasannatA, kR^ipA . 5. upAdey=grahaN karane yogya, (mokShalakShmI hitatam, yathArtha aur avinAshI honese upAdey hai .) 6. praNaman=dehase namaskAr karanA . vandan=vachanase stuti karanA . namaskArame.n praNaman aur vandan dono.nkA

samAvesh hotA hai .

Page 4 of 513
PDF/HTML Page 37 of 546
single page version

ath sUtrAvatAr :
es surAsuramaNusi.ndava.ndida.n dhodaghAikammamala.n .
paNamAmi vaDDhamANa.n tittha.n dhammassa kattAra.n ..1..
sese puN titthayare sasavvasiddhe visuddhasabbhAve .
samaNe ya NANada.nsaNacharittatavavIriyAyAre ..2..
te te savve samaga.n samaga.n pattegamev pattega.n .
va.ndAmi ya vaTTa.nte araha.nte mANuse khette ..3..
kichchA araha.ntANa.n siddhANa.n tah Namo gaNaharANa.n .
ajjhAvayavaggANa.n sAhUNa.n chev savvesi.n ..4..

paNamAmItyAdipadakhaNDanArUpeN vyAkhyAna.n kriyatepaNamAmi praNamAmi . sa kaH . kartA es eSho.aha.n granthakaraNodyatamanAH svasa.nvedanapratyakShaH . ka.n . vaDDhamANa.n avasamantAdR^iddha.n vR^iddha.n mAna.n pramANa.n j~nAna.n yasya sa bhavati vardhamAnaH, ‘avApyoralopaH’ iti lakShaNen bhavatyakAralopo.avashabdasyAtra, ta.n ratnatrayAtmakapravartamAnadharmatIrthopadeshaka.n shrIvardhamAnatIrthakaraparamadevam . kva praNamAmi . prathamat ev . ki.nvishiShTa.n . surAsuramaNusi.ndava.ndida.n tribhuvanArAdhyAnantaj~nAnAdiguNAdhArapadAdhiShThitatvAttatpadAbhilAShibhistri- bhuvanAdhIshaiH samyagArAdhyapAdAravindatvAchcha surAsuramanuShyendravanditam . punarapi ki.nvishiShTa.n . dhodaghAi-

ab, yahA.N (bhagavatkundakundAchAryavirachit) gAthAsUtro.nkA avataraN kiyA jAtA hai .
sur - asur - narapativa.ndyane, pravinaShTaghAtikarmane,
praNaman karU.n hU.N dharmakarttA tIrtha shrImahAvIrane; 1.
vaLI sheSh tIrtha.nkar ane sau siddha shuddhAstitvane.
muni j~nAn-
draga - chAritra - tap - vIryAcharaNasa.nyuktane. 2.

te sarvane sAthe tathA pratyekane pratyekane, va.ndu.n vaLI hu.n manuShyakShetre vartatA arha.ntane. 3. arha.ntane, shrI siddhaney namaskaraN karI e rIte, gaNadhar ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane. 4.


Page 5 of 513
PDF/HTML Page 38 of 546
single page version

tesi.n visuddhada.nsaNaNANapahANAsama.n samAsejja .
uvasa.npayAmi samma.n jatto NivvANasa.npattI ..5.. [ paNaga.n ]
eSh surAsuramanuShyendravandita.n dhautaghAtikarmamalam .
praNamAmi vardhamAna.n tIrtha.n dharmasya kartAram ..1..
sheShAn punastIrthakarAn sasarvasiddhAn vishuddhasadbhAvAn .
shramaNA.nshcha j~nAnadarshanachAritratapovIryAchArAn ..2..
tA.nstAn sarvAn samaka.n samaka.n pratyekamev pratyekam .
vande cha vartamAnAnarhato mAnuShe kShetre ..3..

kammamala.n paramasamAdhisamutpannarAgAdimalarahitapAramArthikasukhAmR^itarUpanirmalanIraprakShAlitaghAtikarmamal- tvAdanyeShA.n pApamalaprakShAlanahetutvAchcha dhautaghAtikarmamalam . punashcha ki.nlakShaNam . tittha.n dR^iShTashrutAnubhUt- viShayasukhAbhilASharUpanIrapravesharahiten paramasamAdhipotenottIrNasa.nsArasamudratvAt anyeShA.n taraNopAy- bhUtatvAchcha tIrtham . punashcha ki.nrUpam . dhammassa kattAra.n niruparAgAtmatattvapariNatirUpanishchayadharmasyopAdAn-

anvayArtha :[eShaH ] yah mai.n [surAsuramanuShyendrava.ndita.n ] jo 1surendro.n, 2asurendro.n aur 3narendro.nse vandit hai.n tathA jinho.nne [dhautaghAtikarmamala.n ] ghAti karmamalako dho DAlA hai aise [tIrtha.n ] tIrtharUp aur [dharmasya kartAra.n ] dharmake kartA [vardhamAna.n ] shrI vardhamAnasvAmIko [praNamAmi ] namaskAr karatA hU.N ..1..

[punaH ] aur [vishuddhasadbhAvAn ] vishuddha 4sattAvAle [sheShAn tIrthakarAn ] sheSh tIrtha.nkaro.nko [sasarvasiddhAn ] sarva siddhabhagavanto.nke sAth hI, [cha ] aur [j~nAnadarshanachAritratapovIryAchArAn ] j~nAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr tathA vIryAchAr yukta [shramaNAn ] 5shramaNo.nko namaskAr karatA hU.N ..2..

[tAn tAn sarvAn ] un un sabako [cha ] tathA [mAnuShe kShetre vartamAnAn ] manuShya kShetrame.n vidyamAn [arhataH ] arahanto.nko [samaka.n samaka.n ] sAth hI sAthsamudAyarUpase aur [pratyeka.n ev pratyeka.n ] pratyek pratyekakovyaktigat [va.nde ] vandanA karatA hU.N ..3.. 1 . surendra = UrdhvalokavAsI devo.nke indra . 2. asurendra = adholokavAsI devo.nke indra . 3. narendra = (madhyalokavAsI) manuShyo.nke adhipati, rAjA . 4. sattA=astitva . 5. shramaN = AchArya, upAdhyAy aur sAdhu .

tasu shuddhadarshanaj~nAn mukhya pavitra Ashram pAmIne, prApti karU.n hu.n sAmyanI, jenAthI shivaprApti bane. 5.


Page 6 of 513
PDF/HTML Page 39 of 546
single page version

kR^itvArhadbhayaH siddhebhyastathA namo gaNadharebhyaH .
adhyApakavargebhyaH sAdhubhyashchaiv sarvebhyaH ..4..
teShA.n vishuddhadarshanaj~nAnapradhAnAshrama.n samAsAdya .
upasampadye sAmya.n yato nirvANasamprAptiH ..5..

eSh svasa.nvedanapratyakShadarshanaj~nAnasAmAnyAtmAha.n surAsuramanuShyendrava.nditatvAttrilokaikaguru.n, dhautaghAtikarmamalatvAjjagadanugrahasamarthAna.ntashaktipAramaishvarya.n, yoginA.n tIrthatvAttAraNasamartha.n, dharmakartR^i- tvAchChuddhasvarUpavR^ittividhAtAra.n, pravartamAnatIrthanAyakatven prathamat ev paramabhaTTArakamahAdevAdhidev- parameshvaraparamapUjyasugR^ihItanAmashrIvardhamAnadeva.n praNamAmi ..1.. tadanu vishuddhasadbhAvatvAdupAtta- kAraNatvAt anyeShAmuttamakShamAdibahuvidhadharmopadeshakatvAchcha dharmasya kartAram . iti kriyAkArakasambandhaH . evamantimatIrthakaranamaskAramukhyatven gAthA gatA ..1.. tadanantara.n praNamAmi . kAn . sese puN titthayare sasavvasiddhe sheShatIrthakarAn, punaH sasarvasiddhAn vR^iShabhAdipArshvaparyantAn shuddhAtmopalabdhilakShaNasarvasiddha- sahitAnetAn sarvAnapi . katha.nbhUtAn . visuddhasabbhAve nirmalAtmopalabdhibalen vishleShitAkhilAvaraN- tvAtkevalaj~nAnadarshanasvabhAvatvAchcha vishuddhasadbhAvAn . samaNe ya shramaNashabdavAchyAnAchAryopAdhyAyasAdhU.nshcha . ki.nlakShaNAn . NANada.nsaNacharittatavavIriyAyAre sarvavishuddhadravyaguNaparyAyAtmake chidvastuni yAsau rAgAdi-

[arhadbhayaH ] isaprakAr arahanto.nko [siddhebhyaH ] siddho.nko [tathA gaNadharebhyaH ] AchAryo.nko [adhyApakavargebhyaH ] upAdhyAyavargako [cha eva.n ] aur [sarvebhyaH sAdhubhyaH ] sarva sAdhuo.nko [namaH kR^itvA ] namaskAr karake [teShA.n ] unake [vishuddhadarshanaj~nAnapradhAnAshrama.n ] 1vishuddhadarshanaj~nAnapradhAn Ashramako [samAsAdya ] prApta karake [sAmya.n upasa.npadye ] mai.n 2sAmyako prApta karatA hU.N [yataH ] jisase [nirvAN sa.nprAptiH ] nirvANakI prApti hotI hai ..4 -5..

TIkA :yah 3svasa.nvedanapratyakSha 4darshanaj~nAnasAmAnyasvarUp mai.n, jo surendro.n, asurendro.n aur narendro.nke dvArA vandit honese tIn lokake ek (ananya sarvotkR^iShTa) guru hai.n, jiname.n ghAtikarmamalake dho DAlanese jagat par anugrah karaneme.n samartha anantashaktirUp parameshvaratA hai, jo tIrthatAke kAraN yogiyo.nko tAraneme.n samartha hai.n, dharmake kartA honese jo shuddha svarUpapariNatike kartA hai.n, un param bhaTTArak, mahAdevAdhidev, parameshvar, paramapUjya, jinakA nAmagrahaN bhI achChA hai aise shrI vardhamAnadevako pravartamAn tIrthakI nAyakatAke kAraN pratham hI, praNAm karatA hU.N ..1.. 1. vishuddhadarshanaj~nAnapradhAn = vishuddha darshan aur j~nAn jisame.n pradhAn (mukhya) hai.n, aise . 2. sAmya = samatA, samabhAv . 3. svasa.nvedanapratyakSha = svAnubhavase pratyakSha (darshanaj~nAnasAmAnya svAnubhavase pratyakSha hai) . 4. darshanaj~nAnasAmAnyasvarUp = darshanaj~nAnasAmAnya arthAt chetanA jisakA svarUp hai aisA .


Page 7 of 513
PDF/HTML Page 40 of 546
single page version

pAkottIrNajAtyakArtasvarasthAnIyashuddhadarshanaj~nAnasvabhAvAn sheShAnatItatIrthanAyakAn, sarvAn siddhA.nshcha, j~nAnadarshanachAritratapovIryAchArayuktatvAtsa.nbhAvitaparamashuddhopayogabhUmikAnAchAryopAdhyAy- sAdhutvavishiShTAn shramaNA.nshcha praNamAmi ..2.. tadanvetAnev pa.nchaparameShThinastattadvayaktivyApinaH sarvAnev sA.npratametatkShetrasa.nbhavatIrthakarAsa.nbhavAnmahAvidehabhUmisa.nbhavatve sati manuShyakShetrapravartibhi- stIrthanAyakaiH sah vartamAnakAla.n gocharIkR^itya yugapadyugapatpratyeka.n pratyeka.n cha mokShalakShmIsvaya.n- varAyamANaparamanairgranthyadIkShAkShaNochitama.ngalAchArabhUtakR^itikarmashAstropadiShTavandanAbhidhAnen sambhAv- vikalparahitanishchalachittavR^ittistadantarbhUten vyavahArapa~nchAchArasahakArikAraNotpannen nishchayapa~nchAchAreN pariNatatvAt samyagj~nAnadarshanachAritratapovIryAchAropetAniti . eva.n sheShatrayovi.nshatitIrthakaranamaskAr- mukhyatven gAthA gatA ..2.. ath te te savve tA.nstAnpUrvoktAnev pa~nchaparameShThinaH sarvAn va.ndAmi ya vande, aha.n kartA . katha.n . samaga.n samaga.n samudAyavandanApekShayA yugapadyugapat . punarapi katha.n . pattegamev pattega.n pratyekavandanApekShayA pratyeka.n pratyekam . na kevalametAn vande . araha.nte arhataH . ki.nvishiShTAn . vaTTa.nte mANuse khette vartamAnAn . kva . mAnuShe kShetre . tathA hi ---sAmpratamatra bharatakShetre tIrthakarAbhAvAt pa~ncha-

tatpashchAt jo vishuddha sattAvAn honese tApase uttIrNa hue (antim tAv diye hue agnime.nse bAhar nikale hue) uttam suvarNake samAn shuddhadarshanaj~nAnasvabhAvako prApta hue hai.n, aise sheSh 1atIt tIrtha.nkaro.nko aur sarvasiddho.nko tathA j~nAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr aur vIryAchArayukta honese jinho.nne param shuddha upayogabhUmikAko prApta kiyA hai, aise shramaNo.nko jo ki AchAryatva, upAdhyAyatva aur sAdhutvarUp visheSho.nse vishiShTa (bhedayukta) hai.n unhe.n namaskAr karatA hU.N ..2..

tatpashchAt inhI.n pa.nchaparameShThiyo.nko, us -us vyaktime.n (paryAyame.n) vyApta honevAle sabhIko, vartamAname.n is kShetrame.n utpanna tIrtha.nkaro.nkA abhAv honese aur mahAvidehakShetrame.n unakA sadbhAv honese manuShyakShetrame.n pravartamAn tIrthanAyakayukta vartamAnakAlagochar karake, (mahAvidehakShetrame.n vartamAn shrI sIma.ndharAdi tIrtha.nkaro.nkI bhA.Nti mAno.n sabhI pa.nch parameShThI bhagavAn vartamAnakAlame.n hI vidyamAn ho.n, isaprakAr atyanta bhaktike kAraN bhAvanA bhAkarchi.ntavan karake unhe.n) yugapad yugapad arthAt samudAyarUpase aur pratyek pratyekako arthAt vyaktigatarUpase 2sa.nbhAvanA karatA hU.N . kis prakArase sa.nbhAvanA karatA hU.N ? mokShalakShmIke svaya.nvar samAn jo param nirgranthatAkI dIkShAkA utsav (-Anandamay prasa.ng) hai usake uchit ma.ngalAcharaNabhUt jo 3kR^itikarmashAstropadiShTa vandanochchAr (kR^itikarmashAstrame.n upadeshe hue stutivachan)ke dvArA sambhAvanA karatA hU.N ..3.. 1. atIt = gat, hogaye, bhUtakAlIn . 2. sa.nbhAvanA = sa.nbhAvanA karanA, sanmAn karanA, ArAdhan karanA . 3. kR^itikarma = a.ngabAhya 14 prakIrNako.nme.n ChaTThA prakIrNak kR^itikarma hai jisame.n nityanaimittik kriyAkA varNan hai .