Page 348 of 513
PDF/HTML Page 381 of 546
single page version
bhAven pariNamati tadA anye yogadvAreN pravishantaH karmapudgalAH svayamev samupAttavaichitryai-
rj~nAnAvaraNAdibhAvaiH pariNamante
prApta hariyAlI, kukuramuttA (ChattA), aur indragop (chAturmAsame.n utpanna lAl kI.DA) AdirUp
pariNamit hotA hai, isIprakAr jab yah AtmA rAgadveShake vashIbhUt hotA huA shubhAshubhabhAvarUp
pariNamit hotA hai, tab anya, yogadvAro.nme.n praviShTa hote hue karmapudgal svayamev vichitratAko prApta
j~nAnAvaraNAdi bhAvarUp pariNamit hote hai.n
sa.nba.ndh pAmI karmarajano, ba.ndharUp kathAy Che. 188
Page 349 of 513
PDF/HTML Page 382 of 546
single page version
“
“
“
“
viShay shuddha dravya hai
arha.ntadeve yogIne; vyavahAr anya rIte kahyo. 189
Page 350 of 513
PDF/HTML Page 383 of 546
single page version
ma~njIShThasthAnIyakarmapudgalaiH sa.nshliShTaH sa.nbaddhaH san bhede.apyabhedopachAralakShaNenAsadbhUtavyavahAreN bandha
ityabhidhIyate
[nirdiShTaH ] kahA hai; [vyavahAraH ] vyavahAr [anyathA ] anyaprakArase [bhaNitaH ] kahA
hai
aur vyavahAranay paradravyake pariNAmako AtmapariNAm batalAtA hai isaliye use ashuddhadravyakA kathan
karanevAlA kahA hai
Page 351 of 513
PDF/HTML Page 384 of 546
single page version
kintu ashuddhatvakA dyotak vyavahAranay sAdhakatam nahI.n hai
hai, vah jIv paradravyase sa.nyukta nahI.n hotA, aur dravyasAmAnyake bhItar paryAyo.nko DubAkar, suvishuddha hotA
hai
Page 352 of 513
PDF/HTML Page 385 of 546
single page version
na jahAti sa khalu shuddhAtmapariNatirUpa.n shrAmaNyAkhya.n mArga.n dUrAdapahAyAshuddhAtmapariNati-
rUpamunmArgamev pratipadyate
shuddhAtmAna.n bhAvayati
bhaNyate ityabhiprAyaH
vibhAgen bandhasamarthanamukhyatayaikonavi.nshatigAthAbhiH sthalaShaTken tR^itIyavisheShAntarAghikAraH samAptaH
[shrAmaNya.n tyaktvA ] shramaNatAko Cho.Dkar [unmArga pratipannaH bhavati ] unmArgakA Ashray letA
hai
yah hU.N aur yah merA hai’ isaprakAr
ashuddhAtmapariNatirUp unmArgakA hI Ashray letA hai
Page 353 of 513
PDF/HTML Page 386 of 546
single page version
svaparayoH parasparasvasvAmisambandhamuddhUy, shuddhaj~nAnamevaikamahamityanAtmAnamutsR^ijyAtmAnamevAtma-
samudAyapAtanikA
[saH dhyAtA ] vah dhyAtA [dhyAne ] dhyAnakAlame.n [AtmA bhavati ] AtmA hotA hai
nirUpaNasvarUp nishchayanayake dvArA jisane mohako dUr kiyA hai aisA hotA huA, ‘mai.n parakA nahI.n
hU.N, par mere nahI.n hai.n’ isaprakAr sva
je em dhyAve, dhyAnakALe teh shuddhAtmA bane. 191
Page 354 of 513
PDF/HTML Page 387 of 546
single page version
nirodhak stasminnekAgrachintAnirodhasamaye shuddhAtmA syAt
bhinnatvake kAraN AtmArUp hI ek
[achalam ] achal, [anAlamba.n ] nirAlamba aur [shuddham ] shuddha [manye ] mAnatA hU.N
Page 355 of 513
PDF/HTML Page 388 of 546
single page version
syaikasya sato mahato.arthasyendriyAtmakaparadravyavibhAgen sparshAdigrahaNAtmakasvadharmAvibhAgen
padArthapaneke kAraN, (4) achalapaneke kAraN, aur (5) nirAlambapaneke kAraN hai
samasta sparsha
(j~nAnasvarUp) svadharmase avibhAg hai, isaliye usake ekatva hai, (4) aur kShaNavinAsharUpase
pravartamAn j~neyaparyAyo.nko (pratikShaN naShTa honevAlI j~nAtavya paryAyo.nko) grahaN karane aur Cho.DnekA
Page 356 of 513
PDF/HTML Page 389 of 546
single page version
chAstyekatvam
aise AtmAkA j~ney paradravyo.nse vibhAg hai aur tannimittak j~nAnasvarUp svadharmase avibhAg hai,
isaliye usake ekatva hai
(-anya jo adhruv padArtha) unase kyA prayojan hai ?
Page 357 of 513
PDF/HTML Page 390 of 546
single page version
dUsarA koI bhI dhruv nahI.n hai, kyo.nki vah
jIvane nathI ka.nI dhruv, dhruv upayog
Page 358 of 513
PDF/HTML Page 391 of 546
single page version
gAthAchatuShTaya.n gatam
Page 359 of 513
PDF/HTML Page 392 of 546
single page version
grathana.n syAt
jIv pariName shrAmaNyamA.n, te saukhya akShayane lahe. 195
Page 360 of 513
PDF/HTML Page 393 of 546
single page version
anAkulatA jisakA lakShaN hai aise akShay sukhakI prApti hotI hai
AtmasvabhAve sthit Che, te Atmane dhyAnAr Che. 196
Page 361 of 513
PDF/HTML Page 394 of 546
single page version
nirodhaH syAt
samavasthitaH ] svabhAvame.n samavasthit hai, [saH ] vah [AtmAna.n ] AtmAkA [dhyAtA bhavati ]
dhyAn karanevAlA hai
jahAjakA, vR^ikShakA yA bhUmi ityAdikA AdhAr na honese dUsarA koI sharaN nahI.n hai, isaliye usakA
u.DnA banda ho jAtA hai, usI prakAr viShayaviraktatA honese manako Atmadravyake atirikta kinhI.n
anyadravyo.nkA AdhAr nahI.n rahatA isaliye dUsarA koI sharaN na rahanese man nirodhako prApta hotA
hai ); aur isaliye (arthAt manakA nirodh honese), man jisakA mUl hai aisI cha.nchalatAkA vilay
honeke kAraN anantasahaj
Page 362 of 513
PDF/HTML Page 395 of 546
single page version
tattvachinteti pramattApramattaguNasthAnavadantarmuhUrte.antarmuhUrte gate sati parAvartanamasti sa
bhaNyate
dhyAnachintA bhaNyate
pArako prApta hai.n, [asa.ndehaH shramaNaH ] aise sa.ndeh rahit shramaN [kam artha.n ] kis padArthako
[dhyAyati ] dhyAte hai.n ?
pratyakSha sarva padArtha ne j~neyAntaprAnta, niHsha.nk Che.
Page 363 of 513
PDF/HTML Page 396 of 546
single page version
nihataghanaghAtikarmatayA mohAbhAve j~nAnashaktipratibandhakAbhAve cha nirastatR^iShNatvAtpratyakShasarvabhAv-
tattvaj~neyAntagatatvAbhyA.n cha nAbhilaShati, na jij~nAsati, na sandihyati cha; kuto.abhilaShito
jij~nAsitaH sandigdhashchArthaH
tR^itIyA chetyAtmopalambhaphalakathanarUpeN dvitIyasthale gAthAtraya.n gatam
abhAv honese, (1) tR^iShNA naShTa kI gaI hai tathA (2) samasta padArtho.nkA svarUp pratyakSha hai tathA
j~neyo.nkA pAr pA liyA hai, isaliye bhagavAn sarvaj~nadev abhilAShA nahI.n karate, jij~nAsA nahI.n karate
aur sa.ndeh nahI.n karate; tab phi ra (unake) abhilaShit, jij~nAsit aur sa.ndigdha padArtha kahA.Nse
ho sakatA hai ? aisA hai tab phi ra ve kyA dhyAte hai.n ?
karmakA sadbhAv honese vah bahutase padArtho.nko to jAnatA hI nahI.n hai tathA jis padArthako jAnatA
hai use bhI pR^ithakkaraN pUrvak
hotA hai
hai.n tathA pratyek padArthako atyanta spaShTatApUrvak
Page 364 of 513
PDF/HTML Page 397 of 546
single page version
tadArAdhanAdhyAna.n na karoti, tathAya.n bhagavAnapi kevalaj~nAnavidyAnimitta.n tatphalabhUtAnantasukhanimitta.n cha pUrva.n
ChadmasthAvasthAyA.n shuddhAtmabhAvanArUpa.n dhyAna.n kR^itavAn, idAnI.n taddhayAnen kevalaj~nAnavidyA siddhA
tatphalabhUtamanantasukha.n cha siddham; kimartha.n dhyAna.n karotIti prashnaH AkShepo vA; dvitIya.n cha kAraNa.n
sama.nt (sarvaprakArake, paripUrNa) saukhya tathA j~nAnase samR^iddha vartatA huA [para.n saukhya.n ] param
saukhyakA [dhyAyati ] dhyAn karatA hai
indriy
Page 365 of 513
PDF/HTML Page 398 of 546
single page version
sahajasaukhyaj~nAnatvAt
‘indriyAtIt’ (indriyaagochar) vartatA huA, nirAbAdh sahajasukh aur j~nAnavAlA honese
‘sarvabAdhA rahit’ tathA sakal AtmAme.n sarvaprakArake (paripUrNa) sukh aur j~nAnase paripUrNa
honese ‘samasta AtmAme.n sa.nmat saukhya aur j~nAnase samR^iddha’ hotA hai
paramasaukhyakA dhyAn karatA hai; arthAt anAkulatvasa.ngat ek ‘agra’ke sa.nchetanamAtrarUpase
avasthit rahatA hai, (arthAt anAkulatAke sAth rahanevAle ek AtmArUpI viShayake
anubhavanarUp hI mAtra sthit rahatA hai ) aur aisA avasthAn sahajaj~nAnAnandasvabhAv siddhatvakI
siddhi hI hai (arthAt isaprakAr sthit rahanA, sahajaj~nAn aur Ananda jisakA svabhAv hai aise
siddhatvakI prApti hI hai
karate hai.n ? usakA uttar is gAthAme.n isaprakAr diyA gayA hai ki :
paramAnandakA dhyAn hai, arthAt ve paramasaukhyakA dhyAn karate hai.n
Page 366 of 513
PDF/HTML Page 399 of 546
single page version
punaranyathApi, tato.avadhAryate kevalamayamek ev mokShasya mArgo, na dvitIy iti
sUtrAbhiprAyaH
gatam
mArgame.n ArU.Dh.h.h hote hue [siddhAH jAtAH ] siddha hue [namo.astu ] namaskAr ho [tebhyaH ] unhe.n
[cha ] aur [tasmai nirvANamArgAy ] us nirvANamArgako
mokShamArgako prApta karake siddha hue; kintu aisA nahI.n hai ki kisI dUsarI vidhise bhI siddha hue
siddhi varyA; namu.n temane, nirvANanA te mArgane. 199
Page 367 of 513
PDF/HTML Page 400 of 546
single page version
nirmamapaNe rahI sthit A parivarju.n Chu.n hu.n mamatvane. 200
’’’’
’’
mokShamArgako, jisame.nse
[j~nAtvA ] jAnakar [nirmamatve upasthitaH ] mai.n nirmamatvame.n sthit rahatA huA [mamatA.n
parivarjayAmi ] mamatAkA parityAg karatA hU.N