Pravachansar-Hindi (Kannada transliteration). Gatha: 87-94 ; Gney Tattva pragnyapan; Dravya samanya adhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 28

 

Page 148 of 513
PDF/HTML Page 181 of 546
single page version

ತತ್ತ್ವತಃ ಸಮಸ್ತಮಪಿ ವಸ್ತುಜಾತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಃ ಕ್ಷೀಯತ ಏವಾತತ್ತ್ವಾಭಿನಿವೇಶಸಂಸ್ಕಾರಕಾರೀ ಮೋಹೋ-
ಪಚಯಃ . ಅತೋ ಹಿ ಮೋಹಕ್ಷಪಣೇ ಪರಮಂ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮೋಪಾಸನಂ ಭಾವಜ್ಞಾನಾವಷ್ಟಮ್ಭದೃಢೀಕೃತಪರಿಣಾಮೇನ
ಸಮ್ಯಗಧೀಯಮಾನಮುಪಾಯಾನ್ತರಮ್ ..೮೬..
ಅಥ ಕಥಂ ಜೈನೇನ್ದ್ರೇ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಕಿಲಾರ್ಥಾನಾಂ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಿರಿತಿ ವಿತರ್ಕಯತಿ —
ದವ್ವಾಣಿ ಗುಣಾ ತೇಸಿಂ ಪಜ್ಜಾಯಾ ಅಟ್ಠಸಣ್ಣಯಾ ಭಣಿಯಾ .
ತೇಸು ಗುಣಪಜ್ಜಯಾಣಂ ಅಪ್ಪಾ ದವ್ವ ತ್ತಿ ಉವದೇಸೋ ..೮೭..
ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾಸ್ತೇಷಾಂ ಪರ್ಯಾಯಾ ಅರ್ಥಸಂಜ್ಞಯಾ ಭಣಿತಾಃ .
ತೇಷು ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಮಾತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯಮಿತ್ಯುಪದೇಶಃ ..೮೭..
೧ತತ್ತ್ವತಃ ಸಮಸ್ತ ವಸ್ತುಮಾತ್ರಕೋ ಜಾನನೇ ಪರ ೨ಅತತ್ತ್ವಅಭಿನಿವೇಶಕೇ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕರನೇವಾಲಾ ಮೋಹೋಪಚಯ
(ಮೋಹಸಮೂಹ) ಅವಶ್ಯ ಹೀ ಕ್ಷಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇಮೇಂ, ಪರಮ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಕೀ
ಉಪಾಸನಾಕಾ ಭಾವಜ್ಞಾನಕೇ ಅವಲಮ್ಬನ ದ್ವಾರಾ ದೃಢ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಪರಿಣಾಮಸೇ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಕಾರ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರನಾ
ಸೋ ಉಪಾಯಾನ್ತರ ಹೈ . (ಜೋ ಪರಿಣಾಮ ಭಾವಜ್ಞಾನಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ದೃಢೀಕೃತ ಹೋ ಐಸೇ ಪರಿಣಾಮಸೇ ದ್ರವ್ಯ
ಶ್ರುತಕಾ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರನಾ ಸೋ ಮೋಹಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಉಪಾಯಾನ್ತರ ಹೈ) ..೮೬..
ಅಬ, ಜಿನೇನ್ದ್ರಕೇ ಶಬ್ದ ಬ್ರಹ್ಮಮೇಂ ಅರ್ಥೋಂಕೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ (-ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಸ್ಥಿತಿ) ಕಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈ
ಸೋ ವಿಚಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ] ದ್ರವ್ಯ, [ಗುಣಾಃ] ಗುಣ [ತೇಷಾಂ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ] ಔರ ಉನಕೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ
[ಅರ್ಥಸಂಜ್ಞಯಾ ] ‘ಅರ್ಥ’ ನಾಮಸೇ [ಭಣಿತಾಃ ] ಕಹೀ ಗಈ ಹೈಂ . [ತೇಷು ] ಉನಮೇಂ, [ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಮ್ ಆತ್ಮಾ
ದ್ರವ್ಯಮ್ ] ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ (ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಸ್ವರೂಪ -ಸತ್ತ್ವ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಹೈ, ವೇ
ಭಿನ್ನ ವಸ್ತು ನಹೀಂ ಹೈಂ) [ ಇತಿ ಉಪದೇಶಃ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ (ಜಿನೇನ್ದ್ರಕಾ) ಉಪದೇಶ ಹೈ ..೮೭..
ಪ್ರಮಾಣೈರ್ಬುಧ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಜಾನತೋ ಜೀವಸ್ಯ ನಿಯಮಾನ್ನಿಶ್ಚಯಾತ್ . ಕಿಂ ಫಲಂ ಭವತಿ . ಖೀಯದಿ ಮೋಹೋವಚಯೋ
ದುರಭಿನಿವೇಶಸಂಸ್ಕಾರಕಾರೀ ಮೋಹೋಪಚಯಃ ಕ್ಷೀಯತೇ ಪ್ರಲೀಯತೇ ಕ್ಷಯಂ ಯಾತಿ . ತಮ್ಹಾ ಸತ್ಥಂ ಸಮಧಿದವ್ವಂ ತಸ್ಮಾಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಂ
ಸಮ್ಯಗಧ್ಯೇತವ್ಯಂ ಪಠನೀಯಮಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ – ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಪ್ರಣೀತಶಾಸ್ತ್ರಾತ್ ‘ಏಗೋ ಮೇ ಸಸ್ಸದೋ ಅಪ್ಪಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ
ಪರಮಾತ್ಮೋಪದೇಶಕಶ್ರುತಜ್ಞಾನೇನ ತಾವದಾತ್ಮಾನಂ ಜಾನೀತೇ ಕಶ್ಚಿದ್ಭವ್ಯಃ, ತದನನ್ತರಂ ವಿಶಿಷ್ಟಾಭ್ಯಾಸವಶೇನ
ಪರಮಸಮಾಧಿಕಾಲೇ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಮಾನಸಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣ ಚ ತಮೇವಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನತ್ತಿ, ತಥೈವಾನುಮಾನೇನ ವಾ .
೧. ತತ್ತ್ವತಃ = ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪಸೇ . ೨. ಅತತ್ತ್ವ – ಅಭಿನಿವೇಶ = ಯಥಾರ್ಥ ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಸೇ ವಿಪರೀತ ಅಭಿಪ್ರಾಯ .
ದ್ರವ್ಯೋ, ಗುಣೋ ನೇ ಪರ್ಯಯೋ ಸೌ ‘ಅರ್ಥ’ ಸಂಜ್ಞಾಥೀ ಕಹ್ಯಾಂ;
ಗುಣ -ಪರ್ಯಯೋನೋ ಆತಮಾ ಛೇ ದ್ರವ್ಯ ಜಿನ – ಉಪದೇಶಮಾಂ. ೮೭.

Page 149 of 513
PDF/HTML Page 182 of 546
single page version

ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಚ ಗುಣಾಶ್ಚ ಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ ಅಭಿಧೇಯಭೇದೇಽಪ್ಯಭಿಧಾನಾಭೇದೇನ ಅರ್ಥಾಃ . ತತ್ರ ಗುಣ-
ಪರ್ಯಾಯಾನಿಯ್ರತಿ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈರರ್ಯನ್ತ ಇತಿ ವಾ ಅರ್ಥಾ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ, ದ್ರವ್ಯಾಣ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವೇನೇಯ್ರತಿ ದ್ರವ್ಯೈರಾಶ್ರಯ-
ಭೂತೈರರ್ಯನ್ತ ಇತಿ ವಾ ಅರ್ಥಾ ಗುಣಾಃ, ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮೇನೇಯ್ರತಿ ದ್ರವ್ಯೈಃ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮೇನಾರ್ಯನ್ತ ಇತಿ
ವಾ ಅರ್ಥಾಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ . ಯಥಾ ಹಿ ಸುವರ್ಣಂ ಪೀತತಾದೀನ್ ಗುಣಾನ್ ಕುಣ್ಡಲಾದೀಂಶ್ಚ ಪರ್ಯಾಯಾನಿಯರ್ತಿ ತೈರರ್ಯಮಾಣಂ
ವಾ ಅರ್ಥೋ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಾನೀಯಂ, ಯಥಾ ಚ ಸುವರ್ಣಮಾಶ್ರಯತ್ವೇನೇಯ್ರತಿ ತೇನಾಶ್ರಯಭೂತೇನಾರ್ಯಮಾಣಾ ವಾ ಅರ್ಥಾಃ
ಟೀಕಾ : — ದ್ರವ್ಯ, ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಅಭಿಧೇಯಭೇದ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅಭಿಧಾನಕಾ ಅಭೇದ
ಹೋನೇಸೇ ವೇ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯೋಂ, ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ವಾಚ್ಯಕಾ ಭೇದ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಾಚಕಮೇಂ
ಭೇದ ನ ದಂಖೇಂ ತೋ ‘ಅರ್ಥ’ ಐಸೇ ಏಕ ಹೀ ವಾಚಕ (-ಶಬ್ದ) ಸೇ ಯೇ ತೀನೋಂ ಪಹಿಚಾನೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ ] . ಉಸಮೇಂ
(ಇನ ದ್ರವ್ಯೋಂ, ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂಸೇ), ಜೋ ಗುಣೋಂಕೋ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚತೇ ಹೈಂ
ಅಥವಾ ಜೋ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈ — ಪಹುಂಚೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ೧‘ಅರ್ಥ’ ವೇ ದ್ರವ್ಯ
ಹೈಂ, ಜೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಆಶ್ರಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚತೇ ಹೈಂ – ಅಥವಾ ಜೋ ಆಶ್ರಯಭೂತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ
ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ‘ಅರ್ಥ’ ವೇ ಗುಣ ಹೈಂ, ಜೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ
— ಪಹುಂಚತೇ ಹೈಂ ಅಥವಾ ಜೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ (ಕ್ರಮಶಃ ಹೋನೇವಾಲೇ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಕಾರಣ)
ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ‘ಅರ್ಥ’ ವೇ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ .
ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಾನೀಯ (-ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಮಾನ, ದ್ರವ್ಯಕೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ) ಸುವರ್ಣ, ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ
ಗುಣೋಂಕೋ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ – ಪಹುಂಚತಾ ಹೈ ಅಥವಾ (ಸುವರ್ಣ) ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ
(-ಪೀಲಾಪನಾದಿ ಗುಣೋಂ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂ ದ್ವಾರಾ) ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ — ಪಹುಂಚಾ ಜಾತಾ ಹೈ
ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯಸ್ಥಾನೀಯ ಸುವರ್ಣ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈ, ಜೈಸೇ ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣ ಸುವರ್ಣಕೋ ಆಶ್ರಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ
ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚತೇ ಹೈಂ ಅಥವಾ (ವೇ) ಆಶ್ರಯಭೂತ ಸುವರ್ಣಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚೇ
ಜಾತೇ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ; ಔರ ಜೈಸೇ ಕುಣ್ಡಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಸುವರ್ಣಕೋ
ತಥಾಹಿ — ಅತ್ರೈವ ದೇಹೇ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವಃ ಪರಮಾತ್ಮಾಸ್ತಿ . ಕಸ್ಮಾದ್ಧೇತೋಃ . ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವಸಂವೇದನ-
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಾತ್ ಸುಖಾದಿವತ್ ಇತಿ, ತಥೈವಾನ್ಯೇಽಪಿ ಪದಾರ್ಥಾ ಯಥಾಸಂಭವಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸಬಲೋತ್ಪನ್ನಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣಾನುಮಾನೇನ ವಾ
ಜ್ಞಾಯನ್ತೇ . ತತೋ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥಿನಾ ಭವ್ಯೇನಾಗಮಾಭ್ಯಾಸಃ ಕರ್ತವ್ಯ ಇತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ..೮೬.. ಅಥ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾ-
ಣಾಮರ್ಥಸಂಜ್ಞಾಂ ಕಥಯತಿ — ದವ್ವಾಣಿ ಗುಣಾ ತೇಸಿಂ ಪಜ್ಜಾಯಾ ಅಟ್ಠಸಣ್ಣಯಾ ಭಣಿಯಾ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾಸ್ತೇಷಾಂ ದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ
ಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ ತ್ರಯೋಽಪ್ಯರ್ಥಸಂಜ್ಞಯಾ ಭಣಿತಾಃ ಕಥಿತಾ ಅರ್ಥಸಂಜ್ಞಾ ಭವನ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ . ತೇಸು ತೇಷು ತ್ರಿಷು ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು
ಮಧ್ಯೇ ಗುಣಪಜ್ಜಯಾಣಂ ಅಪ್ಪಾ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸಂಬಂಧೀ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವಃ . ಕಃ ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೇ . ದವ್ವ ತ್ತಿ
ಉವದೇಸೋ ದ್ರವ್ಯಮೇವ ಸ್ವಭಾವ ಇತ್ಯುಪದೇಶಃ, ಅಥವಾ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಕಃ ಸ್ವಭಾವ ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೇ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಮಾತ್ಮಾ
೧. ‘ಋ’ ಧಾತುಮೇಂಸೇ ‘ಅರ್ಥ’ ಶಬ್ದ ಬನಾ ಹೈ . ‘ಋ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಪಾನಾ, ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನಾ, ಪಹುಂಚನಾ, ಜಾನಾ . ‘ಅರ್ಥ’ ಅರ್ಥಾತ್
(೧) ಜೋ ಪಾಯೇ – ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರೇ – ಪಹುಂಚೇ, ಅಥವಾ (೨) ಜಿಸೇ ಪಾಯಾ ಜಾಯೇ – ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಜಾಯೇ – ಪಹುಂಚಾ ಜಾಯೇ .

Page 150 of 513
PDF/HTML Page 183 of 546
single page version

ಪೀತತಾದಯೋ ಗುಣಾಃ, ಯಥಾ ಚ ಸುವರ್ಣಂ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮೇನೇಯ್ರತಿ ತೇನ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮೇನಾರ್ಯಮಾಣಾ ವಾ ಅರ್ಥಾಃ
ಕುಣ್ಡಲಾದಯಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ . ಏವಮನ್ಯತ್ರಾಪಿ . ಯಥಾ ಚೈತೇಷು ಸುವರ್ಣಪೀತತಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಷು
ಪೀತತಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸುವರ್ಣಾದಪೃಥಗ್ಭಾವಾತ್ ಸುವರ್ಣಮೇವಾತ್ಮಾ ತಥಾ ಚ ತೇಷು
ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ದ್ರವ್ಯಾದಪೃಥಗ್ಭಾವಾದ್ದ್ರವ್ಯಮೇವಾತ್ಮಾ ..೮೭..
ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೀ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚತೀ ಹೈಂ ಅಥವಾ (ವೇ) ಸುವರ್ಣಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕೀ
ಜಾತೀ ಹೈಂ — ಪಹುಂಚೀ ಜಾತೀ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ಕುಣ್ಡಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ೧ಅನ್ಯತ್ರ ಭೀ
ಹೈ, (ಇಸ ದೃಷ್ಟಾನ್ತಕೀ ಭಾಂತಿ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಭೀ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ) .
ಔರ ಜೈಸೇ ಇನ ಸುವರ್ಣ, ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ (-ಇನ
ತೀನೋಂಮೇಂ, ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣೋಂಕಾ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ) ಸುವರ್ಣಸೇ ಅಪೃಥಕ್ತ್ವ ಹೋನೇಸೇ ಉನಕಾ
(-ಪೀಲಾಪನ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣೋಂಕಾ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ) ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಆತ್ಮಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಉನ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅಪೃಥಕ್ತ್ವ ಹೋನೇಸೇ ಉನಕಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಆತ್ಮಾ ಹೈ
(ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆತ್ಮಾ -ಸ್ವರೂಪ -ಸರ್ವಸ್ವ -ಸತ್ಯ ಹೈ) .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ೮೬ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರೋಂಕಾ ಸಮ್ಯಕ್ ಅಭ್ಯಾಸ ಮೋಹಕ್ಷಯಕಾ
ಉಪಾಯ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಸಂಕ್ಷೇಪಮೇಂ ಯಹ ಬತಾಯಾ ಹೈ ಕಿ ಉನ ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ ಕಿಸಪ್ರಕಾರ
ಕಹೀ ಗಈ ಹೈ . ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವನೇ ಕಹಾ ಕಿ — ಅರ್ಥ (ಪದಾರ್ಥ) ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ, ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ . ಇಸಕೇ
ಅತಿರಿಕ್ತ ವಿಶ್ವಮೇಂ ದೂಸರಾ ಕುಛ ನಹೀಂ ಹೈ, ಔರ ಇನ ತೀನೋಂಮೇಂ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆತ್ಮಾ (-ಉಸಕಾ
ಸರ್ವಸ್ವ) ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಹೈ . ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ ಕಿಸೀ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಗುಣ ಔರ
ಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯ ಅಪನೇ -ಅಪನೇ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ರಹತೇ ಹೈಂ . —
ಐಸೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಸ್ಥಿತಿ ಮೋಹಕ್ಷಯಕೇ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಪವಿತ್ರ ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ ಕಹೀ ಹೈ ..೮೭..
ಏವ ಸ್ವಭಾವ ಇತಿ . ಅಥ ವಿಸ್ತರಃ — ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಸುಖಾದಿಗುಣಾನ್ ತಥೈವಾಮೂರ್ತತ್ವಾತೀನ್ದ್ರಿಯತ್ವಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಂಶ್ಚ
ಇಯರ್ತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಪರಿಣಮತ್ಯಾಶ್ರಯತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ತಸ್ಮಾದರ್ಥೋ ಭಣ್ಯತೇ . ಕಿಮ್ . ಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಮ್ .
ತಚ್ಛುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಮಾಧಾರಭೂತಮಿಯ್ರತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪರಿಣಮನ್ತ್ಯಾಶ್ರಯನ್ತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ತತೋಽರ್ಥಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ಕೇ ತೇ .
ಜ್ಞಾನತ್ವಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಃ . ಜ್ಞಾನತ್ವಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವಃ ಕ ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮ-
೧ ಜೈಸೇ ಸುವರ್ಣ, ಪೀಲಾಪನ ಆದಿಕೋ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಆದಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ಅಥವಾ ಪೀಲಾಪನ ಆದಿ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ
ಆದಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪೀಲಾಪನ ಆದಿ ಔರ ಕುಣ್ಡಲ ಆದಿಕ ಸುವರ್ಣಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ
ಹೈಂ) ಇಸಲಿಯೇ ಸುವರ್ಣ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈ, ವೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ ‘ಅರ್ಥ’; ಜೈಸೇ ಪೀಲಾಪನ ಆದಿ ಆಶ್ರಯಭೂತ ಸುವರ್ಣಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ
ಹೈ ಅಥವಾ ಆಶ್ರಯಭೂತ ಸುವರ್ಣದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಆಶ್ರಯಭೂತ ಸುವರ್ಣ ಪೀಲಾಪನ ಆದಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ
ಹೈ) ಇಸಲಿಯೇ ಪೀಲಾಪನ ಆದಿ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ, ವೈಸೇ ಗುಣ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ; ಜೈಸೇ ಕುಣ್ಡಲ ಆದಿ ಸುವರ್ಣಕೋ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ
ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಅಥವಾ ಸುವರ್ಣ ದ್ವಾರಾ ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಸುವರ್ಣ ಕುಣ್ಡಲ ಆದಿಕೋ
ಕ್ರಮಪರಿಣಾಮಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ) ಇಸಲಿಯೇ ಕುಣ್ಡಲ ಆದಿ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ, ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ‘ಅರ್ಥ’ ಹೈಂ
.

Page 151 of 513
PDF/HTML Page 184 of 546
single page version

ಅಥೈವಂ ಮೋಹಕ್ಷಪಣೋಪಾಯಭೂತಜಿನೇಶ್ವರೋಪದೇಶಲಾಭೇಽಪಿ ಪುರುಷಕಾರೋಽರ್ಥಕ್ರಿಯಾಕಾರೀತಿ ಪೌರುಷಂ
ವ್ಯಾಪಾರಯತಿ —
ಜೋ ಮೋಹರಾಗದೋಸೇ ಣಿಹಣದಿ ಉವಲಬ್ಭ ಜೋಣ್ಹಮುವದೇಸಂ .
ಸೋ ಸವ್ವದುಕ್ಖಮೋಕ್ಖಂ ಪಾವದಿ ಅಚಿರೇಣ ಕಾಲೇಣ ..೮೮..
ಯೋ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾನ್ನಿಹನ್ತಿ ಉಪಲಭ್ಯ ಜೈನಮುಪದೇಶಮ್ .
ಸ ಸರ್ವದುಃಖಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ಯಚಿರೇಣ ಕಾಲೇನ ..೮೮..
ಇಹ ಹಿ ದ್ರಾಘೀಯಸಿ ಸದಾಜವಂಜವಪಥೇ ಕಥಮಪ್ಯಮುಂ ಸಮುಪಲಭ್ಯಾಪಿ ಜೈನೇಶ್ವರಂ ನಿಶಿತತರ-
ವಾರಿಧಾರಾಪಥಸ್ಥಾನೀಯಮುಪದೇಶಂ ಯ ಏವ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾಣಾಮುಪರಿ ದೃಢತರಂ ನಿಪಾತಯತಿ ಸ ಏವ ನಿಖಿಲ-
ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೋಹಕ್ಷಯಕೇ ಉಪಾಯಭೂತ ಜಿನೇಶ್ವರಕೇ ಉಪದೇಶಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಪುರುಷಾರ್ಥ
೧ಅರ್ಥಕ್ರಿಯಾಕಾರೀ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಪುರುಷಾರ್ಥ ಕರತಾ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಜೈನಂ ಉಪದೇಶಂ ] ಜಿನೇನ್ದ್ರಕೇ ಉಪದೇಶಕೋ [ಉಪಲಭ್ಯ ] ಪ್ರಾಪ್ತ
ಕರಕೇ [ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾನ್ ] ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷಕೋ [ನಿಹಂತಿ ] ಹನತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ [ಅಚಿರೇಣ ಕಾಲೇನ ]
ಅಲ್ಪ ಕಾಲಮೇಂ [ಸರ್ವದುಃಖಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ] ಸರ್ವ ದುಃಖೋಂಸೇ ಮುಕ್ತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ ..೮೮..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ಅತಿ ದೀರ್ಧ, ಸದಾ ಉತ್ಪಾತಮಯ ಸಂಸಾರಮಾರ್ಗಮೇಂ ಕಿಸೀ ಭೀ ಪ್ರಕಾರಸೇ
ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವಕೇ ಇಸ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಅಸಿಧಾರಾ ಸಮಾನ ಉಪದೇಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಭೀ ಜೋ ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷ ಪರ ಅತಿ
ದೃಢತಾ ಪೂರ್ವಕ ಉಸಕಾ ಪ್ರಹಾರ ಕರತಾ ಹೈ ವಹೀ ಹಾಥಮೇಂ ತಲವಾರ ಲಿಯೇ ಹುಏ ಮನುಷ್ಯಕೀ ಭಾಂತಿ ಶೀಘ್ರ ಹೀ
ಸಮಸ್ತ ದುಃಖೋಂಸೇ ಪರಿಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ (ಕೋಈ) ವ್ಯಾಪಾರ (ಪ್ರಯತ್ನ; ಕ್ರಿಯಾ) ಸಮಸ್ತ ದುಃಖೋಂಸೇ
ದ್ರವ್ಯಮೇವ ಸ್ವಭಾವಃ, ಅಥವಾ ಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಕಃ ಸ್ವಭಾವ ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಗುಣಪರ್ಯಾಯಾ ಏವ . ಏವಂ
ಶೇಷದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಮಪ್ಯರ್ಥಸಂಜ್ಞಾ ಬೋದ್ಧವ್ಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ..೮೭.. ಅಥ ದುರ್ಲಭಜೈನೋಪದೇಶಂ ಲಬ್ಧ್ವಾಪಿ ಯ ಏವ ಮೋಹರಾಗ-
ದ್ವೇಷಾನ್ನಿಹನ್ತಿ ಸ ಏವಾಶೇಷದುಃಖಕ್ಷಯಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತೀತ್ಯಾವೇದಯತಿ — ಜೋ ಮೋಹರಾಗದೋಸೇ ಣಿಹಣದಿ ಯ ಏವ ಮೋಹರಾಗ-
ದ್ವೇಷಾನ್ನಿಹನ್ತಿ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ . ಉಪಲಬ್ಭ ಉಪಲಭ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ಯ . ಕಮ್ . ಜೋಣ್ಹಮುವದೇಸಂ ಜೈನೋಪದೇಶಮ್ . ಸೋ ಸವ್ವದುಕ್ಖಮೋಕ್ಖಂ
ಪಾವದಿ ಸ ಸರ್ವದುಃಖಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ . ಕೇನ . ಅಚಿರೇಣ ಕಾಲೇಣ ಸ್ತೋಕ ಕಾಲೇನೇತಿ . ತದ್ಯಥಾ – ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯವಿಕಲೇನ್ದ್ರಿಯ-
ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿದುರ್ಲಭಪರಂಪರಯಾ ಜೈನೋಪದೇಶಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷವಿಲಕ್ಷಣಂ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿಶ್ಚಲಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣಂ
೧. ಅರ್ಥಕ್ರಿಯಾಕಾರೀ = ಪ್ರಯೋಜನಭೂತ ಕ್ರಿಯಾಕಾ (ಸರ್ವದುಃಖಪರಿಮೋಕ್ಷಕಾ) ಕರನೇವಾಲಾ .
ಜೇ ಪಾಮೀ ಜಿನ -ಉಪದೇಶ ಹಣತೋ ರಾಗ -ದ್ವೇಷ -ವಿಮೋಹನೇ,
ತೇ ಜೀವ ಪಾಮೇ ಅಲ್ಪ ಕಾಲೇ ಸರ್ವದುಃಖವಿಮೋಕ್ಷನೇ. ೮೮.

Page 152 of 513
PDF/HTML Page 185 of 546
single page version

ದುಃಖಪರಿಮೋಕ್ಷಂ ಕ್ಷಿಪ್ರಮೇವಾಪ್ನೋತಿ, ನಾಪರೋ ವ್ಯಾಪಾರಃ ಕರವಾಲಪಾಣಿರಿವ . ಅತ ಏವ ಸರ್ವಾರಮ್ಭೇಣ ಮೋಹ-
ಕ್ಷಪಣಾಯ ಪುರುಷಕಾರೇ ನಿಷೀದಾಮಿ ..೮೮..
ಅಥ ಸ್ವಪರವಿವೇಕಸಿದ್ಧೇರೇವ ಮೋಹಕ್ಷಪಣಂ ಭವತೀತಿ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಸಿದ್ಧಯೇ ಪ್ರಯತತೇ —
ಣಾಣಪ್ಪಗಮಪ್ಪಾಣಂ ಪರಂ ಚ ದವ್ವತ್ತಣಾಹಿಸಂಬದ್ಧಂ .
ಜಾಣದಿ ಜದಿ ಣಿಚ್ಛಯದೋ ಜೋ ಸೋ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಕುಣದಿ ..೮೯..
ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಂ ಚ ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನಾಭಿಸಂಬದ್ಧಮ್ .
ಜಾನಾತಿ ಯದಿ ನಿಶ್ಚಯತೋ ಯಃ ಸ ಮೋಹಕ್ಷಯಂ ಕರೋತಿ ..೮೯..
ಪರಿಮುಕ್ತ ನಹೀಂ ಕರತಾ . (ಜೈಸೇ ಮನುಷ್ಯಕೇ ಹಾಥಮೇಂ ತೀಕ್ಷ್ಣ ತಲವಾರ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಹ ಶತ್ರುಓಂ ಪರ ಅತ್ಯನ್ತ
ವೇಗಸೇ ಉಸಕಾ ಪ್ರಹಾರ ಕರೇ ತಭೀ ವಹ ಶತ್ರು ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ದುಃಖಸೇ ಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಅನ್ಯಥಾ ನಹೀಂ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಇಸ ಅನಾದಿ ಸಂಸಾರಮೇಂ ಮಹಾಭಾಗ್ಯಸೇ ಜಿನೇಶ್ವರದೇವಕೇ ಉಪದೇಶರೂಪೀ ತೀಕ್ಷ್ಣ ತಲವಾರಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಭೀ ಜೋ
ಜೀವ ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷರೂಪೀ ಶತ್ರುಓಂ ಪರ ಅತಿದೃಢತಾ ಪೂರ್ವಕ ಉಸಕಾ ಪ್ರಹಾರ ಕರತಾ ಹೈ ವಹೀ ಸರ್ವ ದುಃಖೋಂಸೇ
ಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಅನ್ಯಥಾ ನಹೀಂ) ಇಸೀಲಿಯೇ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಆರಮ್ಭಸೇ (-ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕ) ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೇ
ಲಿಯೇ ಮೈಂ ಪುರುಷಾರ್ಥಕಾ ಆಶ್ರಯ ಗ್ರಹಣ ಕರತಾ ಹೂಂ ..೮೮..
ಅಬ, ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿವೇಕಕೀ (-ಭೇದಜ್ಞಾನಕೀ) ಸಿದ್ಧಿಸೇ ಹೀ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ,
ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ಪ್ರಯತ್ನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ನಿಶ್ಚಯತಃ ] ನಿಶ್ಚಯಸೇ [ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಂ ಆತ್ಮಾನಂ ] ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕ
ಐಸೇ ಅಪನೇಕೋ [ಚ ] ಔರ [ಪರಂ ] ಪರಕೋ [ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಅಭಿಸಂಬದ್ಧಮ್ ] ನಿಜ ನಿಜ ದ್ರವ್ಯತ್ವಸೇ ಸಂಬದ್ಧ
(-ಸಂಯುಕ್ತ) [ಯದಿ ಜಾನಾತಿ ] ಜಾನತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ [ಮೋಹ ಕ್ಷಯಂ ಕರೋತಿ ] ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ
ಕರತಾ ಹೈ ..೮೯..
ನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಜ್ಞಾನದ್ವಯಾವಿನಾಭೂತಂ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಸಂಜ್ಞಂ ನಿಶಿತಖಙ್ಗಂ ಯ ಏವ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಶತ್ರೂಣಾಮುಪರಿ ದೃಢತರಂ
ಪಾತಯತಿ ಸ ಏವ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಾನಾಕುಲತ್ವಲಕ್ಷಣಸುಖವಿಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ದುಃಖಾನಾಂ ಕ್ಷಯಂ ಕರೋತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೮೮.. ಏವಂ
ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಕರಣಾರ್ಥಂ ಗಾಥಾಷಟ್ಕೇನ ತೃತೀಯಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ಗತಾ . ಅಥ ಸ್ವಪರಾತ್ಮನೋರ್ಭೇದ-
ಜ್ಞಾನಾತ್ ಮೋಹಕ್ಷಯೋ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ಣಾಣಪ್ಪಗಮಪ್ಪಾಣಂ ಪರಂ ಚ ದವ್ವತ್ತಣಾಹಿಸಂಬದ್ಧಂ ಜಾಣದಿ ಜದಿ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕ-
ಜೇ ಜ್ಞಾನರೂಪ ನಿಜ ಆತ್ಮನೇ, ಪರನೇ ವಳೀ ನಿಶ್ಚಯ ವಡೇ
ದ್ರವ್ಯತ್ವಥೀ ಸಂಬದ್ಧ ಜಾಣೇ, ಮೋಹನೋ ಕ್ಷಯ ತೇ ಕರೇ. ೮೯.

Page 153 of 513
PDF/HTML Page 186 of 546
single page version

ಯ ಏವ ಸ್ವಕೀಯೇನ ಚೈತನ್ಯಾತ್ಮಕೇನ ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನಾಭಿಸಂಬದ್ಧಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಂ ಚ ಪರಕೀಯೇನ ಯಥೋಚಿತೇನ
ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನಾಭಿಸಂಬದ್ಧಮೇವ ನಿಶ್ಚಯತಃ ಪರಿಚ್ಛಿನತ್ತಿ, ಸ ಏವ ಸಮ್ಯಗವಾಪ್ತಸ್ವಪರವಿವೇಕಃ ಸಕಲಂ ಮೋಹಂ
ಕ್ಷಪಯತಿ . ಅತಃ ಸ್ವಪರವಿವೇಕಾಯ ಪ್ರಯತೋಽಸ್ಮಿ ..೮೯..
ಅಥ ಸರ್ವಥಾ ಸ್ವಪರವಿವೇಕಸಿದ್ಧಿರಾಗಮತೋ ವಿಧಾತವ್ಯೇತ್ಯುಪಸಂಹರತಿ —
ತಮ್ಹಾ ಜಿಣಮಗ್ಗಾದೋ ಗುಣೇಹಿಂ ಆದಂ ಪರಂ ಚ ದವ್ವೇಸು .
ಅಭಿಗಚ್ಛದು ಣಿಮ್ಮೋಹಂ ಇಚ್ಛದಿ ಜದಿ ಅಪ್ಪಣೋ ಅಪ್ಪಾ ..೯೦..
ತಸ್ಮಾಜ್ಜಿನಮಾರ್ಗಾದ್ಗುಣೈರಾತ್ಮಾನಂ ಪರಂ ಚ ದ್ರವ್ಯೇಷು .
ಅಭಿಗಚ್ಛತು ನಿರ್ಮೋಹಮಿಚ್ಛತಿ ಯದ್ಯಾತ್ಮನ ಆತ್ಮಾ ..೯೦..
ಮಾತ್ಮಾನಂ ಜಾನಾತಿ ಯದಿ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಸ್ವಕೀಯಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯದ್ರವ್ಯತ್ವೇನಾಭಿಸಂಬದ್ಧಂ, ನ ಕೇವಲಮಾತ್ಮಾನಮ್, ಪರಂ ಚ
ಯಥೋಚಿತಚೇತನಾಚೇತನಪರಕೀಯದ್ರವ್ಯತ್ವೇನಾಭಿಸಂಬದ್ಧಮ್ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಣಿಚ್ಛಯದೋ ನಿಶ್ಚಯತಃ ನಿಶ್ಚಯನಯಾನುಕೂಲಂ
ಟೀಕಾ : — ಜೋ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಅಪನೇಕೋ ಸ್ವಕೀಯ (ಅಪನೇ) ಚೈತನ್ಯಾತ್ಮಕ ದ್ರವ್ಯತ್ವಸೇ ಸಂಬದ್ಧ
(-ಸಂಯುಕ್ತ) ಔರ ಪರಕೋ ಪರಕೀಯ (ದೂಸರೇಕೇ) ೧ಯಥೋಚಿತ ದ್ರವ್ಯತ್ವಸೇ ಸಂಬದ್ಧ ಜಾನತಾ ಹೈ, ವಹೀ
(ಜೀವ), ಜಿಸನೇ ಕಿ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವರೂಪಸೇ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿವೇಕಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ, ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ
ಕರತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಮೈಂ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿವೇಕಕೇ ಲಿಯೇ ಪ್ರಯತ್ನಶೀಲ ಹೂಂ ..೮೯..
ಅಬ, ಸಬ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಸ್ವಪರಕೇ ವಿವೇಕಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ಆಗಮಸೇ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ, ಐಸಾ ಉಪಸಂಹಾರ
ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ (ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿವೇಕಸೇ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕಿಯಾ ಜಾ
ಸಕತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ) [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಆತ್ಮನಃ ] ಅಪನೀ [ನಿರ್ಮೋಹಂ ] ನಿರ್ಮೋಹತಾ
[ಇಚ್ಛತಿ ] ಚಾಹತಾ ಹೋ ತೋ [ಜಿನಮಾರ್ಗಾತ್ ] ಜಿನಮಾರ್ಗಸೇ [ಗುಣೈಃ ] ಗುಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ದ್ರವ್ಯೇಷು ] ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ
[ ಆತ್ಮಾನಂ ಪರಂ ಚ ] ಸ್ವ ಔರ ಪರಕೋ [ಅಭಿಗಚ್ಛತು ] ಜಾನೋ (ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿನಾಗಮಕೇ ದ್ವಾರಾ ವಿಶೇಷ
ಗುಣೋಂಸೇ ಐಸಾ ವಿವೇಕ ಕರೋ ಕಿ – ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂಸೇ ಯಹ ಸ್ವ ಹೈ ಔರ ಯಹ ಪರ ಹೈ) ..೯೦..
೧. ಯಥೋಚಿತ = ಯಥಾಯೋಗ್ಯ – ಚೇತನ ಯಾ ಅಚೇತನ (ಪುದ್ಗಲಾದಿ ದ್ರವ್ಯ ಪರಕೀಯ ಅಚೇತನ ದ್ರವ್ಯತ್ವಸೇ ಔರ ಅನ್ಯ ಆತ್ಮಾ
ಪರಕೀಯ ಚೇತನ ದ್ರವ್ಯತ್ವಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೈಂ).
ತೇಥೀ ಯದಿ ಜೀವ ಇಚ್ಛತೋ ನಿರ್ಮೋಹತಾ ನಿಜ ಆತ್ಮನೇ,
ಜಿನಮಾರ್ಗಥೀ ದ್ರವ್ಯೋ ಮಹೀಂ ಜಾಣೋ ಸ್ವ -ಪರನೇ ಗುಣ ವಡೇ. ೯೦.
ಪ್ರ. ೨೦

Page 154 of 513
PDF/HTML Page 187 of 546
single page version

ಇಹ ಖಲ್ವಾಗಮನಿಗದಿತೇಷ್ವನನ್ತೇಷು ಗುಣೇಷು ಕೈಶ್ಚಿದ್ ಗುಣೈರನ್ಯಯೋಗವ್ಯವಚ್ಛೇದಕತಯಾಸಾಧಾರಣ-
ತಾಮುಪಾದಾಯ ವಿಶೇಷಣತಾಮುಪಗತೈರನನ್ತಾಯಾಂ ದ್ರವ್ಯಸಂತತೌ ಸ್ವಪರವಿವೇಕಮುಪಗಚ್ಛನ್ತು ಮೋಹಪ್ರಹಾಣಪ್ರವಣಬುದ್ಧಯೋ
ಲಬ್ಧವರ್ಣಾಃ . ತಥಾಹಿ – ಯದಿದಂ ಸದಕಾರಣತಯಾ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧಮನ್ತರ್ಬಹಿರ್ಮುಖಪ್ರಕಾಶಶಾಲಿತಯಾ ಸ್ವಪರ-
ಪರಿಚ್ಛೇದಕಂ ಮದೀಯಂ ಮಮ ನಾಮ ಚೈತನ್ಯಮಹಮನೇನ ತೇನ ಸಮಾನಜಾತೀಯಮಸಮಾನಜಾತೀಯಂ ವಾ ದ್ರವ್ಯಮನ್ಯದ-
ಪಹಾಯ ಮಮಾತ್ಮನ್ಯೇವ ವರ್ತಮಾನೇನಾತ್ಮೀಯಮಾತ್ಮಾನಂ ಸಕಲತ್ರಿಕಾಲಕಲಿತಧ್ರೌವ್ಯಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಜಾನಾಮಿ . ಏವಂ
ಭೇದಜ್ಞಾನಮಾಶ್ರಿತ್ಯ . ಜೋ ಯಃ ಕರ್ತಾ ಸೋ ಸ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಕುಣದಿ ನಿರ್ಮೋಹಪರಮಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಶುದ್ಧಾತ್ಮನೋ
ವಿಪರೀತಸ್ಯ ಮೋಹಸ್ಯ ಕ್ಷಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೮೯.. ಅಥ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇ ಯದುಕ್ತಂ ಸ್ವಪರಭೇದವಿಜ್ಞಾನಂ ತದಾಗಮತಃ
ಸಿದ್ಧಯತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ತಮ್ಹಾ ಜಿಣಮಗ್ಗಾದೋ ಯಸ್ಮಾದೇವಂ ಭಣಿತಂ ಪೂರ್ವಂ ಸ್ವಪರಭೇದವಿಜ್ಞಾನಾದ್ ಮೋಹಕ್ಷಯೋ
ಭವತಿ, ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾಜ್ಜಿನಮಾರ್ಗಾಜ್ಜಿನಾಗಮಾತ್ ಗುಣೇಹಿಂ ಗುಣೈಃ ಆದಂ ಆತ್ಮಾನಂ, ನ ಕೇವಲಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಂ ಚ
ಪರದ್ರವ್ಯಂ ಚ . ಕೇಷು ಮಧ್ಯೇ . ದವ್ವೇಸು ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಷಡ್ದ್ರವ್ಯೇಷು ಅಭಿಗಚ್ಛದು ಅಭಿಗಚ್ಛತು ಜಾನಾತು . ಯದಿ
ಕಿಮ್ . ಣಿಮ್ಮೋಹಂ ಇಚ್ಛದಿ ಜದಿ ನಿರ್ಮೋಹಭಾವಮಿಚ್ಛತಿ ಯದಿ ಚೇತ್ . ಸ ಕಃ . ಅಪ್ಪಾ ಆತ್ಮಾ . ಕಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿತ್ವೇನ .
ಟೀಕಾ : — ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೇ ಪ್ರತಿ ೧ಪ್ರವಣ ಬುದ್ಧಿವಾಲೇ ಬುಧಜನ ಇಸ ಜಗತಮೇಂ ಆಗಮಮೇಂ
ಕಥಿತ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂಮೇಂಸೇ ಕಿನ್ಹೀಂ ಗುಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಜೋ ಗುಣ ೨ಅನ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಯೋಗ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ
ಅಸಾಧಾರಣತಾ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ವಿಶೇಷತ್ವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹುಏ ಹೈಂ ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯಪರಮ್ಪರಾಮೇಂ ಸ್ವ-
ಪರಕೇ ವಿವೇಕಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರೋ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೇ ಇಚ್ಛುಕ ಪಂಡಿತಜನ ಆಗಮ ಕಥಿತ
ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂಮೇಂಸೇ ಅಸಾಧಾರಣ ಔರ ಭಿನ್ನಲಕ್ಷಣಭೂತ ಗುಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯ ಪರಮ್ಪರಾಮೇಂ ‘ಯಹ ಸ್ವದ್ರವ್ಯ
ಹೈಂ ಔರ ಯಹ ಪರದ್ರವ್ಯ ಹೈಂ’ ಐಸಾ ವಿವೇಕ ಕರೋ), ಜೋಕಿ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈಂ : —
೩ಸತ್ ಔರ ೪ಅಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ, ಅನ್ತರ್ಮುಖ ಔರ ಬಹಿರ್ಮುಖ ಪ್ರಕಾಶವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ
ಸ್ವ -ಪರಕಾ ಜ್ಞಾಯಕ – ಐಸಾ ಜೋ ಯಹ, ಮೇರೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲಾ, ಮೇರಾ ಚೈತನ್ಯ ಹೈ ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಜೋ
(ಚೈತನ್ಯ) ಸಮಾನಜಾತೀಯ ಅಥವಾ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಛೋಡಕರ ಮೇರೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಹೀ ವರ್ತತಾ
ಹೈ ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಮೈಂ ಅಪನೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ೫ಸಕಲ -ತ್ರಿಕಾಲಮೇಂ ಧ್ರುವತ್ವಕಾ ಧಾರಕ ದ್ರವ್ಯ ಜಾನತಾ ಹೂಂ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪೃಥಕ್ರೂಪಸೇ ವರ್ತಮಾನ ಸ್ವಲಕ್ಷಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಜೋ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಛೋಡಕರ ಉಸೀ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ
೧. ಪ್ರವಣ = ಢಲತೀ ಹುಈ; ಅಭಿಮುಖ; ರತ .
೨. ಕಿತನೇ ಹೀ ಗುಣ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ನ ಹೋನೇಸೇ ಅಸಾಧಾರಣ ಹೈಂ ಔರ
ಇಸಲಿಯೇ ವಿಶೇಷಣಭೂತ – ಭಿನ್ನ ಲಕ್ಷಣಭೂತ ಹೈ; ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ ಭಿನ್ನತಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಕೀ ಜಾ ಸಕತೀ ಹೈ .
೩. ಸತ್ = ಅಸ್ತಿತ್ವವಾಲಾ; ಸತ್ರೂಪ; ಸತ್ತಾವಾಲಾ .
೪. ಅಕಾರಣ = ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಕಾರಣ ನ ಹೋ ಐಸಾ ಅಹೇತುಕ, (ಚೈತನ್ಯ ಸತ್ ಔರ ಅಹೇತುಕ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ವಯಂಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹೈ .)
೫. ಸಕಲ = ಪೂರ್ಣ, ಸಮಸ್ತ, ನಿರವಶೇಷ (ಆತ್ಮಾ ಕೋಈ ಕಾಲಕೋ ಬಾಕೀ ರಖೇ ಬಿನಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ತೀನೋಂ ಕಾಲ ಧ್ರುವ ರಹತಾ
ಐಸಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .)

Page 155 of 513
PDF/HTML Page 188 of 546
single page version

ಪೃಥಕ್ತ್ವವೃತ್ತಸ್ವಲಕ್ಷಣೈರ್ದ್ರವ್ಯಮನ್ಯದಪಹಾಯ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಚ ವರ್ತಮಾನೈಃ ಸಕಲತ್ರಿಕಾಲಕಲಿತಧ್ರೌವ್ಯಂ
ದ್ರವ್ಯಮಾಕಾಶಂ ಧರ್ಮಮಧರ್ಮಂ ಕಾಲಂ ಪುದ್ಗಲಮಾತ್ಮಾನ್ತರಂ ಚ ನಿಶ್ಚಿನೋಮಿ . ತತೋ ನಾಹಮಾಕಾಶಂ ನ ಧರ್ಮೋ ನಾಧರ್ಮೋ
ನ ಚ ಕಾಲೋ ನ ಪುದ್ಗಲೋ ನಾತ್ಮಾನ್ತರಂ ಚ ಭವಾಮಿ; ಯತೋಽಮೀಷ್ವೇಕಾಪವರಕಪ್ರಬೋಧಿತಾನೇಕ-
ದೀಪಪ್ರಕಾಶೇಷ್ವಿವ ಸಂಭೂಯಾವಸ್ಥಿತೇಷ್ವಪಿ ಮಚ್ಚೈತನ್ಯಂ ಸ್ವರೂಪಾದಪ್ರಚ್ಯುತಮೇವ ಮಾಂ ಪೃಥಗವಗಮಯತಿ . ಏವಮಸ್ಯ
ನಿಶ್ಚಿತಸ್ವಪರವಿವೇಕಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ನ ಖಲು ವಿಕಾರಕಾರಿಣೋ ಮೋಹಾಂಕು ರಸ್ಯ ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಿಃ ಸ್ಯಾತ್ ..೯೦..
ಅಪ್ಪಣೋ ಆತ್ಮನ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ — ಯದಿದಂ ಮಮ ಚೈತನ್ಯಂ ಸ್ವಪರಪ್ರಕಾಶಕಂ ತೇನಾಹಂ ಕರ್ತಾ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನ-
ಸ್ವಭಾವಂ ಸ್ವಕೀಯಮಾತ್ಮಾನಂ ಜಾನಾಮಿ, ಪರಂ ಚ ಪುದ್ಗಲಾದಿಪಞ್ಚದ್ರವ್ಯರೂಪಂ ಶೇಷಜೀವಾನ್ತರಂ ಚ ಪರರೂಪೇಣ ಜಾನಾಮಿ,
ತತಃ ಕಾರಣಾದೇಕಾಪವರಕ ಪ್ರಬೋಧಿತಾನೇಕಪ್ರದೀಪಪ್ರಕಾಶೇಷ್ವಿವ ಸಂಭೂಯಾವಸ್ಥಿತೇಷ್ವಪಿ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯೇಷು ಮಮ ಸಹಜಶುದ್ಧ-
ಚಿದಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ಕೇನಾಪಿ ಸಹ ಮೋಹೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೯೦.. ಏವಂ ಸ್ವಪರಪರಿಜ್ಞಾನವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವ-
ನಿರಾಸಾರ್ಥಂ ಗಾಥಾದ್ವಯೇನ ಚತುರ್ಥಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ಗತಾ . ಇತಿ ಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಗಾಥಾಭಿರ್ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಚತುಷ್ಟಯಾಭಿಧಾನೋ
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ . ಅಥ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಪ್ರಣೀತಪದಾರ್ಥಶ್ರದ್ಧಾನಮನ್ತರೇಣ ಶ್ರಮಣೋ ನ ಭವತಿ,
ವರ್ತತೇ ಹೈಂ ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಆಕಾಶ, ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ, ಕಾಲ, ಪುದ್ಗಲ ಔರ ಅನ್ಯ ಆತ್ಮಾಕೋ ಸಕಲ
ತ್ರಿಕಾಲಮೇಂ ಧ್ರುವತ್ವ ಧಾರಕ ದ್ರವ್ಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತಾ ಹೂಂ (ಜೈಸೇ ಚೈತನ್ಯ ಲಕ್ಷಣಕೇ ದ್ವಾರಾ ಆತ್ಮಾಕೋ
ಧ್ರುವ ದ್ರವ್ಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಜಾನಾ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವ, ಗತಿಹೇತುತ್ವ ಇತ್ಯಾದಿ ಲಕ್ಷಣೋಂಸೇ – ಜೋ ಕಿ ಸ್ವ-
ಲಕ್ಷ್ಯಭೂತ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ನಹೀಂ ಪಾಯೇ ಜಾತೇ ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ — ಆಕಾಶ ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ
ಇತ್ಯಾದಿಕೋ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಧ್ರುವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಜಾನತಾ ಹೂಂ) ಇಸಲಿಯೇ ಮೈಂ ಆಕಾಶ ನಹೀಂ ಹೂಂ, ಮೈಂ ಧರ್ಮ
ನಹೀಂ ಹೂಂ, ಅಧರ್ಮ ನಹೀಂ ಹೂಂ, ಕಾಲ ನಹೀಂ ಹೂಂ, ಪುದ್ಗಲ ನಹೀಂ ಹೂಂ, ಔರ ಆತ್ಮಾನ್ತರ ನಹೀಂ ಹೂಂ; ಕ್ಯೋಂಕಿ —
ಮಕಾನಕೇ ೧ಏಕ ಕಮರೇಮೇಂ ಜಲಾಯೇ ಗಯೇ ಅನೇಕ ದೀಪಕೋಂಕೇ ಪ್ರಕಾಶೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ ಯಹ ದ್ರವ್ಯ ಇಕಟ್ಠೇ ಹೋಕರ
ರಹತೇ ಹುಏ ಭೀ ಮೇರಾ ಚೈತನ್ಯ ನಿಜಸ್ವರೂಪಸೇ ಅಚ್ಯುತ ಹೀ ರಹತಾ ಹುಆ ಮುಝೇ ಪೃಥಕ್ ಬತಲಾತಾ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಿಸನೇ ಸ್ವ -ಪರಕಾ ವಿವೇಕ ನಿಶ್ಚಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೋ ವಿಕಾರಕಾರೀ
ಮೋಹಾಂಕುರಕಾ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸ್ವ -ಪರಕೇ ವಿವೇಕಸೇ ಮೋಹಕಾ ನಾಶ ಕಿಯಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ . ವಹ ಸ್ವ-
ಪರಕಾ ವಿವೇಕ, ಜಿನಾಗಮಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಲಕ್ಷಣೋಂಕೋ ಯಥಾರ್ಥತಯಾ ಜಾನಕರ ಕಿಯಾ ಜಾ
ಸಕತಾ ಹೈ ..೯೦..
೧. ಜೈಸೇ ಕಿಸೀ ಏಕ ಕಮರೇಮೇಂ ಅನೇಕ ದೀಪಕ ಜಲಾಯೇ ಜಾಯೇಂ ತೋ ಸ್ಥೂಲದೃಷ್ಟಿಸೇ ದೇಖನೇ ಪರ ಉನಕಾ ಪ್ರಕಾಶ ಏಕ ದೂಸರೇಮೇಂ
ಮಿಲಾ ಹುಆ ಮಾಲೂಮ ಹೋತಾ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮದೃಷ್ಟಿಸೇ ವಿಚಾರಪೂರ್ವಕ ದೇಖನೇ ಪರ ವೇ ಸಬ ಪ್ರಕಾಶ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೈಂ;
(ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನಮೇಂಸೇ ಏಕ ದೀಪಕ ಬುಝ ಜಾನೇ ಪರ ಉಸೀ ದೀಪಕಕಾ ಪ್ರಕಾಶ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ದೀಪಕೋಂಕೇ ಪ್ರಕಾಶ
ನಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೋತೇ) ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜೀವಾದಿಕ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯ ಏಕ ಹೀ ಕ್ಷೇತ್ರಮೇಂ ರಹತೇ ಹೈಂ ಫಿ ರ ಭೀ ಸೂಕ್ಷ್ಮದೃಷ್ಟಿಸೇ ದೇಖನೇ ಪರ
ವೇ ಸಬ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೈಂ, ಏಕಮೇಕ ನಹೀಂ ಹೋತೇ .

Page 156 of 513
PDF/HTML Page 189 of 546
single page version

ಅಥ ಜಿನೋದಿತಾರ್ಥಶ್ರದ್ಧಾನಮನ್ತರೇಣ ಧರ್ಮಲಾಭೋ ನ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತರ್ಕಯತಿ —
ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧೇದೇ ಸವಿಸೇಸೇ ಜೋ ಹಿ ಣೇವ ಸಾಮಣ್ಣೇ .
ಸದ್ದಹದಿ ಣ ಸೋ ಸಮಣೋ ತತ್ತೋ ಧಮ್ಮೋ ಣ ಸಂಭವದಿ ..೯೧..
ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧಾನೇತಾನ್ ಸವಿಶೇಷಾನ್ ಯೋ ಹಿ ನೈವ ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇ .
ಶ್ರದ್ದಧಾತಿ ನ ಸ ಶ್ರಮಣಃ ತತೋ ಧರ್ಮೋ ನ ಸಂಭವತಿ ..೯೧..
ಯೋ ಹಿ ನಾಮೈತಾನಿ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಸಾಮಾನ್ಯಮನುವ್ರಜನ್ತ್ಯಪಿ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವೇನಾಶ್ಲಿಷ್ಟ-
ವಿಶೇಷಾಣಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಸ್ವಪರಾವಚ್ಛೇದೇನಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ನಶ್ರದ್ದಧಾನೋ ವಾ ಏವಮೇವ ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇನಾತ್ಮಾನಂ ದಮಯತಿ
ತಸ್ಮಾಚ್ಛುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣಧರ್ಮೋಽಪಿ ನ ಸಂಭವತೀತಿ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ – ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧೇ ಮಹಾಸತ್ತಾಸಂಬನ್ಧೇನ ಸಹಿತಾನ್ ಏದೇ
ಏತಾನ್ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಶುದ್ಧಜೀವಾದಿಪದಾರ್ಥಾನ್ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಾನ್ . ಸವಿಸೇಸೇ ವಿಶೇಷಸತ್ತಾವಾನ್ತರಸತ್ತಾ ಸ್ವಕೀಯ-
ಸ್ವಕೀಯಸ್ವರೂಪಸತ್ತಾ ತಯಾ ಸಹಿತಾನ್ ಜೋ ಹಿ ಣೇವ ಸಾಮಣ್ಣೇ ಸದ್ದಹದಿ ಯಃ ಕರ್ತಾ ದ್ರವ್ಯಶ್ರಾಮಣ್ಯೇ ಸ್ಥಿತೋಽಪಿ ನ ಶ್ರದ್ಧತ್ತೇ
ಅಬ, ನ್ಯಾಯಪೂರ್ವಕ ಐಸಾ ವಿಚಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ – ಜಿನೇನ್ದ್ರೋಕ್ತ ಅರ್ಥೋಂಕೇ ಶ್ರದ್ಧಾನ ಬಿನಾ ಧರ್ಮಲಾಭ
(ಶುದ್ಧಾತ್ಮಅನುಭವರೂಪ ಧರ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿ) ನಹೀಂ ಹೋತಾ —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಹಿ ] ಜೋ (ಜೀವ) [ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇ ] ಶ್ರಮಣಾವಸ್ಥಾಮೇಂ [ಏತಾನ್ ಸತ್ತಾ-
ಸಂಬದ್ಧಾನ್ ಸವಿಶೇಷತಾನ್ ] ಇನ ೧ಸತ್ತಾಸಂಯುಕ್ತ ೨ಸವಿಶೇಷ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ [ನ ಏವ ಶ್ರದ್ದಧಾತಿ ] ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹೀಂ
ಕರತಾ, [ಸಃ ] ವಹ [ಶ್ರಮಣಃ ನ ] ಶ್ರಮಣ ನಹೀಂ ಹೈ; [ತತಃ ಧರ್ಮಃ ನ ಸಂಭವತಿ ] ಉಸಸೇ ಧರ್ಮಕಾ ಉದ್ಭವ
ನಹೀಂ ಹೋತಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸಕೇ ಧರ್ಮ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .) ..೯೧..
ಟೀಕಾ : — ಜೋ (ಜೀವ) ಇನ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ — ಕಿ ಜೋ (ದ್ರವ್ಯ) ೩ಸಾದೃಶ್ಯ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕೇ ದ್ವಾರಾ
ಸಮಾನತಾಕೋ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹುಏ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವಕೇ ದ್ವಾರಾ ವಿಶೇಷಯುಕ್ತ ಹೈಂ ಉನ್ಹೇಂ — ಸ್ವ -ಪರಕೇ
ಭೇದಪೂರ್ವಕ ನ ಜಾನತಾ ಹುಆ ಔರ ಶ್ರದ್ಧಾ ನ ಕರತಾ ಹುಆ ಯೋಂ ಹೀ (ಜ್ಞಾನ -ಶ್ರದ್ಧಾಕೇ ಬಿನಾ) ಮಾತ್ರ ಶ್ರಮಣತಾಸೇ
(ದ್ರವ್ಯಮುನಿತ್ವಸೇ) ಆತ್ಮಾಕಾ ದಮನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಶ್ರಮಣ ನಹೀಂ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ, ಜೈಸೇ ಜಿಸೇ
೧. ಸತ್ತಾಸಂಯುಕ್ತ = ಅಸ್ತಿತ್ವವಾಲೇ .
೨. ಸವಿಶೇಷ = ವಿಶೇಷಸಹಿತ; ಭೇದವಾಲೇ; ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ .
೩. ಅಸ್ತಿತ್ವ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ : — ಸಾದೃಶ್ಯ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಔರ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ . ಸಾದೃಶ್ಯ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ
ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಸಮಾನತಾ ಹೈ, ಔರ ಸ್ವರೂಪ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ವಿಶೇಷತಾ ಹೈ
ಶ್ರಾಮಣ್ಯಮಾಂ ಸತ್ತಾಮಯೀ ಸವಿಶೇಷ ಆ ದ್ರವ್ಯೋ ತಣೀ
ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹಿ, ತೇ ಶ್ರಮಣ ನಾ; ತೇಮಾಂಥೀ ಧರ್ಮೋದ್ಭವ ನಹೀಂ. ೯೧.

Page 157 of 513
PDF/HTML Page 190 of 546
single page version

ಸ ಖಲು ನ ನಾಮ ಶ್ರಮಣಃ . ಯತಸ್ತತೋಽಪರಿಚ್ಛಿನ್ನರೇಣುಕನಕಕಣಿಕಾವಿಶೇಷಾದ್ಧೂಲಿಧಾವಕಾತ್ಕನಕಲಾಭ
ಇವ ನಿರುಪರಾಗಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣೋ ಧರ್ಮೋಪಲಮ್ಭೋ ನ ಸಂಭೂತಿಮನುಭವತಿ ..೯೧..
ಅಥ ‘ಉವಸಂಪಯಾಮಿ ಸಮ್ಮಂ ಜತ್ತೋ ಣಿವ್ವಾಣಸಂಪತ್ತೀ’ ಇತಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಯ ‘ಚಾರಿತ್ತಂ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ
ಧಮ್ಮೋ ಜೋ ಸೋ ಸಮೋ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ’ ಇತಿ ಸಾಮ್ಯಸ್ಯ ಧರ್ಮತ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ‘ಪರಿಣಮದಿ ಜೇಣ ದವ್ವಂ
ತಕ್ಕಾಲಂ ತಮ್ಮಯಂ ತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಂ, ತಮ್ಹಾ ಧಮ್ಮಪರಿಣದೋ ಆದಾ ಧಮ್ಮೋ ಮುಣೇಯವ್ವೋ’ ಇತಿ ಯದಾತ್ಮನೋ
ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಣ ಸೋ ಸಮಣೋ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮರುಚಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕಪರಮಸಾಮಾಯಿಕಸಂಯಮಲಕ್ಷಣಶ್ರಾಮಣ್ಯಾ-
ಭಾವಾತ್ಸ ಶ್ರಮಣೋ ನ ಭವತಿ . ಇತ್ಥಂಭೂತಭಾವಶ್ರಾಮಣ್ಯಾಭಾವಾತ್ ತತ್ತೋ ಧಮ್ಮೋ ಣ ಸಂಭವದಿ ತಸ್ಮಾತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತದ್ರವ್ಯ-
ಶ್ರಮಣಾತ್ಸಕಾಶಾನ್ನಿರುಪರಾಗಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣಧರ್ಮೋಽಪಿ ನ ಸಂಭವತೀತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೯೧.. ಅಥ ‘ಉವ-
ಸಂಪಯಾಮಿ ಸಮ್ಮಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ನಮಸ್ಕಾರಗಾಥಾಯಾಂ ಯತ್ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ, ತದನನ್ತರಂ ‘ಚಾರಿತ್ತಂ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರೇಣ
ಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ಧರ್ಮತ್ವಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತಮ್ . ಅಥ ‘ಪರಿಣಮದಿ ಜೇಣ ದವ್ವಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರೇಣಾತ್ಮನೋ ಧರ್ಮತ್ವಂ ಭಣಿತ-
ರೇತೀ ಔರ ಸ್ವರ್ಣಕಣೋಂಕಾ ಅನ್ತರ ಜ್ಞಾತ ನಹೀಂ ಹೈ, ಉಸೇ ಧೂಲಧೋಯೇಕೋ – ಉಸಮೇಂಸೇ ಸ್ವರ್ಣಲಾಭ ನಹೀಂ ಹೋತಾ,
ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಉಸಮೇಂಸೇ (-ಶ್ರಮಣಾಭಾಸಮೇಂಸೇ) ೧ನಿರುಪರಾಗ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ (ಪ್ರಾಪ್ತಿ) ಲಕ್ಷಣವಾಲೇ
ಧರ್ಮಲಾಭಕಾ ಉದ್ಭವ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೋ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯಮುನಿತ್ವಕಾ ಪಾಲನ ಕರತಾ ಹುಆ ಭೀ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಭೇದ ಸಹಿತ
ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹೀಂ ಕರತಾ, ವಹ ನಿಶ್ಚಯ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕ ಪರಮಸಾಮಾಯಿಕಸಂಯಮರೂಪ ಮುನಿತ್ವಕೇ
ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಮುನಿ ನಹೀಂ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಜೈಸೇ ಜಿಸೇ ರೇತೀ ಔರ ಸ್ವರ್ಣಕಣಕಾ ವಿವೇಕ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸೇ
ಧೂಲಕೋ ಧೋನೇವಾಲೇಕೋ, ಚಾಹೇ ಜಿತನಾ ಪರಿಶ್ರಮ ಕರನೇ ಪರ ಭೀ, ಸ್ವರ್ಣಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಜಿಸೇ ಸ್ವ ಔರ ಪರಕಾ ವಿವೇಕ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸೇ ಉಸ ದ್ರವ್ಯಮುನಿಕೋ, ಚಾಹೇ ಜಿತನೀ ದ್ರವ್ಯಮುನಿತ್ವಕೀ
ಕ್ರಿಯಾಓಂಕಾ ಕಷ್ಟ ಉಠಾನೇ ಪರ ಭೀ, ಧರ್ಮಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ ..೯೧..
೨‘ಉವಸಂಪಯಾಮಿ ಸಮ್ಮಂ ಜತ್ತೋ ಣಿವ್ವಾಣಸಂಪತ್ತೀ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ (ಪಾಂಚವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಕರಕೇ,
೩‘ಚಾರಿತ್ತಂ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಜೋ ಸೋ ಸಮೋ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ (೭ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ಸಾಮ್ಯಕಾ
ಧರ್ಮತ್ವ (ಸಾಮ್ಯ ಹೀ ಧರ್ಮ ಹೈ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕರಕೇ ೪‘ಪರಿಣಮದಿ ಜೇಣ ದವ್ವಂ ತಕ್ಕಾಲಂ ತಮ್ಮಯಂ ತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಂ,
ತಮ್ಹಾ ಧಮ್ಮಪರಿಣದೋ ಆದಾ ಧಮ್ಮೋ ಮುಣೇಯವ್ವೋ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ (೮ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ಜೋ ಆತ್ಮಾಕಾ ಧರ್ಮತ್ವ
೧. ನಿರುಪರಾಗ = ಉಪರಾಗ (-ಮಲಿನತಾ, ವಿಕಾರ) ರಹಿತ .
೨. ಅರ್ಥ – ಮೈಂ ಸಾಮ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೂಂ, ಜಿಸಸೇ ನಿರ್ವಾಣಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ .
೩. ಅರ್ಥ – ಚಾರಿತ್ರ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಧರ್ಮ ಹೈ ಜೋ ಧರ್ಮ ಹೈ ವಹ ಸಾಮ್ಯ ಹೈ ಐಸಾ (ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ) ಕಹಾ ಹೈ .
೪. ಅರ್ಥ – ದ್ರವ್ಯ ಜಿಸ ಕಾಲಮೇಂ ಜಿಸ ಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸ ಕಾಲಮೇಂ ಉಸ -ಮಯ ಹೈ ಐಸಾ (ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವನೇ)
ಕಹಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಆತ್ಮಾಕೋ ಧರ್ಮ ಜಾನನಾ ಚಾಹಿಯೇ .

Page 158 of 513
PDF/HTML Page 191 of 546
single page version

ಧರ್ಮತ್ವಮಾಸೂತ್ರಯಿತುಮುಪಕ್ರಾನ್ತಂ, ಯತ್ಪ್ರಸಿದ್ಧಯೇ ಚ ‘ಧಮ್ಮೇಣ ಪರಿಣದಪ್ಪಾ ಅಪ್ಪಾ ಜದಿ ಸುದ್ಧಸಂಪಓಗಜುದೋ
ಪಾವದಿ ಣಿವ್ವಾಣಸುಹಂ’ ಇತಿ ನಿರ್ವಾಣಸುಖಸಾಧನಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೋಽಧಿಕರ್ತುಮಾರಬ್ಧಃ, ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗೌ ಚ
ವಿರೋಧಿನೌ ನಿರ್ಧ್ವಸ್ತೌ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ಚೋಪವರ್ಣಿತಂ, ತತ್ಪ್ರಸಾದಜೌ ಚಾತ್ಮನೋ ಜ್ಞಾನಾನನ್ದೌ ಸಹಜೌ
ಸಮುದ್ಯೋತಯತಾ ಸಂವೇದನಸ್ವರೂಪಂ ಸುಖಸ್ವರೂಪಂ ಚ ಪ್ರಪಂಚಿತಮ್, ತದಧುನಾ ಕಥಂ ಕಥಮಪಿ ಶುದ್ಧೋ-
ಪಯೋಗಪ್ರಸಾದೇನ ಪ್ರಸಾಧ್ಯ ಪರಮನಿಸ್ಪೃಹಾಮಾತ್ಮತೃಪ್ತಾಂ ಪಾರಮೇಶ್ವರೀಪ್ರವೃತ್ತಿಮಭ್ಯುಪಗತಃ ಕೃತಕೃತ್ಯತಾಮವಾಪ್ಯ
ನಿತಾನ್ತಮನಾಕುಲೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರಲೀನಭೇದವಾಸನೋನ್ಮೇಷಃ ಸ್ವಯಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಧರ್ಮ ಏವಾಸ್ಮೀತ್ಯವತಿಷ್ಠತೇ —
ಮಿತ್ಯಾದಿ . ತತ್ಸರ್ವಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಾದಾತ್ಪ್ರಸಾಧ್ಯೇದಾನೀಂ ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಪರಿಣತ ಆತ್ಮೈವ ಧರ್ಮ ಇತ್ಯವತಿಷ್ಠತೇ .
ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನಿಕಾ — ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಾಭಾವೇ ಶ್ರಮಣೋ ನ ಭವತಿ, ತಸ್ಮಾತ್ ಶ್ರಮಣಾದ್ಧರ್ಮೋಽಪಿ ನ ಭವತಿ . ತರ್ಹಿ
ಕಥಂ ಶ್ರಮಣೋ ಭವತಿ, ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೇ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಂ ಪ್ರಯಚ್ಛನ್ ಜ್ಞಾನಾಧಿಕಾರಮುಪಸಂಹರತಿ — ಜೋ ಣಿಹದಮೋಹದಿಟ್ಠೀ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥ-
ಶ್ರದ್ಧಾನಲಕ್ಷಣವ್ಯವಹಾರಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೋತ್ಪನ್ನೇನ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮರುಚಿರೂಪೇಣ ನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೇನ ಪರಿಣತತ್ವಾನ್ನಿಹತಮೋಹ-
ದೃಷ್ಟಿರ್ವಿಧ್ವಂಸಿತದರ್ಶನಮೋಹೋ ಯಃ . ಪುನಶ್ಚ ಕಿಂರೂಪಃ . ಆಗಮಕುಸಲೋ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಪ್ರಣೀತಪರಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸೇನ
ನಿರುಪಾಧಿಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಕುಶಲತ್ವಾದಾಗಮಕುಶಲ ಆಗಮಪ್ರವೀಣಃ . ಪುನಶ್ಚ ಕಿಂರೂಪಃ . ವಿರಾಗಚರಿಯಮ್ಹಿ
ಅಬ್ಭುಟ್ಠಿದೋ ವ್ರತಸಮಿತಿಗು ಪ್ತ್ಯಾದಿಬಹಿರಙ್ಗಚಾರಿತ್ರಾನುಷ್ಠಾನವಶೇನ ಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿಶ್ಚಲಪರಿಣತಿರೂಪವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರ-
ಕಹನಾ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಕಿಯಾ ಔರ ೧ಜಿಸಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ೨‘ಧಮ್ಮೇಣ ಪರಿಣದಪ್ಪಾ ಅಪ್ಪಾ ಜದಿ
ಸುದ್ಧಸಂಪಓಗಜುದೋ, ಪಾವದಿ ಣಿವ್ವಾಣಸುಹಂ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ (೧೧ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ನಿರ್ವಾಣಸುಖಕೇ ಸಾಧನಭೂತ
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕಾ ಅಧಿಕಾರ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಕಿಯಾ, ವಿರೋಧೀ ಶುಭಾಶುಭ ಉಪಯೋಗಕೋ ನಷ್ಟ ಕಿಯಾ (-ಹೇಯ
ಬತಾಯಾ), ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕಾ ಸ್ವರೂಪ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೇ ಪ್ರಸಾದಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಐಸೇ
ಆತ್ಮಾಕೇ ಸಹಜ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಆನನ್ದಕೋ ಸಮಝಾತೇ ಹುಏ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಔರ ಸುಖಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ
ವಿಸ್ತಾರ ಕಿಯಾ, ಉಸೇ (-ಆತ್ಮಾಕೇ ಧರ್ಮತ್ವಕೋ) ಅಬ ಕಿಸೀ ಭೀ ಪ್ರಕಾರ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೇ ಪ್ರಸಾದಸೇ
೩ಸಿದ್ಧ ಕರಕೇ, ೪ಪರಮ ನಿಸ್ಪೃಹ, ಆತ್ಮತೃಪ್ತ (ಐಸೀ) ಪಾರಮೇಶ್ವರೀ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಯೇ,
ಕೃತಕೃತ್ಯತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಅನಾಕುಲ ಹೋಕರ, ಜಿನಕೇ ೫ಭೇದವಾಸನಾ ಕೀ ಪ್ರಗಟತಾಕಾ ಪ್ರಲಯ
ಹುಆ ಹೈ, ಐಸೇ ಹೋತೇ ಹುಏ, (ಆಚಾರ್ಯ ಭಗವಾನ) ‘ಮೈಂ ಸ್ವಯಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಧರ್ಮ ಹೀ ಹೂಂ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ರಹತೇ
ಹೈಂ, (-ಐಸೇ ಭಾವಮೇಂ ನಿಶ್ಚಲ ಸ್ಥಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ) : —
೧. ಜಿಸಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ = ಆತ್ಮಾಕೋ ಧರ್ಮರೂಪ ಬನವಾನೇಕಾ ಜೋ ಕಾರ್ಯ ಸಾಧನಾಕೇ ಲಿಯೇ .
೨. ಅರ್ಥ – ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಸ್ವರೂಪವಾಲಾ ಆತ್ಮಾ ಯದಿ ಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಮೇಂ ಯುಕ್ತ ಹೋ ತೋ ಮೋಕ್ಷಕೇ ಸುಖಕೋ ಪಾತಾ ಹೈ .
೩. ಸಿದ್ಧ ಕರಕೇ = ಸಾಧಕರ . (ಆತ್ಮಾಕೋ ಧರ್ಮರೂಪ ರಚನೇಕಾ ಜೋ ಕಾರ್ಯ ಸಾಧನಾ ಥಾ ಉಸ ಕಾರ್ಯಕೋ, ಮಹಾಪುರುಷಾರ್ಥ
ಕರಕೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ದ್ವಾರಾ ಆಚಾರ್ಯ ಭಗವಾನನೇ ಸಿದ್ಧ ಕಿಯಾ .) .
೪. ಪರಕೀ ಸ್ಪೃಹಾಸೇ ರಹಿತ ಔರ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಹೀ ತೃಪ್ತ, ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಮೇಂ ಲೀನತಾರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿ .
೫. ಭೇದವಾಸನಾ = ಭೇದರೂಪ ವೃತ್ತಿ; ವಿಕಲ್ಪ – ಪರಿಣಾಮ .

Page 159 of 513
PDF/HTML Page 192 of 546
single page version

ಜೋ ಣಿಹದಮೋಹದಿಟ್ಠೀ ಆಗಮಕುಸಲೋ ವಿರಾಗಚರಿಯಮ್ಹಿ .
ಅಬ್ಭುಟ್ಠಿದೋ ಮಹಪ್ಪಾ ಧಮ್ಮೋ ತ್ತಿ ವಿಸೇಸಿದೋ ಸಮಣೋ ..೯೨..
ಯೋ ನಿಹತಮೋಹದೃಷ್ಟಿರಾಗಮಕುಶಲೋ ವಿರಾಗಚರಿತೇ .
ಅಭ್ಯುತ್ಥಿತೋ ಮಹಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮ ಇತಿ ವಿಶೇಷಿತಃ ಶ್ರಮಣಃ ..೯೨..
ಯದಯಂ ಸ್ವಯಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮೋ ಭವತಿ ಸ ಖಲು ಮನೋರಥ ಏವ . ತಸ್ಯ ತ್ವೇಕಾ ಬಹಿರ್ಮೋಹದ್ರಷ್ಟಿರೇವ
ವಿಹನ್ತ್ರೀ . ಸಾ ಚಾಗಮಕೌಶಲೇನಾತ್ಮಜ್ಞಾನೇನ ಚ ನಿಹತಾ, ನಾತ್ರ ಮಮ ಪುನರ್ಭಾವಮಾಪತ್ಸ್ಯತೇ . ತತೋ
ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಸೂತ್ರಿತಾವತಾರೋ ಮಮಾಯಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಧರ್ಮೋ ಭೂತ್ವಾ ನಿರಸ್ತಸಮಸ್ತಪ್ರತ್ಯೂಹತಯಾ ನಿತ್ಯಮೇವ
ಪರಿಣತತ್ವಾತ್ ಪರಮವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರೇ ಸಮ್ಯಗಭ್ಯುತ್ಥಿತಃ ಉದ್ಯತಃ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಃ . ಮಹಪ್ಪಾ ಮೋಕ್ಷಲಕ್ಷಣ-
ಮಹಾರ್ಥಸಾಧಕತ್ವೇನ ಮಹಾತ್ಮಾ ಧಮ್ಮೋ ತ್ತಿ ವಿಸೇಸಿದೋ ಸಮಣೋ ಜೀವಿತಮರಣಲಾಭಾಲಾಭಾದಿಸಮತಾಭಾವನಾಪರಿಣತಾತ್ಮಾ
ಸ ಶ್ರಮಣ ಏವಾಭೇದನಯೇನ ಧರ್ಮ ಇತಿ ವಿಶೇಷಿತೋ ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಾತ್ಮಪರಿಣಾಮರೂಪೋ ನಿಶ್ಚಯಧರ್ಮೋ ಭಣಿತ
ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೯೨.. ಅಥೈವಂಭೂತನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಪರಿಣತಮಹಾತಪೋಧನಸ್ಯ ಯೋಽಸೌ ಭಕ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ತಸ್ಯ
ಫಲಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಜೋ ತಂ ದಿಟ್ಠಾ ತುಟ್ಠೋ ಅಬ್ಭುಟ್ಠಿತ್ತಾ ಕರೇದಿ ಸಕ್ಕಾರಂ .
ವಂದಣಣಮಂಸಣಾದಿಹಿಂ ತತ್ತೋ ಸೋ ಧಮ್ಮಮಾದಿಯದಿ ..“೮..
ಜೋ ತಂ ದಿಟ್ಠಾ ತುಟ್ಠೋ ಯೋ ಭವ್ಯವರಪುಣ್ಡರೀಕೋ ನಿರುಪರಾಗಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣನಿಶ್ಚಯಧರ್ಮಪರಿಣತಂ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಆಗಮಕುಶಲಃ ] ಜೋ ಆಗಮಮೇಂ ಕುಶಲ ಹೈಂ, [ನಿಹತಮೋಹದೃಷ್ಟಿಃ ]
ಜಿಸಕೀ ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ ಹತ ಹೋ ಗಈ ಹೈ ಔರ [ವಿರಾಗಚರಿತೇ ಅಭ್ಯುತ್ಥಿತಃ ] ಜೋ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮೇಂ
ಆರೂಢ ಹೈ, [ಮಹಾತ್ಮಾ ಶ್ರಮಣಃ ] ಉಸ ಮಹಾತ್ಮಾ ಶ್ರಮಣಕೋ [ಧರ್ಮಃ ಇತಿ ವಿಶೇಷಿತಃ ] (ಶಾಸ್ತ್ರಮೇಂ) ‘ಧರ್ಮ’
ಕಹಾ ಹೈಂ ..೯೨..
ಟೀಕಾ : — ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಧರ್ಮ ಹೋ, ಯಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಮನೋರಥ ಹೈ . ಉಸಮೇಂ ವಿಘ್ನ
ಡಾಲನೇವಾಲೀ ಏಕ ೧ಬಹಿರ್ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ ಹೀ ಹೈ . ಔರ ವಹ (ಬಹಿರ್ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ) ತೋ ೨ಆಗಮಕೌಶಲ್ಯ ತಥಾ
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಸೇ ನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅಬ ಮುಝಮೇಂ ಪುನಃ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋಗೀ . ಇಸಲಿಯೇ
ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರರೂಪಸೇ ಪ್ರಗಟತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ (-ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರರೂಪ ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ ಪರಿಣತ) ಮೇರಾ ಯಹ ಆತ್ಮಾ
೧. ಬಹಿರ್ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ = ಬಹಿರ್ಮುಖ ಐಸೀ ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ . (ಆತ್ಮಾಕೋ ಧರ್ಮರೂಪ ಹೋನೇಮೇಂ ವಿಘ್ನ ಡಾಲನೇವಾಲೀ ಏಕ ಬಹಿರ್ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ
ಹೀ ಹೈ .) ೨. ಆಗಮಕೌಶಲ್ಯ = ಆಗಮಮೇಂ ಕುಶಲತಾ – ಪ್ರವೀಣತಾ .
ಆಗಮ ವಿಷೇ ಕೌಶಲ್ಯ ಛೇ ನೇ ಮೋಹದೃಷ್ಟಿ ವಿನಷ್ಟ ಛೇ
ವೀತರಾಗ – ಚರಿತಾರೂಢ ಛೇ, ತೇ ಮುನಿ -ಮಹಾತ್ಮಾ ‘ಧರ್ಮ’ ಛೇ. ೯೨.

Page 160 of 513
PDF/HTML Page 193 of 546
single page version

ನಿಷ್ಕಮ್ಪ ಏವಾವತಿಷ್ಠತೇ . ಅಲಮತಿವಿಸ್ತರೇಣ . ಸ್ವಸ್ತಿ ಸ್ಯಾದ್ವಾದಮುದ್ರಿತಾಯ ಜೈನೇನ್ದ್ರಾಯ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಣೇ .
ಸ್ವಸ್ತಿ ತನ್ಮೂಲಾಯಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭಾಯ ಚ, ಯತ್ಪ್ರಸಾದಾದುದ್ಗ್ರನ್ಥಿತೋ ಝಗಿತ್ಯೇವಾಸಂಸಾರಬದ್ಧೋ ಮೋಹಗ್ರನ್ಥಿಃ .
ಸ್ವಸ್ತಿ ಚ ಪರಮವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಾತ್ಮನೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಯ, ಯತ್ಪ್ರಸಾದಾದಯಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಧರ್ಮೋ ಭೂತಃ ..೯೨..
(ಮನ್ದಾಕ್ರಾನ್ತಾ)
ಆತ್ಮಾ ಧರ್ಮಃ ಸ್ವಯಮಿತಿ ಭವನ್ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಂ
ನಿತ್ಯಾನನ್ದಪ್ರಸರಸರಸೇ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವೇ ನಿಲೀಯ .
ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯತ್ಯುಚ್ಚೈರವಿಚಲತಯಾ ನಿಷ್ಪ್ರಕಮ್ಪಪ್ರಕಾಶಾಂ
ಸ್ಫೂ ರ್ಜಜ್ಜ್ಯೋತಿಃಸಹಜವಿಲಸದ್ರತ್ನದೀಪಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀಮ್ ..೫..
ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೋಕ್ತಂ ಮುನೀಶ್ವರಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತುಷ್ಟೋ ನಿರ್ಭರಗುಣಾನುರಾಗೇಣ ಸಂತುಷ್ಟಃ ಸನ್ . ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಅಬ್ಭುಟ್ಠಿತ್ತಾ ಕರೇದಿ ಸಕ್ಕಾರಂ
ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಂ ಕೃತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಸಾಧಕಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಾದಿಗುಣಾನಾಂ ಸತ್ಕಾರಂ ಪ್ರಶಂಸಾಂ ಕರೋತಿ ವಂದಣಣಮಂಸಣಾದಿಹಿಂ ತತ್ತೋ ಸೋ
ಧಮ್ಮಮಾದಿಯದಿ ‘ತವಸಿದ್ಧೇ ಣಯಸಿದ್ಧೇ’ ಇತ್ಯಾದಿ ವನ್ದನಾ ಭಣ್ಯತೇ, ನಮೋಽಸ್ತ್ವಿತಿ ನಮಸ್ಕಾರೋ ಭಣ್ಯತೇ,
ತತ್ಪ್ರಭೃತಿಭಕ್ತಿವಿಶೇಷೈಃ ತಸ್ಮಾದ್ಯತಿವರಾತ್ಸ ಭವ್ಯಃ ಪುಣ್ಯಮಾದತ್ತೇ ಪುಣ್ಯಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..“
“
“
“
“
೮.. ಅಥ ತೇನ ಪುಣ್ಯೇನ
ಭವಾನ್ತರೇ ಕಿಂ ಫಲಂ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ —
ತೇಣ ಣರಾ ವ ತಿರಿಚ್ಛಾ ದೇವಿಂ ವಾ ಮಾಣುಸಿಂ ಗದಿಂ ಪಪ್ಪಾ .
ವಿಹವಿಸ್ಸರಿಯೇಹಿಂ ಸಯಾ ಸಂಪುಣ್ಣಮಣೋರಹಾ ಹೋಂತಿ ..✽೯..
ಸ್ವಯಂ ಧರ್ಮ ಹೋಕರ, ಸಮಸ್ತ ವಿಘ್ನೋಂಕಾ ನಾಶ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ಸದಾ ನಿಷ್ಕಂಪ ಹೀ ರಹತಾ ಹೈ . ಅಧಿಕ ವಿಸ್ತಾರಸೇ
ಬಸ ಹೋ ! ಜಯವಂತ ವರ್ತೋ ೧ಸ್ಯಾದ್ವಾದಮುದ್ರಿತ ಜೈನೇನ್ದ್ರ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮ; ಜಯವಂತ ವರ್ತೋ ೨ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಮೂಲಕ
ಆತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಬ್ಧಿ — ಕಿ ಜಿಸಕೇ ಪ್ರಸಾದಸೇ, ಅನಾದಿ ಸಂಸಾರಸೇ ಬಂಧೀ ಹುಈ ಮೋಹಗ್ರಂಥಿ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ಛೂಟ
ಗಈ ಹೈ; ಔರ ಜಯವಂತ ವರ್ತೋ ಪರಮ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಸ್ವರೂಪ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಕಿ ಜಿಸಕೇ ಪ್ರಸಾದಸೇ ಯಹ ಆತ್ಮಾ
ಸ್ವಯಮೇವ ಧರ್ಮ ಹುಆ ಹೈ ..೯೨..
[ಅಬ ಶ್ಲೋಕ ದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಅಧಿಕಾರಕೀ ಪೂರ್ಣಾಹುತಿ ಕೀ ಜಾತೀ ಹೈ . ]
ಅರ್ಥ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಧರ್ಮ ಹೋತಾ ಹುಆ ಅರ್ಥಾತ್
ಸ್ವಯಂ ಧರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ನಿತ್ಯ ಆನನ್ದಕೇ ಪ್ರಸಾರಸೇ ಸರಸ (ಅರ್ಥಾತ್ ಜೋ ಶಾಶ್ವತ ಆನನ್ದಕೇ
ಪ್ರಸಾರಸೇ ರಸಯುಕ್ತ) ಐಸೇ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಮೇಂ ಲೀನ ಹೋಕರ, ಅತ್ಯನ್ತ ಅವಿಚಲತಾಕೇ ಕಾರಣ, ದೈದೀಪ್ಯಮಾನ
ಜ್ಯೋತಿಮಯ ಔರ ಸಹಜರೂಪಸೇ ವಿಲಸಿತ (-ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಪ್ರಕಾಶಿತ) ರತ್ನದೀಪಕಕೀ ನಿಷ್ಕಂಪ-
ಪ್ರಕಾಶಮಯ ಶೋಭಾಕೋ ಪಾತಾ ಹೈ . (ಅರ್ಥಾತ್ ರತ್ನದೀಪಕಕೀ ಭಾಂತಿ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ನಿಷ್ಕಂಪತಯಾ ಅತ್ಯನ್ತ
ಪ್ರಕಾಶಿತ ಹೋತಾ — ಜಾನತಾ — ರಹತಾ ಹೈ) .
೧. ಸ್ಯಾದ್ವಾದಮುದ್ರಿತ ಜೈನೇನ್ದ್ರ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮ = ಸ್ಯಾದ್ವಾದಕೀ ಛಾಪವಾಲಾ ಜಿನೇನ್ದ್ರಕಾ ದ್ರವ್ಯಶ್ರುತ .
೨. ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಮೂಲಕ = ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮ ಜಿಸಕಾ ಮೂಲ ಕಾರಣ ಹೈ .

Page 161 of 513
PDF/HTML Page 194 of 546
single page version

(ಮನ್ದಾಕ್ರಾನ್ತಾ)
ನಿಶ್ಚಿತ್ಯಾತ್ಮನ್ಯಧಿಕೃತಮಿತಿ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಂ ಯಥಾವತ್
ತತ್ಸಿದ್ಧಯರ್ಥಂ ಪ್ರಶಮವಿಷಯಂ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಂ ಬುಭುತ್ಸುಃ .
ಸರ್ವಾನರ್ಥಾನ್ ಕಲಯತಿ ಗುಣದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಯುಕ್ತ್ಯಾ
ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಿರ್ನ ಭವತಿ ಯಥಾ ಜಾತು ಮೋಹಾಂಕು ರಸ್ಯ ..೬..
ಇತಿ ಪ್ರವಚನಸಾರವೃತ್ತೌ ತತ್ತ್ವದೀಪಿಕಾಯಾಂ ಶ್ರೀಮದಮೃತಚನ್ದ್ರಸೂರಿವಿರಚಿತಾಯಾಂ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಪ್ರಜ್ಞಾಪನೋ ನಾಮ ಪ್ರಥಮಃ
ಶ್ರುತಸ್ಕನ್ಧಃ ಸಮಾಪ್ತಃ ..
ತೇಣ ಣರಾ ವ ತಿರಿಚ್ಛಾ ತೇನ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪುಣ್ಯೇನಾತ್ರ ವರ್ತಮಾನಭವೇ ನರಾ ವಾ ತಿರ್ಯಞ್ಚೋ ವಾ ದೇವಿಂ ವಾ ಮಾಣುಸಿಂ
ಗದಿಂ ಪಪ್ಪಾ ಭವಾನ್ತರೇ ದೈವೀಂ ವಾ ಮಾನುಷೀಂ ವಾ ಗತಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವಿಹವಿಸ್ಸರಿಯೇಹಿಂ ಸಯಾ ಸಂಪುಣ್ಣಮಣೋರಹಾ ಹೋಂತಿ
ರಾಜಾಧಿರಾಜರೂಪಲಾವಣ್ಯಸೌಭಾಗ್ಯಪುತ್ರಕಲತ್ರಾದಿಪರಿಪೂರ್ಣವಿಭೂತಿರ್ವಿಭವೋ ಭಣ್ಯತೇ, ಆಜ್ಞಾಫಲಮೈಶ್ವರ್ಯಂ ಭಣ್ಯತೇ,
ತಾಭ್ಯಾಂ ವಿಭವೈಶ್ವರ್ಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಂಪೂರ್ಣಮನೋರಥಾ ಭವನ್ತೀತಿ . ತದೇವ ಪುಣ್ಯಂ ಭೋಗಾದಿನಿದಾನರಹಿತತ್ವೇನ ಯದಿ
ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕಂ ಭವತಿ ತರ್ಹಿ ತೇನ ಪರಂಪರಯಾ ಮೋಕ್ಷಂ ಚ ಲಭನ್ತೇ ಇತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..✽೯..
ಇತಿ ಶ್ರೀಜಯಸೇನಾಚಾರ್ಯಕೃತಾಯಾಂ ತಾತ್ಪರ್ಯವೃತ್ತೌ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ‘ಏಸ ಸುರಾಸುರಮಣುಸಿಂದವಂದಿದಂ’ ಇತೀಮಾಂ
ಗಾಥಾಮಾದಿಂ ಕೃತ್ವಾ ದ್ವಾಸಪ್ತತಿಗಾಥಾಭಿಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಧಿಕಾರಃ, ತದನನ್ತರಂ ‘ದೇವದಜದಿಗುರುಪೂಜಾಸು’ ಇತ್ಯಾದಿ
ಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಗಾಥಾಭಿರ್ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಚತುಷ್ಟಯಾಭಿಧಾನೋ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧಿಕಾರಃ, ತತಶ್ಚ ‘ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧೇದೇ’ ಇತ್ಯಾದಿ
ಸಮ್ಯಕತ್ವಕಥನರೂಪೇಣ ಪ್ರಥಮಾ ಗಾಥಾ, ರತ್ನತ್ರಯಾಧಾರಪುರುಷಸ್ಯ ಧರ್ಮಃ ಸಂಭವತೀತಿ ‘ಜೋ ಣಿಹದಮೋದಿಟ್ಠೀ’ ಇತ್ಯಾದಿ
ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾದ್ವಯಮ್, ತಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯಧರ್ಮಸಂಜ್ಞತಪೋಧನಸ್ಯ ಯೋಽಸೌ ಭಕ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ತತ್ಫಲಕಥನೇನ
‘ಜೋ ತಂ ದಿಟ್ಠಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಇತ್ಯಧಿಕಾರದ್ವಯೇನ ಪೃಥಗ್ಭೂತಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಸಹಿತೇನೈಕೋತ್ತರಶತಗಾಥಾಭಿಃ
ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಪ್ರತಿಪಾದಕನಾಮಾ ಪ್ರಥಮೋ ಮಹಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ ..೧..
[ಅಬ ಶ್ಲೋಕ ದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ನಾಮಕ ಪ್ರಥಮ ಅಧಿಕಾರಕೀ ಔರ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
ನಾಮಕ ದೂಸರೇ ಅಧಿಕಾರಕೀ ಸಂಧಿ ಬತಾಯೀ ಜಾತೀ ಹೈ . ]
ಅರ್ಥ : — ಆತ್ಮಾರೂಪೀ ಅಧಿಕರಣಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾಕೇ ಆಶ್ರಿತ ರಹನೇವಾಲೇ
ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಕಾ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಥಾರ್ಥತಯಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕರಕೇ, ಉಸಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ( – ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಪ್ರಗಟ
ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ) ಪ್ರಶಮಕೇ ಲಕ್ಷಸೇ ( – ಉಪಶಮ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನೇಕೇ ಹೇತುಸೇ) ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಕೋ ಜಾನನೇಕಾ ಇಚ್ಛುಕ
(ಜೀವ) ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯ ಸಹಿತ ಜಾನತಾ ಹೈ, ಜಿಸಸೇ ಕಭೀ ಮೋಹಾಂಕುರಕೀ ಕಿಂಚಿತ್
ಮಾತ್ರ ಭೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನ ಹೋ .
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ (ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವತ್ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಪ್ರಣೀತ) ಶ್ರೀಪ್ರವಚನಸಾರ ಶಾಸ್ತ್ರಕೀ
ಶ್ರೀಮದ್ಅಮೃತಚಂದ್ರಾಚಾರ್ಯದೇವವಿರಚಿತ ತತ್ತ್ವದೀಪಿಕಾ ನಾಮಕ ಟೀಕಾಮೇಂ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ – ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ನಾಮಕ ಪ್ರಥಮ
ಶ್ರುತಸ್ಕನ್ಧ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ .
❃
ಪ್ರ. ೨೧

Page 162 of 513
PDF/HTML Page 195 of 546
single page version

–
೨ –
ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
ಅಥ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಪ್ರಜ್ಞಾಪನಮ್ . ತತ್ರ ಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ಸಮ್ಯಗ್ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪಮುಪವರ್ಣಯತಿ —
ಅತ್ಥೋ ಖಲು ದವ್ವಮಓ ದವ್ವಾಣಿ ಗುಣಪ್ಪಗಾಣಿ ಭಣಿದಾಣಿ .
ತೇಹಿಂ ಪುಣೋ ಪಜ್ಜಾಯಾ ಪಜ್ಜಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾ ..೯೩..
ಅರ್ಥಃ ಖಲು ದ್ರವ್ಯಮಯೋ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ಭಣಿತಾನಿ .
ತೈಸ್ತು ಪುನಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ಪರ್ಯಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾಃ ..೯೩..
ಇಹ ಕಿಲ ಯಃ ಕಶ್ಚನಾಪಿ ಪರಿಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನಃ ಪದಾರ್ಥಃ ಸ ಸರ್ವ ಏವ ವಿಸ್ತಾರಾಯತಸಾಮಾನ್ಯ-
ಇತಃ ಊರ್ದ್ಧ್ವಂ ‘ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧೇದೇ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಸೂತ್ರೇಣ ಪೂರ್ವಂ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ಯದ್ವಯಾಖ್ಯಾತಂ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಂ
ತಸ್ಯೇದಾನೀಂ ವಿಷಯಭೂತಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ್ವಾರೇಣ ತ್ರಯೋದಶಾಧಿಕಶತಪ್ರಮಿತಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ವಿಸ್ತರವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕರೋತಿ .
ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನಿಕಾ – ಪೂರ್ವಂ ಯದ್ವಯಾಖ್ಯಾತಂ ಜ್ಞಾನಂ ತಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯಭೂತಪದಾರ್ಥಾನ್ ಕಥಯತಿ . ತತ್ರ ತ್ರಯೋದಶಾಧಿಕ -
ಶತಗಾಥಾಸು ಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಥಮತಸ್ತಾವತ್ ‘ತಮ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಣಮಾಇಂ’ ಇಮಾಂ ಗಾಥಾಮಾದಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪಾಠಕ್ರಮೇಣ ಪಞ್ಚತ್ರಿಂಶದ್-
ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ, ತದನನ್ತರಂ ‘ದವ್ವಂ ಜೀವಮಜೀವಂ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕೋನವಿಂಶತಿಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ
ವಿಶೇಷಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ, ಅಥಾನನ್ತರಂ ‘ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ ಲೋಗೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಷ್ಟಕಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಭೇದಭಾವನಾ,
ಅಬ, ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಕಾ ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಕರತೇ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ (ಪ್ರಥಮ)
ಪದಾರ್ಥಕಾ ಸಮ್ಯಕ್ ( — ಯಥಾರ್ಥ) ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪ ವರ್ಣನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅರ್ಥಃ ಖಲು ] ಪದಾರ್ಥ [ದ್ರವ್ಯಮಯಃ ] ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ; [ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ] ದ್ರವ್ಯ
[ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ] ಗುಣಾತ್ಮಕ [ಭಣಿತಾನಿ ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ; [ತೈಃ ತು ಪುನಃ ] ಔರ ದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಗುಣೋಂಸೇ
[ಪರ್ಯಾಯಾಃ ] ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೋತೀ ಹೈಂ . [ಪರ್ಯಯಮೂಢಾ ಹಿ ] ಪರ್ಯಾಯಮೂಢ ಜೀವ [ಪರಸಮಯಾಃ ] ಪರಸಮಯ (ಅರ್ಥಾತ್
ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿ) ಹೈಂ ..೯೩..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ ಜೋ ಕೋಈ ಜಾನನೇಮೇಂ ಆನೇವಾಲಾ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ ವಹ ಸಮಸ್ತ ಹೀ
ಛೇ ಅರ್ಥ ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ, ಗುಣ -ಆತ್ಮಕ ಕಹ್ಯಾಂ ಛೇ ದ್ರವ್ಯನೇ,
ವಳೀ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣಥೀ ಪರ್ಯಯೋ; ಪರ್ಯಾಯಮೂಢ ಪರಸಮಯ ಛೇ. ೯೩.

Page 163 of 513
PDF/HTML Page 196 of 546
single page version

ಸಮುದಾಯಾತ್ಮನಾ ದ್ರವ್ಯೇಣಾಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ದ್ರವ್ಯಮಯಃ . ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ತು ಪುನರೇಕಾಶ್ರಯವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈ-
ರ್ಗುಣೈರಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ . ಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತು ಪುನರಾಯತವಿಶೇಷಾತ್ಮಕಾ ಉಕ್ತಲಕ್ಷಣೈರ್ದ್ರವ್ಯೈರಪಿ ಗುಣೈರಪ್ಯ-
ಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕಾ ಅಪಿ ಗುಣಾತ್ಮಕಾ ಅಪಿ . ತತ್ರಾನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕೈಕ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಬನ್ಧನೋ
ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ . ಸ ದ್ವಿವಿಧಃ, ಸಮಾನಜಾತೀಯೋಽಸಮಾನಜಾತೀಯಶ್ಚ . ತತ್ರ ಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ನಾಮ ಯಥಾ
ಅನೇಕಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದ್ವಯಣುಕಸ್ತ್ರ್ಯಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ; ಅಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ನಾಮ ಯಥಾ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದೇವೋ
ತತಶ್ಚ ‘ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿಚ್ಛಿದಸ್ಸ ಹಿ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕಪಞ್ಚಾಶದ್ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ವಿಶೇಷಭೇದಭಾವನಾ ಚೇತಿ ದ್ವಿತೀಯಮಹಾಧಿಕಾರೇ
ಸಮುದಾಯಪಾತನಿಕಾ . ಅಥೇದಾನೀಂ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಥಮಾ ನಮಸ್ಕಾರಗಾಥಾ, ದ್ವಿತೀಯಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣ-
ಪರ್ಯಾಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಾಥಾ, ತೃತೀಯಾ ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯನಿರೂಪಣಗಾಥಾ, ಚತುರ್ಥೀ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯ-
ಸೂಚನಗಾಥಾ ಚೇತಿ ಪೀಠಿಕಾಭಿಧಾನೇ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ‘ಸಬ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸಹಾವೋ’
ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಪರ್ಯನ್ತಂ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವಂ, ತದನನ್ತರಂ ‘ಣ ಭವೋ ಭಂಗವಿಹೀಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ-
ಗಾಥಾತ್ರಯಪರ್ಯನ್ತಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಲಕ್ಷಣಕಥನಮುಖ್ಯತಾ, ತತಶ್ಚ ‘ಪಾಡುಬ್ಭವದಿ ಯ ಅಣ್ಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾದ್ವಯೇನ
೧ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಾತ್ಮಕ ಔರ ೨ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಾತ್ಮಕ ದ್ರವ್ಯಸೇ ರಚಿತ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಮಯ
(-ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ) ಹೈ . ಔರ ೩ದ್ರವ್ಯ ಏಕ ಜಿನಕಾ ಆಶ್ರಯ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ
(-ಗುಣೋಂಸೇ ಬನೇ ಹುವೇ) ಹೋನೇಸೇ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಹೈ . ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ — ಜೋ ಕಿ ಆಯತ -ವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಹೈಂ ವೇ —
ಜಿನಕೇ ಲಕ್ಷಣ (ಊ ಪರ) ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ತಥಾ ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಭೀ ಹೈಂ
ಗುಣಾತ್ಮಕ ಭೀ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ, ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಏಕತಾಕೀ ೪ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕೀ ಕಾರಣಭೂತ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈ . ವಹ
ದೋ ಪ್ರಕಾರ ಹೈ . (೧) ಸಮಾನಜಾತೀಯ ಔರ (೨) ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ . ಉಸಮೇಂ (೧) ಸಮಾನಜಾತೀಯ ವಹ
ಹೈ — ಜೈಸೇ ಕಿ ಅನೇಕಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ೫ದ್ವಿಅಣುಕ, ತ್ರಿಅಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ; (೨) ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ವಹ
೧. ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯ ಸಮುದಾಯ = ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಸಮುದಾಯ . ವಿಸ್ತಾರಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ ಕಿ ಚೌಡಾಈ . ದ್ರವ್ಯಕೀ
ಚೌಡಾಈಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ (ಏಕಸಾಥ ರಹನೇವಾಲೇ ಸಹಭಾವೀ) ಭೇದೋಂಕೋ (ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷೋಂಕೋ) ಗುಣ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಜೈಸೇ
ಜ್ಞಾನ, ದರ್ಶನ, ಚಾರಿತ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣ ಹೈಂ . ಉನ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷೋಂಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ
ವಿಶೇಷತ್ವಕೋ ಗೌಣ ಕರೇಂ ತೋ ಇನ ಸಬಮೇಂ ಏಕ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪ ಸಾಮಾನ್ಯತ್ವ ಭಾಸಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಯಹ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯ
(ಅಥವಾ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ) ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೨. ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ = ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಸಮುದಾಯ . ಆಯತಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ ಲಮ್ಬಾಈ ಅರ್ಥಾತ್
ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತಪ್ರವಾಹ . ದ್ರವ್ಯಕೇ ಲಮ್ಬಾಈಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ (ಏಕಕೇ ಬಾದ ಏಕ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ, ಕ್ರಮಭಾವೀ, ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತ)
ಭೇದೋಂಕೋ (ಆಯತ ವಿಶೇಷೋಂಕೋ) ಪರ್ಯಾಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಉನ ಕ್ರಮಭಾವೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ವಿಶೇಷತ್ವಕೋ ಗೌಣ
ಕರೇಂ ತೋ ಏಕ ದ್ರವ್ಯತ್ವರೂಪ ಸಾಮಾನ್ಯತ್ವ ಹೀ ಭಾಸಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಯಹ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯ (ಅಥವಾ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯ
ಸಮುದಾಯ) ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೩. ಅನನ್ತಗುಣೋಂಕಾ ಆಶ್ರಯ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೪. ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ = ಪ್ರಾಪ್ತಿ; ಜ್ಞಾನ; ಸ್ವೀಕಾರ . ೫. ದ್ವಿಅಣುಕ = ದೋ ಅಣುಓಂಸೇ ಬನಾ ಹುಆ ಸ್ಕಂಧ .

Page 164 of 513
PDF/HTML Page 197 of 546
single page version

ಮನುಷ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ . ಗುಣದ್ವಾರೇಣಾಯತಾನೈಕ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಬನ್ಧನೋ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಃ . ಸೋಽಪಿ ದ್ವಿವಿಧಃ,
ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯೋ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯಶ್ಚ . ತತ್ರ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯೋ ನಾಮ ಸಮಸ್ತದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಾತ್ಮೀಯಾತ್ಮೀಯಾಗುರುಲಘು-
ಗುಣದ್ವಾರೇಣ ಪ್ರತಿಸಮಯಸಮುದೀಯಮಾನಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತವೃದ್ಧಿಹಾನಿನಾನಾತ್ವಾನುಭೂತಿಃ, ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯೋ ನಾಮ
ರೂಪಾದೀನಾಂ ಜ್ಞಾನಾದೀನಾಂ ವಾ ಸ್ವಪರಪ್ರತ್ಯಯಪ್ರವರ್ತಮಾನಪೂರ್ವೋತ್ತರಾವಸ್ಥಾವತೀರ್ಣತಾರತಮ್ಯೋಪದರ್ಶಿತಸ್ವಭಾವ-
ವಿಶೇಷಾನೇಕತ್ವಾಪತ್ತಿಃ . ಅಥೇದಂ ದೃಷ್ಟಾನ್ತೇನ ದ್ರಢಯತಿ — ಯಥೈವ ಹಿ ಸರ್ವ ಏವ ಪಟೋಽವಸ್ಥಾಯಿನಾ ವಿಸ್ತಾರ-
ಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೇನಾಭಿಧಾವತಾಽಽಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೇನ ಚಾಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯಮಾನಸ್ತನ್ಮಯ ಏವ, ತಥೈವ ಹಿ
ಸರ್ವ ಏವ ಪದಾರ್ಥೋಽವಸ್ಥಾಯಿನಾ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೇನಾಭಿಧಾವತಾಽಽಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೇನ ಚ
ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಗುಣಪರ್ಯಾಯನಿರೂಪಣಮುಖ್ಯತಾ . ಅಥಾನನ್ತರಂ ‘ಣ ಹವದಿ ಜದಿ ಸದ್ದವ್ವಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಸತ್ತಾ-
ದ್ರವ್ಯಯೋರಭೇದವಿಷಯೇ ಯುಕ್ತಿಂ ಕಥಯತಿ, ತದನನ್ತರಂ ‘ಜೋ ಖಲು ದವ್ವಸಹಾವೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋರ್ಗುಣಗುಣಿಕಥನೇನ
ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ದ್ರವ್ಯೇಣ ಸಹ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಯೋರಭೇದಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಣತ್ಥಿ ಗುಣೋ ತ್ತಿ ವ ಕೋಈ’ ಇತ್ಯಾದಿ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ
ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾದ್ವಯಂ, ತದನನ್ತರಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯೇನ ಸದುತ್ಪಾದೋ ಭವತಿ, ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕನಯೇನಾಸದಿತ್ಯಾದಿ-
ಕಥನರೂಪೇಣ ‘ಏವಂವಿಹಂ’ ಇತಿಪ್ರಭೃತಿ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಂ, ತತಶ್ಚ ‘ಅತ್ಥಿ ತ್ತಿ ಯ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕಸೂತ್ರೇಣ
ನಯಸಪ್ತಭಙ್ಗೀವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮಿತಿ ಸಮುದಾಯೇನ ಚತುರ್ವಿಂಶತಿಗಾಥಾಭಿರಷ್ಟಭಿಃ ಸ್ಥಲೈರ್ದ್ರವ್ಯನಿರ್ಣಯಂ ಕರೋತಿ . ತದ್ಯಥಾ – ಅಥ
ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಂ ಕಥಯತಿ —
ಹೈ — ಜೈಸೇ ಕಿ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ . ಗುಣ ದ್ವಾರಾ ಆಯತಕೀ ಅನೇಕತಾಕೀ
ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕೀ ಕಾರಣಭೂತ ಗುಣಪರ್ಯಾಯ ಹೈ . ವಹ ಭೀ ದೋ ಪ್ರಕಾರ ಹೈ . (೧) ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಔರ (೨)
ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ . ಉಸಮೇಂ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಅಪನೇ -ಅಪನೇ ಅಗುರುಲಘುಗುಣ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರತಿಸಮಯ ಪ್ರಗಟ ಹೋನೇವಾಲೀ
ಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತ ಹಾನಿ -ವೃದ್ಧಿರೂಪ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ಅನುಭೂತಿ ವಹ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ; (೨) ರೂಪಾದಿಕೇ ಯಾ
ಜ್ಞಾನಾದಿಕೇ ೧ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಕಾರಣ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ೨ಪೂರ್ವೋತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಹೋನೇವಾಲೇ ತಾರತಮ್ಯಕೇ ಕಾರಣ ದೇಖನೇಮೇಂ
ಆನೇವಾಲೇ ಸ್ವಭಾವವಿಶೇಷರೂಪ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ೩ಆಪತ್ತಿ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ .
ಅಬ ಯಹ (ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಕಥನ) ದೃಷ್ಟಾನ್ತಸೇ ದೃಢ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಜೈಸೇ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ೪ಪಟ, ಅವಸ್ಥಾಯೀ (-ಸ್ಥಿರ) ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಸೇ ಔರ ದೌಡತೇ
(-ಬಹತೇ, ಪ್ರವಾಹರೂಪ) ಹುಯೇ ಐಸೇ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಸೇ ರಚಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ತನ್ಮಯ ಹೀ ಹೈ,
ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಪದಾರ್ಥ ‘ದ್ರವ್ಯ’ ನಾಮಕ ಅವಸ್ಥಾಯೀ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಸೇ ಔರ ದೌಡತೇ ಹುಯೇ
ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಸೇ ರಚಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ದ್ರವ್ಯಮಯ ಹೀ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ಪಟಮೇಂ, ಅವಸ್ಥಾಯೀ
ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ ಯಾ ದೌಡತೇ ಹುಯೇ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಗುಣೋಂಸೇ
೧. ಸ್ವ ಉಪಾದಾನ ಔರ ಪರ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ . ೨. ಪೂರ್ವೋತ್ತರ = ಪಹಲೇಕೀ ಔರ ಬಾದಕೀ .
೩. ಆಪತ್ತಿ = ಆಪತಿತ, ಆಪಡನಾ . ೪. ಪಟ = ವಸ್ತ್ರ

Page 165 of 513
PDF/HTML Page 198 of 546
single page version

ದ್ರವ್ಯನಾಮ್ನಾಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯಮಾನೋ ದ್ರವ್ಯಮಯ ಏವ . ಯಥೈವ ಚ ಪಟೇಽವಸ್ಥಾಯೀ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯ-
ಸಮುದಾಯೋಽಭಿಧಾವನ್ನಾಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೋ ವಾ ಗುಣೈರಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯಮಾನೋ ಗುಣೇಭ್ಯಃ ಪೃಥಗನುಪಲಮ್ಭಾದ್
ಗುಣಾತ್ಮಕ ಏವ, ತಥೈವ ಚ ಪದಾರ್ಥೇಷ್ವವಸ್ಥಾಯೀ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೋಽಭಿಧಾವನ್ನಾಯತ-
ಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯೋ ವಾ ದ್ರವ್ಯನಾಮಾ ಗುಣೈರಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯಮಾನೋ ಗುಣೇಭ್ಯಃ ಪೃಥಗನುಪಲಮ್ಭಾದ್ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಏವ .
ಯಥೈವ ಚಾನೇಕಪಟಾತ್ಮಕೋ ದ್ವಿಪಟಿಕಾ ತ್ರಿಪಟಿಕೇತಿ ಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ, ತಥೈವ
ಚಾನೇಕಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದ್ವಯಣುಕಸ್ತ್ರ್ಯಣುಕ ಇತಿ ಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ . ಯಥೈವ
ಚಾನೇಕಕೌಶೇಯಕಕಾರ್ಪಾಸಮಯಪಟಾತ್ಮಕೋ ದ್ವಿಪಟಿಕಾ ತ್ರಿಪಟಿಕೇತ್ಯಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ, ತಥೈವ
ಚಾನೇಕಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದೇವೋ ಮನುಷ್ಯ ಇತ್ಯಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ . ಯಥೈವ ಚ ಕ್ವಚಿತ್ಪಟೇ
ಸ್ಥೂಲಾತ್ಮೀಯಾಗುರುಲಘುಗುಣದ್ವಾರೇಣ ಕಾಲಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತೇನ ನಾನಾವಿಧೇನ ಪರಿಣಮನಾನ್ನಾನಾತ್ವ-
ಪ್ರತಿಪತ್ತಿರ್ಗುಣಾತ್ಮಕಃ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯಃ, ತಥೈವ ಚ ಸಮಸ್ತೇಷ್ವಪಿ ದ್ರವ್ಯೇಷು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತ್ಮೀಯಾತ್ಮೀಯಾಗುರು-
ತಮ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಣಮಾಇಂ ಕಿಚ್ಚಾ ಣಿಚ್ಚಂ ಪಿ ತಮ್ಮಣೋ ಹೋಜ್ಜ .
ವೋಚ್ಛಾಮಿ ಸಂಗಹಾದೋ ಪರಮಟ್ಠವಿಣಿಚ್ಛಯಾಧಿಗಮಂ ..✽೧೦..
ತಮ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಣಮಾಇಂ ಕಿಚ್ಚಾ ಯಸ್ಮಾತ್ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಂ ವಿನಾ ಶ್ರಮಣೋ ನ ಭವತಿ ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾತ್ತಸ್ಯ
ಸಮ್ಯಕ್ಚಾರಿತ್ರಯುಕ್ತಸ್ಯ ಪೂರ್ವೋಕ್ತತಪೋಧನಸ್ಯ ನಮಸ್ಯಾಂ ನಮಸ್ಕ್ರಿಯಾಂ ನಮಸ್ಕಾರಂ ಕೃತ್ವಾ ಣಿಚ್ಚಂ ಪಿ ತಮ್ಮಣೋ ಹೋಜ್ಜ
ನಿತ್ಯಮಪಿ ತದ್ಗತಮನಾ ಭೂತ್ವಾ ವೋಚ್ಛಾಮಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಕರ್ತಾ ಸಂಗಹಾದೋ ಸಂಗ್ರಹಾತ್ಸಂಕ್ಷೇಪಾತ್ ಸಕಾಶಾತ್ . ಕಿಮ್ . ಪರಮಟ್ಠ-
೧. ದ್ವಿಪಟಿಕ = ದೋ ಥಾನೋಂಕೋ ಜೋಡಕರ (ಸೀಂಕರ) ಬನಾಯಾ ಗಯಾ ಏಕ ವಸ್ತ್ರ [ಯದಿ ದೋನೋಂ ಥಾನ ಏಕ ಹೀ ಜಾತಿಕೇ
ಹೋಂ ತೋ ಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ, ಔರ ಯದಿ ದೋ ಥಾನ ಭಿನ್ನ ಜಾತಿಕೇ ಹೋಂ (ಜೈಸೇ ಏಕ ರೇಶಮೀ ದೂಸರಾ
ಸೂತೀ) ತೋ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ . ]
ಪೃಥಕ್ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಹೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ, ಅವಸ್ಥಾಯೀ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ
ಯಾ ದೌಡತಾ ಹುಆ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ — ಜಿಸಕಾ ನಾಮ ‘ದ್ರವ್ಯ’ ಹೈ ವಹ — ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ ಹೋತಾ
ಹುಆ ಗುಣೋಂಸೇ ಪೃಥಕ್ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಹೀ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ಅನೇಕಪಟಾತ್ಮಕ (-ಏಕಸೇ
ಅಧಿಕ ವಸ್ತ್ರೋಂಸೇ ನಿರ್ಮಿತ) ೧ದ್ವಿಪಟಿಕ, ತ್ರಿಪಟಿಕ ಐಸೇ ಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಅನೇಕ ಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ದ್ವಿ -ಅಣುಕ, ತ್ರಿ -ಅಣುಕ ಐಸೀ ಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈ; ಔರ ಜೈಸೇ
ಅನೇಕ ರೇಶಮೀ ಔರ ಸೂತೀ ಪಟೋಂಕೇ ಬನೇ ಹುಏ ದ್ವಿಪಟಿಕ, ತ್ರಿಪಟಿಕ ಐಸೀ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ
ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಅನೇಕ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ ಐಸೀ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈ . ಔರ
ಜೈಸೇ ಕಭೀ ಪಟಮೇಂ ಅಪನೇ ಸ್ಥೂಲ ಅಗುರುಲಘುಗುಣ ದ್ವಾರಾ ಕಾಲಕ್ರಮಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರರೂಪಸೇ
ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಮಸ್ತ
ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಅಪನೇ -ಅಪನೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಗುರುಲಘುಗುಣ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರತಿಸಮಯ ಪ್ರಗಟ ಹೋನೇವಾಲೀ ಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತ
ಹಾನಿವೃದ್ಧಿರೂಪ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ಅನುಭೂತಿ ವಹ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ; ಔರ ಜೈಸೇ ಪಟಮೇಂ,

Page 166 of 513
PDF/HTML Page 199 of 546
single page version

ಲಘುಗುಣದ್ವಾರೇಣ ಪ್ರತಿಸಮಯಸಮುದೀಯಮಾನಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತವೃದ್ಧಿಹಾನಿನಾನಾತ್ವಾನುಭೂತಿಃ ಗುಣಾತ್ಮಕಃ
ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯಃ . ಯಥೈವ ಚ ಪಟೇ ರೂಪಾದೀನಾಂ ಸ್ವಪರಪ್ರತ್ಯಯಪ್ರವರ್ತಮಾನಪೂರ್ವೋತ್ತರಾವಸ್ಥಾವತೀರ್ಣತಾರತಮ್ಯೋ-
ಪದರ್ಶಿತಸ್ವಭಾವವಿಶೇಷಾನೇಕತ್ವಾಪತ್ತಿಃ ಗುಣಾತ್ಮಕೋ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯಃ, ತಥೈವ ಚ ಸಮಸ್ತೇಷ್ವಪಿ ದ್ರವ್ಯೇಷು
ರೂಪಾದೀನಾಂ ಜ್ಞಾನಾದೀನಾಂ ವಾ ಸ್ವಪರಪ್ರತ್ಯಯಪ್ರವರ್ತಮಾನಪೂರ್ವೋತ್ತರಾವಸ್ಥಾವತೀರ್ಣತಾರತಮ್ಯೋಪದರ್ಶಿತಸ್ವಭಾವ-
ವಿಶೇಷಾನೇಕತ್ವಾಪತ್ತಿಃ ಗುಣಾತ್ಮಕೋ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯಃ . ಇಯಂ ಹಿ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವಭಾವ-
ಪ್ರಕಾಶಿಕಾ ಪಾರಮೇಶ್ವರೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ ಸಾಧೀಯಸೀ, ನ ಪುನರಿತರಾ . ಯತೋ ಹಿ ಬಹವೋಽಪಿ ಪರ್ಯಾಯ-
ವಿಣಿಚ್ಛಯಾಧಿಗಮಂ ಪರಮಾರ್ಥವಿನಿಶ್ಚಯಾಧಿಗಮಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಮಿತಿ . ಪರಮಾರ್ಥವಿನಿಶ್ಚಯಾಧಿಗಮಶಬ್ದೇನ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಂ ಕಥಂ
ಭಣ್ಯತ ಇತಿ ಚೇತ್ – ಪರಮೋಽರ್ಥಃ ಪರಮಾರ್ಥಃ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವಃ ಪರಮಾತ್ಮಾ, ಪರಮಾರ್ಥಸ್ಯ ವಿಶೇಷೇಣ
ಸಂಶಯಾದಿರಹಿತತ್ವೇನ ನಿಶ್ಚಯಃ ಪರಮಾರ್ಥವಿನಿಶ್ಚಯರೂಪೋಽಧಿಗಮಃ ಶಙ್ಕಾದ್ಯಷ್ಟದೋಷರಹಿತಶ್ಚ ಯಃ ಪರಮಾರ್ಥತೋಽರ್ಥಾವಬೋಧೋ
ಯಸ್ಮಾತ್ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಾತ್ತತ್ ಪರಮಾರ್ಥವಿನಿಶ್ಚಯಾಧಿಗಮಮ್ . ಅಥವಾ ಪರಮಾರ್ಥವಿನಿಶ್ಚಯೋಽನೇಕಾನ್ತಾತ್ಮಕಪದಾರ್ಥಸಮೂಹ-
ಸ್ತಸ್ಯಾಧಿಗಮೋ ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ..✽೧೦.. ಅಥ ಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪಂ ನಿರೂಪಯತಿ — ಅತ್ಥೋ ಖಲು
ದವ್ವಮಓ ಅರ್ಥೋ ಜ್ಞಾನವಿಷಯಭೂತಃ ಪದಾರ್ಥಃ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ದ್ರವ್ಯಮಯೋ ಭವತಿ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ತಿರ್ಯಕ್-
ಸಾಮಾನ್ಯೋದ್ಧರ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣೇನ ದ್ರವ್ಯೇಣ ನಿಷ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ . ತಿರ್ಯಕ್ಸಾಮಾನ್ಯೋರ್ದ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಂ ಕಥ್ಯತೇ –
ಏಕಕಾಲೇ ನಾನಾವ್ಯಕ್ತಿಗತೋಽನ್ವಯಸ್ತಿರ್ಯಕ್ಸಾಮಾನ್ಯಂ ಭಣ್ಯತೇ . ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಾನ್ತೋ ಯಥಾ – ನಾನಾಸಿದ್ಧಜೀವೇಷು ಸಿದ್ಧೋಽಯಂ
ಸಿದ್ಧೋಽಯಮಿತ್ಯನುಗತಾಕಾರಃ ಸಿದ್ಧಜಾತಿಪ್ರತ್ಯಯಃ . ನಾನಾಕಾಲೇಷ್ವೇಕವ್ಯಕ್ತಿಗತೋನ್ವಯ ಊರ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಂ ಭಣ್ಯತೇ .
ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಃ ಯಥಾ – ಯ ಏವ ಕೇವಲಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತಿಕ್ಷಣೇ ಮುಕ್ತಾತ್ಮಾ ದ್ವಿತೀಯಾದಿಕ್ಷಣೇಷ್ವಪಿ ಸ ಏವೇತಿ ಪ್ರತೀತಿಃ . ಅಥವಾ
ನಾನಾಗೋಶರೀರೇಷು ಗೌರಯಂ ಗೌರಯಮಿತಿ ಗೋಜಾತಿಪ್ರತೀತಿಸ್ತಿರ್ಯಕ್ಸಾಮಾನ್ಯಮ್ . ಯಥೈವ ಚೈಕಸ್ಮಿನ್ ಪುರುಷೇ
ಬಾಲಕುಮಾರಾದ್ಯವಸ್ಥಾಸು ಸ ಏವಾಯಂ ದೇವದತ್ತ ಇತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ ಊರ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಮ್ . ದವ್ವಾಣಿ ಗುಣಪ್ಪಗಾಣಿ ಭಣಿದಾಣಿ
ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ಭಣಿತಾನಿ . ಅನ್ವಯಿನೋ ಗುಣಾ ಅಥವಾ ಸಹಭುವೋ ಗುಣಾ ಇತಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಮ್ .
ಯಥಾ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಸುಖಾದಿವಿಶೇಷಗುಣೇಭ್ಯಸ್ತಥೈವಾಗುರುಲಘುಕಾದಿಸಾಮಾನ್ಯಗುಣೇಭ್ಯಶ್ಚಾಭಿನ್ನತ್ವಾದ್ಗುಣಾತ್ಮಕಂ ಭವತಿ
ಸಿದ್ಧಜೀವದ್ರವ್ಯಂ, ತಥೈವ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಕೀಯವಿಶೇಷಸಾಮಾನ್ಯಗುಣೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನತ್ವಾತ್ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಿ
ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ಭವನ್ತಿ . ತೇಹಿಂ ಪುಣೋ ಪಜ್ಜಾಯಾ ತೈಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಲಕ್ಷಣೈರ್ದ್ರವ್ಯೈರ್ಗುಣೈಶ್ಚ ಪರ್ಯಾಯಾ ಭವನ್ತಿ . ವ್ಯತಿರೇಕಿಣಃ
ಪರ್ಯಾಯಾ ಅಥವಾ ಕ್ರಮಭುವಃ ಪರ್ಯಾಯಾ ಇತಿ ಪರ್ಯಾಯಲಕ್ಷಣಮ್ . ಯಥೈಕಸ್ಮಿನ್ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯೇ ಕಿಂಚಿದೂನಚರಮ-
ರೂಪಾದಿಕಕೇ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಕಾರಣ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಪೂರ್ವೋತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಹೋನೇವಾಲೇ ತಾರತಮ್ಯಕೇ ಕಾರಣ ದೇಖನೇಮೇಂ
ಆನೇವಾಲೇ ಸ್ವಭಾವವಿಶೇಷರೂಪ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ಆಪತ್ತಿ ವಹ ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ, ರೂಪಾದಿಕಕೇ ಯಾ ಜ್ಞಾನಾದಿಕೇ ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಕಾರಣ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಪೂರ್ವೋತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ
ಹೋನೇವಾಲೇ ತಾರತಮ್ಯಕೇ ಕಾರಣ ದೇಖನೇಮೇಂ ಆನೇವಾಲೇ ಸ್ವಭಾವವಿಶೇಷರೂಪ ಅನೇಕತ್ವಕೀ ಆಪತ್ತಿ ವಹ
ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ ಹೈ .
ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಯಹ, ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವಭಾವಕೀ ಪ್ರಕಾಶಕ ೧ಪಾರಮೇಶ್ವರೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ
ಭಲೀ -ಉತ್ತಮ -ಪೂರ್ಣ -ಯೋಗ್ಯ ಹೈ, ದೂಸರೀ ಕೋಈ ನಹೀಂ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಬಹುತಸೇ (ಜೀವ) ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರಕಾ ಹೀ ಅವಲಮ್ಬನ
೧. ಪರಮೇಶ್ವರಕೀ ಕಹೀ ಹುಈ .

Page 167 of 513
PDF/HTML Page 200 of 546
single page version

ಮಾತ್ರಮೇವಾವಲಮ್ಬ್ಯ ತತ್ತ್ವಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿಲಕ್ಷಣಂ ಮೋಹಮುಪಗಚ್ಛನ್ತಃ ಪರಸಮಯಾ ಭವನ್ತಿ ..೯೩..
ಅಥಾನುಷಂಗಿಕೀಮಿಮಾಮೇವ ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯವ್ಯವಸ್ಥಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪ್ಯೋಪಸಂಹರತಿ —
ಜೇ ಪಜ್ಜಏಸು ಣಿರದಾ ಜೀವಾ ಪರಸಮಇಗ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠಾ .
ಆದಸಹಾವಮ್ಹಿ ಠಿದಾ ತೇ ಸಗಸಮಯಾ ಮುಣೇದವ್ವಾ ..೯೪..
ಯೇ ಪರ್ಯಾಯೇಷು ನಿರತಾ ಜೀವಾಃ ಪರಸಮಯಿಕಾ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾಃ .
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತಾಸ್ತೇ ಸ್ವಕಸಮಯಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ ..೯೪..
ಶರೀರಾಕಾರಗತಿಮಾರ್ಗಣಾವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸಿದ್ಧಗತಿಪರ್ಯಾಯಃ ತಥಾಽಗುರುಲಘುಕಗುಣಷಡ್ವೃದ್ಧಿಹಾನಿರೂಪಾಃ ಸಾಧಾರಣಸ್ವಭಾವ-
ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯೇಷು ಸ್ವಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಃ ಸ್ವಜಾತೀಯವಿಜಾತೀಯವಿಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ, ತಥೈವ
ಸ್ವಭಾವವಿಭಾವಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ ‘ಜೇಸಿಂ ಅತ್ಥಿ ಸಹಾಓ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಯಾಂ, ತಥೈವ ‘ಭಾವಾ ಜೀವಾದೀಯಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ-
ಗಾಥಾಯಾಂ ಚ ಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯೇ ಪೂರ್ವಂ ಕಥಿತಕ್ರಮೇಣ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ . ಪಜ್ಜಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾ ಯಸ್ಮಾದಿತ್ಥಂಭೂತ-
ಕರಕೇ, ತತ್ತ್ವಕೀ ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೇ ಮೋಹಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಯೇ ಪರಸಮಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಪದಾರ್ಥ ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ . ದ್ರವ್ಯ ಅನನ್ತಗುಣಮಯ ಹೈ . ದ್ರವ್ಯೋಂ ಔರ ಗುಣೋಂಸೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ
ಹೋತೀ ಹೈಂ . ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಂ : — ೧ – ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ, ೨ – ಗುಣಪರ್ಯಾಯ . ಇನಮೇಂಸೇ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಕೇ ದೋ
ಭೇದ ಹೈಂ : — ೧ – ಸಮಾನಜಾತೀಯ — ಜೈಸೇ ದ್ವಿ – ಅಣುಕ, ತ್ರಿ -ಅಣುಕ, ಇತ್ಯಾದಿ ಸ್ಕನ್ಧ;
೨ – ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ — ಜೈಸೇ ಮನುಷ್ಯ ದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ . ಗುಣಪರ್ಯಾಯಕೇ ಭೀ ದೋ ಭೇದ ಹೈಂ : — ೧ – ಸ್ವಭಾವ-
ಪರ್ಯಾಯ — ಜೈಸೇ ಸಿದ್ಧಕೇ ಗುಣಪರ್ಯಾಯ ೨ – ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ — ಜೈಸೇ ಸ್ವಪರಹೇತುಕ ಮತಿಜ್ಞಾನಪರ್ಯಾಯ .
ಐಸಾ ಜಿನೇನ್ದ್ರ ಭಗವಾನಕೀ ವಾಣೀಸೇ ಕಥಿತ ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪ ಹೀ
ಯಥಾರ್ಥ ಹೈ . ಜೋ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣಕೋ ನ ಜಾನತೇ ಹುಯೇ ಮಾತ್ರ ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಹೀ ಆಲಮ್ಬನ ಲೇತೇ ಹೈಂ ವೇ ನಿಜ
ಸ್ವಭಾವಕೋ ನ ಜಾನತೇ ಹುಯೇ ಪರಸಮಯ ಹೈಂ ..೯೩..
ಅಬ ೧ಆನುಷಂಗಿಕ ಐಸೀ ಯಹ ಹೀ ಸ್ವಸಮಯ -ಪರಸಮಯಕೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಸಮಯ ಔರ
ಪರಸಮಯಕಾ ಭೇದ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕರಕೇ (ಉಸಕಾ) ಉಪಸಂಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯೇ ಜೀವಾಃ ] ಜೋ ಜೀವ [ಪರ್ಯಾಯೇಷು ನಿರತಾಃ ] ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಲೀನ ಹೈಂ
[ಪರಸಮಯಿಕಾಃ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾಃ ] ಉನ್ಹೇಂ ಪರಸಮಯ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ [ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತಾಃ ] ಜೋ ಜೀವ
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಹೈಂ [ತೇ ] ವೇ [ಸ್ವಕಸಮಯಾಃ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ ] ಸ್ವಸಮಯ ಜಾನನೇ ..೯೪..
೧. ಆನುಷಂಗಿಕ = ಪೂರ್ವ ಗಾಥಾಕೇ ಕಥನಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲೀ .
ಪರ್ಯಾಯಮಾಂ ರತ ಜೀವ ಜೇ ತೇ ‘ಪರಸಮಯ’ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಛೇ;
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತ ಜೇ ತೇ ‘ಸ್ವಕಸಮಯ’ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಛೇ . ೯೪.