Page 428 of 513
PDF/HTML Page 461 of 546
single page version
sa.nyamAmR^itabhArasya tapaso.anavakAshatayAshakyapratikAro mahAn lepo bhavati, tanna shreyAnapavAd-
nirapekSha utsargaH
tapaso.anavakAshatayAshakyapratikAro mahAn lepo bhavati, tanna shreyAnutsarganirapekSho.apavAdaH
sApekShotsargApavAdavijR^imbhitavR^ittiH syAdvAdaH
pathyAdisAvadyabhayen vyAdhivyathAdipratIkAramakR^itvA shuddhAtmabhAvanA.n na karoti tarhi mahAn lepo bhavati;
athavA pratIkAre pravartamAno.api harItakIvyAjen guDabhakShaNavadindriyasukhalAmpaTayen sa.nyamavirAdhanA.n
karoti tadApi mahAn lepo bhavati
honevAle alpaba.ndhake bhayase utsargakA haTh karake apavAdame.n pravR^itta na ho to), ati karkash
AcharaNarUp hokar akramase sharIrapAt karake devalok prApta karake jisane samasta sa.nyamAmR^itakA
samUh vaman kar DAlA hai use tapakA avakAsh na rahanese, jisakA pratIkAr ashakya hai aisA
mahAn lep hotA hai, isaliye apavAd
to), mR^idu AcharaNarUp hokar sa.nyam virodhIko
aur apavAdase jisakI vR^itti (-astitva, kArya) pragaT hotI hai aisA syAdvAd sarvathA anugamya
(anusaraN karane yogya) hai
Page 429 of 513
PDF/HTML Page 462 of 546
single page version
shchitsAmAnyavisheShabhAsini nijadravye karotu sthitim
nahI.n karanA chAhiye; tathA utsargarUp dhyeyako chUkakar mAtra apavAdake Ashrayase keval mR^idu
AcharaNarUp shithilatAkA bhI sevan nahI.n karanA chAhiye
sthiti karo
Page 430 of 513
PDF/HTML Page 463 of 546
single page version
sArthayAthAtmyAvagamasusthitAntara.ngagambhIratvAt
(padArtho.nkA) nishchay [AgamataH ] Agam dvArA hotA hai; [tataH ] isaliye [AgamacheShTA ]
Agamame.n vyApAr [jyeShThA ] mukhya hai
vyApAr pradhAnatar (-visheSh pradhAn) hai; dUsarI gati (-anya koI mArga) nahI.n hai
nishchay bane Agam vaDe, Agamapravartan mukhya Che. 232
Page 431 of 513
PDF/HTML Page 464 of 546
single page version
kadAchichchikIrShAjvaraparavashasya vishva.n svaya.n sisR^ikShorvishvavyApArapariNatasya pratikShaNavijR^imbha-
mANakShobhatayA, kadAchidbubhukShAbhAvitasya vishva.n svaya.n bhogyatayopAdAy rAgadveShadoShakalmAShit-
chittavR^itteriShTAniShTavibhAgen pravartitadvaitasya prativastupariNamamAnasyAtyantavisa.nShThulatayA, kR^it-
nishchayaniHkriyanirbhoga.n yugapadApItavishvamapyavishvatayaika.n bhagavantamAtmAnamapashyataH satata.n
vaiyag
pratyarthavikalpavyAvR^ittachetasA santata.n pravartamAnasya tathAvR^ittiduHsthitasya chaikAtmapratItyanubhUti-
dolAyamAn (-DAvA.NDol) honese atyanta taralatA (cha.nchalatA) prApta karatA hai, (2) kadAchit
karanekI ichChArUp jvarase paravash hotA huA vishvako (-samasta padArtho.nko) svaya.n sarjan
karanekI ichChA karatA huA vishvavyApArarUp (-samasta padArtho.nkI pravR^ittirUp) pariNamit honese
pratikShaN kShobhakI pragaTatAko prApta hotA hai, aur (3) kadAchit bhoganekI ichChAse bhAvit hotA
huA vishvako svaya.n bhogyarUp grahaN karake, rAgadveSharUp doShase kaluShit chittavR^ittike kAraN
(vastuo.nme.n) iShTa
jIvake (1) kR^itanishchay, (2) niShkriy aur (3) nirbhog aise bhagavAn AtmAko
(-Chinnabhinna) chitta sahit satat pravR^itta hotA huA usaprakArakI
Page 432 of 513
PDF/HTML Page 465 of 546
single page version
AA
A
parichChittirbhavati
gaye) shabdabrahmame.n
kAraN ekAgratA nahI.n hotI; aur ekAgratAke vinA ek AtmAme.n shraddhAn
sArabhUt chidAnanda ek paramAtmatattvake prakAshak adhyAtmadravyashrutako ‘paramAgam’ kahA jAtA hai]
Page 433 of 513
PDF/HTML Page 466 of 546
single page version
padArtho.nko nahI.n jAnatA huA [bhikShuH ] bhikShu [karmANi ] karmo.nko [katha.n ] kisaprakAr
[kShapayati ] kShay kare ?
bhikShu padArtha
Page 434 of 513
PDF/HTML Page 467 of 546
single page version
sharIrAdidravyeShUpayogamishritamoharAgadveShAdibhAveShu cha svaparanishchAyakAgamopadeshapUrvakasvAnubhavA-
bhAvAdaya.n paro.ayamAtmeti j~nAna.n siddhayet
svAnubhavAbhAvAt
mAkalayato vadhyaghAtakavibhAgAbhAvAnmohAdidravyabhAvakarmaNA.n kShapaNa.n na siddhayet
shabdAbhidheyai rAgAdinAnAvikalpajAlairnishchayen karmabhiH sah bheda.n na jAnAti, tathaiv karmArividhva.nsak-
tathA upayogamishrit moharAgadveShAdibhAvo.nme.n ‘yah par hai aur yah AtmA (-sva) hai’ aisA j~nAn
siddha nahI.n hotA; tathA use,
Page 435 of 513
PDF/HTML Page 468 of 546
single page version
mantareNAnivAryaparivartatayA j~naptiparivartarUpakarmaNA.n kShapaNamapi na siddhayet
anivArya honese, j~naptiparivartanarUp karmo.nkA kShay bhI siddha nahI.n hotA
isIprakAr ‘ye jo upayog hai so mai.n hU.N aur ye upayogamishrit moharAgadveShAdibhAv hai.n so par hai’
isaprakAr sva
mohAdidravyabhAvakarmo.nkA kShay nahI.n hotA, tathA (2) paramAtmaniShThatAke abhAvake kAraN j~naptikA
parivartan nahI.n Talanese j~naptiparivartanarUp karmo.nkA bhI kShay nahI.n hotA
Che dev avadhichakShu ne sarvatrachakShu siddha Che
Page 436 of 513
PDF/HTML Page 469 of 546
single page version
shuddhAtmatattvasa.nvedanasAdhya.n sarvatashchakShustva.n na siddhayet
[avadhichakShuShaH ] avadhichakShu
dekhate hai.n isaliye unhe.n indriyachakShuvAlo.nse alag na kiyA jAy to, indriyachakShu hI hai.n
j~nAname.n j~nAt na ho.n aisA karanA ashakya hai ) tathApi ve us AgamachakShuse svaparakA vibhAg karake,
mahAmohako jinane bhed DAlA hai aise vartate hue paramAtmAko pAkar, satat j~nAnaniShTha hI rahate hai.n
Page 437 of 513
PDF/HTML Page 470 of 546
single page version
hai.n
te sarvane jANe shramaN e dekhIne Agam vaDe. 235
Page 438 of 513
PDF/HTML Page 471 of 546
single page version
shrutaj~nAnopayogIbhUy vipariNamanAt
(-sarvadravyo.nko jAnanevAle) anekAntAtmak
Page 439 of 513
PDF/HTML Page 472 of 546
single page version
kramAkramaNanirargalaj~naptitayA j~nAnarUpAtmatattvaikAg
nahI.n hai, [iti ] isaprakAr [sUtra.n bhaNati ] sUtra kahatA hai; aur [asa.nyataH ] asa.nyat vah
[shramaNaH ] shramaN [katha.n bhavati ] kaise ho sakatA hai ?
adhyavasAy karanevAle aise ve jIv,
nivR^ittikA abhAv hai
ho, tathApi kAyA aur kaShAyake sAth ekatva mAnanevAle un jIvo.nke vAstavame.n pa.nchendriyake viShayo.nkI
abhilAShAkA nirodh nahI.n hai, hi.nsAkA ki.nchitmAtra abhAv nahI.n hai aur isIprakAr parabhAvase ki.nchitmAtra
nivR^itti nahI.n hai
Page 440 of 513
PDF/HTML Page 473 of 546
single page version
karoti, na kimapi
padArtho.nkA shraddhAn karanevAlA bhI [asa.nyataH vA ] yadi asa.nyat ho to [na nirvAti ] nirvANako
prApta nahI.n hotA
nirvAN nahi artho taNI shraddhAthI, jo sa.nyam nahI.n. 237
Page 441 of 513
PDF/HTML Page 474 of 546
single page version
shUnyatayA yathoditamAtmAnamananubhavan katha.n nAm j~neyanimagno j~nAnavimUDho j~nAnI syAt
svasminnev sa.nyamya na vartayati, tadAnAdimoharAgadveShavAsanopajanitaparadravyacha~N.hkramaNasvairiNyA-
shchidvR^itteH svasminnev sthAnAnnirvAsananiShkampaikatattvamUrchChitachidvR^ittyabhAvAtkatha.n nAm sa.nyataH syAt
AgamaH ki.n karoti, na kimapi
ho to siddhi
yathokta AtmAkA anubhav nahI.n karatA aisA vah j~neyanimagna j~nAnavimU.Dh.h.h jIv kaise j~nAnI hogA ?
(nahI.n hogA, vah aj~nAnI hI hogA
isaliye shraddhAnashUnya Agamase siddhi nahI.n hotI
hI sa.nyamit (-a.nkushit) hokar nahI.n rahatA, to anAdi moharAgadveShakI vAsanAse janit jo
paradravyame.n bhramaN
abhAv honese, vah kaise sa.nyat hogA ? (nahI.n hogA, asa.nyat hI hogA) aur asa.nyatako, yathokta
Page 442 of 513
PDF/HTML Page 475 of 546
single page version
kuryAt
shraddhAna.n j~nAna.n vA ki.n kuryAt, na kimapIti
isaliye sa.nyamashUnya shraddhAnase yA j~nAnase siddhi nahI.n hotI
prakAr (man
te karma j~nAnI trigupta bas uchChvAsamAtrathI kShay kare. 238
Page 443 of 513
PDF/HTML Page 476 of 546
single page version
tadev j~nAnI syAtkAraketanAgamaj~nAnatattvArthashraddhAnasa.nyatatvayaugapadyAtishayaprasAdAsAditashuddha-
j~nAnamayAtmatattvAnubhUtilakShaNaj~nAnitvasadbhAvAtkAyavA~N.hmanaHkarmoparamapravR^ittatriguptatvAt
bhAvasyApi vinAshaH prApnoti
samAdhilakShaNamAtmaj~nAna.n, nishchayen tadev muktikAraNamiti pratipAdayati
parij~nAna.n shraddhAna.n tadguNasmaraNAnukUlamanuShThAna.n cheti traya.n, tattrayAdhAreNotpanna.n vishadAkhaNDaikaj~nAnAkAre
svashuddhAtmani parichChittirUpa.n savikalpaj~nAna.n svashuddhAtmopAdeyabhUtaruchivikalparUpa.n samyagdarshana.n tatraivAtmani
rAgAdivikalpanivR^ittirUpa.n savikalpachAritramiti trayam
punaH sa.ntAnako Aropit karatA jAy isaprakAr, lakShakoTibhavo.n dvArA chAhe jisaprakAr (-mahA
kaShTase) aj~nAnI pAr kar jAtA hai, vahI karma, (j~nAnIko syAtkAraketan Agamaj~nAn,
tattvArthashraddhAn aur sa.nyatattvake yugapatpaneke atishayaprasAdase prApta kI huI shuddhaj~nAnamay
AtmatattvakI anubhUti jisakA lakShaN hai aise j~nAnIpanake sadbhAvake kAraN kAy
Page 444 of 513
PDF/HTML Page 477 of 546
single page version
muchChvAsamAtreNaiv lIlayaiv pAtayati
sa.nvedanaj~nAnasyaiv pradhAnatvamiti
hai tathA j~nAnIke sukhaduHkhAdivikArarUp pariNaman na honese vah ka rma punaH nUtan karmarUp sa.ntatiko
nahI.n Cho.DtA jAtA
to sarvaAgamadhar bhale paN nav lahe siddhatvane. 239
Page 445 of 513
PDF/HTML Page 478 of 546
single page version
yaugapadye.api manA~N.hmohamalopaliptatvAt
bhiravimuchyamAno na siddhayati
sa siddhi.n mukti.n na labhate
nirvikalpasamAdhilakShaNa.n nishchayaratnatrayAtmaka.n svasa.nvedanaj~nAna.n nAstIti
[sarvAgamadharaH api ] bhale hI sarvAgamakA dhArI ho tathApi [siddhi.n na labhate ] siddhiko prApta
nahI.n hotA
us puruShake Agamaj~nAn
hotA
Page 446 of 513
PDF/HTML Page 479 of 546
single page version
[darshanaj~nAnasamagraH ] darshanaj~nAnase paripUrNa
paripUrNa darshanaj~nAnathI te shramaNane sa.nyat kahyo. 240
Page 447 of 513
PDF/HTML Page 480 of 546
single page version
bhUtvA chidvR^itteH paradravyacha.n~N.hkra maNanimittamatyantamAtmanA samamanyonyasa.nvalanAdekIbhUtamapi
svabhAvabhedAtparatven nishchityAtmanaiv kushalo malla iv sunirbhara.n niShpIDay niShpIDay
kaShAyachakramakrameN jIva.n tyAjayati, sa khalu sakalaparadravyashUnyo.api vishuddhadR^ishij~naptimAtra-
svabhAvabhUtAvasthApitAtmatattvopajAtanityanishchalavR^ittitayA sAkShAtsa.nyat ev syAt
grAhyamiti savikalpayaugapadya.n nirvikalpAtmaj~nAna.n cha ghaTat iti
lakShaNamityupadishati
banAye hue sharIrapAtrako pA.Nch samitiyo.nse a.nkushit pravR^itti dvArA pravartit karatA huA, kramashaH
pa.nchendriyo.nke nishchal nirodh dvArA jisake kAy
milanake kAraN atyanta ekarUp ho jAne par bhI svabhAvabhedake kAraN use pararUpase nishchit
karake AtmAse hI kushal mallakI bhA.Nti atyanta