Pravachansar-Hindi (itrans transliteration). Charananuyogasuchak chulikA; Acharan pragnyapan; Gatha: 201-209.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 21 of 28

 

Page 368 of 513
PDF/HTML Page 401 of 546
single page version

ahameSh mokShAdhikArI j~nAyakasvabhAvAtmatattvaparij~nAnapurassaramamatvanirmamatvahAnopAdAn- vidhAnen kR^ityAntarasyAbhAvAtsarvArambheN shuddhAtmani pravarte . tathA hiaha.n hi tAvat j~nAyak ev svabhAven kevalaj~nAyakasya cha sato mam vishvenApi sahajaj~neyaj~nAyakalakShaN ev sambandhaH, na punaranye svasvAmilakShaNAdayaH sambandhAH . tato mam na kvachanApi mamatva.n, sarvatra nirmamatvamev . athaikasya j~nAyakabhAvasya samastaj~neyabhAvasvabhAvatvAt protkIrNalikhitanikhAt- kIlitamajjitasamAvartitapratibimbitavattatra kramapravR^ittAnantabhUtabhavadbhAvivichitraparyAyaprAgbhAramagAdh- svabhAva.n gambhIra.n samastamapi dravyajAtamekakShaN ev pratyakShayanta.n j~neyaj~nAyakalakShaNasambandhasyA- nirvANamArgAy cha . tato.avadhAryate ayamev mokShamArgo, nAnya iti ..199.. ath ‘uvasa.npayAmi samma.n jatto NivvANasa.npattI’ ityAdi pUrvapratij~nA.n nirvAhayan svayamapi mokShamArgapariNati.n svIkarotIti pratipAdayatitamhA yasmAtpUrvokta shuddhAtmopalambhalakShaNamokShamArgeN jinA jinendrAH shramaNAshcha siddhA jAtAstasmAdahamapi tah tathaiv tenaiv prakAreN jANittA j~nAtvA . kam . appANa.n nijaparamAtmAnam . ki.nvishiShTam . jANaga.n j~nAyaka.n kevalaj~nAnAdyanantaguNasvabhAvam . ken kR^itvA j~nAtvA . sabhAveN samasta- rAgAdivibhAvarahitashuddhabuddhaikasvabhAven . pashchAt ki.n karomi . parivajjAmi pari samantAdvarjayAmi . kAm . mamatti.n samastasachetanAchetanamishraparadravyasa.nbandhinI.n mamatAm . katha.nbhUtaH san . uvaTThido upasthitaH pariNataH . kva . Nimmamattamhi samastaparadravyamamakArAha.nkArarahitatven nirmamatvalakShaNe paramasAmyAbhidhAne vItarAg- chAritre tatpariNatanijashuddhAtmasvabhAve vA . tathAhiaha.n tAvatkevalaj~nAnadarshanasvabhAvatven j~nAyakaik- Ta~N.hkotkIrNasvabhAvaH . tathAbhUtasya sato mam na kevala.n svasvAmyAdayaH paradravyasa.nbandhA na santi, nishchayen

TIkA :mai.n yah mokShAdhikArI, j~nAyakasvabhAvI Atmatattvake parij~nAnapUrvak mamatvakI tyAgarUp aur nirmamatvakI grahaNarUp vidhike dvArA sarva Arambha (udyam) se shuddhAtmAme.n pravR^itta hotA hU.N, kyo.nki anya kR^ityakA abhAv hai . (arthAt dUsarA kuCh bhI karane yogya nahI.n hai .) vah isaprakAr hai (arthAt mai.n isaprakAr shuddhAtmAme.n pravR^itta hotA hU.N) : pratham to mai.n svabhAvase j~nAyak hI hU.N; keval j~nAyak honese merA vishva (samasta padArtho.n) ke sAth bhI sahaj j~neyaj~nAyakalakShaN sambandha hI hai, kintu anya svasvAmilakShaNAdi sambandha nahI.n hai.n; isaliye merA kisIke prati mamatva nahI.n hai, sarvatra nirmamatva hI hai . ab, ek j~nAyakabhAvakA samasta j~neyo.nko jAnanekA svabhAv honese, kramashaH pravartamAn, ananta, bhUt vartamAnbhAvI vichitra paryAyasamUhavAle, 1agAdhasvabhAv aur gambhIr aise samasta dravyamAtrakomAno.n ve dravya j~nAyakame.n utkIrNa ho gaye ho.n, chitrit ho gae ho.n, bhItar ghus gaye ho.n, kIlit ho gaye ho.n, DUb gaye ho.n, samA gaye ho.n, pratibimbit hue ho.n, isaprakAr

1. jinakA svabhAv agAdh hai aur jo ga.nbhIr hai.n aise samasta dravyo.nko bhUt, vartamAn tathA bhAvIkAlake kramase honevAlI, anek prakArakI ananta paryAyo.nse yukta ek samayame.n hI pratyakSha jAnanA AtmAkA svabhAv hai .


Page 369 of 513
PDF/HTML Page 402 of 546
single page version

nivAryatvenAshakyavivechanatvAdupAttavaishvarUpyamapi sahajAnantashaktij~nAyakasvabhAvenaikyarUpyamanujjhanta- mAsa.nsAramanayaiv sthityA sthita.n mohenAnyathAdhyavasyamAna.n shuddhAtmAnameSh mohamutkhAy yathAsthit- mevAtiniHprakampaH sampratipadye . svayamev bhavatu chAsyaiva.n darshanavishuddhimUlayA samyagj~nAnopayukta- tayAtyantamavyAbAdharatatvAtsAdhorapi sAkShAtsiddhabhUtasya svAtmanastathAbhUtAnA.n paramAtmanA.n cha nityamev tadekaparAyaNatvalakShaNo bhAvanamaskAraH ..200.. j~neyaj~nAyakasa.nbandho nAsti . tataH kAraNAtsamastaparadravyamamatvarahito bhUtvA paramasAmyalakShaNe nij- shuddhAtmani tiShThAmIti . ki.nch ‘uvasa.npayAmi samma.n’ ityAdisvakIyapratij~nA.n nirvAhayansvayamapi mokShamArga- pariNati.n svIkarotyeva.n yadukta.n gAthApAtanikAprArambhe ten kimukta.n bhavatiye tA.n pratij~nA.n gR^ihItvA siddhi.n gatAstairev sA pratij~nA vastuvR^ittyA samApti.n nItA . kundakundAchAryadevaiH punarj~nAnadarshanAdhikAradvayarUp- granthasamAptirUpeN samApti.n nItA, shivakumAramahArAjen tu tadgranthashravaNen cha . kasmAditi chet . ye mokSha.n gatAsteShA.n sA pratij~nA paripUrNA jAtA, na chaiteShAm . kasmAt . charamadehatvAbhAvAditi ..200.. eva.n j~nAnadarshanAdhikArasamAptirUpeN chaturthasthale gAthAdvaya.n gatam .

eva.n nijashuddhAtmabhAvanArUpamokShamArgeN ye siddhi.n gatA ye cha tadArAdhakAsteShA.n darshanAdhi- kArApekShayAvasAnama~N.hgalArtha.n granthAtpekShayA madhyama~N.hgalArtha.n cha tatpadAbhilAShI bhUtvA namaskAra.n karoti ek kShaName.n hI jo (shuddhAtmA) pratyakSha karatA hai, 1j~neyaj~nAyakalakShaN sa.nba.ndhakI anivAryatAke kAraN j~neyj~nAyakako bhinna karanA ashakya honese vishvarUpatAko prApta hone par bhI jo (shuddhAtmA) sahaj anantashaktivAle j~nAyakasvabhAvake dvArA ekarUpatAko nahI.n Cho.DtA, jo anAdi sa.nsArase isI sthitime.n (j~nAyak bhAvarUp hI) rahA hai aur jo mohake dvArA dUsare rUpame.n jAnAmAnA jAtA hai us shuddhAtmAko yah mai.n mohako ukhA.D.h.h phe.n kakar, atiniShkampa rahatA huA yathAsthit (jaisAkA taisA) hI prApta karatA hU.N .

isaprakAr darshanavishuddhi jisakA mUl hai aisI, samyagj~nAname.n upayuktatAke kAraN atyanta avyAbAdh (nirvighna) lInatA honese, sAdhu hone par bhI sAkShAt siddhabhUt aisA yah nij AtmAko tathA tathAbhUt (siddhabhUt) paramAtmAo.nko, 2usIme.n ekaparAyaNatA jisakA lakShaN hai aisA bhAvanamaskAr sadA hI 3svayamev ho ..200.. pra. 47

1. j~neyaj~nAyakasvarUp sambandha TAlA nahI.n jA sakatA, isaliye yah ashakya hai ki j~ney j~nAyakame.n j~nAt na ho.n, isaliye AtmA mAno.n samasta dravyarUpatAko prApta hotA hai .

2. usIme.n = namaskAr karane yogya padArthame.n; bhAvyame.n . [mAtra bhAvyame.n hI parAyaN, ekAgra, lIn honA bhAvanamaskAr lakShaN hai .]]

3. svayamev = [AchAryadev shuddhAtmAme.n lIn hote hai.n isaliye svayamev bhAvanamaskAr ho jAtA hai .]]


Page 370 of 513
PDF/HTML Page 403 of 546
single page version

(shAlinI Cha.nd)
jaina.n j~nAna.n j~neyatattvapraNetR^i
sphIta.n shabdabrahma samyagvigAhya
.
sa.nshuddhAtmadravyamAtraikavR^ittyA
nitya.n yuktaiH sthIyate.asmAbhirevam
..10..
(shAlinI Cha.nd)
j~neyIkurvanna.njasAsImavishva.n
j~nAnIkurvan j~neyamAkrAntabhedam
.
AtmIkurvan j~nAnamAtmAnyabhAsi
sphU rjatyAtmA brahma sampadya sadyaH
..11..
da.nsaNasa.nsuddhANa.n sammaNNANovajogajuttANa.n .
avvAbAdharadANa.n Namo Namo siddhasAhUNa.n ..“14..

Namo Namo namo namaH . punaH punarnamaskaromIti bhakti prakarSha.n darshayati . kebhyaH . siddhasAhUNa.n siddhasAdhubhyaH . siddhashabdavAchyasvAtmopalabdhilakShaNArhatsiddhebhyaH, sAdhushabdavAchyamokShasAdhakAchAryo- pAdhyAyasAdhubhyaH . punarapi katha.nbhUtebhyaH . da.nsaNasa.nsuddhANa.n mUDhatrayAdipa~nchavi.nshatimalarahitasamyagdarshan- sa.nshuddhebhyaH . punarapi katha.nbhUtebhyaH . sammaNNANovajogajuttANa.n sa.nshayAdirahita.n samyagj~nAna.n, tasyopayogaH samyagj~nAnopayogaH, yogo nirvikalpasamAdhirvItarAgachAritramityarthaH, tAbhyA.n yuktAH samyagj~nAnopayog- yuktAstebhyaH . punashcha ki.nrUpebhyaH. avvAbAdharadANa.n samyagj~nAnAdibhAvanotpannAvyAbAdhAnantasukh- ratebhyashcha ..“ “ “ “ “

14.. iti namaskAragAthAsahitasthalachatuShTayen chaturthavisheShAntarAdhikAraH samAptaH . eva.n

[ab shlok dvArA jinendrokta shabdabrahmake samyak abhyAsakA phal kahA jAtA hai ]

artha :isaprakAr j~neyatattvako samajhAnevAle jain j~nAname.nvishAl shabdabrahmame.n samyaktayA avagAhan karake (DubakI lagAkar, gaharAIme.n utarakar, nimagna hokar) ham mAtra shuddhaAtmadravyarUp ek vR^ittise (pariNatise) sadA yukta rahate hai.n ..10..

[ab shlokake dvArA muktAtmAke j~nAnakI mahimA gAkar j~neyatattvapraj~nApanAdhikArakI pUrNAhUti kI jA rahI hai . ] :

artha :AtmA brahmako (paramAtmatvako, siddhatvako) shIghra prApta karake, asIm (ananta) vishvako shIghratAme.n (ek samayame.n) j~neyarUp karatA huA, bhedo.nko prApta j~neyo.nko j~nAnarUp karatA huA (anek prakArake j~neyo.nko j~nAname.n jAnatA huA) aur svaparaprakAshak j~nAnako AtmArUp karatA huA, pragaTdaidIpyamAn hotA hai ..11..


Page 371 of 513
PDF/HTML Page 404 of 546
single page version

(vasa.ntatilakA Cha.nd)
dravyAnusAri charaNa.n charaNAnusAri
dravya.n mitho dvayamida.n nanu savyapekSham
.
tasmAnmumukShuradhirohatu mokShamArga.n
dravya.n pratItya yadi vA charaNa.n pratItya
..12..

iti tattvadIpikAyA.n pravachanasAravR^ittau shrImadamR^itachandrasUrivirachitAyA.n j~neyatattvapraj~nApano nAm dvitIyaH shrutaskandhaH samAptaH ..2.. ‘atthittaNichChidassa hi’ ityAdyekAdashagAthAparyanta.n shubhAshubhashuddhopayogatrayamukhyatven prathamo visheShAntarAdhikArastadanantara.n ‘apadeso paramANU padesametto ya’ ityAdigAthAnavakaparyanta.n pudgalAnA.n parasparabandhamukhyatven dvitIyo visheShAntarAdhikArastataH para.n ‘arasamarUva.n’ ityAdyekonavi.nshatigAthAparyanta.n jIvasya pudgalakarmaNA sah bandhamukhyatven tR^itIyo visheShAntarAdhikArastatashcha ‘Na chayadi jo du mamatti.n’ ityAdidvAdashagAthAparyanta.n visheShabhedabhAvanAchUlikAvyAkhyAnarUpashchaturtho visheShAntarAdhikAr ityekAdhik- pa~nchAshadgAthAbhirvisheShAntarAdhikArachatuShTayen visheShabhedabhAvanAbhidhAnashchaturtho.antarAdhikAraH samAptaH .

iti shrIjayasenAchAryakR^itAyA.n tAtparyavR^ittau ‘tamhA tassa NamAi.n’ ityAdipa~nchatri.nshadgAthAparyanta.n sAmAnyaj~neyavyAkhyAna.n, tadanantara.n ‘davva.n jIva.n’ ityAdyekonavi.nshatigAthAparyanta.n jIvapudgaladharmAdibheden visheShaj~neyavyAkhyAna.n, tatashcha ‘sapadesehi.n samaggo’ ityAdigAthAShTakaparyanta.n sAmAnyabhedabhAvanA, tataH para.n ‘atthittaNichChidassa hi’ ityAdyekAdhik pa~nchAshadgAthAparyanta.n visheShabhedabhAvanA chetyantarAdhikArachatuShTayen trayodashAdhikashatagAthAbhiH samyagdarshanAdhikArnAmA j~neyAdhikArAparasa.nj~no dvitIyo mahAdhikAraH samAptaH ..2..

[ab shlok dvArA, dravya aur charaNakA sa.nba.ndh batalAkar, j~neyatattvapraj~nApan nAmak dvitIyAdhikArakI aur charaNAnuyogasUchak chUlikA nAmak tR^itIyAdhikArakI sa.ndhi batalAI jAtI hai . ] :

artha :charaN dravyAnusAr hotA hai aur dravya charaNAnusAr hotA haiisaprakAr ve dono.n paraspar apekShAsahit hai.n; isaliye yA to dravyakA Ashray lekar athavA to charaNakA Ashray lekar mumukShu (j~nAnI, muni) mokShamArgame.n ArohaN karo .

isaprakAr (shrImadbhagavatkundakundAchAryadev praNIt) shrI pravachanasAr shAstrakI shrImadamR^itachandrAchAryadevavirachit tatvadIpikAnAmak TIkAkA yah ‘j~neyatattvapraj~nApan’ nAmak dvitIyashrutaska.ndh (kA bhAShAnuvAd) samApta huA .


Page 372 of 513
PDF/HTML Page 405 of 546
single page version

3
charaNAnuyogasUchak chUlikA

ath pareShA.n charaNAnuyogasUchikA chUlikA .

tatra
dravyasya siddhau charaNasya siddhiH
dravyasya siddhishcharaNasya siddhau .
buddhveti karmAviratAH pare.api
dravyAviruddha.n charaNa.n charantu
..13..
iti charaNAcharaNe parAn prayojayati

kArya.n pratyatraiv granthaH samApta iti j~nAtavyam . kasmAditi chet . ‘uvasa.npayAmi samma.n’ iti pratij~nAsamApteH . ataHpara.n yathAkrameN saptAdhikanavatigAthAparyanta.n chUlikArUpeN chAritrAdhikAravyAkhyAna.n prArabhyate . tatra tAvadutsargarUpeN chAritrasya sa.nkShepavyAkhyAnam . tadanantaramapavAdarUpeN tasyaiv chAritrasya vistaravyAkhyAnam . tatashcha shrAmaNyAparanAmamokShamArgavyAkhyAnam . tadanantara.n shubhopayogavyAkhyAn- mityantarAdhikArachatuShTaya.n bhavati . tatrApi prathamAntarAdhikAre pa~ncha sthalAni . ‘eva.n paNamiy siddhe’ ityAdigAthAsaptaken dIkShAbhimukhapuruShasya dIkShAvidhAnakathanamukhyatayA prathamasthalam . ataHpara.n ‘vadasamidi.ndiy’ ityAdi mUlaguNakathanarUpeN dvitIyasthale gAthAdvayam . tadanantara.n guruvyavasthAj~nApanArtha.n

ab dUsaro.nko charaNAnuyogakI sUchak 1chUlikA hai .

[usame.n, pratham shrI amR^itachandrAchAryadev shlokake dvArA ab isAgAmI gAthAkI utthAnikA karate hai.n . ]

[artha : ] dravyakI siddhime.n charaNakI siddhi hai, aur charaNakI siddhime.n dravyakI siddhi

yah jAnakar, karmo.nse (shubhAshubh bhAvo.nse) avirat dUsare bhI, dravyase aviruddha charaN

(chAritra)kA AcharaN karo .

isaprakAr (shrImad bhagavatkundakundAchAryadev is AgAmI gAthAke dvArA) dUsaro.nko charaN (chAritra)ke AcharaN karaneme.n yukta karate (jo.Dte) hai.n . inDDaDDadravajrA Cha.nd

karanA yA dono.nkA yathAyogya vyAkhyAn karanA .

1. chUlikA = jo shAstrame.n nahI.n kahA gayA hai usakA vyAkhyAn karanA, athavA kahe gaye kA visheSh vyAkhyAn


Page 373 of 513
PDF/HTML Page 406 of 546
single page version

‘es surAsuramaNusi.ndava.ndida.n dhodaghAikammamala.n . paNamAmi vaDDhamANa.n tittha.n dhammassa kattAra.n .. sese puN titthayare sasavvasiddhe visuddhasabbhAve . samaNe ya NANada.nsaNacharittatav- vIriyAyAre .. te te savve samaga.n samaga.n pattegamev pattega.n . va.ndAmi ya vaTTa.nte araha.nte mANuse khette ..

eva.n paNamiy siddhe jiNavaravasahe puNo puNo samaNe .
paDivajjadu sAmaNNa.n jadi ichChadi dukkhaparimokkha.n ..201..

‘li.ngaggahaNe’ ityAdi ekA gAthA, tathaiv prAyashchittakathanamukhyatayA ‘payadamhi’ ityAdi gAthAdvayamiti samudAyen tR^itIyasthale gAthAtrayam . athAchArAdishAstrakathitakrameN tapodhanasya sa.nkShepasamAchArakathanArtha.n ‘adhivAse va’ ityAdi chaturthasthale gAthAtrayam . tadanantara.n bhAvahi.nsAdravyahi.nsAparihArArtha.n ‘apayattA vA chariyA’ ityAdi pa~nchamasthale sUtraShaTkamityekavi.nshatigAthAbhiH sthalapa~nchaken prathamAntarAdhikAre samudAyapAtanikA . tadyathAathAsannabhavyajIvA.nshchAritre prerayatipaDivajjadu pratipadyatA.n svIkarotu . kim . sAmaNNa.n shrAmaNya.n chAritram . yadi kim . ichChadi jadi dukkhaparimokkha.n yadi chet duHkhaparimokShamichChati . sa kaH kartA . pareShAmAtmA . katha.n pratipadyatAm . eva.n eva.n pUrvoktaprakAreN ‘es surAsuramaNusi.nd’ ityAdigAthApa~nchaken pa~nchaparameShThinamaskAra.n kR^itvA mamAtmanA duHkhamokShArthinAnyaiH pUrvoktabhavyairvA yathA tachchAritra.n pratipanna.n tathA pratipadyatAm . ki.n kR^itvA pUrvam . paNamiy praNamya . kAn . siddhe a~n~nanapAdukAdisiddhivilakShaNasvAtmopalabdhisiddhisametasiddhAn . jiNavaravasahe sAsAdanAdikShIN-

[ab gAthAke prAra.nbh karanese pUrva usakI sa.ndhike liye shrI amR^itachandrAchAryadevane pa.nch parameShThIko namaskAr karaneke liye nimnaprakArase j~nAnatattvapraj~nApan adhikArakI pratham tIn gAthAye.n likhI hai.n :

‘‘es surAsuramaNusi.ndava.ndida.ndhodaghAikammamala.n .
paNamAmi vaDDhamANa.n tittha.n dhammassa kattAra.n ..
sese puN titthayare sasavvasiddhe visuddhasabbhAve .
samaNe ya NANada.nsaNacharittatavavIriyAyAre ..
te te savve samaga.n samaga.n pattegamev pattega.n .
va.ndAmi ya vaTTa.nte araha.nte mANuse khette ..’’

[ab, is adhikArakI gAthA prAra.nbh karate hai.n : ]

e rIt praNamI siddha, jinavaravR^iShabh, munine pharI pha rI,
shrAmaNya a.ngIkR^it karo, abhilASh jo dukhamuktinI. 201.

Page 374 of 513
PDF/HTML Page 407 of 546
single page version

eva.n praNamya siddhAn jinavaravR^iShabhAn punaH punaH shramaNAn .
pratipadyatA.n shrAmaNya.n yadIchChati duHkhaparimokSham ..201..

yathA mamAtmanA duHkhamokShArthinA, ‘kichchA araha.ntANa.n siddhANa.n tah Namo gaNaharANa.n . ajjhAvayavaggANa.n sAhUNa.n chev savvesi.n .. tesi.n visuddhada.nsaNaNANapahANAsama.n samAsejja . uvasa.npayAmi samma.n jatto NivvANasa.npattI ..’ iti arhatsiddhAchAryopAdhyAyasAdhUnA.n praNati- vandanAtmakanamaskArapuraHsara.n vishuddhadarshanaj~nAnapradhAna.n sAmyanAm shrAmaNyamavAntaragranthasandarbhobhay- sambhAvitasausthitya.n svaya.n pratipanna.n, pareShAmAtmApi yadi duHkhamokShArthI tathA tatpratipadyatAm . yathAnubhUtasya tatpratipattivartmanaH praNetAro vayamime tiShThAm iti ..201.. kaShAyAntA ekadeshajinA uchyante, sheShAshchAnAgArakevalino jinavarA bhaNyante, tIrtha.nkaraparamadevAshcha jinavaravR^iShabhA iti, tAn jinavaravR^iShabhAn . na kevala.n tAn praNamya, puNo puNo samaNe chichchamatkAramAtra- nijAtmasamyakshraddhAnaj~nAnAnuShThAnarUpanishchayaratnatrayAcharaNapratipAdanasAdhakatvodyatAn shramaNashabdavAchyAnA- chAryopAdhyAyasAdhU.nshcha punaH punaH praNamyeti . ki.nch pUrva.n granthaprArambhakAle sAmyamAshrayAmIti

anvayArtha :[yadi duHkhaparimokSham ichChati ] yadi duHkho.nse parimukta honekI (ChuTakArA pAnekI) ichChA ho to, [eva.n ] pUrvokta prakArase (j~nAnatattvapraj~nApanakI pratham tIn gAthAo.nke anusAr) [punaH punaH ] bAra.nbAr [siddhAn ] siddho.nko, [jinavaravR^iShabhAn ] jinavaravR^iShabho.nko (-arhanto.nko) tathA [shramaNAn ] shramaNo.nko [praNamya ] praNAm karake, [shrAmaNya.n pratipadyatAm ] (jIv) shrAmaNyako a.ngIkAr karo ..201..

TIkA :jaise duHkho.nse mukta honeke arthI mere AtmAne1‘‘kichchA araha.ntANa.n siddhANa.n tah Namo gaNaharANa.n . ajjhAvayavaggANa.n sAhUNa.n chev savvesi.n .. tesi.n visuddhada.nsaNaNANapahANAsama.n samAsejja . uvasa.npayAmi samma.n jatto NivvANasa.npattI .’’ isaprakAr arhanto.n, siddho.n, AchAryo.n, upAdhyAyo.n tathA sAdhuo.nko 2praNAmva.ndanAtmak namaskArapUrvak (j~nAnatattvapraj~nApan aur j~neyatattvapraj~nApan nAmak) do adhikAro.nkI rachanA dvArA susthitapan huA hai usesvaya.n a.ngIkAr kiyA, usIprakAr dUsaro.nkA AtmA bhI, yadi duHkho.nse mukta honekA arthI (ichChuk) ho to, use a.ngIkAr kare . us (shrAmaNya) ko a.ngIkAr karanekA jo

3vishuddhadarshanaj~nAnapradhAn sAmyanAmak shrAmaNyakojisakA is gra.nthame.n kahe hue

4yathAnubhUt mArga hai usake praNetA ham yah kha.De hai.n ..201..

1. yah, j~nAnatattvapraj~nApanakI chauthI aur pA.NchavI gAthAye.n hai.n .

2. namaskAr praNAmva.ndanamay hai . (visheShake liye dekho pR^iShTha 4 kA phu TanoT)

3. vishuddhadarshanaj~nAnapradhAn = jisame.n vishuddha darshan aur j~nAn pradhAn hai aisA . [sAmya nAmak shrAmaNyame.n vishuddha darshan aur j~nAn pradhAn hai .] 4. yathAnubhUt = jaisA (hamane) anubhav kiyA hai vaisA .


Page 375 of 513
PDF/HTML Page 408 of 546
single page version

ath shramaNo bhavitumichChan pUrva.n ki.n ki.n karotItyupadishati
ApichCha ba.ndhuvagga.n vimochido gurukalattaputtehi.n .
Asijja NANada.nsaNacharittatavavIriyAyAra.n ..202..
ApR^ichChay bandhuvarga.n vimochito gurukalatraputraiH .
AsAdya j~nAnadarshanachAritratapovIryAchAram ..202..

yo hi nAm shramaNo bhavitumichChati sa pUrvamev bandhuvargamApR^ichChate, gurukalatraputrebhya AtmAna.n vimochayati, j~nAnadarshanachAritratapovIryAchAramAsIdati . tathA hieva.n bandhuvarga- mApR^ichChate, aho ida.njanasharIrabandhuvargavartin AtmAnaH, asya janasya AtmA na ki.nchanApi yuShmAka.n bhavatIti nishchayen yUya.n jAnIt; tat ApR^iShTA yUya.n; ayamAtmA adyodbhinnaj~nAnajyotiH shivakumAramahArAjanAmA pratij~nA.n karotIti bhaNitam, idAnI.n tu mamAtmanA chAritra.n pratipannamiti pUrvAparavirodhaH . parihAramAhgranthaprArambhAtpUrvamev dIkShA gR^ihItA tiShThati, para.n ki.ntu granthakaraNavyAjen kvApyAtmAna.n bhAvanApariNata.n darshayati, kvApi shivakumAramahArAja.n, kvApyanya.n bhavyajIva.n vA . ten kAraNenAtra granthe puruShaniyamo nAsti, kAlaniyamo nAstItyabhiprAyaH ..201.. ath shramaNo bhavitumichChanpUrva.n kShamitavya.n karoti‘uvaThThido hodi so samaNo’ ityagre ShaShThagAthAyA.n yadvayAkhyAna.n tiShThati tanmanasi dhR^itvA pUrva.n ki.n kR^itvA shramaNo bhaviShyatIti vyAkhyAtiApichCha ApR^ichChay pR^iShTavA . kam .

ab, shramaN honekA ichChuk pahale kyAkyA karatA hai usakA upadesh karate hai.n :

anvayArtha :(shrAmaNyArthI) [bandhuvargam ApR^ichChya ] ba.ndhuvargase vidA mA.Ngakar [gurukalatraputraiH vimochitaH ] ba.Do.nse, strI aur putrase mukta kiyA huA [j~nAnadarshanachAritratapovIryAchAram AsAdya ] j~nAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr aur vIryAchArako a.ngIkAr karake........ ..202..

TIkA :jo shramaN honA chAhatA hai, vah pahale hI ba.ndhuvargase (sagesa.nba.ndhiyo.nse) vidA mA.NgatA hai, gurujano.n (ba.Do.n) se, strI aur putro.nse apaneko Chu.DAtA hai, j~nAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr tathA vIryAchArako a.ngIkAr karatA hai . vah isaprakAr hai :

ba.ndhuvargase isaprakAr vidA letA hai :aho ! is puruShake sharIrake ba.ndhuvargame.n pravartamAn AtmAo ! is puruShakA AtmA ki.nchitmAtra bhI tumhArA nahI.n hai,isaprakAr tum nishchayase

ba.ndhujanonI vidAy laI, strIputravaDIlothI ChUTI,
dR^igj~nAntapchAritravIryAchAr a.ngIkR^it karI. 202.

Page 376 of 513
PDF/HTML Page 409 of 546
single page version

AtmAnamevAtmano.anAdibandhumupasarpati . aho ida.njanasharIrajanakasyAtman, aho ida.njanasharIr- jananyA Atman, asya janasyAtmA na yuvAbhyA.n janito bhavatIti nishchayen yuvA.n jAnIta.n; tat imamAtmAna.n yuvA.n vimu.nchatam; ayamAtmA adyodbhinnaj~nAnajyotiH AtmAnamevAtmano- .anAdijanakamupasarpati . aho ida.njanasharIraramaNyA Atman, asya janasyAtmAna.n na tva.n ramay- sIti nishchayen tva.n jAnIhi; tat imamAtmAna.n vimu.nch; ayamAtmA adyodbhinnaj~nAnajyotiH svAnubhUtimevAtmano.anAdiramaNImupasarpati . aho ida.njanasharIraputrasyAtman, asya janasyAtmano na tva.n janyo bhavasIti nishchayen tva.n jAnIhi; tat imamAtmAna.n vimu.nch; ayamAtmA adyodbhinnaj~nAnajyotiH AtmAnamevAtmano.anAdijanyamupasarpati . eva.n gurukalatraputrebhya AtmAna.n ba.ndhuvagga.n bandhuvarga.n gotram . tataH katha.nbhUto bhavati . vimochido vimochitastyakto bhavati . kaiH kartR^ibhUtaiH . gurukalattaputtehi.n pitR^imAtR^ikalatraputraiH . punarapi ki.n kR^itvA shramaNo bhaviShyati . Asijja AsAdya Ashritya . kam . NANada.nsaNacharittatavavIriyAyAra.n j~nAnadarshanachAritratapovIryAchAramiti . ath vistaraHaho bandhuvarga- pitR^imAtR^ikalatraputrAH, aya.n madIyAtmA sA.npratamudbhinnaparamavivekajyotissan svakIyachidAnandaikasvabhAva.n paramAtmAnamev nishchayanayenAnAdibandhuvarga.n pitara.n mAtara.n kalatra.n putra.n chAshrayati, ten kAraNen mA.n mu~nchat yUyamiti kShamitavya.n karoti . tatashcha ki.n karoti . paramachaitanyamAtranijAtmatattvasarvaprakAropAdey- ruchiparichChittinishchalAnubhUtisamastaparadravyechChAnivR^ittilakShaNatapashcharaNasvashaktyanavagUhanavIryAchArarUpa.n jAno . isaliye mai.n tumase vidA letA hU.N . jise j~nAnajyoti pragaT huI hai aisA yah AtmA Aj apane AtmArUpI apane anAdiba.ndhuke pAs jA rahA hai .

aho ! is puruShake sharIrake janak (pitA)ke AtmA ! aho ! is puruShake sharIrakI jananI (mAtA) ke AtmA ! is puruShakA AtmA tumhAre dvArA janit (utpanna) nahI.n hai, aisA tum nishchayase jAno . isaliye tum is AtmAko Cho.Do . jise j~nAnajyoti pragaT huI hai aisA yah AtmA Aj AtmArUpI apane anAdijanakake pAs jA rahA hai . aho ! is puruShake sharIrakI ramaNI (strI)ke AtmA ! tU is puruShake AtmAko ramaN nahI.n karAtA, aisA tU nishchayase jAn . isaliye tU is AtmAko Cho.D.h.h . jise j~nAnajyoti pragaT huI hai aisA yah AtmA Aj apanI svAnubhUtirUpI anAdiramaNIke pAs jA rahA hai . aho ! is puruShake sharIrake putra AtmA ! tU is puruShake AtmAkA janya (utpanna kiyA gayAputra) nahI.n hai, aisA tU nishchayase jAn . isaliye tU is AtmAko Cho.D.h.h . jise j~nAnajyoti pragaT huI hai aisA yah AtmA Aj AtmArUpI apane anAdi janyake pAs jA rahA hai .isaprakAr ba.Do.nse, strIse aur putrase apaneko Chu.DAtA hai .

(yahA.N aisA samajhanA chAhiye ki jo jIv muni honA chAhatA hai vah kuTumbase sarvaprakArase virakta hI hotA hai . isaliye kuTumbakI sammatise hI muni honekA niyam nahI.n hai . isaprakAr kuTumbake bharose rahane par to, yadi kuTumba kisIprakArase sammati hI nahI.n de to muni hI nahI.n


Page 377 of 513
PDF/HTML Page 410 of 546
single page version

vimochayati . tathA aho kAlavinayopadhAnabahumAnAnihnavArthavya.njanatadubhayasampannatvalakShaN- j~nAnAchAr, na shuddhasyAtmanastvamasIti nishchayen jAnAmi, tathApi tvA.n tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhamAtmAnamupalabhe . aho niHsha.nki tatvaniHkA.nkShitatvanirvichikitsatvanirmUDh- dR^iShTitvopabR^i.nhaNasthitikaraNavAtsalyaprabhAvanAlakShaNadarshanAchAr, na shuddhasyAtmanastvamasIti nishchayen jAnAmi, tathApi tvA.n tAvadAsIdAmi yAvat tvatprasAdAt shuddhamAtmAnamupalabhe . aho mokShamArgapravR^ittikAraNapa.nchamahAvratopetakAyavA~N.hmanoguptIryAbhAShaiShaNAdAnanikShepaNapratiShThApanasamiti- lakShaNachAritrAchAr, na shuddhasyAtmanastvamasIti nishchayen jAnAmi, tathApi tvA.n tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhamAtmAnamupalabhe . aho anashanAvamaudaryavR^ittiparisa.nkhyAnarasaparityAg- viviktashayyAsanakAyakleshaprAyashchittavinayavaiyAvR^ittyasvAdhyAyadhyAnavyutsargalakShaNatapaAchAr, na nishchayapa~nchAchAramAchArAdicharaNagranthakathitatatsAdhakavyavahArapa~nchAchAra.n chAshrayatItyarthaH . atra yadgotrAdibhiH sah kShamitavyavyAkhyAna.n kR^ita.n tadatrAtiprasa.nganiShedhArtham . tatra niyamo nAsti . kathamiti chet . pUrvakAle prachureN bharatasagararAmapANDavAdayo rAjAn ev jinadIkShA.n gR^ihNanti, tatparivAramadhye yadA ko.api mithyAdR^iShTirbhavati tadA dharmasyopasarga.n karotIti . yadi punaH ko.api manyate gotrasammata.n kR^itvA huA jA sakegA . isaprakAr kuTumbako sammat karake hI munitvake dhAraN karanekA niyam na hone par bhI, kuCh jIvo.nke muni honese pUrva vairAgyake kAraN kuTumbako samajhAnekI bhAvanAse pUrvokta prakArake vachan nikalate hai.n . aise vairAgyake vachan sunakar, kuTumbame.n yadi koI alpasa.nsArI jIv ho to vah bhI vairAgyako prApta hotA hai .)

(ab nimna prakArase pa.nchAchArako a.ngIkAr karatA hai :) (jisaprakAr ba.ndhuvargase vidA lI, apaneko ba.Do.nse, strI aur putrase Chu.DAyA) usIprakAraho kAl, vinay, upadhAn, bahumAn, anihnav, artha, vya.njan aur tadubhayasa.npanna j~nAnAchAr ! mai.n yah nishchayase jAnatA hU.N ki ‘tU shuddhAtmAkA nahI.n hai; tathApi mai.n tujhe tab tak a.ngIkAr karatA hU.N jab tak ki tere prasAdase shuddhAtmAko upalabdha kar lU.N . aho niHsha.nkitatva, nikA.nkShitatva, nirvichikitsatva, nirmUDhadR^iShTitva, upabR^i.nhaN, sthitikaraN, vAtsalya aur prabhAvanAsvarUp darshanAchAr . mai.n yah nishchayase jAnatA hU.N ki tU shuddhAtmAkA nahI.n hai, tathApi tujhe tab tak a.ngIkAr karatA hU.N jab tak ki tere prasAdase shuddhAtmAko upalabdha kar lU.N . aho, mokShamArgame.n pravR^ittike kAraNabhUt, pa.nchamahAvratasahit kAyvachanmanagupti aur IryAbhAShA eShaNAdAnanikShepaNpratiShThApanasamitisvarUp chAritrAchAr ! mai.n yah nishchayase jAnatA hU.N ki tU shuddhAtmAkA nahI.n hai, tathApi tujhe tab tak a.ngIkAr karatA hU.N jab tak ki tere prasAdase shuddhAtmAko upalabdha kar lU.N . aho anashan, avamaudarya, vR^ittiparisa.nkhyAn, rasaparityAg, vivikta પ્ર. ૪૮


Page 378 of 513
PDF/HTML Page 411 of 546
single page version

shuddhasyAtmanastvamasIti nishchayen jAnAmi, tathApi tvA.n tAvadAsIdAmi yAvat tvatprasAdAt shuddhamAtmAnamupalabhe . aho samastetarAchArapravartakasvashaktyanigUhanalakShaNavIryAchAr, na shuddha- syAtmanastvamasIti nishchayen jAnAmi, tathApi tvA.n tAvadAsIdAmi yAvattvatprasAdAt shuddhamA- tmAnamupalabhe . eva.n j~nAnadarshanachAritratapovIryAchAramAsIdati cha ..202.. pashchAttapashcharaNa.n karomi tasya prachureN tapashcharaNamev nAsti, kathamapi tapashcharaNe gR^ihIte.api yadi gotrAdi- mamatva.n karoti tadA tapodhan ev na bhavati . tathAchokta m‘‘jo sakalaNayararajja.n puvva.n chaiUN kuNai ya mamatti.n . so Navari li.ngadhArI sa.njamasAreN NissAro’’ ..202.. ath jinadIkShArthI bhavyo jainAchArya- mAshrayatisamaNa.n nindAprasha.nsAdisamachittatven pUrvasUtroditanishchayavyavahArapa~nchAchArasyAcharaNAchAraN- pravINatvAt shramaNam . guNaDDha.n chaturashItilakShaguNAShTAdashasahasrashIlasahakArikAraNottamanijashuddhAtmAnubhUti- guNenADhaya.n bhR^ita.n paripUrNatvAdguNADhayam . kularUvavayovisiTTha.n lokadugu.nchChArahitatven jinadIkShAyogya.n kula.n shayyAsan, kAyaklesh, prAyashchitta, vinay, vaiyAvR^itya, svAdhyAy, dhyAn aur vyutsargasvarUp tapAchAr ! mai.n yah nishchayase jAnatA hU.N ki tU shuddhAtmA nahI.n hai tathApi tujhe tab tak a.ngIkAr karatA hU.N jab tak tere prasAdase shuddhAtmAko upalabdha kar lU.N ! aho samasta itar (vIryAchArake atirikta anya) AchArame.n pravR^itti karAnevAlI svashaktike agopanasvarUp vIryAchAr ! mai.n yah nishchayase jAnatA hU.N ki tU shuddhAtmAkA nahI.n hai, tathApi tujhe tab tak a.ngIkAr karatA hU.N jab tak ki tere prasAdase shuddhAtmAko upalabdha kar lU.NisaprakAr j~nAnAchAr, darshanAchAr, chAritrAchAr, tapAchAr tathA vIryAchArako a.ngIkAr karatA hai .

(samyagdR^iShTi jIv apane svarUpako jAnatA haianubhav karatA hai aur apaneko anya samasta vyavahArabhAvo.nse bhinna jAnatA hai . jabase use svaparakA vivekasvarUp bhedavij~nAn pragaT huA thA tabhI se vah samasta vibhAvabhAvo.nkA tyAg kar chukA hai aur tabhIse usane Ta.nkotkIrNa nijabhAv a.ngIkAr kiyA hai . isaliye use na to tyAg karaneko rahA hai aur na kuCh grahaN

a.ngIkAr karaneko rahA hai . svabhAvadR^iShTikI apekShAse aisA hone par bhI, vah paryAyame.n pUrvabaddha karmo.nke udayake nimittase anek prakArake vibhAvabhAvarUp pariNamit hotA hai . is vibhAvapariNatiko pR^ithak hotI na dekhakar vah AkulvyAkul bhI nahI.n hotA aur vah sakal vibhAvapariNatiko dUr karanekA puruShArtha kiye binA bhI nahI.n karatA . sakal vibhAvapariNatise rahit svabhAvadR^iShTike balasvarUp puruShArthase guNasthAno.nkI paripATIke sAmAnya kramAnusAr usake pratham ashubh pariNatikI hAni hotI hai, aur phi ra dhIre dhIre shubh pariNati bhI ChUTatI jAtI hai . aisA honese vah shubharAgake udayakI bhUmikAme.n gR^ihavAsakA aur kuTumbakA tyAgI hokar vyavahAraratnatrayarUp pa.nchAchArako a.ngIkAr karatA hai . yadyapi vah j~nAnabhAvase samasta shubhAshubh kriyAo.nkA tyAgI hai tathApi paryAyame.n shubharAg nahI.n ChUTanese vah pUrvoktaprakArase pa.nchAchArako grahaN karatA hai .) ..202..


Page 379 of 513
PDF/HTML Page 412 of 546
single page version

athAtaH kIdR^isho bhavatItyupadishati

samaNa.n gaNi.n guNaDDha.n kularUvavayovisiTThamiTThadara.n .

samaNehi.n ta.n pi paNado paDichCha ma.n chedi aNugahido ..203..

shramaNa.n gaNina.n guNADhaya.n kularUpavayovishiShTamiShTataram .
shramaNaistamapi praNataH pratIchCha mA.n chetyanugR^ihItaH ..203..

tato hi shrAmaNyArthI praNato.anugR^ihItashcha bhavati . tathA hiAcharitAchAritasamasta- viratipravR^ittisamAnAtmarUpashrAmaNyatvAt shramaNa.n, eva.nvidhashrAmaNyAcharaNAchAraNapravINatvAt guNADhaya.n, bhaNyate . antara~N.hgashuddhAtmAnubhUtij~nApaka.n nirgranthanirvikAra.n rUpamuchyate . shuddhAtmasa.nvittivinAshakArivR^iddha- bAlayauvanodrekajanitabuddhivaikalyarahita.n vayashcheti . taiH kularUpavayobhirvishiShTatvAt kularUpavayo- vishiShTam . iTThadara.n iShTatara.n sammatam . kaiH . samaNehi.n nijaparamAtmatattvabhAvanAsahitasamachittashramaNair- nyAchAryaiH . gaNi.n eva.nvidhaguNavishiShTa.n paramAtmabhAvanAsAdhakadIkShAdAyakamAchAryam . ta.n pi paNado na kevala.n tamAchAryamAshrito bhavati, praNato.api bhavati . ken rUpeN . paDichCha ma.n he bhagavan, anantaj~nAnAdi- jinaguNasa.npattikAraNabhUtAyA anAdikAle.atyantadurlabhAyA bhAvasahitajinadIkShAyAH pradAnen prasAden mA.n

pashchAt vah kaisA hotA hai isakA upadesh karate hai.n :

anvayArtha :[shramaNa.n ] jo shramaN hai, [guNADhaya.n ] guNADhay hai, [kularUpavayo vishiShTa.n ] kul, rUp tathA vayase vishiShTa hai, aur [shramaNaiH iShTatara.n ] shramaNo.nko ati iShTa hai [tam api gaNina.n ] aise gaNIko [mAm pratIchCha iti ] ‘mujhe svIkAr karo’ aisA kahakar [praNataH ] praNat hotA hai (-praNAm karatA hai ) [cha ] aur [anugrahItaH ] anugR^ihIt hotA hai ..203..

TIkA :pashchAt shrAmaNyArthI praNat aur anugR^ihIt hotA hai . vah isaprakAr hai ki AcharaN karaneme.n aur AcharaN karAneme.n AnevAlI samasta viratikI pravR^ittike 1samAn AtmarUpaise shrAmaNyapaneke kAraN jo ‘shramaN’ hai; aise shrAmaNyakA AcharaN karaneme.n aur AcharaN karAneme.n pravIN honese jo ‘guNADhay’ hai; sarva laukikajano.nke dvArA niHsha.nkatayA sevA karane yogya honese aur kulakramAgat (kulakramase utar AnevAle) krUratAdi doSho.nse rahit honese jo ‘mujane graho’ kahI, praNat thaI, anugR^ihIt thAy gaNI vaDe,

vayarUpakulavishiShTa, yogI, guNADhay ne muniiShTa je. 203.

1. samAn = tulya, barAbar, ekasA, milatA huA . [viratikI pravR^ittike tulya AtmAkA rUp arthAt viratikI pravR^ittise milatI huIsamAn AtmadashA so shrAmaNya hai .]


Page 380 of 513
PDF/HTML Page 413 of 546
single page version

sakalalaukikajananiHsha.nk sevanIyatvAt kulakramAgatakrauryAdidoShavarjitatvAchcha kulavishiShTa.n, anta- ra.ngashuddharUpAnumApakabahira.ngashuddharUpatvAt rUpavishiShTa.n, shaishavavArdhakyakR^i tabuddhiviklavatvAbhAvA- dyauvanodrek vikri yAvivikta buddhitvAchcha vayovishiShTa.n niHsheShitayathoktashrAmaNyAcharaNAchAraNaviShay- pauruSheyadoShatven mumukShubhirabhyupagatataratvAt shramaNairiShTatara.n cha gaNina.n shuddhAtmatattvopalambha- sAdhakamAchArya.n shuddhAtmatattvopalambhasiddhayA mAmanugR^ihANetyupasarpan praNato bhavati . evamiya.n te shuddhAtmatattvopalambhasiddhiriti ten prArthitArthen sa.nyujyamAno.anugR^ihIto bhavati ..203..

athAto.api kIdR^isho bhavatItyupadishati

NAha.n homi paresi.n Na me pare Natthi majjhamih ki.nchi .

idi NichChido jidi.ndo jAdo jadhajAdarUvadharo ..204.. pratIchCha svIkuru . chedi aNugahido na kevala.n praNato bhavati, tenAchAryeNAnugR^ihItaH svIkR^itashcha bhavati . he bhavya, nissArasa.nsAre durlabhabodhi.n prApya nijashuddhAtmabhAvanArUpayA nishchayachaturvidhArAdhanayA manuShyajanma saphala.n kurvityanen prakAreNAnugR^ihIto bhavatItyarthaH ..203.. ath guruNA svIkR^itaH san kIdR^isho bhavatItyupadishatiNAha.n homi paresi.n nAha.n bhavAmi pareShAm . nijashuddhAtmanaH sakashAtpareShA.n bhinnadravyANA.n ‘kulavishiShTa hai; a.ntara.ng shuddharUpakA anumAn karAnevAlA bahira.ng shuddharUp honese jo ‘rUpavishiShTa’ hai, bAlakatva aur vR^iddhatvase honevAlI 1buddhiviklavatAkA abhAv honese tathA 2yauvanodrekakI vikriyAse rahit buddhi honese jo ‘vayavishiShTa’ hai; aur yathokta shrAmaNyakA AcharaN karane tathA AcharaN karAne sambandhI 3pauruShey doSho.nko niHsheShatayA naShTa kar denese mumukShuo.nke dvArA (prAyashchittAdike liye) jinakA bahuAshray liyA jAtA hai isaliye jo ‘shramaNo.nko atiiShTa’ hai, aise gaNIke nikaTshuddhAtmatattvakI upalabdhike sAdhak AchAryake nikaT‘shuddhAtmatattvakI upalabdhirUp siddhise mujhe anugR^ihIt karo’ aisA kahakar (shrAmaNyArthI) jAtA huA praNat hotA hai . ‘is prakAr yah tujhe shuddhAtmatattvakI upalabdhirUp siddhi’ aisA (kahakar) us gaNIke dvArA (vah shrAmaNyArthI) 4prArthit arthase sa.nyukta kiyA jAtA huA anugR^ihIt hotA hai ..203..

pashchAt vah kaisA hotA hai, so upadesh karate hai.n : parano na hu.n, par Che na muj, mAru.n nathI ka.nI paN jage,

e rIt nishchit ne jite.ndriy sAhajikarUpadhar bane. 204.

1. viklavatA = asthiratA; vikalatA . 2. yauvanodrek = yauvanakA josh, yauvanakI atishayatA .

3. pauruShey = manuShyake liye sa.nbhavit . 4. prArthit artha = prArthanA karake mA.NgI gaI vastu .


Page 381 of 513
PDF/HTML Page 414 of 546
single page version

nAha.n bhavAmi pareShA.n na me pare nAsti mameh ki~nchit .
iti nishchito jitendriyaH jAto yathAjAtarUpadharaH ..204..

tato.api shrAmaNyArthI yathAjAtarUpadharo bhavati . tathA hiaha.n tAvanna ki.nchidapi pareShA.n bhavAmi, pare.api na ki.nchidapi mam bhavanti, sarvadravyANA.n paraiH sah tattvataH samastasambandhashUnyatvAt . tadih ShaDdravyAtmake loke na mam ki.nchidapyAtmano.anyadastIti nishchitamatiH paradravyasvasvAmisambandhanibandhanAnAmindriyanoindriyANA.n jayen jitendriyashcha san dhR^itayathAniShpannAtmadravyashuddharUpatven yathAjAtarUpadharo bhavati ..204.. sa.nbandhI na bhavAmyaham . Na me pare na me sa.nbandhIni paradravyANi . Natthi majjhamih ki.nchi nAsti mameh ki.nchit . ih jagati nijashuddhAtmano bhinna.n ki.nchidapi paradravya.n mam nAsti . idi NichChido iti nishchitamatirjAtaH . jidi.ndo jAdo indriyamanojanitavikalpajAlarahitAnantaj~nAnAdiguNasvarUpanijaparamAtma- dravyAdviparItendriyanoindriyANA.n jayen jitendriyashcha sa.njAtaH san jadhajAdarUvadharo yathAjAtarUpadharaH, vyavahAreN nagnatva.n yathAjAtarUpa.n, nishchayen tu svAtmarUpa.n, tadittha.nbhUta.n yathAjAtarUpa.n dharatIti yathAjAt- rUpadharaH nirgrantho jAt ityarthaH ..204.. ath tasya pUrvasUtroditayathAjAtarUpadharasya nirgranthasyAnAdi- kAladurlabhAyAH svAtmopalabdhilakShaNasiddhergamaka.n chihna.n bAhyAbhyantarali~N.hgadvayamAdishatijadhajAdarUvajAda.n pUrvasUtrokta lakShaNayathAjAtarUpeN nirgranthatven jAtamutpanna.n yathAjAtarUpajAtam . uppADidakesama.nsuga.n

anvayArtha :[aha.n ] mai.n [pareShA.n ] dUsaro.nkA [na bhavAmi ] nahI.n hU.N [pare me na ] par mere nahI.n hai.n, [ih ] is lokame.n [mam ] merA [ki.nchit ] kuCh bhI [na asti ] nahI.n hai[iti nishchitaH ] aisA nishchayavAn aur [jitendriyaH ] jitendriy hotA huA [yathAjAtarUpadharaH ] yathAjAtarUpadhar (sahajarUpadhArI) [jAtaH ] hotA hai ..204..

TIkA :aur tatpashchAt shrAmaNyArthI 1yathAjAtarUpadhar hotA hai . vah isaprakAr : ‘pratham to mai.n ki.nchitmAtra bhI parakA nahI.n hU.N, par bhI ki.nchitmAtra mere nahI.n hai.n, kyo.nki samasta dravya 2tattvataH parake sAth samasta sambandha rahit hai.n; isaliye is ShaDdravyAtmak lokame.n AtmAse anya kuCh bhI merA nahI.n hai;’isaprakAr nishchit mativAlA (vartatA huA) aur paradravyo.nke sAth svasvAmisa.nba.ndh jinakA AdhAr hai aisI indriyo.n aur noindriyo.nke jayase jitendriy hotA huA vah (shrAmaNyArthI) AtmadravyakA 3yathAniShpanna shuddharUp dhAraN karanese yathAjAtarUpadhar hotA hai ..204..

1. yathAjAtarUpadhar = (AtmAkA) jaisA, mUlabhUt rUp hai vaisA (-sahaj, svAbhAvik) rUp dhAraN karanevAlA .

2. tattvataH = vAstavame.n; tattvakI dR^iShTise; paramArthataH .

3. yathAniShpanna = jaisA banA huA hai vaisA, sahaj, svAbhAvik .


Page 382 of 513
PDF/HTML Page 415 of 546
single page version

athaitasya yathAjAtarUpadharatvasyAsa.nsArAnabhyastatvenAtyantamaprasiddhasyAbhinavAbhyAs- kaushalopalabhyamAnAyAH siddhergamaka.n bahira.ngAntara.ngali.ngadvaitamupadishati

jadhajAdarUvajAda.n uppADidakesama.nsuga.n suddha.n .
rahida.n hi.nsAdIdo appaDikamma.n havadi li.nga.n ..205..
muchChAra.nbhavijutta.n jutta.n uvaogajogasuddhIhi.n .
li.nga.n Na parAvekkha.n apuNabbhavakAraNa.n jeNha.n ..206.. [jugala.n]
yathAjAtarUpajAtamutpATitakeshashmashruka.n shuddham .
rahita.n hi.nsAdito.apratikarma bhavati li~N.hgam ..205..
mUrchChArambhaviyukta.n yuktamupayogayogashuddhibhyAm .
li~N.hga.n na parApekShamapunarbhavakAraNa.n jainam ..206.. [yugalam]

keshashmashrusa.nskArotpannarAgAdidoShavarjanArthamutpATitakeshashmashrutvAdutpATitakeshashmashrukam . suddha.n niravadya- chaitanyachamatkAravisdrashen sarvasAvadyayogen rahitatvAchChuddham . rahida.n hi.nsAdIdo shuddhachaitanyarUpanishchay- prANahi.nsAkAraNabhUtAyA rAgAdipariNatilakShaNanishchayahi.nsAyA abhAvAt hi.nsAdirahitam . appaDikamma.n havadi paramopekShAsa.nyamabalen dehapratikArarahitatvAdapratikarma bhavati . kim . li.nga.n eva.n pa~nchavisheShaNavishiShTa.n li~N.hga.n

ab, anAdi sa.nsArase anabhyasta honese jo atyanta aprasiddha hai aur 1abhinav abhyAsame.n kaushalya dvArA jisakI siddhi upalabdha hotI hai aise is yathAjAtarUpadharapaneke bahira.ng aur a.ntara.ng do li.ngo.nkA upadesh karate hai.n :

anvayArtha :[yathAjAtarUpajAtam ] janmasamayake rUp jaisA rUpavAlA, [utpATitakeshashmashruka.n ] sir aur DA.DhImUChake bAlo.nkA lo.nch kiyA huA, [shuddha.n ] shuddha (aki.nchan), [hi.nsAditaH rahitam ] hi.nsAdise rahit aur [apratikarma ] pratikarma (shArIrik shrR^i.ngAr)se rahit[li.nga.n bhavati ] aisA (shrAmaNyakA bahira.ng) li.ng hai ..205 -206.. janmyA pramANe rUp, lu.nchan ke shanu.n, shuddhatva ne hi.nsAdithI shUnyatva, dehasa.nskaraNe li.ng Che. 205.

Ara.nbh mUrChA shUnyatA, upayog yog vishuddhatA,
nirapekShatA parathI,
jinodit mokShakAraN li.ng A. 206.

1. abhinav = bilakul nayA . (anAdi sa.nsArase anabhyasta yathAjAtarUpadharapanA abhinav abhyAsame.n pravINatAke dvArA siddha hotA hai .)


Page 383 of 513
PDF/HTML Page 416 of 546
single page version

Atmano hi tAvadAtmanA yathoditakrameN yathAjAtarUpadharasya jAtasyAyathAjAtarUp- dharatvapratyayAnA.n moharAgadveShAdibhAvAnA.n bhavatyevAbhAvaH, tadabhAvAttu tadbhAvabhAvino nivasan- bhUShaNadhAraNasya mUrdhajavya.njanapAlanasya saki.nchanatvasya sAvadyayogayuktatvasya sharIrasa.nskAr- karaNatvasya chAbhAvAdyathAjAtarUpatvamutpATitakeshashmashrutva.n shuddhatva.n hi.nsAdirahitatvamapratikarmatva.n cha bhavatyev, tadetadbahira.ng li.ngam . tathAtmano yathAjAtarUpadharatvApasAritAyathAjAtarUpadharatvapratyay- moharAgadveShAdibhAvAnAmabhAvAdev tadbhAvabhAvino mamatvakarmaprakamapariNAmasya shubhAshubhoparakto- dravyali~N.hga.n j~nAtavyamiti prathamagAthA gatA .. muchChAra.nbhavimukka.n paradravyakA~N.hkShArahitanirmohaparamAtmajyoti- rvilakShaNA bAhyadravye mamatvabuddhirmUrchChA bhaNyate, manovAkkAyavyApArarahitachichchamatkArapratipakShabhUt Arambho vyApArastAbhyA.n mUrchChArambhAbhyA.n vimukta.n mUrchChArambhavimukta m . jutta.n uvaogajogasuddhIhi.n nirvikArasva- sa.nvedanalakShaN upayogaH, nirvikalpasamAdhiryogaH, tayorupayogayogayoH shuddhirupayogayogashuddhistayA yukta m . Na parAvekkha.n nirmalAnubhUtipariNateH parasya paradravyasyApekShayA rahita.n, na parApekSham . apuNabbhavakAraNa.n punarbhavavinAshakashuddhAtmapariNAmAviparItApunarbhavasya mokShasya kAraNamapunarbhavakAraNam . jeNha.n jinasya sa.nbandhIda.n jinen prokta.n vA jainam . eva.n pa~nchavisheShaNavishiShTa.n bhavati . kim . li.nga.n bhAvali~N.hgamiti . iti

[mUrchChArambhaviyuktam ] mUrchChA (mamatva) aur Arambha rahit, [upayogayogashuddhibhyA.n yukta.n ] upayog aur yogakI shuddhise yukta tathA [na parApekSha.n ] parakI apekShAse rahitaisA [jaina.n ] jinendradevakathit [li.ngam ] (shrAmaNyakA a.ntara.ng) li.ng hai [apunarbhavakAraNam ] jo ki mokShakA kAraN hai .

TIkA :pratham to apanese, yathoktakramase 1yathAjAtarUpadhar hue AtmAke abhAvake kAraN, jo ki unake sadbhAvame.n hote hai.n aise (1) vastrAbhUShaNakA dhAraN, (2) sir aur DA.DhImUCho.nke bAlo.nkA rakShaN, (3) saki.nchanatva, (4) sAvadyayogase yuktatA tathA (5) shArIrik sa.nskArakA karanA, in (pA.Ncho.n) kA abhAv hotA hai; jisase (us AtmAke) (1) janmasamayake rUp jaisA rUp, (2) sir aur DA.DhImUChake bAlo.nkA lo.nch, (3) shuddhatva, (4) hi.nsAdirahitatA tathA (5) apratikarmatva (shArIrik shrR^i.ngArsa.nskArakA abhAv) hotA hI hai . isaliye yah bahira.ng li.ng hai .

aur phi ra, AtmAke yathAjAtarUpadharapanese dUr kiyA gayA jo ayathAjAtarUpadharapanA, usake kAraNabhUt moharAgadveShAdibhAvo.nkA abhAv honese hI jo unake sadbhAvame.n hote hai.n aise jo

2ayathAjAtarUpadharapaneke kAraNabhUt moharAgadveShAdibhAvo.nkA abhAv hotA hI hai; aur unake

1. yathAjAtarUpadhar = (AtmAkA) sahajarUp dhAraN karanevAlA .

2. ayathAjAtarUpadhar = (AtmAkA) asahajarUp dhAraN karanevAlA .

3. saki.nchan = jisake pAs kuCh bhI (parigrah) ho aisA .


Page 384 of 513
PDF/HTML Page 417 of 546
single page version

payogatatpUrvakatathAvidhayogAshuddhiyuktatvasya paradravyasApekShatvasya chAbhAvAnmUrchChArambhaviyuktatva- mupayogayogashuddhiyuktatvamaparApekShatva.n cha bhavatyev, tadetadantara.ng li.ngam ..205.206..

athaitadubhayali.ngamAdAyaitadetatkR^itvA cha shramaNo bhavatIti bhavatikriyAyA.n bandhuvargaprachChan- kriyAdisheShasakalakriyANA.n chaikakartR^ikatvamudyotayanniyatA shrAmaNyapratipattirbhavatItyupadishati AdAy ta.n pi li.nga.n guruNA parameN ta.n Nama.nsittA .

sochchA savada.n kiriya.n uvaTThido hodi so samaNo ..207..
AdAy tadapi li~N.hga.n guruNA parameN ta.n namaskR^itya .
shrutvA savratA.n kriyAmupasthito bhavati sa shramaNaH ..207..

dravyali~N.hgabhAvali~N.hgasvarUpa.n j~nAtavyam ..205.206.. athaitali~N.hgadvaitamAdAy pUrva.n bhAvinaigamanayen yadukta.n pa~nchAchArasvarUpa.n tadidAnI.n svIkR^itya tadAdhAreNopasthitaH svastho bhUtvA shramaNo bhavatItyAkhyAtiAdAy ta.n pi li.nga.n AdAy gR^ihItvA tatpUrvokta.n li~N.hgadvayamapi . ka tha.nbhUtam . dattamiti kri yAdhyAhAraH . ke na dattam . (1) mamatvake aur karmaprakramake pariNAm, (2) shubhAshubh uparakta upayog aur tatpUrvak tathAvidh yogakI ashuddhise yuktatA tathA (3) paradravyase sApekShatA; is (tIno.n) kA abhAv hotA hai; isaliye (us AtmAke) (1) mUrChA aur Arambhase rahitatA, (2) upayog aur yogakI shuddhise yuktatA tathA (3) parakI apekShAse rahitatA hotI hI hai . isaliye yah a.ntara.ng li.ng hai ..205206..

ab (shrAmaNyArthI) in dono.n li.ngo.nko grahaN karake aur itanAitanA karake shramaN hotA haiisaprakAr 3bhavatikriyAme.n, ba.ndhuvargase vidA lenerUp kriyAse lekar sheSh sabhI kriyAo.nkA ek kartA dikhalAte hue, itanese (arthAt itanA karanese) shrAmaNyakI prApti hotI hai, aisA upadesh karate hai.n :

anvayArtha :[parameN guruNA ] param guruke dvArA pradatta [tadapi li.ngam ] un dono.n li.ngo.nko [AdAy ] grahaN karake, [sa.n namaskR^itya ] unhe.n namaskAr karake [savratA.n kriyA.n shrutvA ] vrat sahit kriyAko sunakar [upasthitaH ] upasthit (AtmAke samIp sthit) hotA huA [saH ] vah [shramaNaH bhavati ] shramaN hotA hai ..207.. grahI paramagurudIdhel li.ng, namaskaraN karI temane,

vrat ne kriyA suNI, thaI upasthit, thAy Che munirAj e. 207.

1. karmaprakram = kAmako apane U par lenA; kAmame.n yukta honA, kAmakI vyavasthA .

2. tatpUrvak = uparakta (malin) upayogapUrvak . 3. bhavatikriyA = honerUp kriyA .


Page 385 of 513
PDF/HTML Page 418 of 546
single page version

tato.api shramaNo bhavitumichChan li.ngadvaitamAdatte, guru.n namasyati, vratakriye shR^iNoti, athopatiShThate; upasthitashcha paryAptashrAmaNyasAmagrIkaH shramaNo bhavati . tathA hitat ida.n yathAjAtarUpadharatvasya gamaka.n bahira.ngamantara.ngamapi li.nga.n prathamamev guruNA parameNArhadbhaTTArakeN tadAtve cha dIkShAchAryeN tadAdAnavidhAnapratipAdakatven vyavahArato dIyamAnatvAddattamAdAnakriyayA sambhAvya tanmayo bhavati . tato bhAvyabhAvakabhAvapravR^ittetaretarasa.nvalanapratyastamitasvaparavibhAgatven dattasarvasvamUlottaraparamagurunamaskriyayA sambhAvya bhAvastavavandanAmayo bhavati . tataH sarvasAvadya- yogapratyAkhyAnalakShaNaikamahAvratashravaNAtmanA shrutaj~nAnen samaye bhavantamAtmAna.n jAnan sAmAyik- guruNA parameN divyadhvanikAle paramAgamopadesharUpeNArhadbhaTTArakeN, dIkShAkAle tu dIkShAguruNA . li~N.hgagrahaNAnantara.n ta.n Nama.nsittA ta.n guru.n namaskR^itya, sochchA tadanantara.n shrutvA . kAm . kiriya.n kriyA.n bR^ihatpratikramaNAm . ki.nvishiShTam . savada.n savratA.n vratAropaNasahitAm . uvaTThido tatashchopasthitaH svasthaH san hodi so samaNo sa pUrvoktastapodhan idAnI.n shramaNo bhavatIti . ito vistaraHpUrvokta li~N.hgadvay- grahaNAnantara.n pUrvasUtroktapa~nchAchAramAshrayati, tatashchAnantaj~nAnAdiguNasmaraNarUpeN bhAvanamaskAreN tathaiv tadguNapratipAdakavachanarUpeN dravyanamaskAreN cha guru.n namaskaroti . tataH para.n samastashubhAshubhapariNAm- nivR^ittirUpa.n svasvarUpe nishchalAvasthAna.n paramasAmAyikavratamArohati svIkaroti . manovachanakAyaiH kR^itakAritAnumataishcha jagattraye kAlatraye.api samastashubhAshubhakarmabhyo bhinnA nijashuddhAtmapariNatilakShaNA yA tu kriyA sA nishchayen bR^ihatpratikramaNA bhaNyate . vratAropaNAnantara.n tA.n cha shR^iNoti . tato

TIkA :tatpashchAt shramaN honekA ichChuk dono.n li.ngo.nko grahaN karatA hai, guruko namaskAr karatA hai, vrat tathA kriyAko sunatA hai aur upasthit hotA hai; upasthit hotA huA shrAmaNyakI sAmagrI paryApta (paripUrNa) honese shramaN hotA hai . vah isaprakAr :

param gurupratham hI arha.ntabhaTTArak aur us samay (dIkShAkAlame.n) dIkShAchAryais yathAjAtarUpadharatvake sUchak bahira.ng tathA a.ntara.ng li.ngake grahaNakIvidhike pratipAdak honese, vyavahArase us li.ngake denevAle hai.n . isaprakAr unake dvArA diye gaye un li.ngo.nko grahaN kriyAke dvArA sa.nbhAvitsammAnit karake (shrAmaNyArthI) tanmay hotA hai . aur phi ra jinho.nne sarvasva diyA hai aise 1mUl aur uttar paramaguruko, 2bhAvyabhAvakatAke kAraN pravartit itaretaramalinake kAraN jisame.nse svaparakA vibhAg asta ho gayA hai aisI namaskAr kriyAke dvArA sa.nbhAvit karake sammAnit karake 3bhAvastuti vandanAmay hotA hai . pashchAt sarva sAvadyayogake pratyAkhyAnasvarUp pra. 49

1. mUl paramaguru arhantadev tathA uttaraparamaguru dIkShAchAryake prati atyanta ArAdhyabhAvake kAraN ArAdhya paramaguru aur ArAdhak aise nijakA bhed asta ho jAtA hai .

2. bhAvya aur bhAvakake arthake liye dekho pR^iShTha 8 kA pAd TippaN .

isakA spaShTIkaraN prathamakI 5 gAthAo.nke TIppaN patrame.n dekhiye .

3. bhAvastutivandanAmay = bhAvastutimay aur bhAvavandanAmay .


Page 386 of 513
PDF/HTML Page 419 of 546
single page version

madhirohati . tataH pratikramaNAlochanapratyAkhyAnalakShaNakriyAshravaNAtmanA shrutaj~nAnen traikAlik- karmabhyo vivichyamAnamAtmAna.n jAnannatItapratyutpannAnupasthitakAyavA~N.hmanaHkarmavivikta tvamadhi- rohati . tataH samastAvadyakarmAyatana.n kAyamutsR^ijya yathAjAtarUpa.n svarUpamekamekAgreNAlambya vyav- tiShThamAn upasthito bhavati . upasthitastu sarvatra samadR^iShTitvAt sAkShAchChramaNo bhavati ..207.. athAvichChinnasAmAyikAdhirUDho.api shramaNaH kadAchichChedopasthApanamarhatItyupadishati vadasamidi.ndiyarodho lochAvassayamachelamaNhANa.n .

khidisayaNamada.ntavaNa.n ThidibhoyaNamegabhatta.n cha ..208..

ede khalu mUlaguNA samaNANa.n jiNavarehi.n paNNattA .

tesu pamatto samaNo ChedovaTThAvago hodi ..209.. [jumma.n]

nirvikalpasamAdhibalen kAyamutsR^ijyopasthito bhavati . tatashchaiva.n paripUrNashramaNasAmagyA.n satyA.n paripUrNa- shramaNo bhavatItyarthaH ..207.. eva.n dIkShAbhimukhapuruShasya dIkShAvidhAnakathanamukhyatven prathamasthale ek mahAvratako sunanerUp shrutaj~nAnake dvArA samayame.n pariNamit hote hue AtmAko jAnatA huA sunanerUp shrutaj~nAnake dvArA traikAlik karmo.nse vivikta (bhinna) kiye jAnevAle AtmAko jAnatA huA, atItanAgatvartamAn, manvachankAyasa.nba.ndhI karmo.nse viviktatA (bhinnatA)me.n ArU.Dh.h.h hotA hai . pashchAt samasta sAvadya karmo.nke 3AyatanabhUt kAyakA utsarga (upekShA) karake yathAjAtarUpavAle svarUpako, ekako ekAgratayA avalambit karake rahatA huA, upasthit hotA hai . aur upasthit hotA huA, sarvatra samadR^iShTipaneke kAraN sAkShAt shramaN hotA hai ..207..

avichChinna sAmAyikame.n ArU.Dh.h.h huA hone par bhI shramaN kadAchit ChedopasthApanAke yogya hai, aisA ab upadesh karate hai.n : vrat, samiti, lu.nchan, Avashyak, aNachel, indriyarodhana.n, nahi snAndAtaN, ek bhojan, bhUshayan, sthitibhojana.n. 208. A mULaguN shramaNo tathA jinadevathI praj~napta Che,

temA.n pramatta thatA.n shramaN ChedopasthApak thAy Che. 209.

1sAmAyikame.n ArU.Dh.h.h hotA hai . pashchAt 2pratikramaNAlochanApratyAkhyAnsvarUp kriyAko

1. samayame.n (Atmadravyame.n, nijadravyasvabhAvame.n) pariNamit honA so sAmAyik hai
2. atIt
vartamAnanAgat kAyvachanmanasa.nba.ndhI karmo.nse bhinna nijashuddhAtmapariNati vah pratikramaN AlochanApratyAkhyAnarUp kiyA hai . 3. Ayatan = sthAn, nivAs .


Page 387 of 513
PDF/HTML Page 420 of 546
single page version

vratasamitIndriyarodho lochAvashyakamachelamasnAnam .
kShitishayanamadantadhAvana.n sthitibhojanamekabhakta.n cha ..208..
ete khalu mUlaguNAH shramaNAnA.n jinavaraiH praj~naptAH .
teShu pramattaH shramaNaH ChedopasthApako bhavati ..209..ugmam]

sarvasAvadyayogapratyAkhyAnalakShaNaikamahAvratavyaktivashen hi.nsAnR^itasteyAbrahmaparigrahaviratyA- tmaka.n pa.nchataya.n vrata.n, tatparikarashcha pa.nchatayI samitiH pa.nchatay indriyarodho lochaH ShaTtayamA- vashyakamachelakyamasnAna.n kShitishayanamadantadhAvana.n sthitibhojanamekabhaktashchaiva.n ete nirvikalpa- gAthAsaptaka.n gatam . ath nirvikalpasAmAyikasa.nyame yadA chyuto bhavati tadA savikalpa.n ChedopasthApan- chAritramArohatIti pratipAdayativadasamidi.ndiyarodho vratAni cha samitayashchendriyarodhashcha vratasamitIndray- rodhaH . lochAvassaya.n lochashchAvashyakAni cha lochAvashyaka.n, ‘‘samAhArasyaikavachanam’’ . achelamaNhANa.n khidisayaNamada.ntavaNa.n ThidibhoyaNamegabhatta.n cha achelakAsnAnakShitishayanAdantadhAvanasthitibhojanaikabhaktAni . ede khalu mUlaguNA samaNANa.n jiNavarehi.n paNNattA ete khalu sphu Ta.n aShTAvi.nshatimUlaguNAH shramaNAnA.n jinavaraiH praj~naptAH . tesu pamatto samaNo ChedovaTThAvago hodi teShu mUlaguNeShu yadA pramattaH chyuto bhavati . saH kaH . shramaNastapodhanastadAkAle ChedopasthApako bhavati . Chede vratakhaNDane sati punarapyupasthApakashChedopasthApak iti . tathAhinishchayen mUlamAtmA, tasya kevalaj~nAnAdyanantaguNA mUlaguNAste cha nirvikalpasamAdhirUpeN

anvayArtha :[vratasamitIndriyarodhaH ] vrat, samiti, indriyarodh, [lochAvashyakam ] loch, Avashyak, [achelam ] achelapanA, [asnAna.n ] asnAn, [kShitishayanam ] bhUmishayan, [ada.ntadhAvana.n ] ada.ntadhAvan, [sthitibhojanam ] kha.Dekha.De bhojan, [cha ] aur [ekabhakta.n ] ekabAr AhAr[ete ] ye [khalu ] vAstavame.n [shramaNAnA.n mUlaguNAH ] shramaNo.nke mUlaguN [jinavaraiH praj~naptAH ] jinavaro.nne kahe hai.n; [teShu ] uname.n [pramattaH ] pramatta hotA huA [shramaNaH ] shramaN [ChedopasthApakaH bhavati ] ChedopasthApak hotA hai ..208 -209..

TIkA :sarva sAvadyayogake pratyAkhyAnasvarUp ek mahAvratakI vyaktiyA.N (visheSh, pragaTatAe.N) honese hi.nsA, asatya, chorI, abrahma aur parigrahakI viratisvarUp pA.Nch prakArake vrat tathA usakI 1parikarabhUt pA.Nch prakArakI samiti, pA.Nch prakArakA indriyarodh, loch, Chah prakArake Avashyak, 2achelapanA, asnAn, bhUmishayan, ada.ntadhAvan (dAtun na karanA), kha.Dekha.De bhojan, aur ekabAr AhArisaprakAr ye (aTThAIs) nirvikalpa sAmAyikasa.nyamake vikalpa (bhed)

1. parikar = anusaraN karanevAlA samudAy; anucharasamUh; [samiti, indriyarodh, ityAdi pA.nch vrato.nke pIChe pIChe hote hI hai.n, isaliye samiti ityAdi guN pA.Nch vrato.nkA parikar arthAt anuchar samUh hai] .]

2. achelapanA = vastrarahitapanA, digambarapanA .