Pravachansar-Hindi (Kannada transliteration). Gatha: 95-99.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 11 of 28

 

Page 168 of 513
PDF/HTML Page 201 of 546
single page version

ಯೇ ಖಲು ಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕಮಸಮಾನಜಾತೀಯದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಂ ಸಕಲಾವಿದ್ಯಾನಾಮೇಕಮೂಲಮುಪಗತಾ
ಯಥೋದಿತಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಸಂಭಾವನಕ್ಲೀಬಾಃ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವಾಶಕ್ತಿಮುಪವ್ರಜನ್ತಿ, ತೇ ಖಲೂಚ್ಛಲಿತನಿರರ್ಗಲೈಕಾನ್ತ-
ದೃಷ್ಟಯೋ ಮನುಷ್ಯ ಏವಾಹಮೇಷ ಮಮೈವೈತನ್ಮನುಷ್ಯಶರೀರಮಿತ್ಯಹಂಕಾರಮಮಕಾರಾಭ್ಯಾಂ ವಿಪ್ರಲಭ್ಯಮಾನಾ ಅವಿಚಲಿತ-
ಚೇತನಾವಿಲಾಸಮಾತ್ರಾದಾತ್ಮವ್ಯವಹಾರಾತ್ ಪ್ರಚ್ಯುತ್ಯ ಕ್ರೋಡೀಕೃತಸಮಸ್ತಕ್ರಿಯಾಕುಟುಮ್ಬಕಂ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಮಾಶ್ರಿತ್ಯ
ರಜ್ಯನ್ತೋ ದ್ವಿಷನ್ತಶ್ಚ ಪರದ್ರವ್ಯೇಣ ಕರ್ಮಣಾ ಸಂಗತತ್ವಾತ್ಪರಸಮಯಾ ಜಾಯನ್ತೇ .
ಯೇ ತು ಪುನರಸಂಕೀರ್ಣ -ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸುಸ್ಥಿತಂ ಭಗವನ್ತಮಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವಂ
ಸಕಲವಿದ್ಯಾನಾಮೇಕಮೂಲಮುಪಗಮ್ಯ ಯಥೋದಿತಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಸಂಭಾವನಸಮರ್ಥತಯಾ ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರಾಶಕ್ತಿ-
ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಪರಿಜ್ಞಾನಮೂಢಾ ಅಥವಾ ನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯರೂಪೋ ನ ಭವಾಮ್ಯಹಮಿತಿ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಮೂಢಾಶ್ಚ ಪರಸಮಯಾ
ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಯೋ ಭವನ್ತೀತಿ . ತಸ್ಮಾದಿಯಂ ಪಾರಮೇಶ್ವರೀ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಸಮೀಚೀನಾ ಭದ್ರಾ ಭವತೀತ್ಯಭಿ-
ಪ್ರಾಯಃ ..೯೩.. ಅಥ ಪ್ರಸಂಗಾಯಾತಾಂ ಪರಸಮಯಸ್ವಸಮಯವ್ಯವಸ್ಥಾಂ ಕಥಯತಿ — ಜೇ ಪಜ್ಜಏಸು ಣಿರದಾ ಜೀವಾ ಯೇ ಪರ್ಯಾಯೇಷು
ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಜೀವ ಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಕಾ — ಜೋ ಕಿ ಸಕಲ
ಅವಿದ್ಯಾಓಂಕಾ ಏಕ ಮೂಲ ಹೈ ಉಸಕಾ — ಆಶ್ರಯ ಕರತೇ ಹುಏ ೧ಯಥೋಕ್ತ ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಕೀ ೨ಸಂಭಾವನಾ
ಕರನೇಮೇಂ ನಪುಂಸಕ ಹೋನೇಸೇ ಉಸೀಮೇಂ ಬಲ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ
ಪ್ರತಿ ಹೀ ಬಲವಾನ ಹೈಂ ), ವೇ — ಜಿನಕೀ ೩ನಿರರ್ಗಲ ಏಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿ ಉಛಲತೀ ಹೈ ಐಸೇ — ‘ಯಹ ಮೈಂ ಮನುಷ್ಯ
ಹೀ ಹೂಂ, ಮೇರಾ ಹೀ ಯಹ ಮನುಷ್ಯ ಶರೀರ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಅಹಂಕಾರ -ಮಮಕಾರಸೇ ಠಗಾಯೇ ಜಾತೇ ಹುಯೇ,
ಅವಿಚಲಿತಚೇತನಾವಿಲಾಸಮಾತ್ರ ೪ಆತ್ಮವ್ಯವಹಾರಸೇ ಚ್ಯುತ ಹೋಕರ, ಜಿಸಮೇಂ ಸಮಸ್ತ ಕ್ರಿಯಾಕಲಾಪಕೋ
ಛಾತೀಸೇ ಲಗಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಐಸೇ ೫ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಕಾ ಆಶ್ರಯ ಕರಕೇ ರಾಗೀ -ದ್ವೇಷೀ ಹೋತೇ ಹುಏ ಪರ ದ್ರವ್ಯರೂಪ
ಕರ್ಮಕೇ ಸಾಥ ಸಂಗತತಾಕೇ ಕಾರಣ (-ಪರದ್ರವ್ಯರೂಪ ಕರ್ಮಕೇ ಸಾಥ ಯುಕ್ತ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ) ವಾಸ್ತವಮೇಂ ೬ಪರಸಮಯ
ಹೋತೇ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಸಮಯರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ .
ಔರ ಜೋ ೭ಅಸಂಕೀರ್ಣ ದ್ರವ್ಯ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಸುಸ್ಥಿತ ಭಗವಾನ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸ್ವಭಾವಕಾ — ಜೋ
ಕಿ ಸಕಲ ವಿದ್ಯಾಓಂಕಾ ಏಕ ಮೂಲ ಹೈ ಉಸಕಾ — ಆಶ್ರಯ ಕರಕೇ ಯಥೋಕ್ತ ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಕೀ
ಸಂಭಾವನಾಮೇಂ ಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರ ಪ್ರತಿಕೇ ಬಲಕೋ ದೂರ ಕರಕೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಹೀ ಸ್ಥಿತಿ ಕರತೇ
೧. ಯಥೋಕ್ತ = ಪೂರ್ವ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಜೈಸಾ . ೨. ಸಂಭಾವನಾ = ಸಂಚೇತನ; ಅನುಭವ; ಮಾನ್ಯತಾ; ಆದರ .
೩. ನಿರರ್ಗಲ = ಅಂಕುಶ ಬಿನಾ ಕೀ; ಬೇಹದ (ಜೋ ಮನುಷ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ ಲೀನ ಹೈಂ, ವೇ ಬೇಹದ ಏಕಾಂತದೃಷ್ಟಿರೂಪ ಹೈ .)
೪. ಆತ್ಮವ್ಯವಹಾರ = ಆತ್ಮಾರೂಪ ವರ್ತನ, ಆತ್ಮಾರೂಪ ಕಾರ್ಯ, ಆತ್ಮಾರೂಪ ವ್ಯಾಪಾರ .
೫. ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರ = ಮನುಷ್ಯರೂಪ ವರ್ತನ (ಮೈಂ ಮನುಷ್ಯ ಹೀ ಹೂಂ . ಐಸೀ ಮಾನ್ಯತಾಪೂರ್ವಕ ವರ್ತನ) .
೬. ಜೋ ಜೀವ ಪರಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಕೀ ಮಾನ್ಯತಾಪೂರ್ವಕ ಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೇ ಪರಸಮಯ ಕಹತೇ ಹೈಂ .
೭. ಅಸಂಕೀರ್ಣ = ಏಕಮೇಕ ನಹೀಂ ಐಸೇ; ಸ್ಪಷ್ಟತಯಾ ಭಿನ್ನ [ಭಗವಾನ ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಭಿನ್ನ -ಪರಕೇ ಸಾಥ ಏಕಮೇಕ
– ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಸುಸ್ಥಿತ ಹೈ ] .

Page 169 of 513
PDF/HTML Page 202 of 546
single page version

ಮತ್ಯಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವ ಏವ ಸ್ಥಿತಿಮಾಸೂತ್ರಯನ್ತಿ, ತೇ ಖಲು ಸಹಜವಿಜೃಮ್ಭಿತಾನೇಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿಪ್ರಕ್ಷಪಿತ-
ಸಮಸ್ತೈಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿಪರಿಗ್ರಹಗ್ರಹಾ ಮನುಷ್ಯಾದಿಗತಿಷು ತದ್ವಿಗ್ರಹೇಷು ಚಾವಿಹಿತಾಹಂಕಾರಮಮಕಾರಾ
ಅನೇಕಾಪವರಕಸಂಚಾರಿತರತ್ನಪ್ರದೀಪಮಿವೈಕರೂಪಮೇವಾತ್ಮಾನಮುಪಲಭಮಾನಾ ಅವಿಚಲಿತಚೇತನಾವಿಲಾಸ-
ಮಾತ್ರಮಾತ್ಮವ್ಯವಹಾರಮುರರೀಕೃತ್ಯ ಕ್ರೋಡೀಕೃತಸಮಸ್ತಕ್ರಿಯಾಕುಟುಮ್ಬಕಂ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಮನಾಶ್ರಯನ್ತೋ ವಿಶ್ರಾನ್ತ-
ರಾಗದ್ವೇಷೋನ್ಮೇಷತಯಾ ಪರಮಮೌದಾಸೀನ್ಯಮವಲಂಬಮಾನಾ ನಿರಸ್ತಸಮಸ್ತಪರದ್ರವ್ಯಸಂಗತಿತಯಾ ಸ್ವದ್ರವ್ಯೇಣೈವ ಕೇವಲೇನ
ಸಂಗತತ್ವಾತ್ಸ್ವಸಮಯಾ ಜಾಯನ್ತೇ
.
ಅತಃ ಸ್ವಸಮಯ ಏವಾತ್ಮನ -ಸ್ತತ್ತ್ವಮ್ ..೯೪..
ನಿರತಾಃ ಜೀವಾಃ ಪರಸಮಇಗ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ತೇ ಪರಸಮಯಾ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾಃ ಕ ಥಿತಾಃ . ತಥಾಹಿತಥಾಹಿ —
ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯರೂಪೋಽಹಮಿತ್ಯಹಙ್ಕಾರೋ ಭಣ್ಯತೇ, ಮನುಷ್ಯಾದಿಶರೀರಂ ತಚ್ಛರೀರಾಧಾರೋತ್ಪನ್ನಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಸುಖಸ್ವರೂಪಂ
ಚ ಮಮೇತಿ ಮಮಕಾರೋ ಭಣ್ಯತೇ, ತಾಭ್ಯಾಂ ಪರಿಣತಾಃ ಮಮಕಾರಾಹಙ್ಕಾರರಹಿತಪರಮಚೈತನ್ಯಚಮತ್ಕಾರಪರಿಣತೇಶ್ಚ್ಯುತಾ ಯೇ ತೇ
ಕ ರ್ಮೋದಯಜನಿತಪರಪರ್ಯಾಯನಿರತತ್ವಾತ್ಪರಸಮಯಾ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಯೋ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ಆದಸಹಾವಮ್ಹಿ ಠಿದಾ ಯೇ ಪುನರಾತ್ಮಸ್ವರೂಪೇ
ಸ್ಥಿತಾಸ್ತೇ ಸಗಸಮಯಾ ಮುಣೇದವ್ವಾ ಸ್ವಸಮಯಾ ಮನ್ತವ್ಯಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾ ಇತಿ . ತದ್ಯಥಾತದ್ಯಥಾ — ಅನೇಕಾಪವರಕ ಸಂಚಾರಿತೈಕ -
ರತ್ನಪ್ರದೀಪ ಇವಾನೇಕ ಶರೀರೇಷ್ವಪ್ಯೇಕೋಽಹಮಿತಿ ದೃಢಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ ಸ್ಥಿತಾ ಯೇ ತೇ ಕ ರ್ಮೋದಯಜನಿತ-
ಪರ್ಯಾಯಪರಿಣತಿರಹಿತತ್ವಾತ್ಸ್ವಸಮಯಾ ಭವನ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೯೪.. ಅಥ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯಂ ಸೂಚಯತಿ —
ಪ್ರ ೨೨
ಹೈಂ (-ಲೀನ ಹೋತೇ ಹೈಂ), ವೇ — ಜಿನ್ಹೋಂನೇ ಸಹಜ -ವಿಕಸಿತ ಅನೇಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿ ಸೇ ಸಮಸ್ತ ಏಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿಕೇ
೧ಪರಿಗ್ರಹಕೇ ಆಗ್ರಹ ಪ್ರಕ್ಷೀಣ ಕರ ದಿಯೇ ಹೈಂ, ಐಸೇ — ಮನುಷ್ಯಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಔರ ಉನ ಗತಿಯೋಂಕೇ ಶರೀರೋಂಮೇಂ
ಅಹಂಕಾರ – ಮಮಕಾರ ನ ಕರಕೇ ಅನೇಕ ಕಕ್ಷೋಂ (ಕಮರೋಂ) ಮೇಂ ೨ಸಂಚಾರಿತ ರತ್ನದೀಪಕಕೀ ಭಾಂತಿ ಏಕರೂಪ
ಹೀ ಆತ್ಮಾಕೋ ಉಪಲಬ್ಧ (-ಅನುಭವ) ಕರತೇ ಹುಯೇ, ಅವಿಚಲಿತ -ಚೇತನಾವಿಲಾಸಮಾತ್ರ ಆತ್ಮವ್ಯವಹಾರಕೋ
ಅಂಗೀಕಾರ ಕರಕೇ, ಜಿಸಮೇಂ ಸಮಸ್ತ ಕ್ರಿಯಾಕಲಾಪಸೇ ಭೇಂಟ ಕೀ ಜಾತೀ ಹೈ ಐಸೇ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಕಾ ಆಶ್ರಯ
ನಹೀಂ ಕರತೇ ಹುಯೇ, ರಾಗದ್ವೇಷಕಾ ಉನ್ಮೇಷ (ಪ್ರಾಕಟಯ) ರುಕ ಜಾನೇಸೇ ಪರಮ ಉದಾಸೀನತಾಕಾ ಆಲಮ್ಬನ ಲೇತೇ
ಹುಯೇ, ಸಮಸ್ತ ಪರದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ ಸಂಗತಿ ದೂರ ಕರ ದೇನೇಸೇ ಮಾತ್ರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಸಂಗತತಾ ಹೋನೇಸೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ
೩ಸ್ವಸಮಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಸಮಯರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ .
ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವಸಮಯ ಹೀ ಆತ್ಮಾಕಾ ತತ್ತ್ವ ಹೈ .
೧. ಪರಿಗ್ರಹ = ಸ್ವೀಕಾರ; ಅಂಗೀಕಾರ .
೨. ಸಂಚಾರಿತ = ಲೇಜಾಯೇ ಗಯೇ . (ಜೈಸೇ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಕಮರೋಂಮೇಂ ಲೇಜಾಯಾ ಗಯಾ ರತ್ನದೀಪಕ ಏಕರೂಪ ಹೀ ಹೈ, ವಹ ಕಿಂಚಿತ್ಮಾತ್ರ
ಭೀ ಕಮರೇಕೇ ರೂಪಮೇಂ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, ಔರ ನ ಕಮರೇಕೀ ಕ್ರಿಯಾ ಕರತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಶರೀರೋಂಮೇಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟ
ಹೋನೇವಾಲಾ ಆತ್ಮಾ ಏಕರೂಪ ಹೀ ಹೈ, ವಹ ಕಿಂಚಿತ್ಮಾತ್ರ ಭೀ ಶರೀರರೂಪ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಔರ ನ ಶರೀರಕೀ ಕ್ರಿಯಾ ಕರತಾ
ಹೈ – ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನೀ ಜಾನತಾ ಹೈ .)
೩. ಜೋ ಜೀವ ಸ್ವಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಕೀ ಮಾನ್ಯತಾಪೂರ್ವಕ (ಸ್ವಕೇ ಸಾಥ) ಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸೇ ಸ್ವ -ಸಮಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ
.

Page 170 of 513
PDF/HTML Page 203 of 546
single page version

ಅಥ ದ್ರವ್ಯಲಕ್ಷಣಮುಪಲಕ್ಷಯತಿ —
ಅಪರಿಚ್ಚತ್ತಸಹಾವೇಣುಪ್ಪಾದವ್ವಯಧುವತ್ತಸಂಬದ್ಧಂ .
ಗುಣವಂ ಚ ಸಪಜ್ಜಾಯಂ ಜಂ ತಂ ದವ್ವಂ ತಿ ವುಚ್ಚಂತಿ ..೯೫..
ಅಪರಿತ್ಯಕ್ತಸ್ವಭಾವೇನೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವಸಂಬದ್ಧಮ್ .
ಗುಣವಚ್ಚ ಸಪರ್ಯಾಯಂ ಯತ್ತದ್ದ್ರವ್ಯಮಿತಿ ಬ್ರುವನ್ತಿ ..೯೫..
ಅಪರಿಚ್ಚತ್ತಸಹಾವೇಣ ಅಪರಿತ್ಯಕ್ತ ಸ್ವಭಾವಮಸ್ತಿತ್ವೇನ ಸಹಾಭಿನ್ನಂ ಉಪ್ಪಾದವ್ವಯಧುವತ್ತಸಂಜುತ್ತಂ ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಃ ಸಹ
ಸಂಯುಕ್ತಂ ಗುಣವಂ ಚ ಸಪಜ್ಜಾಯಂ ಗುಣವತ್ಪರ್ಯಾಯಸಹಿತಂ ಚ ಜಂ ಯದಿತ್ಥಂಭೂತಂ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯಸಂಯುಕ್ತಂ ತಂ ದವ್ವಂ ತಿ ವುಚ್ಚಂತಿ
ತದ್ದ್ರವ್ಯಮಿತಿ ಬ್ರುವನ್ತಿ ಸರ್ವಜ್ಞಾಃ . ಇದಂ ದ್ರವ್ಯಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಸಹ ಲಕ್ಷ್ಯಲಕ್ಷಣಭೇದೇ ಅಪಿ ಸತಿ
ಸತ್ತಾಭೇದಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ . ತರ್ಹಿ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಸ್ವರೂಪತಯೈವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ . ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ
ಕೋಽರ್ಥಃ . ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಸ್ವರೂಪಂ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪಂ ಚ ಪರಿಣಮತಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮವದೇವ . ತಥಾಹಿ —
ಭಾವಾರ್ಥ : — ‘ಮೈಂ ಮನುಷ್ಯ ಹೂಂ, ಶರೀರಾದಿಕ ಸಮಸ್ತ ಕ್ರಿಯಾಓಂಕೋ ಮೈಂ ಕರತಾ ಹೂಂ, ಸ್ತ್ರೀ -ಪುತ್ರ-
ಧನಾದಿಕೇ ಗ್ರಹಣ -ತ್ಯಾಗಕಾ ಮೈಂ ಸ್ವಾಮೀ ಹೂಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಮಾನನಾ ಸೋ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರ (ಮನುಷ್ಯರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿ)
ಹೈ; ‘ಮಾತ್ರ ಅಚಲಿತ ಚೇತನಾ ವಹ ಹೀ ಮೈಂ ಹೂಂ’ ಐಸಾ ಮಾನನಾ — ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನಾ ಸೋ ಆತ್ಮವ್ಯವಹಾರ
(ಆತ್ಮಾರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿ) ಹೈ .
ಜೋ ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯಮೇಂ ಲೀನ ಹೈಂ, ವೇ ಏಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿವಾಲೇ ಲೋಗ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಕಾ ಆಶ್ರಯ ಕರತೇ
ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ರಾಗೀ -ದ್ವೇಷೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪರದ್ರವ್ಯರೂಪ ಕರ್ಮಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಕರತೇ ಹೋನೇಸೇ ವೇ
ಪರಸಮಯ ಹೈಂ; ಔರ ಜೋ ಭಗವಾನ ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಹೀ ಸ್ಥಿತ ಹೈಂ ವೇ ಅನೇಕಾನ್ತದೃಷ್ಟಿವಾಲೇ ಲೋಗ
ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಕಾ ಆಶ್ರಯ ನಹೀಂ ಕರಕೇ ಆತ್ಮವ್ಯವಹಾರಕಾ ಆಶ್ರಯ ಕರತೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ರಾಗೀ -ದ್ವೇಷೀ ನಹೀಂ
ಹೋತೇ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಮ ಉದಾಸೀನ ರಹತೇ ಹೈಂ ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪರದ್ರವ್ಯರೂಪ ಕರ್ಮಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನ ಕರಕೇ
ಮಾತ್ರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಕರತೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ವೇ ಸ್ವಸಮಯ ಹೈಂ ..೯೪..
ಅಬ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಪರಿತ್ಯಕ್ತಸ್ವಭಾವೇನ ] ಸ್ವಭಾವಕೋ ಛೋಡೇ ಬಿನಾ [ಯತ್ ] ಜೋ
[ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವಸಂಬದ್ಧಮ್ ] ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಸಂಯುಕ್ತ ಹೈ [ಚ ] ತಥಾ [ಗುಣವತ್ ಸಪರ್ಯಾಯಂ ]
ಗುಣಯುಕ್ತ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಸಹಿತ ಹೈ, [ತತ್ ] ಉಸೇ [ದ್ರವ್ಯಮ್ ಇತಿ ] ‘ದ್ರವ್ಯ’ [ಬ್ರುವನ್ತಿ ] ಕಹತೇ ಹೈಂ ..೯೫..
ಛೋಡಯಾ ವಿನಾ ಜ ಸ್ವಭಾವನೇ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರುವಯುಕ್ತ ಛೇ,
ವಳೀ ಗುಣ ನೇ ಪರ್ಯಯ ಸಹಿತ ಜೇ, ‘ದ್ರವ್ಯ’ ಭಾಖ್ಯುಂ ತೇಹನೇ. ೯೫.

Page 171 of 513
PDF/HTML Page 204 of 546
single page version

ಇಹ ಖಲು ಯದನಾರಬ್ಧಸ್ವಭಾವಭೇದಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯತ್ರಯೇಣ ಗುಣಪರ್ಯಾಯದ್ವಯೇನ ಚ ಯಲ್ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ತದ್
ದ್ರವ್ಯಮ್ . ತತ್ರ ಹಿ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವೋಽಸ್ತಿತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾನ್ವಯಃ . ಅಸ್ತಿತ್ವಂ ಹಿ ವಕ್ಷ್ಯತಿ ದ್ವಿವಿಧಂ
– ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಚೇತಿ . ತತ್ರೋತ್ಪಾದಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವಃ, ವ್ಯಯಃ ಪ್ರಚ್ಯವನಂ, ಧ್ರೌವ್ಯಮವಸ್ಥಿತಿಃ .
ಗುಣಾ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಾಃ . ತೇ ದ್ವಿವಿಧಾಃ ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ . ತತ್ರಾಸ್ತಿತ್ವಂ ನಾಸ್ತಿತ್ವ-
ಮೇಕತ್ವಮನ್ಯತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯತ್ವಂ ಪರ್ಯಾಯತ್ವಂ ಸರ್ವಗತತ್ವಮಸರ್ವಗತತ್ವಂ ಸಪ್ರದೇಶತ್ವಮಪ್ರದೇಶತ್ವಂ ಮೂರ್ತತ್ವಮಮೂರ್ತತ್ವಂ
ಸಕ್ರಿ ಯತ್ವಮಕ್ರಿ ಯತ್ವಂ ಚೇತನತ್ವಮಚೇತನತ್ವಂ ಕರ್ತೃತ್ವಮಕರ್ತೃತ್ವಂ ಭೋಕ್ತೃತ್ವಮಭೋಕ್ತೃತ್ವಮಗುರುಲಘುತ್ವಂ ಚೇತ್ಯಾದಯಃ
ಸಾಮಾನ್ಯಗುಣಾಃ, ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವಂ ಗತಿನಿಮಿತ್ತತಾ ಸ್ಥಿತಿಕಾರಣತ್ವಂ ವರ್ತನಾಯತನತ್ವಂ ರೂಪಾದಿಮತ್ತಾ
ಚೇತನತ್ವಮಿತ್ಯಾದಯೋ ವಿಶೇಷಗುಣಾಃ . ಪರ್ಯಾಯಾ ಆಯತವಿಶೇಷಾಃ . ತೇ ಪೂರ್ವಮೇವೋಕ್ತಾಶ್ಚತುರ್ವಿಧಾಃ .
ಕೇವಲಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತಿಪ್ರಸ್ತಾವೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮರುಚಿಪರಿಚ್ಛಿತ್ತಿನಿಶ್ಚಲಾನುಭೂತಿರೂಪಕಾರಣಸಮಯಸಾರಪರ್ಯಾಯಸ್ಯ ವಿನಾಶೇ ಸತಿ
ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭವ್ಯಕ್ತಿರೂಪಕಾರ್ಯಸಮಯಸಾರಸ್ಯೋತ್ಪಾದಃ ಕಾರಣಸಮಯಸಾರಸ್ಯ ವ್ಯಯಸ್ತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯ-
ತ್ವೇನ ಧ್ರೌವ್ಯಂ ಚ . ತಥಾನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಾಃ, ಗತಿಮಾರ್ಗಣಾವಿಪಕ್ಷಭೂತಸಿದ್ಧಗತಿಃ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮಾರ್ಗಣಾವಿಪಕ್ಷ-
ಭೂತಾತೀನ್ದ್ರಿಯತ್ವಾದಿಲಕ್ಷಣಾಃ ಶುದ್ಧಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ ಭವನ್ತೀತಿ . ಯಥಾ ಶುದ್ಧಸತ್ತಯಾ ಸಹಾಭಿನ್ನಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ
ಪೂರ್ವೋಕ್ತೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಸಹ ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭೇದೇಽಪಿ ಸತಿ ತೈಃ ಸಹ ಸತ್ತಾಭೇದಂ ನ
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ (ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ) ಜೋ, ಸ್ವಭಾವಭೇದ ಕಿಯೇ ಬಿನಾ, ೧ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯತ್ರಯಸೇ
ಔರ ೨ಗುಣಪರ್ಯಾಯದ್ವಯಸೇ ೩ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ . ಇನಮೇಂಸೇ (-ಸ್ವಭಾವ, ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ, ಧ್ರೌವ್ಯ,
ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಮೇಂಸೇ) ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ವಹ ೪ಅಸ್ತಿತ್ವಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಅನ್ವಯ ಹೈ; ಅಸ್ತಿತ್ವ ದೋ
ಪ್ರಕಾರಕಾ ಕಹೇಂಗೇ : — ೧ – ಸ್ವರೂಪ -ಅಸ್ತಿತ್ವ . ೨ – ಸಾದೃಶ್ಯ -ಅಸ್ತಿತ್ವ . ಉತ್ಪಾದ ವಹ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವ (ಪ್ರಗಟ
ಹೋನಾ – ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನಾ) ಹೈ; ವ್ಯಯ ವಹ ಪ್ರಚ್ಯುತಿ (ಅರ್ಥಾತ್ ಭ್ರಷ್ಟ, – ನಷ್ಟ ಹೋನಾ) ಹೈ; ಧ್ರೌವ್ಯ ವಹ ಅವಸ್ಥಿತಿ
(ಠಿಕಾನಾ) ಹೈ; ಗುಣ ವಹ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷ ಹೈಂ . ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷಾತ್ಮಕ ಹೋನೇಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ . ಇನಮೇಂ,
ಅಸ್ತಿತ್ವ, ನಾಸ್ತಿತ್ವ, ಏಕತ್ವ, ಅನ್ಯತ್ವ, ದ್ರವ್ಯತ್ವ, ಪರ್ಯಾಯತ್ವ, ಸರ್ವಗತತ್ವ, ಅಸರ್ವಗತತ್ವ, ಸಪ್ರದೇಶತ್ವ,
ಅಪ್ರದೇಶತ್ವ, ಮೂರ್ತತ್ವ, ಅಮೂರ್ತತ್ವ, ಸಕ್ರಿಯತ್ವ, ಅಕ್ರಿಯತ್ವ, ಚೇತನತ್ವ, ಅಚೇತನತ್ವ, ಕರ್ತೃತ್ವ, ಅಕರ್ತೃತ್ವ,
ಭೋಕ್ತೃತ್ವ, ಅಭೋಕ್ತೃತ್ವ, ಅಗುರುಲಘುತ್ವ, ಇತ್ಯಾದಿ ಸಾಮಾನ್ಯಗುಣ ಹೈಂ; ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವ, ಗತಿನಿಮಿತ್ತತಾ,
ಸ್ಥಿತಿಕಾರಣತ್ವ, ವರ್ತನಾಯತನತ್ವ, ರೂಪಾದಿಮತ್ತ್ವ, ಚೇತನತ್ವ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಶೇಷ ಗುಣ ಹೈಂ . ಪರ್ಯಾಯ ಆಯತವಿಶೇಷ
ಹೈಂ . ವೇ ಪೂರ್ವ ಹೀ (೯೩ ವೀಂ ಗಾಥಾ ಕೀ ಟೀಕಾಮೇಂ) ಕಥಿತ ಚಾರ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಹೈಂ .
೧. ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯತ್ರಯ = ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯ – ಯಹ ತ್ರಿಪುಟೀ (ತೀನೋಂಕಾ ಸಮೂಹ) .
೨. ಗುಣಪರ್ಯಾಯದ್ವಯ = ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ – ಯಹ ಯುಗಲ (ದೋನೋಂಕಾ ಸಮೂಹ)
೩. ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ = ಲಕ್ಷ್ಯರೂಪ ಹೋತಾ ಹೈ, ಪಹಿಚಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ . [ (೧) ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ತಥಾ (೨) ಗುಣಪರ್ಯಾಯ
ವೇ ಲಕ್ಷಣ ಹೈಂ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ವಹ ಲಕ್ಷ್ಯ ಹೈ . ]
೪. ಅಸ್ತಿತ್ವಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಅನ್ವಯ = ‘ಹೈ, ಹೈ, ಹೈ’ ಐಸಾ ಏಕರೂಪ ಭಾವ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ಅನ್ವಯ = ಏಕರೂಪತಾ
ಸದೃಶಭಾವ .)

Page 172 of 513
PDF/HTML Page 205 of 546
single page version

ನ ಚ ತೈರುತ್ಪಾದಾದಿಭಿರ್ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈರ್ವಾ ಸಹ ದ್ರವ್ಯಂ ಲಕ್ಷ್ಯಲಕ್ಷಣಭೇದೇಽಪಿ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ,
ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ತಥಾವಿಧತ್ವಾದುತ್ತರೀಯವತ್ .
ಯಥಾ ಖಲೂತ್ತರೀಯಮುಪಾತ್ತಮಲಿನಾವಸ್ಥಂ ಪ್ರಕ್ಷಾಲಿತಮಮಲಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ತೇನೋತ್ಪಾದೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ
ಚ ತೇನ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ, ತಥಾ ದ್ರವ್ಯಮಪಿ
ಸಮುಪಾತ್ತಪ್ರಾಕ್ತನಾವಸ್ಥಂ ಸಮುಚಿತಬಹಿರಂಗಸಾಧನಸನ್ನಿಧಿಸದ್ಭಾವೇ ವಿಚಿತ್ರಬಹುತರಾವಸ್ಥಾನಂ ಸ್ವರೂಪಕರ್ತೃಕರಣ-
ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸ್ವಭಾವೇನಾನ್ತರಂಗಸಾಧನತಾಮುಪಾಗತೇನಾನುಗೃಹೀತಮುತ್ತರಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ತೇನೋತ್ಪಾದೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ
ತೇನ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ . ಯಥಾ ಚ ತದೇವೋತ್ತರೀಯ-
ಮಮಲಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಮಲಿನಾವಸ್ಥಯಾ ವ್ಯಯಮಾನಂ ತೇನ ವ್ಯಯೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೇನ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದ-
ಕರೋತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ . ತಥಾವಿಧತ್ವಂ ಕೋಽರ್ಥಃ . ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪೇಣ
ಪರಿಣಮತಿ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಕೀಯಯಥೋಚಿತೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಸ್ತಥೈವ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಸಹ ಯದ್ಯಪಿ
ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭಿರ್ಭೇದಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ ತಥಾಪಿ ಸತ್ತಾಸ್ವರೂಪೇಣ ಭೇದಂ ನ ಕುರ್ವನ್ತಿ, ಸ್ವಭಾವತ ಏವ
ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬನ್ತೇ . ತಥಾವಿಧತ್ವಂ ಕೋಽರ್ಥಃ . ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಾದಿಸ್ವರೂಪೇಣ ಪರಿಣಮನ್ತಿ . ಅಥವಾ ಯಥಾ ವಸ್ತ್ರಂ
೧. ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ನಿಜಮೇಂ ಹೀ ಸ್ವರೂಪಕರ್ತಾ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕರಣ ಹೋನೇಕೀ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೈ . ಯಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಅಪನೇ
ಪರಿಣಮನಮೇಂ (ಅವಸ್ಥಾಂತರ ಕರನೇಮೇಂ) ಅನ್ತರಂಗ ಸಾಧನ ಹೈ .
ದ್ರವ್ಯಕಾ ಉನ ಉತ್ಪಾದಾದಿಕೇ ಸಾಥ ಅಥವಾ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸಾಥ ಲಕ್ಷ್ಯ -ಲಕ್ಷಣ ಭೇದ ಹೋನೇ ಪರ
ಭೀ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ . ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ದ್ರವ್ಯ ವೈಸಾ (ಉತ್ಪಾದಾದಿ ಅಥವಾ ಗುಣಪರ್ಯಾಯವಾಲಾ) ಹೈ —
ವಸ್ತ್ರಕೇ ಸಮಾನ .
ಜೈಸೇ ಮಲಿನ ಅವಸ್ಥಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ವಸ್ತ್ರ, ಧೋನೇ ಪರ ನಿರ್ಮಲ ಅವಸ್ಥಾಸೇ (-ನಿರ್ಮಲ ಅವಸ್ಥಾರೂಪ,
ನಿರ್ಮಲ ಅವಸ್ಥಾಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಉಸ ಉತ್ಪಾದಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕಿನ್ತು ಉಸಕಾ
ಉಸ ಉತ್ಪಾದಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪ ಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಯಂ ಉತ್ಪಾದರೂಪಸೇ
ಹೀ ಪರಿಣತ ಹೈ); ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜಿಸನೇ ಪೂರ್ವ ಅವಸ್ಥಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕೀ ಹೈ ಐಸಾ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ — ಜೋ ಕಿ ಉಚಿತ
ಬಹಿರಂಗ ಸಾಧನೋಂಕೇ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ (ನಿಕಟತಾ; ಹಾಜರೀ) ಕೇ ಸದ್ಭಾವಮೇಂ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಬಹುತಸೀ
ಅವಸ್ಥಾಯೇಂ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ — ೧ಅನ್ತರಂಗಸಾಧನಭೂತ ಸ್ವರೂಪಕರ್ತಾ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕರಣಕೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯರೂಪ
ಸ್ವಭಾವಸೇ ಅನುಗೃಹೀತ ಹೋನೇ ಪರ, ಉತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ವಹ ಉತ್ಪಾದಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ
ಹೈ; ಕಿನ್ತು ಉಸಕಾ ಉಸ ಉತ್ಪಾದಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ
ವಹೀ ವಸ್ತ್ರ ನಿರ್ಮಲ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಔರ ಮಲಿನ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವ್ಯಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ
ಹುಆ ಉಸ ವ್ಯಯಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಪರನ್ತು ಉಸಕಾ ಉಸ ವ್ಯಯಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ,
ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹೀ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ಉತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಔರ ಪೂರ್ವ
ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವ್ಯಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಉಸ ವ್ಯಯಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಪರನ್ತು ಉಸಕಾ ಉಸ ವ್ಯಯಕೇ

Page 173 of 513
PDF/HTML Page 206 of 546
single page version

ಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ, ತಥಾ ತದೇವ ದ್ರವ್ಯಮಪ್ಯುತ್ತರಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ
ಪ್ರಾಕ್ತನಾವಸ್ಥಯಾ ವ್ಯಯಮಾನಂ ತೇನ ವ್ಯಯೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೇನ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ
ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ . ಯಥೈವ ಚ ತದೇವೋತ್ತರೀಯಮೇಕಕಾಲಮಮಲಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಮಲಿನಾವಸ್ಥಯಾ
ವ್ಯಯಮಾನಮವಸ್ಥಾಯಿನ್ಯೋತ್ತರೀಯತ್ವಾವಸ್ಥಯಾ ಧ್ರೌವ್ಯಮಾಲಮ್ಬಮಾನಂ ಧ್ರೌವ್ಯೇಣ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೇನ ಸಹ
ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ, ತಥೈವ ತದೇವ ದ್ರವ್ಯಮಪ್ಯೇಕಕಾಲ-
ಮುತ್ತರಾವಸ್ಥಯೋತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಪ್ರಾಕ್ತನಾವಸ್ಥಯಾ ವ್ಯಯಮಾನಮವಸ್ಥಾಯಿನ್ಯಾ ದ್ರವ್ಯತ್ವಾವಸ್ಥಯಾ ಧ್ರೌವ್ಯಮಾಲಮ್ಬಮಾನಂ
ಧ್ರೌವ್ಯೇಣ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೇನ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ .
ಯಥೈವ ಚ ತದೇವೋತ್ತರೀಯಂ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈರ್ಗುಣೈರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೈಃ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ,
ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ, ತಥೈವ ತದೇವ ದ್ರವ್ಯಮಪಿ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈರ್ಗುಣೈರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ
ತೈಃ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮ -ವಲಮ್ಬತೇ . ಯಥೈವ ಚ
ತದೇವೋತ್ತರೀಯಮಾಯತವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈಃ ಪರ್ಯಾಯವರ್ತಿಭಿಸ್ತನ್ತುಭಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ ತೈಃ ಸಹ ಸ್ವರೂಪ -ಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ,
ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ; ತಥೈವ ತದೇವ ದ್ರವ್ಯಮಪ್ಯಾಯತವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈಃ ಪರ್ಯಾಯೈರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ನ ಚ
ತೈಃ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಭೇದಮುಪವ್ರಜತಿ, ಸ್ವರೂಪತ ಏವ ತಥಾವಿಧತ್ವಮವಲಮ್ಬತೇ ..೯೫..
ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ವಹೀ ವಸ್ತ್ರ ಏಕ ಹೀ ಸಮಯಮೇಂ
ನಿರ್ಮಲ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಮಲಿನ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವ್ಯಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಔರ
ಟಿಕನೇವಾಲೀ ಐಸೀ ವಸ್ತ್ರತ್ವ -ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಧ್ರುವ ರಹತಾ ಹುಆ ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಪರನ್ತು ಉಸಕಾ
ಉಸ ಧ್ರೌವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹೀ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ಏಕ
ಹೀ ಸಮಯ ಉತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಪೂರ್ವ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವ್ಯಯ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಔರ ಟಿಕನೇವಾಲೀ
ಐಸೀ ದ್ರವ್ಯತ್ವಅವಸ್ಥಾಸೇ ಧ್ರುವ ರಹತಾ ಹುಆ ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಕಿನ್ತು ಉಸಕಾ ಉಸ ಧ್ರೌವ್ಯಕೇ
ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ .
ಔರ ಜೈಸೇ ವಹೀ ವಸ್ತ್ರ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ (ಶುಕ್ಲತ್ವಾದಿ) ಗುಣೋಂಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕಿನ್ತು
ಉಸಕಾ ಉನ ಗುಣೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವಹ ವೈಸಾ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹೀ ದ್ರವ್ಯ
ಭೀ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಗುಣೋಂಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕಿನ್ತು ಉಸಕಾ ಉನ ಗುಣೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ
ಹೈ, ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ವಹೀ ವಸ್ತ್ರ ಆಯತವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಪರ್ಯಾಯವರ್ತೀ
(-ಪರ್ಯಾಯಸ್ಥಾನೀಯ) ತಂತುಓಂಸೇ ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕಿನ್ತು ಉಸಕಾ ಉನ ತಂತುಓಂಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ
ಹೈ, ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ . ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹೀ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ಆಯತವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಲಕ್ಷಿತ
ಹೋತಾ ಹೈ, ಪರನ್ತು ಉಸಕಾ ಉನ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸ್ವರೂಪಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಹೀ ವೈಸಾ ಹೈ ..೯೫..
ನಿರ್ಮಲಪರ್ಯಾಯೇಣೋತ್ಪನ್ನಂ ಮಲಿನಪರ್ಯಾಯೇಣ ವಿನಷ್ಟಂ ತದುಭಯಾಧಾರಭೂತವಸ್ತ್ರರೂಪೇಣ ಧ್ರುವಮವಿನಶ್ವರಂ, ತಥೈವ ಶುಕ್ಲ-
ವರ್ಣಾದಿಗುಣನವಜೀರ್ಣಾದಿಪರ್ಯಾಯಸಹಿತಂ ಚ ಸತ್ ತೈರುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಸ್ತಥೈವ ಚ ಸ್ವಕೀಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹ
ಸಂಜ್ಞಾದಿಭೇದೇಽಪಿ ಸತಿ ಸತ್ತಾರೂಪೇಣ ಭೇದಂ ನ ಕರೋತಿ . ತರ್ಹಿ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಸ್ವರೂಪತ ಏವೋತ್ಪಾದಾದಿರೂಪೇಣ

Page 174 of 513
PDF/HTML Page 207 of 546
single page version

ಅಥ ಕ್ರಮೇಣಾಸ್ತಿತ್ವಂ ದ್ವಿವಿಧಮಭಿದಧಾತಿ — ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಚೇತಿ . ತತ್ರೇದಂ
ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಾಭಿಧಾನಮ್ —
ಸಬ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸಹಾವೋ ಗುಣೇಹಿಂ ಸಗಪಜ್ಜಏಹಿಂ ಚಿತ್ತೇಹಿಂ .
ದವ್ವಸ್ಸ ಸವ್ವಕಾಲಂ ಉಪ್ಪಾದವ್ವಯಧುವತ್ತೇಹಿಂ ..೯೬..
ಸದ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸ್ವಭಾವೋ ಗುಣೈಃ ಸ್ವಕಪರ್ಯಯೈಶ್ಚಿತ್ರೈಃ .
ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸರ್ವಕಾಲಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವೈಃ ..೯೬..
ಅಸ್ತಿತ್ವಂ ಹಿ ಕಿಲ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಃ. ತತ್ಪುನರನ್ಯಸಾಧನನಿರಪೇಕ್ಷತ್ವಾದನಾದ್ಯನನ್ತತಯಾ-
ಹೇತುಕಯೈಕರೂಪಯಾ ವೃತ್ತ್ಯಾ ನಿತ್ಯಪ್ರವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ವಿಭಾವಧರ್ಮವೈಲಕ್ಷಣ್ಯಾಚ್ಚ ಭಾವಭಾವವದ್ಭಾವಾನ್ನಾನಾತ್ವೇಽಪಿ
ಪರಿಣಮತಿ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೯೫.. ಏವಂ ನಮಸ್ಕಾರಗಾಥಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಕಥನಗಾಥಾ
ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯನಿರೂಪಣಗಾಥಾ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯಸೂಚನಗಾಥಾ ಚೇತಿ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಪೀಠಿಕಾಭಿಧಾನಂ
ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪ್ರಥಮಂ ತಾವತ್ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಸಹಾವೋ ಹಿ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ವರೂಪಂ ಭವತಿ ಹಿ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ವರೂಪಂ ಭವತಿ ಹಿ
ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಃ ಕರ್ತಾ . ಸಬ್ಭಾವೋ ಸದ್ಭಾವಃ ಶುದ್ಧಸತ್ತಾ ಶುದ್ಧಾಸ್ತಿತ್ವಮ್ . ಕಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವೋ ಭವತಿ . ದವ್ವಸ್ಸ
ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ . ತಚ್ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಯಥಾ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಃ ಸಕಾಶಾತ್ಪೃಥಗ್ಭೂತಾನಾಂ ಪುದ್ಗಲಾದಿಪಞ್ಚದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ
ಅಬ ಅನುಕ್ರಮಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಸ್ವರೂಪ -ಅಸ್ತಿತ್ವ ಔರ ಸಾದೃಶ್ಯ
. ಇನಮೇಂಸೇ ಯಹ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕಾ ಕಥನ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸರ್ವಕಾಲಂ ] ಸರ್ವಕಾಲಮೇಂ [ಗುಣೈಃ ] ಗುಣ ತಥಾ [ಚಿತ್ರೈಃ ಸ್ವಕಪರ್ಯಾಯೈಃ ]
ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಅಪನೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ [ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವೈಃ ] ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ [ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಸದ್ಭಾವಃ ] ದ್ರವ್ಯಕಾ ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, [ಹಿ ] ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಸ್ವಭಾವಃ ] ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ..೯೬..
ಟೀಕಾ : — ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಔರ ವಹ (ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಅನ್ಯ
ಸಾಧನಸೇ ೧ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನಾದಿ – ಅನನ್ತ ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ ೨ಅಹೇತುಕ, ಏಕರೂಪ ೩ವೃತ್ತಿಸೇ ಸದಾ
ಹೀ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ವಿಭಾವಧರ್ಮಸೇ ವಿಲಕ್ಷಣ ಹೋನೇಸೇ, ಭಾವ ಔರ ೪ಭಾವವಾನತಾಕೇ ಕಾರಣ
೧. ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅನ್ಯ ಸಾಧನಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ರಹಿತ – ಸ್ವಯಂಸಿದ್ಧ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಅನಾದಿ -ಅನನ್ತ ಹೈ .
೨. ಅಹೇತುಕ = ಅಕಾರಣ, ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸೀ .
೩. ವೃತ್ತಿ = ವರ್ತನ; ವರ್ತನಾ ವಹ; ಪರಿಣತಿ . (ಅಕಾರಣಿಕ ಏಕರೂಪ ಪರಿಣತಿಸೇ ಸದಾಕಾಲ ಪರಿಣಮತಾ ಹೋನೇಸೇ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ವಿಭಾವಧರ್ಮಸೇ ಭಿನ್ನ ಲಕ್ಷಣವಾಲಾ ಹೈ .)
೪. ಅಸ್ತಿತ್ವ ತೋ (ದ್ರವ್ಯಕಾ) ಭಾವ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಭಾವವಾನ್ ಹೈ .
ಉತ್ಪಾದ -ಧ್ರೌವ್ಯ -ವಿನಾಶಥೀ, ಗುಣ ನೇ ವಿವಿಧ ಪರ್ಯಾಯಥೀ
ಅಸ್ತಿತ್ವ ದ್ರವ್ಯನುಂ ಸರ್ವದಾ ಜೇ, ತೇಹ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವ ಛೇ . ೯೬.

Page 175 of 513
PDF/HTML Page 208 of 546
single page version

ಪ್ರದೇಶಭೇದಾಭಾವಾದ್ ದ್ರವ್ಯೇಣ ಸಹೈಕತ್ವಮವಲಮ್ಬಮಾನಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವ ಏವ ಕಥಂ ನ ಭವೇತ್ . ತತ್ತು
ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಾಣಾಮಿವ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಪರಿಸಮಾಪ್ಯತೇ, ಯತೋ ಹಿ ಪರಸ್ಪರಸಾಧಿತ-
ಸಿದ್ಧಿಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ತೇಷಾಮಸ್ತಿತ್ವಮೇಕಮೇವ, ಕಾರ್ತಸ್ವರವತ್ .
ಯಥಾ ಹಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ಕಾರ್ತಸ್ವರಾತ್ ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನೈಃ
ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ ಪೀತತಾದಿಗುಣಾನಾಂ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಚ ಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ-
ಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ಕಾರ್ತಸ್ವರಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತೈಃ ಪೀತತಾದಿಗುಣೈಃ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ
ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ಯ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ, ತಥಾ ಹಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ
ದ್ರವ್ಯಾತ್ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನೈಃ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ ಗುಣಾನಾಂ ಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಚ ಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ
ಶೇಷಜೀವಾನಾಂ ಚ ಭಿನ್ನಂ ಭವತಿ ನ ಚ ತಥಾ . ಕೈಃ ಸಹ . ಗುಣೇಹಿಂ ಸಗಪಜ್ಜಏಹಿಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣೈಃ
ಕಿಞ್ಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಾದಿಸ್ವಕಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಸಹ . ಕಥಂಭೂತೈಃ . ಚಿತ್ತೇಹಿಂ ಸಿದ್ಧಗತಿತ್ವಮತೀನ್ದ್ರಿಯತ್ವಮಕಾಯತ್ವಮ-
ಯೋಗತ್ವಮವೇದತ್ವಮಿತ್ಯಾದಿಬಹುಭೇದಭಿನ್ನೈಃ . ನ ಕೇವಲಂ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹ ಭಿನ್ನಂ ನ ಭವತಿ . ಉಪ್ಪಾದವ್ವಯಧುವತ್ತೇಹಿಂ
ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯಸ್ಯೋತ್ಪಾದೋ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಪರಮಸಮಾಧಿರೂಪಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪರ್ಯಾಯಸ್ಯ ವ್ಯಯಸ್ತಥಾ
ಮೋಕ್ಷಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಾಧಾರಭೂತಾನ್ವಯದ್ರವ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ಧ್ರೌವ್ಯಂ ಚೇತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಶ್ಚ ಸಹ ಭಿನ್ನಂ ನ ಭವತಿ .
ಕಥಮ್ . ಸವ್ವಕಾಲಂ ಸರ್ವಕಾಲಪರ್ಯನ್ತಂ ಯಥಾ ಭವತಿ . ಕಸ್ಮಾತ್ತೈಃ ಸಹ ಭಿನ್ನಂ ನ ಭವತೀತಿ ಚೇತ್. ಯತಃ
ಕಾರಣಾದ್ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಚ ಕರ್ತೃಭೂತೇನ ಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಸಾಧ್ಯತೇ,
೧. ಪೀತತ್ವಾದಿ ಗುಣ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ .
೨. ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಕರ್ತಾ (ಕರನೇವಾಲಾ), ಉನಕಾ ಕರಣ (ಸಾಧನ) ಔರ ಉನಕಾ ಅಧಿಕರಣ (ಆಧಾರ)
ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ .
ಅನೇಕತ್ವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ನ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, ದ್ರವ್ಯಕಾ
ಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಕ್ಯೋಂ ನ ಹೋ ? (ಅವಶ್ಯ ಹೋ .) ವಹ ಅಸ್ತಿತ್ವ — ಜೈಸೇ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮೇಂ
ಸಮಾಪ್ತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ — ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮೇಂ ಸಮಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋ ಜಾತಾ, ಕ್ಯೋಂಕಿ
ಉನಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ಪರಸ್ಪರ ಹೋತೀ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ ಏಕ ದೂಸರೇಸೇ ಪರಸ್ಪರ ಸಿದ್ಧ
ಹೋತೇ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ — ಯದಿ ಏಕ ನ ಹೋ ತೋ ದೂಸರೇ ದೋ ಭೀ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಹೋತೇ ಇಸಲಿಯೇ) ಉನಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ಏಕ ಹೀ ಹೈ; — ಸುವರ್ಣಕೀ ಭಾಂತಿ .
ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ, ಕ್ಷೇತ್ರ, ಕಾಲ ಯಾ ಭಾವಸೇ ೧ಸುವರ್ಣಸೇ ಜೋ ಪೃಥಕ್ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತೇ; ಕರ್ತಾ -ಕರಣ-
ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣೋಂಕೇ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ
ಸುವರ್ಣಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಜಿನಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣೋಂ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ
ಜೋ ಸುವರ್ಣಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ ಸುವರ್ಣಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ
ಭಾವಸೇ ಜೋ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಪೃಥಕ್ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತೇ, ಕರ್ತಾ -ಕರಣ-೨ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಗುಣೋಂಕೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ

Page 176 of 513
PDF/HTML Page 209 of 546
single page version

ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ
ಸ್ವಭಾವಃ . ಯಥಾ ವಾ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ಪೀತತಾದಿಗುಣೇಭ್ಯಃ
ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಭ್ಯಶ್ಚ ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕ ರಣರೂಪೇಣ ಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ
ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತೈಃ ಪೀತತಾದಿಗುಣೈಃ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ಯ
ಮೂಲಸಾಧನತಯಾ ತೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತಂ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ, ತಥಾ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ
ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ಗುಣೇಭ್ಯಃ ಪರ್ಯಾಯೇಭ್ಯಶ್ಚ ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ
ಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಚ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಸಾಧ್ಯತ ಇತಿ . ತದ್ಯಥಾ – ಯಥಾ ಸ್ವಕೀಯ-
ದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭಾವೈಃ ಸುವರ್ಣಾದಭಿನ್ನಾನಾಂ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ
ಸುವರ್ಣಸ್ಯ ಸದ್ಭಾವಃ, ತಥಾ ಸ್ವಕೀಯದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭಾವೈಃ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದಭಿನ್ನಾನಾಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಕಿಂಚಿದೂನ-
ಚರಮಶರೀರಾಕಾರಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸದ್ಭಾವಃ . ಯಥಾ ಸ್ವಕೀಯ-
ದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭಾವೈಃ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನಸ್ಯ ಸುವರ್ಣಸ್ಯ ಸಮ್ಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ
೧. ಜೋ = ಜೋ ಸುವರ್ಣ .
೨. ಉನಸೇ = ಪೀತತ್ವಾದಿ ಗುಣೋಂ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ . (ಸುವರ್ಣಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಮೇಂ, ಉಪಜನೇಮೇಂ, ಯಾ
ಸಿದ್ಧ ಹೋನೇಮೇಂ ಮೂಲಸಾಧನ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಗುಣ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ .)
ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಜಿನಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ಗುಣೋಂ ಔರ
ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಜೋ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ ಸುವರ್ಣಸೇ
ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ಸುವರ್ಣಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪೀತತ್ವಾದಿಕಕೇ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ
ಸುವರ್ಣಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ಪೀತತ್ವಾದಿಕಕೀ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ — ಸಿದ್ಧ — ಹೋತೀ ಹೈ; ಸುವರ್ಣ
ನ ಹೋ ತೋ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕ ಭೀ ನ ಹೋಂ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ
ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ,
ಕ್ಯೋಂಕಿ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ
ಹೀ ಗುಣೋಂಕೀ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯ ನ ಹೋ ತೋ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಭೀ ನ ಹೋಂ . ಐಸಾ
ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ .)
ಅಥವಾ, ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ ೧ಜೋ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಗುಣೋಂಸೇ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ
ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ; ಕರ್ತಾ -ಕರಣ -ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಸುವರ್ಣಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ
ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣೋಂ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಜಿಸಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ
ಸುವರ್ಣಕಾ, ಮೂಲಸಾಧನಪನೇಸೇ ೨ಉನಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ ಗುಣೋಂಸೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಜೋ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ, ಕರ್ತಾ-

Page 177 of 513
PDF/HTML Page 210 of 546
single page version

ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಮೂಲಸಾಧನತಯಾ ತೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತಂ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ .
ಕಿಂಚ — ಯಥಾ ಹಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ಕಾರ್ತಸ್ವರಾ-
ತ್ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನೈಃ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ ಕುಣ್ಡಲಾಂಗದಪೀತತಾದ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವರೂಪ-
ಏವ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವೋ ಭವತಿ, ತಥಾ ಸ್ವಕೀಯದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭಾವೈಃ ಕೇವಲ-
ಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಕಿಂಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಪರ್ಯಾಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನಸ್ಯ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ
ಏವ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಕಿಂಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯಃ . ಅಥೇದಾನೀಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯ-
ಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಮಪಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ಸಹಾಭಿನ್ನಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಕಥ್ಯತೇ . ಯಥಾ ಸ್ವಕೀಯದ್ರವ್ಯಾದಿಚತುಷ್ಟಯೇನ ಸುವರ್ಣಾದಭಿನ್ನಾನಾಂ
ಕಟಕಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಕಙ್ಕಣಪರ್ಯಾಯವಿನಾಶಸುವರ್ಣತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಸುವರ್ಣಸದ್ಭಾವಃ,
ಪ್ರ ೨೩
ಕರಣ-೧ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಜಿಸಕೀ
ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯಕಾ, ಮೂಲಸಾಧನಪನೇಸೇ ಉನಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ
ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ಪೀತತ್ವಾದಿಕಸೇ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಸೇ ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ಸುವರ್ಣಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ವಹ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸುವರ್ಣಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ
ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ
ಹೀ ಸುವರ್ಣಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕ ನ ಹೋಂ ತೋ ಸುವರ್ಣ ಭೀ ನ ಹೋ;
ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಗುಣೋಂಸೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ಗುಣೋಂ ಔರ
ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೀ ಹೈಂ
ಇಸಲಿಯೇ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . ಯದಿ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ
ನ ಹೋ ತೋ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ನ ಹೋ . ಐಸಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ .)
(ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಔರ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಏಕ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ಐಸಾ ಸುವರ್ಣಕೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ
ಪೂರ್ವಕ ಸಮಝಾಯಾ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಅಬ ಸುವರ್ಣಕೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ಪೂರ್ವಕ ಐಸಾ ಬತಾಯಾ ಜಾ ರಹಾ ಹೈ ಕಿ ದ್ರವ್ಯಕಾ
ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಕಾ ಭೀ ಏಕ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ .)
ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ, ಸುವರ್ಣಸೇ ೨ಜೋ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ,
ಕರ್ತಾ -ಕರಣ-೩ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಉತ್ಪಾದೋಂಕೇ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ ವ್ಯಯೋಂಕೇ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ
೧. ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ಔರ ಅಧಿಕರಣ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಧಾರಣ
ಕರತೀ ಹೈಂ .
೨. ಜೋ = ಜೋ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಉತ್ಪಾದ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ ವ್ಯಯ ಆರ ಪೀತಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯ .
೩. ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ -ಉತ್ಪಾದ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ -ವ್ಯಯ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯಕಾ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ತಥಾ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ;
ಜಇಸಲಿಯೇ ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಉನಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ . (ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಕುಣ್ಡಲಾದಿರೂಪಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ,
ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿರೂಪಸೇ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿರೂಪಸೇ ಅವಸ್ಥಿತ ರಹತಾ ಹೈ .)

Page 178 of 513
PDF/HTML Page 211 of 546
single page version

ಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ಕಾರ್ತಸ್ವರಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತೈಃ ಕುಣ್ಡಲಾಂಗದ-
ಪೀತತಾದ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ಯ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ, ತಥಾ ಹಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ
ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ದ್ರವ್ಯಾತ್ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನೈಃ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ
ಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತೈರುತ್ಪಾದವ್ಯಯ-
ಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ . ಯಥಾ ವಾ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ
ಕುಣ್ಡಲಾಂಗದಪೀತತಾದ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೇಭ್ಯಃ ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ ಕಾರ್ತಸ್ವರ-
ಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತೈಃ ಕುಣ್ಡಲಾಂಗದಪೀತತಾದ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ
ಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ಯ ಮೂಲಸಾಧನತಯಾ ತೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತಂ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ, ತಥಾ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ
ತಥಾ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಾದಿಚತುಷ್ಟಯೇನ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದಭಿನ್ನಾನಾಂ ಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪರ್ಯಾಯವ್ಯಯತದುಭಯಾಧಾರ-
ಭೂತಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸದ್ಭಾವಃ . ಯಥಾ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಾದಿ-
ಚತುಷ್ಟಯೇನ ಕಟಕಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಕಙ್ಕಣಪರ್ಯಾಯವ್ಯಯಸುವರ್ಣತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನಸ್ಯ ಸುವರ್ಣಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿ
ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಕಟಕಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಕಙ್ಕಣಪರ್ಯಾಯವ್ಯಯತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಸುವರ್ಣತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವಃ,
ತಥಾ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಾದಿಚತುಷ್ಟಯೇನ ಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪರ್ಯಾಯವ್ಯಯತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣ-
ಧ್ರೌವ್ಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ-
ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಸುವರ್ಣಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಜಿನಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, —
ಐಸೇ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ – ಉತ್ಪಾದ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ – ವ್ಯಯ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜೋ ಸುವರ್ಣಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ಹೈ, ವಹ (ಸುವರ್ಣಕಾ) ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ, ಜೋ ದ್ರವ್ಯಸೇ
ಪೃಥಕ್ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತೇ, ಕರ್ತಾ -ಕರಣ -ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ
ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಜಿನಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ-
ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜೋ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ವಹ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ
ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನ ದಿಖಾಈ ನ ದೇನೇವಾಲೇ ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಹೀ
ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ,
ಇಸಲಿಏ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . ಯದಿ ದ್ರವ್ಯ ನ
ಹೋ ತೋ ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯ ಭೀ ನ ಹೋಂ . ಐಸಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ .)
ಅಥವಾ ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ -ಉತ್ಪಾದೋಂಸೇ ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ
ವ್ಯಯೋಂಸೇ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜೋ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ; ಕರ್ತಾ -ಕರಣ -ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ
ಸುವರ್ಣಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ -ಉತ್ಪಾದೋಂ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ ವ್ಯಯೋಂ ಔರ
ಪೀತತ್ವಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜಿಸಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ಸುವರ್ಣಕಾ, ಮೂಲಸಾಧನಪನೇಸೇ ಉನಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ
ಹೋತಾ ಹುಆ, ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ

Page 179 of 513
PDF/HTML Page 212 of 546
single page version

ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೇಭ್ಯಃ ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ
ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತೈರುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಮೂಲ-
ಸಾಧನತಯಾ ತೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತಂ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ ..೯೬..
ಇದಂ ತು ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಾಭಿಧಾನಮಸ್ತೀತಿ ಕಥಯತಿ —
ಇಹ ವಿವಿಹಲಕ್ಖಣಾಣಂ ಲಕ್ಖಣಮೇಗಂ ಸದಿತ್ತಿ ಸವ್ವಗಯಂ .
ಉವದಿಸದಾ ಖಲು ಧಮ್ಮಂ ಜಿಣವರವಸಹೇಣ ಪಣ್ಣತ್ತಂ ..೯೭..
ಪರ್ಯಾಯವ್ಯಯತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವ ಇತಿ . ಏವಂ ಯಥಾ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಸ್ವಕೀಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯೈಃ ಸಹ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಾಭಿಧಾನಮವಾನ್ತರಾಸ್ತಿತ್ವಮಭಿನ್ನಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತಂ ತಥೈವ
ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜೋ ಪೃಥಕ್ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತಾ, ಕರ್ತಾ -ಕರಣ-೧ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ
ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಜಿಸಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ
ದ್ರವ್ಯಕಾ ಮೂಲಸಾಧನಪನೇಸೇ ಉನಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ಉತ್ಪಾದೋಂಸೇ,
ವ್ಯಯೋಂಸೇ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ಉತ್ಪಾದೋಂ, ವ್ಯಯೋಂ ಔರ
ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಉತ್ಪಾದ, ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೇ
ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . ಯದಿ ಉತ್ಪಾದ-
ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ನ ಹೋಂ ತೋ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ನ ಹೋ . ಐಸಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ .)
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಅಸ್ತಿತ್ವಕೇ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ; ಔರ ವಹ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅನಾದಿ-
ಅನನ್ತ ಹೈ ತಥಾ ಅಹೇತುಕ ಏಕರೂಪ ಪರಿಣತಿಸೇ ಸದಾ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಿಭಾವಧರ್ಮಸೇ ಭೀ
ಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ; ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ ಅಸ್ತಿತ್ವ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಹೈ .
ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಭಿನ್ನ ನಹೀಂ ಹೈ; ಏಕ ಹೀ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ
ದ್ರವ್ಯಸೇ ಹೀ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈಂ, ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಹೀ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ . ಔರ ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಉತ್ಪಾದ-
ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಕಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಭೀ ಏಕ ಹೀ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಹೀ
ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯೋಂಸೇ ಹೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕಾ ನಿರೂಪಣ ಹುಆ ..೯೬..
ವಿಧವಿಧಲಕ್ಷಣೀನುಂ ಸರವ -ಗತ ‘ಸತ್ತ್ವ’ ಲಕ್ಷಣ ಏಕ ಛೇ,
– ಏ ಧರ್ಮನೇ ಉಪದೇಶತಾ ಜಿನವರವೃಷಭ ನಿರ್ದ್ದಿಷ್ಟ ಛೇ. ೯೭.
೧. ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ಔರ ಅಧಿಕರಣ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೇ
ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ .

Page 180 of 513
PDF/HTML Page 213 of 546
single page version

ಇಹ ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ಲಕ್ಷಣಮೇಕಂ ಸದಿತಿ ಸರ್ವಗತಮ್ .
ಉಪದಿಶತಾ ಖಲು ಧರ್ಮಂ ಜಿನವರವೃಷಭೇಣ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್ ..೯೭..
ಇಹ ಕಿಲ ಪ್ರಪಂಚಿತವೈಚಿತ್ರ್ಯೇಣ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರೇಭ್ಯೋ ವ್ಯಾವೃತ್ಯ ವೃತ್ತೇನ ಪ್ರತಿದ್ರವ್ಯಂ ಸೀಮಾನಮಾಸೂತ್ರಯತಾ
ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಲಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾನಾಮಪಿ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಸ್ತಮಿತವೈಚಿತ್ರ್ಯಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವೃತ್ಯ
ವೃತ್ತಂ ಪ್ರತಿದ್ರವ್ಯಮಾಸೂತ್ರಿತಂ ಸೀಮಾನಂ ಭಿನ್ದತ್ಸದಿತಿ ಸರ್ವಗತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತಂ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಮೇಕಂ
ಖಲ್ವವಬೋಧವ್ಯಮ್ . ಏವಂ ಸದಿತ್ಯಭಿಧಾನಂ ಸದಿತಿ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ಚ ಸರ್ವಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶಿ ಸ್ಯಾತ್ . ಯದಿ
ಪುನರಿದಮೇವಂ ನ ಸ್ಯಾತ್ತದಾ ಕಿಂಚಿತ್ಸದಿತಿ ಕಿಂಚಿದಸದಿತಿ ಕಿಂಚಿತ್ಸಚ್ಚಾಸಚ್ಚೇತಿ ಕಿಂಚಿದವಾಚ್ಯಮಿತಿ ಚ
ಸ್ಯಾತ್ . ತತ್ತು ವಿಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಮೇವ . ಪ್ರಸಾಧ್ಯಂ ಚೈತದನೋಕಹವತ್ . ಯಥಾ ಹಿ ಬಹೂನಾಂ ಬಹುವಿಧಾನಾಮನೋ-
ಸಮಸ್ತಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಪಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೀಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ..೯೬.. ಅಥ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಶಬ್ದಾಭಿಧೇಯಾಂ ಮಹಾಸತ್ತಾಂ
ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ಇಹ ವಿವಿಹಲಕ್ಖಣಾಣಂ ಇಹ ಲೋಕೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕಸತ್ತಾಭಿಧಾನೇನ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ
ಭಿನ್ನಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ಚೇತನಾಚೇತನಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಲಕ್ಖಣಮೇಗಂ ತು ಏಕಮಖಣ್ಡಲಕ್ಷಣಂ ಭವತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ . ಸದಿತ್ತಿ
ಸರ್ವಂ ಸದಿತಿ ಮಹಾಸತ್ತಾರೂಪಮ್ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಸವ್ವಗಯಂ ಸಂಕರವ್ಯತಿಕರಪರಿಹಾರರೂಪಸ್ವಜಾತ್ಯವಿರೋಧೇನ
ಅಬ ಯಹ (ನೀಚೇ ಅನುಸಾರ) ಸಾದೃಶ್ಯ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾ ಕಥನ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಧರ್ಮಂ ] ಧರ್ಮಕಾ [ಖಲು ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಉಪದಿಶತಾ ] ಉಪದೇಶ ಕರತೇ ಹುಯೇ
[ಜಿನವರವೃಷಭೇಣ ] ೧ಜಿನವರವೃಷಭನೇ [ಇಹ ] ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ [ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ] ವಿವಿಧ ಲಕ್ಷಣವಾಲೇ
(ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವವಾಲೇ ಸರ್ವ) ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ [ಸತ್ ಇತಿ ] ‘ಸತ್’ ಐಸಾ [ಸರ್ವಗತಂ ] ೨ಸರ್ವಗತ
[ಲಕ್ಷಣಂ ] ಲಕ್ಷಣ (ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವ) [ಏಕಂ ] ಏಕ [ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್ ] ಕಹಾ ಹೈ ..೯೭..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ, ವಿಚಿತ್ರತಾಕೋ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕರತೇ ಹುಏ (ವಿವಿಧತಾ -ಅನೇಕತಾಕೋ
ದಿಖಾತೇ ಹುಏ), ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ೩ವ್ಯಾವೃತ್ತ ರಹಕರ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ, ಔರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಸೀಮಾಕೋ ಬಾಂಧತೇ
ಹುಏ ಐಸೇ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸೇ (ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯ) ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಫಿ ರ ಭೀ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ,
ವಿಚಿತ್ರತಾಕೇ ವಿಸ್ತಾರಕೋ ಅಸ್ತ ಕರತಾ ಹುಆ, ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋಕರ ರಹನೇವಾಲಾ, ಔರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ
ದ್ರವ್ಯಕೀ ಬಂಧೀ ಹುಈ ಸೀಮಾಕೀ ಅವಗಣನಾ ಕರತಾ ಹುಆ, ‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಜೋ ಸರ್ವಗತ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತ
ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಏಕ ಹೀ ಜಾನನಾ ಚಾಹಿಏ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಕಥನ ಔರ ‘ಸತ್’
ಐಸಾ ಜ್ಞಾನ ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ೪ಪರಾಮರ್ಶ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ . ಯದಿ ವಹ ಐಸಾ (ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶೀ) ನ ಹೋ
ತೋ ಕೋಈ ಪದಾರ್ಥ ಸತ್, (ಅಸ್ತಿತ್ವವಾಲಾ) ಕೋಈ ಅಸತ್ (ಅಸ್ತಿತ್ವ ರಹಿತ), ಕೋಈ ಸತ್ ತಥಾ ಅಸತ್
ಔರ ಕೋಈ ಅವಾಚ್ಯ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ; ಕಿನ್ತು ವಹ ತೋ ವಿರುದ್ಧ ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಯಹ (‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಕಥನ
ಔರ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶೀ ಹೋನೇಕೀ ಬಾತ) ತೋ ಸಿದ್ಧ ಹೋ ಸಕತೀ ಹೈ, ವೃಕ್ಷಕೀ ಭಾಂತಿ .
೧. ಜಿನವರವೃಷಭ = ಜಿನವರೋಂಮೇಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ; ತೀರ್ಥಂಕರ .೨. ಸರ್ವಗತ = ಸರ್ವಮೇಂ ವ್ಯಾಪನೇವಾಲಾ .
೩. ವ್ಯಾವೃತ್ತ = ಪೃಥಕ್; ಅಲಗ; ಭಿನ್ನ .೪. ಪರಾಮರ್ಶ = ಸ್ಪರ್ಶ; ವಿಚಾರ; ಲಕ್ಷ; ಸ್ಮರಣ .

Page 181 of 513
PDF/HTML Page 214 of 546
single page version

ಕಹಾನಾಮಾತ್ಮೀಯಾತ್ಮೀಯಸ್ಯ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸ್ಯಾವಷ್ಟಮ್ಭೇನೋತ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾನಾತ್ವಂ ಸಾಮಾನ್ಯ-
ಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಸಾದೃಶ್ಯೋದ್ಭಾಸಿನಾನೋಕಹತ್ವೇನೋತ್ಥಾಪಿತಮೇಕತ್ವಂ ತಿರಿಯತಿ, ತಥಾ ಬಹೂನಾಂ ಬಹುವಿಧಾನಾಂ
ದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಾತ್ಮೀಯಾತ್ಮೀಯಸ್ಯ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸ್ಯಾವಷ್ಟಮ್ಭೇನೋತ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾನಾತ್ವಂ ಸಾಮಾನ್ಯ-
ಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಸಾದೃಶ್ಯೋದ್ಭಾಸಿನಾ ಸದಿತ್ಯಸ್ಯ ಭಾವೇನೋತ್ಥಾಪಿತಮೇಕತ್ವಂ ತಿರಿಯತಿ . ಯಥಾ ಚ ತೇಷಾಮನೋ-
ಕಹಾನಾಂ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಸಾದೃಶ್ಯೋದ್ಭಾಸಿನಾನೋಕಹತ್ವೇನೋತ್ಥಾಪಿತೇನೈಕತ್ವೇನ ತಿರೋಹಿತಮಪಿ
ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸ್ಯಾವಷ್ಟಮ್ಭೇನೋತ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾನಾತ್ವಮುಚ್ಚಕಾಸ್ತಿ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಪಿ
ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಸಾದೃಶ್ಯೋದ್ಭಾಸಿನಾ ಸದಿತ್ಯಸ್ಯ ಭಾವೇನೋತ್ಥಾಪಿತೇನೈಕತ್ವೇನ ತಿರೋಹಿತಮಪಿ ವಿಶೇಷ-
ಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸ್ಯಾವಷ್ಟಮ್ಭೇನೋತ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾನಾತ್ವಮುಚ್ಚಕಾಸ್ತಿ ..೯೭..
ಶುದ್ಧಸಂಗ್ರಹನಯೇನ ಸರ್ವಗತಂ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಪಕಮ್ . ಇದಂ ಕೇನೋಕ್ತ ಮ್ . ಉವದಿಸದಾ ಖಲು ಧಮ್ಮಂ ಜಿಣವರವಸಹೇಣ ಪಣ್ಣತ್ತಂ
ಧರ್ಮಂ ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವಸಂಗ್ರಹಮುಪದಿಶತಾ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ಜಿನವರವೃಷಭೇಣ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ – ಯಥಾ ಸರ್ವೇ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಃ
ಸನ್ತೀತ್ಯುಕ್ತೇ ಸತಿ ಪರಮಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಸುಖಾಮೃತರಸಾಸ್ವಾದಭರಿತಾವಸ್ಥಲೋಕಾಕಾಶಪ್ರಮಿತಶುದ್ಧಾಸಂಖ್ಯೇಯಾತ್ಮಪ್ರದೇಶೈ-
ಜೈಸೇ ಬಹುತಸೇ, ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ವೃಕ್ಷೋಂಕೋ ಅಪನೇ ಅಪನೇ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೇ
ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಅನೇಕತ್ವಕೋ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣಭೂತ ೧ಸಾದೃಶ್ಯದರ್ಶಕ ವೃಕ್ಷತ್ವಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ
ಹೋನೇವಾಲಾ ಏಕತ್ವ ೨ತಿರೋಹಿತ (ಅದೃಶ್ಯ) ಕರ ದೇತಾ ಹೈ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಬಹುತಸೇ, ಅನೇಕಪ್ರಕಾರಕೇ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ
ಅಪನೇ -ಅಪನೇ ವಿಶೇಷ ಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಅನೇಕತ್ವಕೋ,
ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸಾದೃಶ್ಯದರ್ಶಕ ‘ಸತ್’ ಪನೇಸೇ (-‘ಸತ್’ ಐಸೇ ಭಾವಸೇ, ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ, ‘ಹೈ’ ಪನೇಸೇ)
ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಏಕತ್ವ ತಿರೋಹಿತ ಕರ ದೇತಾ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ಉನ ವೃಕ್ಷೋಂಕೇ ವಿಷಯಮೇಂ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತ
ಸಾದೃಶ್ಯದರ್ಶಕ ವೃಕ್ಷತ್ವಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಏಕತ್ವಸೇ ತಿರೋಹಿತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ (ಅಪನೇ -ಅಪನೇ)
ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಅನೇಕತ್ವ ಸ್ಪಷ್ಟತಯಾ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ
ರಹತಾ ಹೈ, (ಬನಾ ರಹತಾ ಹೈ, ನಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೋತಾ); ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ವಿಷಯಮೇಂ ಭೀ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತ
ಸಾದೃಶ್ಯದರ್ಶಕ ‘ಸತ್’ ಪನೇಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಏಕತ್ವಸೇ ತಿರೋಹಿತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ (ಅಪನೇ -ಅಪನೇ)
ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಅನೇಕತ್ವ ಸ್ಪಷ್ಟತಯಾ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ
ರಹತಾ ಹೈ
.
[ಬಹುತಸೇ (ಸಂಖ್ಯಾಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಅನೇಕ) ಔರ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ಆಮ್ರ, ಅಶೋಕಾದಿ)
ವೃಕ್ಷೋಂಕಾ ಅಪನಾ -ಅಪನಾ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಉನಮೇಂ
ಅನೇಕತ್ವ ಹೈ, ಪರನ್ತು ವೃಕ್ಷತ್ವ ಜೋ ಕಿ ಸರ್ವ ವೃಕ್ಷೋಂಕಾ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಔರ ಜೋ ಸರ್ವ ವೃಕ್ಷೋಂಮೇಂ ಸಾದೃಶ್ಯ
ಬತಲಾತಾ ಹೈ, ಉಸಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸರ್ವ ವೃಕ್ಷೋಂಮೇಂ ಏಕತ್ವ ಹೈ . ಜಬ ಇಸ ಏಕತ್ವಕೋ ಮುಖ್ಯ ಕರತೇ ಹೈಂ ತಬ
ಅನೇಕತ್ವ ಗೌಣ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಬಹುತಸೇ (ಅನನ್ತ) ಔರ ಅನೇಕ (ಛಹ) ಪ್ರಕಾರಕೇ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ
೧. ಸಾದೃಶ್ಯ = ಸಮಾನತ್ವ .೨. ತಿರೋಹಿತ = ತಿರೋಭೂತ; ಆಚ್ಛಾದಿತ; ಅದೃಶ್ಯ .

Page 182 of 513
PDF/HTML Page 215 of 546
single page version

ಅಥ ದ್ರವ್ಯೈರ್ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಸ್ಯಾರಮ್ಭಂ ದ್ರವ್ಯಾದರ್ಥಾನ್ತರತ್ವಂ ಚ ಸತ್ತಾಯಾಃ ಪ್ರತಿಹನ್ತಿ —
ದವ್ವಂ ಸಹಾವಸಿದ್ಧಂ ಸದಿತಿ ಜಿಣಾ ತಚ್ಚದೋ ಸಮಕ್ಖಾದಾ .
ಸಿದ್ಧಂ ತಧ ಆಗಮದೋ ಣೇಚ್ಛದಿ ಜೋ ಸೋ ಹಿ ಪರಸಮಓ ..೯೮..
ದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ಸದಿತಿ ಜಿನಾಸ್ತತ್ತ್ವತಃ ಸಮಾಖ್ಯಾತವನ್ತಃ .
ಸಿದ್ಧಂ ತಥಾ ಆಗಮತೋ ನೇಚ್ಛತಿ ಯಃ ಸ ಹಿ ಪರಸಮಯಃ ..೯೮..
ಸ್ತಥಾ ಕಿಂಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ಸಂಕರವ್ಯತಿಕರಪರಿಹಾರರೂಪಜಾತಿಭೇದೇನ ಭಿನ್ನಾನಾಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ
ಸಿದ್ಧಜೀವಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಭವತಿ, ತಥಾ ‘ಸರ್ವಂ ಸತ್’ ಇತ್ಯುಕ್ತೇ ಸಂಗ್ರಹನಯೇನ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಭವತಿ . ಅಥವಾ
ಸೇನೇಯಂ ವನಮಿದಮಿತ್ಯುಕ್ತೇ ಅಶ್ವಹಸ್ತ್ಯಾದಿಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ನಿಮ್ಬಾಮ್ರಾದಿವೃಕ್ಷಾಣಾಂ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಕೀಯಜಾತಿಭೇದಭಿನ್ನಾನಾಂ
ಯುಗಪದ್ಗ್ರಹಣಂ ಭವತಿ, ತಥಾ ಸರ್ವಂ ಸದಿತ್ಯುಕ್ತೇ ಸತಿ ಸಾದೃಶ್ಯಸತ್ತಾಭಿಧಾನೇನ ಮಹಾಸತ್ತಾರೂಪೇಣ ಶುದ್ಧಸಂಗ್ರಹ-
ನಯೇನ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಸ್ವಜಾತ್ಯವಿರೋಧೇನ ಗ್ರಹಣಂ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೯೭.. ಅಥ ಯಥಾ ದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ತಥಾ
ಅಪನಾ -ಅಪನಾ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಉನಮೇಂ ಅನೇಕತ್ವ
ಹೈ, ಪರನ್ತು ಸತ್ಪನಾ (-ಅಸ್ತಿತ್ವಪನಾ, ‘ಹೈ’ ಐಸಾ ಭಾವ) ಜೋ ಕಿ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಔರ
ಜೋ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಸಾದೃಶ್ಯ ಬತಲಾತಾ ಹೈ ಉಸಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಏಕತ್ವ ಹೈ . ಜಬ ಇಸ ಏಕತ್ವಕೋ
ಮುಖ್ಯ ಕರತೇ ಹೈಂ ತಬ ಅನೇಕತ್ವ ಗೌಣ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸತ್ಪನೇಕೋ ಮುಖ್ಯತಾಸೇ
ಲಕ್ಷಮೇಂ ಲೇನೇ ಪರ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಏಕತ್ವಕೀ ಮುಖ್ಯತಾ ಹೋನೇಸೇ ಅನೇಕತ್ವ ಗೌಣ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ, ತಬ ಭೀ ವಹ
(ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ ಸ್ವರೂಪ -ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಂಬಂಧೀ) ಅನೇಕತ್ವ ಸ್ಪಷ್ಟತಯಾ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಹೀ ರಹತಾ ಹೈ . ]
(ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸಾದೃಶ್ಯ ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾ ನಿರೂಪಣ ಹುಆ) ..೯೭..
ಅಬ, ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೋನೇಕಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಸತ್ತಾಕಾ ೧ಅರ್ಥಾನ್ತರತ್ವ ಹೋನೇಕಾ
ಖಣ್ಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಕಿಸೀ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಹೀಂ
ಹೋತೀ ಔರ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕೋಈ ಪೃಥಕ್ ಪದಾರ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ) : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ದ್ರವ್ಯಂ ] ದ್ರವ್ಯ [ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ] ಸ್ವಭಾವಸೇ ಸಿದ್ಧ ಔರ [ಸತ್ ಇತಿ ]
(ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ) ‘ಸತ್’ ಹೈ, ಐಸಾ [ಜಿನಾಃ ] ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವನೇ [ತತ್ತ್ವತಃ ] ಯಥಾರ್ಥತಃ [ಸಮಾಖ್ಯಾತವನ್ತಃ ]
ಕಹಾ ಹೈ; [ತಥಾ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಆಗಮತಃ ] ಆಗಮಸೇ [ಸಿದ್ಧಂ ] ಸಿದ್ಧ ಹೈ; [ಯಃ ] ಜೋ [ನ ಇಚ್ಛತಿ ] ಇಸೇ
ನಹೀಂ ಮಾನತಾ [ಸಃ ] ವಹ [ಹಿ ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಪರಸಮಯಃ ] ಪರಸಮಯ ಹೈ ..೯೮..
೧. ಅರ್ಥಾನ್ತರತ್ವ = ಅನ್ಯಪದಾರ್ಥಪನಾ .
ದ್ರವ್ಯೋ ಸ್ವಭಾವೇ ಸಿದ್ಧ ನೇ ‘ಸತ್’ — ತತ್ತ್ವತಃ ಶ್ರೀ ಜಿನೋ ಕಹೇ;
ಏ ಸಿದ್ಧ ಛೇ ಆಗಮ ಥಕೀ, ಮಾನೇ ನ ತೇ ಪರಸಮಯ ಛೇ . ೯೮.

Page 183 of 513
PDF/HTML Page 216 of 546
single page version

ನ ಖಲು ದ್ರವ್ಯೈರ್ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಾಣಾಮಾರಮ್ಭಃ, ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್ . ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತ್ವಂ ತು
ತೇಷಾಮನಾದಿನಿಧನತ್ವಾತ್ . ಅನಾದಿನಿಧನಂ ಹಿ ನ ಸಾಧನಾನ್ತರಮಪೇಕ್ಷತೇ . ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಃ
ಸ್ವಭಾವಮೇವ ಮೂಲಸಾಧನಮುಪಾದಾಯ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಿದ್ಧಸಿದ್ಧಿಮದ್ಭೂತಂ ವರ್ತತೇ . ಯತ್ತು ದ್ರವ್ಯೈರಾರಭ್ಯತೇ ನ ತದ್
ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಂ, ಕಾದಾಚಿತ್ಕತ್ವಾತ್ ಸ ಪರ್ಯಾಯಃ, ದ್ವಯಣುಕಾದಿವನ್ಮನುಷ್ಯಾದಿವಚ್ಚ . ದ್ರವ್ಯಂ ಪುನರನವಧಿ
ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥಾಯಿ ನ ತಥಾ ಸ್ಯಾತ್ . ಅಥೈವಂ ಯಥಾ ಸಿದ್ಧಂ ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ದ್ರವ್ಯಂ, ತಥಾ ಸದಿತ್ಯಪಿ
ತತ್ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ಸಿದ್ಧಮಿತ್ಯವಧಾರ್ಯತಾಮ್, ಸತ್ತಾತ್ಮನಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವೇನ ನಿಷ್ಪನ್ನನಿಷ್ಪತ್ತಿಮದ್ಭಾವ-
ಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ . ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಾದರ್ಥಾನ್ತರಭೂತಾ ಸತ್ತೋಪಪತ್ತಿಮಭಿಪ್ರಪದ್ಯತೇ, ಯತಸ್ತತ್ಸಮವಾಯಾತ್ತತ್ಸದಿತಿ ಸ್ಯಾತ್ .
ತತ್ಸದಪಿ ಸ್ವಭಾವತ ಏವೇತ್ಯಾಖ್ಯಾತಿ — ದವ್ವಂ ಸಹಾವಸಿದ್ಧಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ಭವತಿ . ಕಸ್ಮಾತ್ .
ಅನಾದ್ಯನನ್ತೇನ ಪರಹೇತುನಿರಪೇಕ್ಷೇಣ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧೇನ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಾಧಾರಭೂತೇನ ಸದಾನನ್ದೈಕರೂಪಸುಖಸುಧಾರಸಪರಮ-
ಸಮರಸೀಭಾವಪರಿಣತಸರ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಭರಿತಾವಸ್ಥೇನ ಶುದ್ಧೋಪಾದಾನಭೂತೇನ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಭಾವೇನ ನಿಷ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ .
ಯಚ್ಚ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ನ ಭವತಿ ತದ್ದ್ರವ್ಯಮಪಿ ನ ಭವತಿ . ದ್ವಯಣುಕಾದಿಪುದ್ಗಲಸ್ಕನ್ಧಪರ್ಯಾಯವತ್
ಮನುಷ್ಯಾದಿಜೀವಪರ್ಯಾಯವಚ್ಚ . ಸದಿತಿ ಯಥಾ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಿದ್ಧಂ ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ತಥಾ ಸದಿತಿ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣಮಪಿ ಸ್ವಭಾವತ
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರೋಂಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯ
ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧ ಹೈಂ . (ಉನಕೀ) ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತಾ ತೋ ಉನಕೀ ಅನಾದಿನಿಧನತಾಸೇ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ
೧ಅನಾದಿನಿಧನ ಸಾಧನಾನ್ತರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ರಖತಾ . ವಹ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾತ್ಮಕ ಐಸೇ ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಕೋ
ಹೀ — ಜೋ ಕಿ ಮೂಲ ಸಾಧನ ಹೈ ಉಸೇ — ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ವರ್ತತಾ ಹೈ .
ಜೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ವಹ ತೋ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರ ನಹೀಂ ಹೈ, ೨ಕಾದಾಚಿತ್ಕಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ
ಹೈ; ಜೈಸೇ – ದ್ವಿಅಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ ತಥಾ ಮನುಷ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ . ದ್ರವ್ಯ ತೋ ಅನವಧಿ (ಮರ್ಯಾದಾ ರಹಿತ) ತ್ರಿಸಮಯ –
ಅವಸ್ಥಾಯೀ (ತ್ರಿಕಾಲಸ್ಥಾಯೀ) ಹೋನೇಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
ಅಬ ಇಸಪ್ರಕಾರ – ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಸಿದ್ಧ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ‘(ವಹ) ಸತ್ ಹೈ’ ಐಸಾ ಭೀ
ಉಸಕೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಸಿದ್ಧ ಹೈ, ಐಸಾ ನಿರ್ಣಯ ಹೋ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಐಸೇ ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ
ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹುಏ ಭಾವವಾಲಾ ಹೈ ( – ದ್ರವ್ಯಕಾ ‘ಸತ್ ಹೈ’ ಐಸಾ ಭಾವ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸತ್ತಾಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಕಾ ಹೀ
ಬನಾ ಹುಆ ಹೈ) .
ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಸತ್ತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೈ (-ನಹೀಂ ಬನ ಸಕತೀ, ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ) ಕಿ ಜಿಸಕೇ
ಸಮವಾಯಸೇ ವಹ (-ದ್ರವ್ಯ) ‘ಸತ್’ ಹೋ . (ಇಸೀಕೋ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ ) : —
೧. ಅನಾದಿನಿಧನ = ಆದಿ ಔರ ಅನ್ತಸೇ ರಹಿತ . (ಜೋ ಅನಾದಿಅನನ್ತ ಹೋ ಉಸಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ಅನ್ಯ ಸಾಧನಕೀ
ಆವಶ್ಯಕತಾ ನಹೀಂ ಹೈ .)
೨. ಕಾದಾಚಿತ್ಕ = ಕದಾಚಿತ್ – ಕಿಸೀಸಮಯ ಹೋ ಐಸಾ; ಅನಿತ್ಯ .

Page 184 of 513
PDF/HTML Page 217 of 546
single page version

ಸತಃ ಸತ್ತಾಯಾಶ್ಚ ನ ತಾವದ್ಯುತಸಿದ್ಧತ್ವೇನಾರ್ಥಾನ್ತರತ್ವಂ, ತಯೋರ್ದಣ್ಡದಣ್ಡಿವದ್ಯುತಸಿದ್ಧಸ್ಯಾದರ್ಶನಾತ್ . ಅಯುತ-
ಸಿದ್ಧತ್ವೇನಾಪಿ ನ ತದುಪಪದ್ಯತೇ . ಇಹೇದಮಿತಿ ಪ್ರತೀತೇರುಪಪದ್ಯತ ಇತಿ ಚೇತ್ ಕಿಂನಿಬನ್ಧನಾ ಹೀಹೇದಮಿತಿ
ಪ್ರತೀತಿಃ . ಭೇದನಿಬನ್ಧನೇತಿ ಚೇತ್ ಕೋ ನಾಮ ಭೇದಃ . ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಅತಾದ್ಭಾವಿಕೋ ವಾ . ನ
ತಾವತ್ಪ್ರಾದೇಶಿಕಃ, ಪೂರ್ವಮೇವ ಯುತಸಿದ್ಧತ್ವಸ್ಯಾಪಸಾರಣಾತ್ . ಅತಾದ್ಭಾವಿಕಶ್ಚೇತ್ ಉಪಪನ್ನ ಏವ, ಯದ್ ದ್ರವ್ಯಂ
ತನ್ನ ಗುಣ ಇತಿ ವಚನಾತ್ . ಅಯಂ ತು ನ ಖಲ್ವೇಕಾನ್ತೇನೇಹೇದಮಿತಿ ಪ್ರತೀತೇರ್ನಿಬನ್ಧನಂ,
ಏವ ಭವತಿ, ನ ಚ ಭಿನ್ನಸತ್ತಾಸಮವಾಯಾತ್ . ಅಥವಾ ಯಥಾ ದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಿದ್ಧಂ ತಥಾ ತಸ್ಯ ಯೋಽಸೌ
ಸತ್ತಾಗುಣಃ ಸೋಽಪಿ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧ ಏವ . ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ . ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋಃ ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭೇದೇಽಪಿ
ದಣ್ಡದಣ್ಡಿವದ್ಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶಾಭಾವಾತ್ . ಇದಂ ಕೇ ಕಥಿತವನ್ತಃ . ಜಿಣಾ ತಚ್ಚದೋ ಸಮಕ್ಖಾದಾ ಜಿನಾಃ ಕರ್ತಾರಃ ತತ್ತ್ವತಃ
ಸಮ್ಯಗಾಖ್ಯಾತವನ್ತಃ ಕಥಿತವನ್ತಃ ಸಿದ್ಧಂ ತಹ ಆಗಮದೋ ಸನ್ತಾನಾಪೇಕ್ಷಯಾ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯೇನಾನಾದಿನಿಧನಾಗಮಾದಪಿ
ತಥಾ ಸಿದ್ಧಂ ಣೇಚ್ಛದಿ ಜೋ ಸೋ ಹಿ ಪರಸಮಓ ನೇಚ್ಛತಿ ನ ಮನ್ಯತೇ ಯ ಇದಂ ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಂ ಸ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಪರಸಮಯೋ
ಪ್ರಥಮ ತೋ ೧ಸತ್ಸೇ ೨ಸತ್ತಾಕೀ ೩ಯುತಸಿದ್ಧತಾಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರತ್ವ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದಣ್ಡ ಔರ ದಣ್ಡೀಕೀ
ಭಾಂತಿ ಉನಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಯುತಸಿದ್ಧತಾ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತೀ . (ದೂಸರೇ) ಅಯುತಸಿದ್ಧತಾಸೇ ಭೀ ವಹ
(ಅರ್ಥಾನ್ತರತ್ವ) ನಹೀಂ ಬನತಾ . ‘ಇಸಮೇಂ ಯಹ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಸತ್ತಾ ಹೈ)’ ಐಸೀ ಪ್ರತೀತಿ ಹೋತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ
ವಹ ಬನ ಸಕತಾ ಹೈ, — ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯ ತೋ (ಪೂಛತೇ ಹೈಂ ಕಿ) ‘ಇಸಮೇಂ ಯಹ ಹೈ’ ಐಸೀ ಪ್ರತೀತಿ ಕಿಸಕೇ
ಆಶ್ರಯ (-ಕಾರಣ) ಸೇ ಹೋತೀ ಹೈ ? ಯದಿ ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯ ಕಿ ಭೇದಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ ಔರ
ಸತ್ತಾಮೇಂ ಭೇದ ಹೋನೇಸೇ) ಹೋತೀ ಹೈ ತೋ, ವಹ ಕೌನಸಾ ಭೇದ ಹೈ ? ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಯಾ ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ ? ೪ಪ್ರಾದೇಶಿಕ
ತೋ ಹೈ ನಹೀಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಯುತಸಿದ್ಧತ್ವ ಪಹಲೇ ಹೀ ರದ್ದ (ನಷ್ಟ, ನಿರರ್ಥಕ) ಕರ ದಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ, ಔರ ಯದಿ
೫ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ ಕಹಾ ಜಾಯ ತೋ ವಹ ಉಪಪನ್ನ ಹೀ (ಠೀಕ ಹೀ) ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಐಸಾ (ಶಾಸ್ತ್ರಕಾ) ವಚನ
ಹೈ ಕಿ ‘ಜೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ವಹ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ .’ ಪರನ್ತು (ಯಹಾಂ ಭೀ ಯಹ ಧ್ಯಾನಮೇಂ ರಖನಾ ಕಿ) ಯಹ ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ
ಭೇದ ‘ಏಕಾನ್ತಸೇ ಇಸಮೇಂ ಯಹ ಹೈ’ ಐಸೀ ಪ್ರತೀತಿಕಾ ಆಶ್ರಯ (ಕಾರಣ) ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ
೧. ಸತ್ = ಅಸ್ತಿತ್ವವಾನ್ ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ .೨. ಸತ್ತಾ = ಅಸ್ತಿತ್ವ (ಗುಣ) .
೩. ಯುತಸಿದ್ಧ = ಜುಡಕರ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ; ಸಮವಾಯಸೇ – ಸಂಯೋಗಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ . [ಜೈಸೇ ಲಾಠೀ ಔರ ಮನುಷ್ಯಕೇ ಭಿನ್ನ ಹೋನೇ
ಪರ ಭೀ ಲಾಠೀಕೇ ಯೋಗಸೇ ಮನುಷ್ಯ ‘ಲಾಠೀವಾಲಾ’ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಸತ್ತಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅಲಗ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ
ಸತ್ತಾಕೇ ಯೋಗಸೇ ದ್ರವ್ಯ ‘ಸತ್ತಾವಾಲಾ’ (‘ಸತ್’) ಹುಆ ಹೈ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ . ಲಾಠೀ ಔರ ಮನುಷ್ಯಕೀ ಭಾಂತಿ ಸತ್ತಾ ಔರ
ದ್ರವ್ಯ ಅಲಗ ದಿಖಾಈ ಹೀ ನಹೀಂ ದೇತೇ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಲಾಠೀ’ ಔರ ಲಾಠೀವಾಲೇ’ ಕೀ ಭಾಂತಿ ‘ಸತ್ತಾ’ ಔರ ‘ಸತ್’ಕೇ
ಸಂಬಂಧಮೇಂ ಯುತಸಿದ್ಧತಾ ನಹೀಂ ಹೈ . ]
೪. ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಸತ್ತಾಮೇಂ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ಹೋ ತೋ ಯುತಸಿದ್ಧತ್ವ ಆಯೇ, ಜಿಸಕೋ ಪಹಲೇ ಹೀ ರದ್ದ ಕರಕೇ
ಬತಾಯಾ ಹೈ .
೫. ದ್ರವ್ಯ ವಹ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಗುಣ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ, – ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣಕೇ ಭೇದಕೋ (ಗುಣ -ಗುಣೀ -ಭೇದಕೋ)
ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ (ತದ್ರೂಪ ನ ಹೋನೇರೂಪ) ಭೇದ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಯದಿ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಸತ್ತಾಮೇಂ ಐಸಾ ಭೇದ ಕಹಾ ಜಾಯ ತೋ ವಹ
ಯೋಗ್ಯ ಹೀ ಹೈ .

Page 185 of 513
PDF/HTML Page 218 of 546
single page version

ಸ್ವಯಮೇವೋನ್ಮಗ್ನನಿಮಗ್ನತ್ವಾತ್ . ತಥಾ ಹಿ — ಯದೈವ ಪರ್ಯಾಯೇಣಾರ್ಪ್ಯತೇ ದ್ರವ್ಯಂ ತದೈವ ಗುಣವದಿದಂ ದ್ರವ್ಯಮಯ-
ಮಸ್ಯ ಗುಣಃ, ಶುಭ್ರಮಿದಮುತ್ತರೀಯಮಯಮಸ್ಯ ಶುಭ್ರೋ ಗುಣ ಇತ್ಯಾದಿವದತಾದ್ಭಾವಿಕೋ ಭೇದ ಉನ್ಮಜ್ಜತಿ . ಯದಾ
ತು ದ್ರವ್ಯೇಣಾರ್ಪ್ಯತೇ ದ್ರವ್ಯಂ ತದಾಸ್ತಮಿತಸಮಸ್ತಗುಣವಾಸನೋನ್ಮೇಷಸ್ಯ ತಥಾವಿಧಂ ದ್ರವ್ಯಮೇವ ಶುಭ್ರಮುತ್ತರೀಯ-
ಮಿತ್ಯಾದಿವತ್ಪ್ರಪಶ್ಯತಃ ಸಮೂಲ ಏವಾತಾದ್ಭಾವಿಕೋ ಭೇದೋ ನಿಮಜ್ಜತಿ . ಏವಂ ಹಿ ಭೇದೇ ನಿಮಜ್ಜತಿ ತತ್ಪ್ರತ್ಯಯಾ
ಪ್ರತೀತಿರ್ನಿಮಜ್ಜತಿ . ತಸ್ಯಾಂ ನಿಮಜ್ಜತ್ಯಾಮಯುತಸಿದ್ಧತ್ವೋತ್ಥಮರ್ಥಾನ್ತರತ್ವಂ ನಿಮಜ್ಜತಿ . ತತಃ ಸಮಸ್ತಮಪಿ
ದ್ರವ್ಯಮೇವೈಕಂ ಭೂತ್ವಾವತಿಷ್ಠತೇ . ಯದಾ ತು ಭೇದ ಉನ್ಮಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಿನ್ನುನ್ಮಜ್ಜತಿ ತತ್ಪ್ರತ್ಯಯಾ ಪ್ರತೀತಿ-
ರುನ್ಮಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಯಾಮುನ್ಮಜ್ಜತ್ಯಾಮಯುತಸಿದ್ಧತ್ವೋತ್ಥಮರ್ಥಾನ್ತರತ್ವಮುನ್ಮಜ್ಜತಿ, ತದಾಪಿ ತತ್ಪರ್ಯಾಯತ್ವೇನೋನ್ಮಜ್ಜಜ್ಜಲ-
ರಾಶೇರ್ಜಲಕಲ್ಲೋಲ ಇವ ದ್ರವ್ಯಾನ್ನ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ಸ್ಯಾತ್ . ಏವಂ ಸತಿ ಸ್ವಯಮೇವ ಸದ್ ದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ . ಯಸ್ತ್ವೇವಂ
ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿರ್ಭವತಿ . ಏವಂ ಯಥಾ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಿದ್ಧಮವಬೋದ್ಧವ್ಯಂ ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣೀತಿ . ಅತ್ರ ದ್ರವ್ಯಂ
ಕೇನಾಪಿ ಪುರುಷೇಣ ನ ಕ್ರಿಯತೇ . ಸತ್ತಾಗುಣೋಽಪಿ ದ್ರವ್ಯಾದ್ಭಿನ್ನೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೯೮.. ಅಥೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯತ್ವೇ
ಪ್ರ ೨೪
(ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ ಭೇದ) ಸ್ವಯಮೇವ ೧ಉನ್ಮಗ್ನ ಔರ ೨ನಿಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ . ವಹ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈ : — ಜಬ ದ್ರವ್ಯಕೋ
ಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಾಈ ಜಾಯ ( ಅರ್ಥಾತ್ ಜಬ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೀ ಹೈ — ಪಹುಂಚತೀ ಹೈ ಇಸಪ್ರಕಾರ
ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕನಯಸೇ ದೇಖಾ ಜಾಯ) ತಬ ಹೀ — ‘ಶುಕ್ಲ ಯಹ ವಸ್ತ್ರ ಹೈ, ಯಹ ಇಸಕಾ ಶುಕ್ಲತ್ವ ಗುಣ ಹೈ’
ಇತ್ಯಾದಿಕೀ ಭಾಂತಿ — ‘ಗುಣವಾಲಾ ಯಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಯಹ ಇಸಕಾ ಗುಣ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ ಭೇದ
ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ; ಪರನ್ತು ಜಬ ದ್ರವ್ಯಕೋ ದ್ರವ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಾಯಾ ಜಾಯ (ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯಕೋ ದ್ರವ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ
ಹೈ; — ಪಹುಂಚತಾ ಹೈ ಇಸಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯಸೇ ದೇಖಾ ಜಾಯ), ತಬ ಜಿಸಕೇ ಸಮಸ್ತ ೩ಗುಣವಾಸನಾಕೇ ಉನ್ಮೇಷ
ಅಸ್ತ ಹೋ ಗಯೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ಉಸ ಜೀವಕೋ — ‘ಶುಕ್ಲವಸ್ತ್ರ ಹೀ ಹೈ’ ಇತ್ಯಾದಿಕೀ ಭಾಂತಿ — ‘ಐಸಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಹೈ’
ಇಸಪ್ರಕಾರ ದೇಖನೇ ಪರ ಸಮೂಲ ಹೀ ಅತಾದ್ಭಾವಿಕ ಭೇದ ನಿಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಭೇದಕೇ ನಿಮಗ್ನ ಹೋನೇ
ಪರ ಉಸಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ (-ಕಾರಣಸೇ) ಹೋತೀ ಹುಈ ಪ್ರತೀತಿ ನಿಮಗ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ . ಉಸಕೇ ನಿಮಗ್ನ ಹೋನೇ ಪರ
ಅಯುತಸಿದ್ಧತ್ವಜನಿತ ಅರ್ಥಾನ್ತರಪನಾ ನಿಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಸಮಸ್ತ ಹೀ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಹೋಕರ ರಹತಾ
ಹೈ . ಔರ ಜಬ ಭೇದ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ, ವಹ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋನೇ ಪರ ಉಸಕೇ ಆಶ್ರಯ (ಕಾರಣ) ಸೇ ಹೋತೀ ಹುಈ
ಪ್ರತೀತಿ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋನೇ ಪರ ಅಯುತಸಿದ್ಧತ್ವಜನಿತ ಅರ್ಥಾನ್ತರಪನಾ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ,
ತಬ ಭೀ (ವಹ) ದ್ರವ್ಯಕೇ ಪರ್ಯಾಯರೂಪಸೇ ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋನೇಸೇ, — ಜೈಸೇ ಜಲರಾಶಿಸೇ ಜಲತರಂಗೇಂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ನಹೀಂ
ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮುದ್ರಸೇ ತರಂಗೇಂ ಅಲಗ ನಹೀಂ ಹೈಂ) ಉಸೀಪ್ರಕಾರ — ದ್ರವ್ಯಸೇ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
೧. ಉನ್ಮಗ್ನ ಹೋನಾ = ಊ ಪರ ಆನಾ; ತೈರ ಆನಾ; ಪ್ರಗಟ ಹೋನಾ (ಮುಖ್ಯ ಹೋನಾ) .
೨. ನಿಮಗ್ನ ಹೋನಾ = ಡೂಬ ಜಾನಾ (ಗೌಣ ಹೋನಾ) .
೩. ಗುಣವಾಸನಾಕೇ ಉನ್ಮೇಷ = ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅನೇಕ ಗುಣ ಹೋನೇಕೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕೀ ಪ್ರಗಟತಾ; ಗುಣಭೇದ ಹೋನೇರೂಪ ಮನೋವೃತ್ತಿಕೇ
(ಅಭಿಪ್ರಾಯಕೇ) ಅಂಕುರ .

Page 186 of 513
PDF/HTML Page 219 of 546
single page version

ನೇಚ್ಛತಿ ಸ ಖಲು ಪರಸಮಯ ಏವ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಃ ..೯೮..
ಅಥೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕತ್ವೇಽಪಿ ಸದ್ ದ್ರವ್ಯಂ ಭವತೀತಿ ವಿಭಾವಯತಿ —
ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ದವ್ವಸ್ಸ ಜೋ ಹಿ ಪರಿಣಾಮೋ .
ಅತ್ಥೇಸು ಸೋ ಸಹಾವೋ ಠಿದಿಸಂಭವಣಾಸಸಂಬದ್ಧೋ ..೯೯..
ಸದವಸ್ಥಿತಂ ಸ್ವಭಾವೇ ದ್ರವ್ಯಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಯೋ ಹಿ ಪರಿಣಾಮಃ .
ಅರ್ಥೇಷು ಸ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ಥಿತಿಸಂಭವನಾಶಸಂಬದ್ಧಃ ..೯೯..
ಇಹ ಹಿ ಸ್ವಭಾವೇ ನಿತ್ಯಮವತಿಷ್ಠಮಾನತ್ವಾತ್ಸದಿತಿ ದ್ರವ್ಯಮ್ . ಸ್ವಭಾವಸ್ತು ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಧ್ರೌವ್ಯೋ-
ತ್ಪಾದೋಚ್ಛೇದೈಕ್ಯಾತ್ಮಕಪರಿಣಾಮಃ . ಯಥೈವ ಹಿ ದ್ರವ್ಯವಾಸ್ತುನಃ ಸಾಮಸ್ತ್ಯೇನೈಕಸ್ಯಾಪಿ ವಿಷ್ಕಮ್ಭಕ್ರಮ-
ಸತಿ ಸತ್ತೈವ ದ್ರವ್ಯಂ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ .
ಸದಿತಿ ಶುದ್ಧಚೇತನಾನ್ವಯರೂಪಮಸ್ತಿತ್ವಮ್ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಅವಸ್ಥಿತಮ್ . ಕ್ವ . ಸ್ವಭಾವೇ . ಸ್ವಭಾವಂ ಕಥಯತಿ —
ದವ್ವಸ್ಸ ಜೋ ಹಿ ಪರಿಣಾಮೋ ತಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧೀ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಯಃ ಪರಿಣಾಮಃ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇಷು . ಅತ್ಥೇಸು
ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ (ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಹುಆ ಕಿ) ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಯಮೇವ ಸತ್ ಹೈ . ಜೋ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಮಾನತಾ ವಹ
(ಉಸೇ) ವಾಸ್ತವಮೇಂ ‘ಪರಸಮಯ’ (ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿ) ಹೀ ಮಾನನಾ ..೯೮..
ಅಬ, ಯಹ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ದ್ರವ್ಯ ‘ಸತ್’ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸ್ವಭಾವೇ ] ಸ್ವಭಾವಮೇಂ [ಅವಸ್ಥಿತಂ ] ಅವಸ್ಥಿತ (ಹೋನೇಸೇ) [ದ್ರವ್ಯಂ ] ದ್ರವ್ಯ
[ಸತ್ ] ‘ಸತ್’ ಹೈ; [ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ] ದ್ರವ್ಯಕಾ [ಯಃ ಹಿ ] ಜೋ [ಸ್ಥಿತಿಸಂಭವನಾಶಸಂಬದ್ಧಃ ]
ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯ ಸಹಿತ [ಪರಿಣಾಮಃ ] ಪರಿಣಾಮ ಹೈ [ಸಃ ] ವಹ [ಅರ್ಥೇಷು ಸ್ವಭಾವಃ ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ
ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ..೯೯..
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ (ವಿಶ್ವಮೇಂ) ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ನಿತ್ಯ ಅವಸ್ಥಿತ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯ ‘ಸತ್’ ಹೈ . ಸ್ವಭಾವ
ದ್ರವ್ಯಕಾ ಧ್ರೌವ್ಯ -ಉತ್ಪಾದ -ವಿನಾಶಕೀ ಏಕತಾಸ್ವರೂಪ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ .
ಜೈಸೇ ೧ದ್ರವ್ಯಕಾ ವಾಸ್ತು ಸಮಗ್ರಪನೇ ದ್ವಾರಾ (ಅಖಣ್ಡತಾ ದ್ವಾರಾ) ಏಕ ಹೋನೇಪರ ಭೀ, ವಿಸ್ತಾರಕ್ರಮಮೇಂ
೧. ದ್ರವ್ಯಕಾ ವಾಸ್ತು = ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವ -ವಿಸ್ತಾರ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವ -ಕ್ಷೇತ್ರ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವ -ಆಕಾರ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವ -ದಲ .
(ವಾಸ್ತು = ಘರ, ನಿವಾಸಸ್ಥಾನ, ಆಶ್ರಯ, ಭೂಮಿ .)
ದ್ರವ್ಯೋ ಸ್ವಭಾವ ವಿಷೇ ಅವಸ್ಥಿತ, ತೇಥೀ ‘ಸತ್’ ಸೌ ದ್ರವ್ಯ ಛೇ ;
ಉತ್ಪಾದ -ಧ್ರೌವ್ಯ -ವಿನಾಶಯುತ ಪರಿಣಾಮ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವ ಛೇ. ೯೯.

Page 187 of 513
PDF/HTML Page 220 of 546
single page version

ಪ್ರವೃತ್ತಿವರ್ತಿನಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಂಶಾಃ ಪ್ರದೇಶಾಃ, ತಥೈವ ಹಿ ದ್ರವ್ಯವೃತ್ತೇಃ ಸಾಮಸ್ತ್ಯೇನೈಕಸ್ಯಾಪಿ ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತಿವರ್ತಿನಃ
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಂಶಾಃ ಪರಿಣಾಮಾಃ . ಯಥಾ ಚ ಪ್ರದೇಶಾನಾಂ ಪರಸ್ಪರವ್ಯತಿರೇಕನಿಬನ್ಧನೋ ವಿಷ್ಕಮ್ಭಕ್ರಮಃ, ತಥಾ
ಪರಿಣಾಮಾನಾಂ ಪರಸ್ಪರವ್ಯತಿರೇಕನಿಬನ್ಧನಃ ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಃ . ಯಥೈವ ಚ ತೇ ಪ್ರದೇಶಾಃ ಸ್ವಸ್ಥಾನೇ ಸ್ವರೂಪ-
ಪೂರ್ವರೂಪಾಭ್ಯಾಮುತ್ಪನ್ನೋಚ್ಛನ್ನತ್ವಾತ್ಸರ್ವತ್ರ ಪರಸ್ಪರಾನುಸ್ಯೂತಿಸೂತ್ರಿತೈಕವಾಸ್ತುತಯಾನುತ್ಪನ್ನಪ್ರಲೀನತ್ವಾಚ್ಚ ಸಂಭೂತಿ-
ಸಂಹಾರಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕಮಾತ್ಮಾನಂ ಧಾರಯನ್ತಿ, ತಥೈವ ತೇ ಪರಿಣಾಮಾಃ ಸ್ವಾವಸರೇ ಸ್ವರೂಪಪೂರ್ವರೂಪಾಭ್ಯಾ-
ಮುತ್ಪನ್ನೋಚ್ಛನ್ನತ್ವಾತ್ಸರ್ವತ್ರ ಪರಸ್ಪರಾನುಸ್ಯೂತಿಸೂತ್ರಿತೈಕಪ್ರವಾಹತಯಾನುತ್ಪನ್ನಪ್ರಲೀನತ್ವಾಚ್ಚ ಸಂಭೂತಿಸಂಹಾರಧ್ರೌವ್ಯಾ-
ತ್ಮಕಮಾತ್ಮಾನಂ ಧಾರಯನ್ತಿ . ಯಥೈವ ಚ ಯ ಏವ ಹಿ ಪೂರ್ವಪ್ರದೇಶೋಚ್ಛೇದನಾತ್ಮಕೋ ವಾಸ್ತುಸೀಮಾನ್ತಃ ಸ ಏವ
ಹಿ ತದುತ್ತರೋತ್ಪಾದಾತ್ಮಕಃ, ಸ ಏವ ಚ ಪರಸ್ಪರಾನುಸ್ಯೂತಿಸೂತ್ರಿತೈಕವಾಸ್ತುತಯಾತದುಭಯಾತ್ಮಕ ಇತಿ; ತಥೈವ
ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ಧರ್ಮತ್ವಾದಭೇದನಯೇನಾರ್ಥಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ಕೇ ತೇ . ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಾಃ ಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ,
ತೇಷ್ವರ್ಥೇಷು ವಿಷಯೇಷು ಯೋಽಸೌ ಪರಿಣಾಮಃ . ಸೋ ಸಹಾವೋ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಪರ್ಯಾಯರೂಪಸ್ತಸ್ಯ
ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವೋ ಭವತಿ . ಸ ಚ ಕಥಂಭೂತಃ . ಠಿದಿಸಂಭವಣಾಸಸಂಬದ್ಧೋ ಸ್ವಾತ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯಸ್ಯ
ಸಂಭವಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕ್ಷಣೇ ಪರಮಾಗಮಭಾಷಯೈಕತ್ವವಿತರ್ಕಾವೀಚಾರದ್ವಿತೀಯಶುಕ್ಲಧ್ಯಾನಸಂಜ್ಞಸ್ಯ ಶುದ್ಧೋಪಾದಾನಭೂತಸ್ಯ
ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಉಸಕೇ ಜೋ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಂಶ ಹೈಂ ವೇ ಪ್ರದೇಶ ಹೈಂ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಕೀ ೧ವೃತ್ತಿ ಸಮಗ್ರಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಏಕ
ಹೋನೇಪರ ಭೀ, ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಉಸಕೇ ಜೋ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಂಶ ಹೈಂ ವೇ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ . ಜೈಸೇ ವಿಸ್ತಾರಕ್ರಮಕಾ
ಕಾರಣ ಪ್ರದೇಶೋಂಕಾ ಪರಸ್ಪರ ವ್ಯತಿರೇಕ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಕಾ ಕಾರಣ ಪರಿಣಾಮೋಂಕಾ ಪರಸ್ಪರ
೨ವ್ಯತಿರೇಕ ಹೈ .
ಜೈಸೇ ವೇ ಪ್ರದೇಶ ಅಪನೇ ಸ್ಥಾನಮೇಂ ಸ್ವ -ರೂಪಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಔರ ಪೂರ್ವ -ರೂಪಸೇ ವಿನಷ್ಟ ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ
ಪರಸ್ಪರ ೩ಅನುಸ್ಯೂತಿಸೇ ರಚಿತ ಏಕವಾಸ್ತುಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಅನುತ್ಪನ್ನ -ಅವಿನಷ್ಟ ಹೋನೇಸೇ ಉತ್ಪತ್ತಿ -ಸಂಹಾರ-
ಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ ಹೈಂ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವೇ ಪರಿಣಾಮ ಅಪನೇ ಅವಸರಮೇಂ ಸ್ವ -ರೂಪಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಔರ ಪೂರ್ವರೂಪಸೇ ವಿನಷ್ಟ
ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ ಸರ್ವತ್ರ ಪರಸ್ಪರ ಅನುಸ್ಯೂತಿಸೇ ರಚಿತ ಏಕ ಪ್ರವಾಹಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಅನುತ್ಪನ್ನ -ಅವಿನಷ್ಟ ಹೋನೇಸೇ
ಉತ್ಪತ್ತಿ -ಸಂಹಾರ -ಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ ಹೈಂ . ಔರ ಜೈಸೇ ವಾಸ್ತುಕಾ ಜೋ ಛೋಟೇಸೇ ಛೋಟಾ ಅಂಶ ಪೂರ್ವಪ್ರದೇಶಕೇ
ವಿನಾಶಸ್ವರೂಪ ಹೈ ವಹೀ (ಅಂಶ) ಉಸಕೇ ಬಾದಕೇ ಪ್ರದೇಶಕಾ ಉತ್ಪಾದಸ್ವರೂಪ ಹೈ ತಥಾ ವಹೀ ಪರಸ್ಪರ
ಅನುಸ್ಯೂತಿಸೇ ರಚಿತ ಏಕ ವಾಸ್ತುಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಅನುಭಯ ಸ್ವರೂಪ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ದೋಮೇಂಸೇ ಏಕ ಭೀ ಸ್ವರೂಪ ನಹೀಂ
ಹೈ), ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಪ್ರವಾಹಕಾ ಜೋ ಛೋಟೇಸೇ ಛೋಟಾ ಅಂಶ ಪೂರ್ವಪರಿಣಾಮಕೇ ವಿನಾಶಸ್ವರೂಪ ಹೈ ವಹೀ ಉಸಕೇ
೧. ವೃತ್ತಿ = ವರ್ತನಾ ವಹ; ಹೋನಾ ವಹ; ಅಸ್ತಿತ್ವ .
೨. ವ್ಯತಿರೇಕ = ಭೇದ; (ಏಕಕಾ ದೂಸರೇಮೇಂ) ಅಭಾವ, (ಏಕ ಪರಿಣಾಮ ದೂಸರೇ ಪರಿಣಾಮರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ
ಪ್ರವಾಹಮೇಂ ಕ್ರಮ ಹೈ) .
೩. ಅನುಸ್ಯೂತಿ = ಅನ್ವಯಪೂರ್ವಕ ಜುಡಾನ . [ಸರ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಪರಸ್ಪರ ಅನ್ವಯಪೂರ್ವಕ (ಸಾದೃಶ್ಯ ಸಹಿತ) ಗುಂಥಿತ (ಜುಡೇ)
ಹೋನೇಸೇ, ವೇ ಸಬ ಪರಿಣಾಮ ಏಕ ಪ್ರವಾಹರೂಪಸೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ವೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಯಾ ವಿನಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೈಂ . ]