Page 128 of 513
PDF/HTML Page 161 of 546
single page version

ತೃಷ್ಣಾಭಿರ್ದುಃಖಬೀಜತಯಾಽತ್ಯನ್ತದುಃಖಿತಾಃ ಸನ್ತೋ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಭ್ಯ ಇವಾಮ್ಭಾಂಸಿ ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಸೌಖ್ಯಾನ್ಯ- ಭಿಲಷನ್ತಿ . ತದ್ದುಃಖಸಂತಾಪವೇಗಮಸಹಮಾನಾ ಅನುಭವನ್ತಿ ಚ ವಿಷಯಾನ್, ಜಲಾಯುಕಾ ಇವ, ತಾವದ್ಯಾವತ್ ಕ್ಷಯಂ ಯಾನ್ತಿ . ಯಥಾ ಹಿ ಜಲಾಯುಕಾಸ್ತೃಷ್ಣಾಬೀಜೇನ ವಿಜಯಮಾನೇನ ದುಃಖಾಂಕು ರೇಣ ಕ್ರಮತಃ ಸಮಾಕ್ರಮ್ಯಮಾಣಾ ದುಷ್ಟಕೀಲಾಲಮಭಿಲಷನ್ತ್ಯಸ್ತದೇವಾನುಭವನ್ತ್ಯಶ್ಚಾಪ್ರಲಯಾತ್ ಕ್ಲಿಶ್ಯನ್ತೇ, ಏವಮಮೀ ಅಪಿ ಪುಣ್ಯಶಾಲಿನಃ ಪಾಪಶಾಲಿನ ಇವ ತೃಷ್ಣಾಬೀಜೇನ ವಿಜಯಮಾನೇನ ದುಃಖಾಂಕು ರೇಣ ಕ್ರಮತಃ ಸಮಾಕ್ರಮ್ಯಮಾಣಾ ವಿಷಯಾನ- ಭಿಲಷನ್ತಸ್ತಾನೇವಾನುಭವನ್ತಶ್ಚಾಪ್ರಲಯಾತ್ ಕ್ಲಿಶ್ಯನ್ತೇ . ಅತಃ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಸುಖಾಭಾಸಸ್ಯ ದುಃಖಸ್ಯೈವ ಸಾಧನಾನಿ ಸ್ಯುಃ ..೭೫.. ಸುಖಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಾನಿ ವಿಷಯಸುಖಾನಿ ಇಚ್ಛನ್ತಿ . ನ ಕೇವಲಮಿಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಕೇವಲಮಿಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಣುಭವಂತಿ ಯ ಅನುಭವನ್ತಿ ಚ . ಕಿಂಪರ್ಯನ್ತಮ್ . ಆಮರಣಂ ಮರಣಪರ್ಯನ್ತಮ್ . ಕಥಂಭೂತಾಃ . ದುಕ್ಖಸಂತತ್ತಾ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾ ಇತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯಥಾ ತೃಷ್ಣೋದ್ರೇಕೇಣ ಹೋನೇಸೇ ಪುಣ್ಯಜನಿತ ತೃಷ್ಣಾಓಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಭೀ ಅತ್ಯನ್ತ ದುಃಖೀ ಹೋತೇ ಹುಏ ೧ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಮೇಂಸೇ ಜಲಕೀ ಭಾಂತಿ ವಿಷಯೋಂಮೇಂಸೇ ಸುಖ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ ಔರ ಉಸ ೨ದುಃಖಸಂತಾಪಕೇ ವೇಗಕೋ ಸಹನ ನ ಕರ ಸಕನೇಸೇ ವಿಷಯೋಂಕೋ ತಬ -ತಕ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ, ಜಬ ತಕ ಕಿ ವಿನಾಶಕೋ [-ಮರಣಕೋ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತೇ . ಜೈಸೇ ಜೋಂಕ (ಗೋಂಚ) ತೃಷ್ಣಾ ಜಿಸಕಾ ಬೀಜ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಜಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹುಈ ದುಃಖಾಂಕುರಸೇ ಕ್ರಮಶಃ ಆಕ್ರಾನ್ತ ಹೋನೇಸೇ ದೂಷಿತ ರಕ್ತ ಕೋ ಚಾಹತೀ ಹೈ ಔರ ಉಸೀಕೋ ಭೋಗತೀ ಹುಈ ಮರಣಪರ್ಯನ್ತ ಕ್ಲೇಶಕೋ ಪಾತೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಪುಣ್ಯಶಾಲೀ ಜೀವ ಭೀ, ಪಾಪಶಾಲೀ ಜೀವೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ, ತೃಷ್ಣಾ ಜಿಸಕಾ ಬೀಜ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ದುಃಖಾಂಕುರೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕ್ರಮಶಃ ಆಕ್ರಾಂತ ಹೋನೇಸೇ, ವಿಷಯೋಂಕೋ ಚಾಹತೇ ಹುಏ ಔರ ಉನ್ಹೀಂಕೋ ಭೋಗತೇ ಹುಏ ವಿನಾಶಪರ್ಯಂತ (-ಮರಣಪರ್ಯನ್ತ) ಕ್ಲೇಶ ಪಾತೇ ಹೈಂ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಿನ್ಹೇಂ ಸಮಸ್ತವಿಕಲ್ಪಜಾಲ ರಹಿತ ಪರಮಸಮಾಧಿಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಸುಖಾಮೃತರೂಪ ಸರ್ವ ಆತ್ಮಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಪರಮಆಹ್ಲಾದಭೂತ ಸ್ವರೂಪತೃಪ್ತಿ ನಹೀಂ ವರ್ತತೀ ಐಸೇ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವೋಂಕೇ ನಿರನ್ತರ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾ ವ್ಯಕ್ತ ಯಾ ಅವ್ಯಕ್ತರೂಪಸೇ ಅವಶ್ಯ ವರ್ತತೀ ಹೈ . ವೇ ತೃಷ್ಣಾರೂಪೀ ಬೀಜ ಕ್ರಮಶಃ ಅಂಕುರರೂಪ ಹೋಕರ ದುಃಖವೃಕ್ಷರೂಪಸೇ ವೃದ್ಧಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋಕರ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ದುಃಖದಾಹಕಾ ವೇಗ ಅಸಹ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ, ವೇ ಜೀವ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಜಿನಕೀ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ದೇಖೀ ಜಾತೀ ಹೈ ಐಸೇ ದೇವೋಂ ತಕಕೇ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವ ದುಃಖೀ ಹೀ ಹೈಂ .

ಇಸಪ್ರಕಾರ ದುಃಖಭಾವ ಹೀ ಪುಣ್ಯೋಂಕಾ — ಪುಣ್ಯಜನಿತ ಸಾಮಗ್ರೀಕಾ — ಆಲಮ್ಬನ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಪುಣ್ಯ ಸುಖಾಭಾಸ ಐಸೇ ದುಃಖಕಾ ಹೀ ಅವಲಮ್ಬನ – ಸಾಧನ ಹೈ ..೭೫.. ೧. ಜೈಸೇ ಮೃಗಜಲಮೇಂಸೇ ಜಲ ನಹೀಂ ಮಿಲತಾ ವೈಸೇ ಹೀ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೋಂಮೇಂಸೇ ಸುಖ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ . ೨. ದುಃಖಸಂತಾಪ = ದುಃಖದಾಹ; ದುಃಖಕೀ ಜಲನ – ಪೀಡಾ .

Page 129 of 513
PDF/HTML Page 162 of 546
single page version

ಸಪರತ್ವಾತ್ ಬಾಧಾಸಹಿತತ್ವಾತ್ ವಿಚ್ಛಿನ್ನತ್ವಾತ್ ಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾತ್ ವಿಷಮತ್ವಾಚ್ಚ ಪುಣ್ಯ- ಜನ್ಯಮಪೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ದುಃಖಮೇವ ಸ್ಯಾತ್ . ಸಪರಂ ಹಿ ಸತ್ ಪರಪ್ರತ್ಯಯತ್ವಾತ್ ಪರಾಧೀನತಯಾ, ಬಾಧಾಸಹಿತಂ ಪ್ರೇರಿತಾಃ ಜಲೌಕಸಃ ಕೀಲಾಲಮಭಿಲಷನ್ತ್ಯಸ್ತದೇವಾನುಭವನ್ತ್ಯಶ್ಚಾಮರಣಂ ದುಃಖಿತಾ ಭವನ್ತಿ, ತಥಾ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮ- ಸಂವಿತ್ತಿಪರಾಙ್ಮುಖಾ ಜೀವಾ ಅಪಿ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಭ್ಯೋಽಮ್ಭಾಂಸೀವ ವಿಷಯಾನಭಿಲಷನ್ತಸ್ತಥೈವಾನುಭವನ್ತಶ್ಚಾಮರಣಂ ದುಃಖಿತಾ ಭವನ್ತಿ . ತತ ಏತದಾಯಾತಂ ತೃಷ್ಣಾತಙ್ಕೋತ್ಪಾದಕತ್ವೇನ ಪುಣ್ಯಾನಿ ವಸ್ತುತೋ ದುಃಖಕಾರಣಾನಿ ಇತಿ ..೭೫.. ಅಥ ಪುನರಪಿ ಪುಣ್ಯೋತ್ಪನ್ನಸ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ಯ ಬಹುಧಾ ದುಃಖತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ — ಸಪರಂ ಸಹ ಪರದ್ರವ್ಯಾಪೇಕ್ಷಯಾ ವರ್ತತೇ ಸಪರಂ ಭವತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ, ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖಂ ತು ಪರದ್ರವ್ಯನಿರಪೇಕ್ಷತ್ವಾದಾತ್ಮಾಧೀನಂ ಭವತಿ . ಬಾಧಾಸಹಿದಂ ತೀವ್ರಕ್ಷುಧಾ- ತೃಷ್ಣಾದ್ಯನೇಕಬಾಧಾಸಹಿತತ್ವಾದ್ಬಾಧಾಸಹಿತಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ, ನಿಜಾತ್ಮಸುಖಂ ತು ಪೂರ್ವೋಕ್ತಸಮಸ್ತಬಾಧಾರಹಿತತ್ವಾದ- ವ್ಯಾಬಾಧಮ್ . ವಿಚ್ಛಿಣ್ಣಂ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತಾಸಾತೋದಯೇನ ಸಹಿತತ್ವಾದ್ವಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಸಾನ್ತರಿತಂ ಭವತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ, ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ತು ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತಾಸಾತೋದಯಾಭಾವಾನ್ನಿರನ್ತರಮ್ . ಬಂಧಕಾರಣಂ ದೃಷ್ಟಶ್ರುತಾನುಭೂತಭೋಗಾಕಾಙ್ಕ್ಷಾ-

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯತ್ ] ಜೋ [ಇನ್ದ್ರಿಯೈಃ ಲಬ್ಧಂ ] ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ [ತತ್ ಸೌಖ್ಯಂ ] ವಹ ಸುಖ [ಸಪರಂ ] ಪರಸಮ್ಬನ್ಧಯುಕ್ತ, [ಬಾಧಾಸಹಿತಂ ] ಬಾಧಾಸಹಿತ [ವಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ] ವಿಚ್ಛಿನ್ನ [ಬಂಧಕಾರಣಂ ] ಬಂಧಕಾ ಕಾರಣ [ವಿಷಮಂ ] ಔರ ವಿಷಮ ಹೈ; [ತಥಾ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ದುಃಖಮ್ ಏವ ] ವಹ ದುಃಖ ಹೀ ಹೈ ..೭೬..

ಟೀಕಾ : — ಪರಸಮ್ಬನ್ಧಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ, ಬಾಧಾ ಸಹಿತ ಹೋನೇಸೇ, ವಿಚ್ಛನ್ನ ಹೋನೇಸೇ, ಬನ್ಧಕಾ ಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ, ಔರ ವಿಷಮ ಹೋನೇಸೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ — ಪುಣ್ಯಜನ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ — ದುಃಖ ಹೀ ಹೈ .

Page 130 of 513
PDF/HTML Page 163 of 546
single page version

ಹಿ ಸದಶನಾಯೋದನ್ಯಾವೃಷಸ್ಯಾದಿಭಿಸ್ತೃಷ್ಣಾವ್ಯಕ್ತಿಭಿರುಪೇತತ್ವಾತ್ ಅತ್ಯನ್ತಾಕುಲತಯಾ, ವಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಹಿ ಸದಸದ್ವೇದ್ಯೋದಯಪ್ರಚ್ಯಾವಿತಸದ್ವೇದ್ಯೋದಯಪ್ರವೃತ್ತತಯಾಽನುಭವತ್ವಾದುದ್ಭೂತವಿಪಕ್ಷತಯಾ, ಬನ್ಧಕಾರಣಂ ಹಿ ಸದ್ವಿಷಯೋ- ಪಭೋಗಮಾರ್ಗಾನುಲಗ್ನರಾಗಾದಿದೋಷಸೇನಾನುಸಾರಸಂಗಚ್ಛಮಾನಘನಕರ್ಮಪಾಂಸುಪಟಲತ್ವಾದುದರ್ಕದುಃಸಹತಯಾ, ವಿಷಮಂ ಹಿ ಸದಭಿವೃದ್ಧಿಪರಿಹಾಣಿಪರಿಣತತ್ವಾದತ್ಯನ್ತವಿಸಂಷ್ಠುಲತಯಾ ಚ ದುಃಖಮೇವ ಭವತಿ . ಅಥೈವಂ ಪುಣ್ಯಮಪಿ ಪಾಪವದ್ ದುಃಖಸಾಧನಮಾಯಾತಮ್ ..೭೬.. ಪ್ರಭೃತ್ಯನೇಕಾಪಧ್ಯಾನವಶೇನ ಭಾವಿನರಕಾದಿದುಃಖೋತ್ಪಾದಕಕರ್ಮಬನ್ಧೋತ್ಪಾದಕತ್ವಾದ್ಬನ್ಧಕಾರಣಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ, ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ- ಸುಖಂ ತು ಸರ್ವಾಪಧ್ಯಾನರಹಿತತ್ವಾದಬನ್ಧಕಾರಣಮ್ . ವಿಸಮಂ ವಿಗತಃ ಶಮಃ ಪರಮೋಪಶಮೋ ಯತ್ರ ತದ್ವಿಷಮಮತೃಪ್ತಿಕರಂ ಹಾನಿವೃದ್ಧಿಸಹಿತತ್ವಾದ್ವಾ ವಿಷಮಂ, ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ತು ಪರಮತೃಪ್ತಿಕರಂ ಹಾನಿವೃದ್ಧಿರಹಿತಮ್ . ಜಂ ಇಂದಿಏಹಿಂ ಲದ್ಧಂ ತಂ ಸೋಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಮೇವ ತಹಾ ಯದಿನ್ದ್ರಿಯೈರ್ಲಬ್ಧಂ ಸಂಸಾರಸುಖಂ ತತ್ಸುಖಂ ಯಥಾ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪಞ್ಚವಿಶೇಷಣವಿಶಿಷ್ಟಂ ಭವತಿ ತಥೈವ ದುಃಖಮೇವೇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೭೬.. ಏವಂ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಜೀವಸ್ಯ ತೃಷ್ಣೋತ್ಪಾದಕತ್ವೇನ ದುಃಖಕಾರಣಾನಿ ಭವನ್ತೀತಿ ಕಥನರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋರ್ವಿಶೇಷೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ಕಥಯನ್ ಪುಣ್ಯ- (೨) ‘ಬಾಧಾಸಹಿತ’ ಹೋತಾ ಹುಆ ಖಾನೇ, ಪೀನೇ ಔರ ಮೈಥುನಕೀ ಇಚ್ಛಾ ಇತ್ಯಾದಿ ತೃಷ್ಣಾಕೀ ವ್ಯಕ್ತಿಯೋಂಸೇ (-ತೃಷ್ಣಾಕೀ ಪ್ರಗಟತಾಓಂಸೇ) ಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಆಕುಲ ಹೈ, (೩)‘ವಿಚ್ಛಿನ್ನ’ ಹೋತಾ ಹುಆ ಅಸಾತಾವೇದನೀಯಕಾ ಉದಯ ಜಿಸೇ ೧ಚ್ಯುತ ಕರ ದೇತಾ ಹೈ ಐಸೇ ಸಾತಾವೇದನೀಯಕೇ ಉದಯಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಅನುಭವಮೇಂ ಆತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಿಪಕ್ಷಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿವಾಲಾ ಹೈ, (೪) ‘ಬನ್ಧಕಾ ಕಾರಣ’ ಹೋತಾ ಹುಆ ವಿಷಯೋಪಭೋಗಕೇ ಮಾರ್ಗಮೇಂ ಲಗೀ ಹುಈ ರಾಗಾದಿ ದೋಷೋಂಕೀ ಸೇನಾಕೇ ಅನುಸಾರ ಕರ್ಮರಜಕೇ ೨ಘನ ಪಟಲಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಪರಿಣಾಮಸೇ ದುಃಸಹ ಹೈ, ಔರ (೫) ‘ವಿಷಮ’ ಹೋತಾ ಹುಆ ಹಾನಿ – ವೃದ್ಧಿಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಸೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಅಸ್ಥಿರ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ವಹ (ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ) ದುಃಖ ಹೀ ಹೈ .

ಜಬ ಕಿ ಐಸಾ ಹೈ (ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ ದುಃಖ ಹೀ ಹೈ) ತೋ ಪುಣ್ಯ ಭೀ, ಪಾಪಕೀ ಭಾಂತಿ, ದುಃಖಕಾ ಸಾಧನ ಹೈ ಐಸಾ ಫಲಿತ ಹುಆ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ ದುಃಖ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಪರಾಧೀನ ಹೈ, ಅತ್ಯನ್ತ ಆಕುಲ ಹೈ, ವಿಪಕ್ಷಕೀ (-ವಿರೋಧಕೀ) ಉತ್ಪತ್ತಿವಾಲಾ ಹೈ, ಪರಿಣಾಮಸೇ ದುಃಸ್ಸಹ ಹೈ, ಔರ ಅತ್ಯನ್ತ ಅಸ್ಥಿರ ಹೈ . ಇಸಸೇ ಯಹ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ಕಿ ಪುಣ್ಯ ಭೀ ದುಃಖಕಾ ಹೀ ಸಾಧನ ಹೈ ..೭೬.. ೧. ಚ್ಯುತ ಕರನಾ = ಹಟಾ ದೇನಾ; ಪದಭ್ರಷ್ಟ ಕರನಾ; (ಸಾತಾವೇದನೀಯಕಾ ಉದಯ ಉಸಕೀ ಸ್ಥಿತಿ ಅನುಸಾರ ರಹಕರ ಹಟ ಜಾತಾ

ಹೈ ಔರ ಅಸಾತಾ ವೇದನೀಯಕಾ ಉದಯ ಆತಾ ಹೈ) ೨. ಘನ ಪಟಲ = ಸಘನ (ಗಾಢ) ಪರ್ತ, ಬಡಾ ಝುಣ್ಡ .

Page 131 of 513
PDF/HTML Page 164 of 546
single page version

ಏವಮುಕ್ತಕ್ರಮೇಣ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗದ್ವೈತಮಿವ ಸುಖದುಃಖದ್ವೈತಮಿವ ಚ ನ ಖಲು ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಪುಣ್ಯಪಾಪದ್ವೈತಮವತಿಷ್ಠತೇ, ಉಭಯತ್ರಾಪ್ಯನಾತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಾವಿಶೇಷತ್ವಾತ್ . ಯಸ್ತು ಪುನರನಯೋಃ ಕಲ್ಯಾಣಕಾಲಾಯಸ- ಪಾಪಯೋರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಪಸಂಹರತಿ — ಣ ಹಿ ಮಣ್ಣದಿ ಜೋ ಏವಂ ನ ಹಿ ಮನ್ಯತೇ ಯ ಏವಮ್ . ಕಿಮ್ . ಣತ್ಥಿ ವಿಸೇಸೋ ತ್ತಿ ಪುಣ್ಣಪಾವಾಣಂ ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋರ್ನಿಶ್ಚಯೇನ ವಿಶೇಷೋ ನಾಸ್ತಿ . ಸ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಹಿಂಡದಿ ಘೋರಮಪಾರಂ ಸಂಸಾರಂ ಹಿಣ್ಡತಿ ಭ್ರಮತಿ . ಕಮ್ . ಸಂಸಾರಮ್ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಘೋರಮ್ ಅಪಾರಂ ಚಾಭವ್ಯಾಪೇಕ್ಷಯಾ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಮೋಹಸಂಛಣ್ಣೋ ಮೋಹಪ್ರಚ್ಛಾದಿತ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ – ದ್ರವ್ಯಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋರ್ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಭೇದಃ, ಭಾವಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋಸ್ತತ್ಫಲಭೂತಸುಖದುಃಖಯೋಶ್ಚಾಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯೇನ ಭೇದಃ,

ಅಬ, ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪಕೀ ಅವಿಶೇಷತಾಕಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕರತೇ ಹುಏ (ಇಸ ವಿಷಯಕಾ) ಉಪಸಂಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಏವಂ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಪುಣ್ಯಪಾಪಯೋಃ ] ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪಮೇಂ [ವಿಶೇಷಃ ನಾಸ್ತಿ ] ಅನ್ತರ ನಹೀಂ ಹೈ [ಇತಿ ] ಐಸಾ [ಯಃ ] ಜೋ [ನ ಹಿ ಮನ್ಯತೇ ] ನಹೀಂ ಮಾನತಾ, [ಮೋಹಸಂಛನ್ನಃ ] ವಹ ಮೋಹಾಚ್ಛಾದಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಘೋರ ಅಪಾರಂ ಸಂಸಾರಂ ] ಘೋರ ಅಪಾರ ಸಂಸಾರಮೇಂ [ಹಿಣ್ಡತಿ ] ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕರತಾ ಹೈ ..೭೭..

ಟೀಕಾ : — ಯೋಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಪ್ರಕಾರಸೇ, ಶುಭಾಶುಭ ಉಪಯೋಗಕೇ ದ್ವೈತಕೀ ಭಾಂತಿ ಔರ ಸುಖದುಃಖಕೇ ದ್ವೈತಕೀ ಭಾಂತಿ, ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಪುಣ್ಯಪಾಪಕಾ ದ್ವೈತ ನಹೀಂ ಟಿಕತಾ – ನಹೀಂ ರಹತಾ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದೋನೋಂಮೇಂ ಅನಾತ್ಮಧರ್ಮತ್ವ ಅವಿಶೇಷ ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮಾನ ಹೈ . (ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಜೈಸೇ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಔರ ಅಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪ ದ್ವೈತ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ, ಜೈಸೇ ೧ಸುಖ ಔರ ದುಃಖರೂಪ ದ್ವೈತ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪರೂಪ ದ್ವೈತಕಾ ಭೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪ ದೋನೋಂ ಆತ್ಮಾಕೇ ಧರ್ಮ ನ ಹೋನೇಸೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಸಮಾನ ಹೀ ಹೈಂ .) ೧. ಸುಖ = ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ

Page 132 of 513
PDF/HTML Page 165 of 546
single page version

ನಿಗಡಯೋರಿವಾಹಂಕಾರಿಕಂ ವಿಶೇಷಮಭಿಮನ್ಯಮಾನೋಽಹಮಿನ್ದ್ರಪದಾದಿಸಂಪದಾಂ ನಿದಾನಮಿತಿ ನಿರ್ಭರತರಂ ಧರ್ಮಾನು- ರಾಗಮವಲಮ್ಬತೇ ಸ ಖಲೂಪರಕ್ತಚಿತ್ತಭಿತ್ತಿತಯಾ ತಿರಸ್ಕೃತಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಶಕ್ತಿರಾಸಂಸಾರಂ ಶಾರೀರಂ ದುಃಖ- ಮೇವಾನುಭವತಿ ..೭೭..

ಅಥೈವಮವಧಾರಿತಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗಾವಿಶೇಷಃ ಸಮಸ್ತಮಪಿ ರಾಗದ್ವೇಷದ್ವೈತಮಪಹಾಸಯನ್ನಶೇಷದುಃಖ- ಕ್ಷಯಾಯ ಸುನಿಶ್ಚಿತಮನಾಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮಧಿವಸತಿ —

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸೇ ಸೋನೇಕೀ ಬೇಡೀ ಔರ ಲೋಹೇಕೀ ಬೇಡೀ ದೋನೋಂ ಅವಿಶೇಷರೂಪಸೇ ಬಾಂಧನೇಕಾ ಹೀ ಕಾಮ ಕರತೀ ಹೈಂ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪುಣ್ಯ -ಪಾಪ ದೋನೋಂ ಅವಿಶೇಷರೂಪಸೇ ಬನ್ಧನ ಹೀ ಹೈಂ . ಜೋ ಜೀವ ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪಕೀ ಅವಿಶೇಷತಾಕೋ ಕಭೀ ನಹೀಂ ಮಾನತಾ ಉಸಕಾ ಉಸ ಭಯಂಕರ ಸಂಸಾರಮೇಂ ಪರಿಭ್ರಮಣಕಾ ಕಭೀ ಅನ್ತ ನಹೀಂ ಆತಾ ..೭೭..

ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ ಉಪಯೋಗಕೀ ಅವಿಶೇಷತಾ ಅವಧಾರಿತ ಕರಕೇ, ಸಮಸ್ತ ರಾಗದ್ವೇಷಕೇ ದ್ವೈತಕೋ ದೂರ ಕರತೇ ಹುಏ, ಅಶೇಷ ದುಃಖಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕಾ ಮನಮೇಂ ದೃಢ ನಿಶ್ಚಯ ಕರಕೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮೇಂ ನಿವಾಸ ಕರತಾ ಹೈ (-ಉಸೇ ಅಂಗೀಕಾರ ಕರತಾ ಹೈ ) : — ೧. ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪಮೇಂ ಅನ್ತರ ಹೋನೇಕಾ ಮತ ಅಹಂಕಾರಜನ್ಯ (ಅವಿದ್ಯಾಜನ್ಯ, ಅಜ್ಞಾನಜನ್ಯ ಹೈ) .

ವಿದಿತಾರ್ಥ ಏ ರೀತ, ರಾಗದ್ವೇಷ ಲಹೇ ನ ಜೇ ದ್ರವ್ಯೋ ವಿಷೇ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ ಜೀವ ತೇ ಕ್ಷಯ ದೇಹಗತ ದುಃಖನೋ ಕರೇ. ೭೮.

Page 133 of 513
PDF/HTML Page 166 of 546
single page version

ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ಶುಭಾನಾಮಶುಭಾನಾಂ ಚ ಭಾವಾನಾಮವಿಶೇಷದರ್ಶನೇನ ಸಮ್ಯಕ್ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನ- ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಃ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಾವಸ್ಥಿತೇಷು ಸಮಗ್ರೇಷು ಸಸಮಗ್ರಪರ್ಯಾಯೇಷು ದ್ರವ್ಯೇಷು ರಾಗಂ ದ್ವೇಷಂ ಚಾಶೇಷಮೇವ ಪರಿವರ್ಜಯತಿ ಸ ಕಿಲೈಕಾನ್ತೇನೋಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧತಯಾ ಪರಿತ್ಯಕ್ತಪರದ್ರವ್ಯಾಲಮ್ಬನೋಽಗ್ನಿರಿವಾಯಃಪಿಣ್ಡಾ- ದನನುಷ್ಠಿತಾಯಃಸಾರಃ ಪ್ರಚಣ್ಡಘನಘಾತಸ್ಥಾನೀಯಂ ಶಾರೀರಂ ದುಃಖಂ ಕ್ಷಪಯತಿ . ತತೋ ಮಮಾಯಮೇವೈಕಃ ಶರಣಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಃ ..೭೮.. ದುಃಖಕ್ಷಯಾಯ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾನುಷ್ಠಾನಂ ಸ್ವೀಕರೋತಿ — ಏವಂ ವಿದಿದತ್ಥೋ ಜೋ ಏವಂ ಚಿದಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಂ ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವ- ಮೇವೋಪಾದೇಯಮನ್ಯದಶೇಷಂ ಹೇಯಮಿತಿ ಹೇಯೋಪಾದೇಯಪರಿಜ್ಞಾನೇನ ವಿದಿತಾರ್ಥತತ್ತ್ವೋ ಭೂತ್ವಾ ಯಃ ದವ್ವೇಸು ಣ ರಾಗಮೇದಿ ದೋಸಂ ವಾ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದನ್ಯೇಷು ಶುಭಾಶುಭಸರ್ವದ್ರವ್ಯೇಷು ರಾಗಂ ದ್ವೇಷಂ ವಾ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಉವಓಗವಿಸುದ್ಧೋ ಸೋ ರಾಗಾದಿರಹಿತ- ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ವಿಶುದ್ಧಃ ಸನ್ ಸಃ ಖವೇದಿ ದೇಹುಬ್ಭವಂ ದುಕ್ಖಂ ತಪ್ತಲೋಹಪಿಣ್ಡಸ್ಥಾನೀಯ- ದೇಹಾದುದ್ಭವಂ ಅನಾಕು ಲತ್ವಲಕ್ಷಣಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸುಖಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಂ ಪರಮಾಕು ಲತ್ವೋತ್ಪಾದಕಂ ಲೋಹಪಿಣ್ಡರಹಿತೋಽಗ್ನಿರಿವ ಘನಘಾತಪರಂಪರಾಸ್ಥಾನೀಯದೇಹರಹಿತೋ ಭೂತ್ವಾ ಶಾರೀರಂ ದುಃಖಂ ಕ್ಷಪಯತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೭೮.. ಏವಮುಪಸಂಹಾರರೂಪೇಣ ತೃತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಇತಿ ಶುಭಾಶುಭಮೂಢತ್ವನಿರಾಸಾರ್ಥಂ ಗಾಥಾದಶಕಪರ್ಯನ್ತಂ ಸ್ಥಲತ್ರಯಸಮುದಾಯೇನ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಏವಂ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ವಿದಿತಾರ್ಥಃ ] ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಕೋ ಜಾನಕರ [ಯಃ ] ಜೋ [ದ್ರವ್ಯೇಷು ] ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ [ರಾಗಂ ದ್ವೇಷಂ ವಾ ] ರಾಗ ಯಾ ದ್ವೇಷಕೋ [ನ ಏತಿ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, [ಸ ] ವಹ [ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧಃ ] ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧಃ ಹೋತಾ ಹುಆ [ದೇಹೋದ್ಭವಂ ದುಃಖಂ ] ದೋಹೋತ್ಪನ್ನ ದುಃಖಕಾ [ಕ್ಷಪಯತಿ ] ಕ್ಷಯ ಕರತಾ ಹೈ ..೭೮..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಜೀವ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಕೇ ಅವಿಶೇಷದರ್ಶನಸೇ (-ಸಮಾನತಾಕೀ ಶ್ರದ್ಧಾಸೇ) ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಕೋ ಸಮ್ಯಕ್ಪ್ರಕಾರಸೇ ಜಾನತಾ ಹೈ, ಸ್ವ ಔರ ಪರ ದೋ ವಿಭಾಗೋಂಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೀ, ಸಮಸ್ತ ಪರ್ಯಾಯೋಂ ಸಹಿತ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷಕೋ ನಿರವಶೇಷರೂಪಸೇ ಛೋಡತಾ ಹೈ, ವಹ ಜೀವ, ಏಕಾನ್ತಸೇ ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧ (-ಸರ್ವಥಾ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ) ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಪರದ್ರವ್ಯಕಾ ಆಲಮ್ಬನ ಛೋಡ ದಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ ವರ್ತತಾ ಹುಆ — ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಮೇಂಸೇ ಲೋಹೇಕೇ ೧ಸಾರಕಾ ಅನುಸರಣ ನ ಕರನೇವಾಲೀ ಅಗ್ನಿಕೀ ಭಾಂತಿ — ಪ್ರಚಂಡ ಘನಕೇ ಆಘಾತ ಸಮಾನ ಶಾರೀರಿಕ ದುಃಖಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರತಾ ಹೈ . (ಜೈಸೇ ಅಗ್ನಿ ಲೋಹೇಕೇ ತಪ್ತ ಗೋಲೇಮೇಂಸೇ ಲೋಹೇಕೇ ಸತ್ವಕೋ ಧಾರಣ ನಹೀಂ ಕರತೀ ಇಸಲಿಯೇ ಅಗ್ನಿ ಪರ ಪ್ರಚಂಡ ಘನಕೇ ಪ್ರಹಾರ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪರದ್ರವ್ಯಕಾ ಆಲಮ್ಬನ ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ಶಾರೀರಿಕ ದುಃಖಕಾ ವೇದನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .) ಇಸಲಿಯೇ ಯಹೀ ಏಕ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಮೇರೀ ಶರಣ ಹೈ ..೭೮.. ೧. ಸಾರ = ಸತ್ವ, ಘನತಾ, ಕಠಿನತಾ .

Page 134 of 513
PDF/HTML Page 167 of 546
single page version

ಅಥ ಯದಿ ಸರ್ವಸಾವದ್ಯಯೋಗಮತೀತ್ಯ ಚರಿತ್ರಮುಪಸ್ಥಿತೋಽಪಿ ಶುಭೋಪಯೋಗಾನುವೃತ್ತಿವಶತಯಾ ಮೋಹಾದೀನ್ನೋನ್ಮೂಲಯಾಮಿ, ತತಃ ಕುತೋ ಮೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಲಾಭ ಇತಿ ಸರ್ವಾರಮ್ಭೇಣೋತ್ತಿಷ್ಠತೇ —

ಯಃ ಖಲು ಸಮಸ್ತಸಾವದ್ಯಯೋಗಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಲಕ್ಷಣಂ ಪರಮಸಾಮಾಯಿಕಂ ನಾಮ ಚಾರಿತ್ರಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಯಾಪಿ ಶುಭೋಪಯೋಗವೃತ್ತ್ಯಾ ಬಕಾಭಿಸಾರಿಕ ಯೇವಾಭಿಸಾರ್ಯಮಾಣೋ ನ ಮೋಹವಾಹಿನೀವಿಧೇಯತಾಮವಕಿರತಿ ಸ ಕಿಲ ಪ್ರಥಮಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ಸಮಾಪ್ತಾ . ಅಥ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗನಿವೃತ್ತಿಲಕ್ಷಣಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ಮೋಕ್ಷೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇ ಭಣಿತಮ್ . ಅತ್ರ ತು ದ್ವಿತೀಯಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಪ್ರಾರಮ್ಭೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಭಾವೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನಂ ನ ಲಭತೇ ಇತಿ ತಮೇವಾರ್ಥಂ

ಅಬ, ಸರ್ವ ಸಾವದ್ಯಯೋಗಕೋ ಛೋಡಕರ ಚಾರಿತ್ರ ಅಙ್ಗೀಕಾರ ಕಿಯಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಯದಿ ಮೈಂ ಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಕೇ ವಶ ಹೋಕರ ಮೋಹಾದಿಕಾ ೧ಉನ್ಮೂಲನ ನ ಕರೂಂ, ತೋ ಮುಝೇ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಕಹಾಂಸೇ ಹೋಗೀ ? — ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಿಚಾರ ಕರಕೇ ಮೋಹಾದಿಕೇ ಉನ್ಮೂಲನಕೇ ಪ್ರತಿ ಸರ್ವಾರಮ್ಭ (-ಸರ್ವಉದ್ಯಮ) ಪೂರ್ವಕ ಕಟಿಬದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಪಾಪಾರಮ್ಭಂ ] ಪಾಪರಮ್ಭಕೋ [ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ] ಛೋಡಕರ [ಶುಭೇ ಚರಿತ್ರೇ ] ಶುಭ ಚಾರಿತ್ರಮೇಂ [ಸಮುತ್ಥಿತಃ ವಾ ] ಉದ್ಯತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ [ಯದಿ ] ಯದಿ ಜೀವ [ಮೋಹಾದೀನ್ ] ಮೋಹಾದಿಕೋ [ನ ಜಹಾತಿ ] ನಹೀಂ ಛೋಡತಾ, ತೋ [ಸಃ ] ವಹ [ಶುದ್ಧಂ ಆತ್ಮಕಂ ] ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೋ [ ನ ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ..೭೯..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಜೀವ ಸಮಸ್ತ ಸಾವದ್ಯಯೋಗಕೇ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಸ್ವರೂಪ ಪರಮಸಾಮಾಯಿಕ ನಾಮಕ ಚಾರಿತ್ರಕೀ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಕರಕೇ ಭೀ ಧೂರ್ತ ೨ಅಭಿಸಾರಿಕಾ (ನಾಯಿಕಾ) ಕೀ ಭಾಂತಿ ಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಸೇ ೩ಅಭಿಸಾರ (-ಮಿಲನ) ಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ (ಅರ್ಥಾತ್ ಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಕೇ ಪ್ರೇಮಮೇಂ ಫಂಸತಾ ಹುಆ) ೧. ಉನ್ಮೂಲನ = ಜಡಮೂಲಸೇ ನಿಕಾಲ ದೇನಾ; ನಿಕನ್ದನ . ೨. ಅಭಿಸಾರಿಕಾ = ಸಂಕೇತ ಅನುಸಾರ ಪ್ರೇಮೀಸೇ ಮಿಲನೇ ಜಾನೇವಾಲೀ ಸ್ತ್ರೀ . ೩. ಅಭಿಸಾರ = ಪ್ರೇಮೀಸೇ ಮಿಲನೇ ಜಾನಾ .

ಜೀವ ಛೋಡೀ ಪಾಪಾರಂಭನೇ ಶುಭ ಚರಿತಮಾಂ ಉದ್ಯತ ಭಲೇ, ಜೋ ನವ ತಜೇ ಮೋಹಾದಿನೇ ತೋ ನವ ಲಹೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನೇ. ೭೯.

Page 135 of 513
PDF/HTML Page 168 of 546
single page version

ಸಮಾಸನ್ನಮಹಾದುಃಖಸಂಕ ಟಃ ಕಥಮಾತ್ಮಾನಮವಿಪ್ಲುತಂ ಲಭತೇ . ಅತೋ ಮಯಾ ಮೋಹವಾಹಿನೀವಿಜಯಾಯ ಬದ್ಧಾ ಕಕ್ಷೇಯಮ್ ..೭೯..

ಯೋ ಹಿ ನಾಮಾರ್ಹನ್ತಂ ದ್ರವ್ಯತ್ವಗುಣತ್ವಪರ್ಯಯತ್ವೈಃ ಪರಿಚ್ಛಿನತ್ತಿ ಸ ಖಲ್ವಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನತ್ತಿ, ವ್ಯತಿರೇಕರೂಪೇಣ ದೃಢಯತಿ — ಚತ್ತಾ ಪಾವಾರಂಭಂ ಪೂರ್ವಂ ಗೃಹವಾಸಾದಿರೂಪಂ ಪಾಪಾರಮ್ಭಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸಮುಟ್ಠಿದೋ ವಾ ಸುಹಮ್ಮಿ ಚರಿಯಮ್ಹಿ ಸಮ್ಯಗುಪಸ್ಥಿತೋ ವಾ ಪುನಃ . ಕ್ವ . ಶುಭಚರಿತ್ರೇ . ಣ ಜಹದಿ ಜದಿ ಮೋಹಾದೀ ನ ತ್ಯಜತಿ ಯದಿ ಚೇನ್ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾನ್ ಣ ಲಹದಿ ಸೋ ಅಪ್ಪಗಂ ಸುದ್ಧಂ ನ ಲಭತೇ ಸ ಆತ್ಮಾನಂ ಶುದ್ಧಮಿತಿ . ಇತೋ ವಿಸ್ತರಃ — ಕೋಽಪಿ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥೀ ಪರಮೋಪೇಕ್ಷಾಲಕ್ಷಣಂ ಪರಮಸಾಮಾಯಿಕಂ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಯ ಪಶ್ಚಾದ್ವಿಷಯಸುಖಸಾಧಕಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತ್ಯಾ ಮೋಹಿತಾನ್ತರಙ್ಗಃ ಸನ್ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿಲಕ್ಷಣಪೂರ್ವೋಕ್ತಸಾಮಾಯಿಕಚಾರಿತ್ರಾಭಾವೇ ಸತಿ ನಿರ್ಮೋಹಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರತಿ- ಪಕ್ಷಭೂತಾನ್ ಮೋಹಾದೀನ್ನ ತ್ಯಜತಿ ಯದಿ ಚೇತ್ತರ್ಹಿ ಜಿನಸಿದ್ಧಸದೃಶಂ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನಂ ನ ಲಭತ ಇತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೭೯.. ಮೋಹಕೀ ಸೇನಾಕೇ ವಶವರ್ತನಪನೇಕೋ ದೂರ ನಹೀಂ ಕರ ಡಾಲತಾ – ಜಿಸಕೇ ಮಹಾ ದುಃಖ ಸಂಕಟ ನಿಕಟ ಹೈಂ ಐಸಾ ವಹ, ಶುದ್ಧ (-ವಿಕಾರ ರಹಿತ, ನಿರ್ಮಲ) ಆತ್ಮಾಕೋ ಕೈಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರ ಸಕತಾ ಹೈ ? (ನಹೀಂ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರ ಸಕತಾ) ಇಸಲಿಯೇ ಮೈಂನೇ ಮೋಹಕೀ ಸೇನಾ ಪರ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನೇಕೋ ಕಮರ ಕಸೀ ಹೈ .

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಅರ್ಹನ್ತಂ ] ಅರಹನ್ತಕೋ [ದ್ರವ್ಯತ್ವ -ಗುಣತ್ವಪರ್ಯಯತ್ವೈಃ ] ದ್ರವ್ಯಪನೇ ಗುಣಪನೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಪನೇ [ಜಾನಾತಿ ] ಜಾನತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ [ಆತ್ಮಾನಂ ] (ಅಪನೇ) ಆತ್ಮಾಕೋ [ಜಾನಾತಿ ] ಜಾನತಾ ಹೈ ಔರ [ತಸ್ಯ ಮೋಹಃ ] ಉಸಕಾ ಮೋಹ [ಖಲು ] ಅವಶ್ಯ [ಲಯಂ ಯಾತಿ ] ಲಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ..೮೦..

ಜೇ ಜಾಣತೋ ಅರ್ಹಂತನೇ ಗುಣ, ದ್ರವ್ಯ ನೇ ಪರ್ಯಯಪಣೇ, ತೇ ಜೀವ ಜಾಣೇ ಆತ್ಮನೇ, ತಸು ಮೋಹ ಪಾಮೇ ಲಯ ಖರೇ. ೮೦.

Page 136 of 513
PDF/HTML Page 169 of 546
single page version

ಉಭಯೋರಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನಾವಿಶೇಷಾತ್ . ಅರ್ಹತೋಽಪಿ ಪಾಕಕಾಷ್ಠಾಗತಕಾರ್ತಸ್ವರಸ್ಯೇವ ಪರಿಸ್ಪಷ್ಟಮಾತ್ಮರೂಪಂ, ತತಸ್ತತ್ಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಸರ್ವಾತ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದಃ . ತತ್ರಾನ್ವಯೋ ದ್ರವ್ಯಂ, ಅನ್ವಯವಿಶೇಷಣಂ ಗುಣಃ, ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ . ತತ್ರ ಭಗವತ್ಯರ್ಹತಿ ಸರ್ವತೋ ವಿಶುದ್ಧೇ ತ್ರಿಭೂಮಿಕಮಪಿ ಸ್ವಮನಸಾ ಸಮಯಮುತ್ಪಶ್ಯತಿ . ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಭಾವೇ ಯಾದೃಶಂ ಜಿನಸಿದ್ಧಸ್ವರೂಪಂ ನ ಲಭತೇ ತಮೇವ ಕಥಯತಿ —

ತವಸಂಜಮಪ್ಪಸಿದ್ಧೋ ಸಮಸ್ತರಾಗಾದಿಪರಭಾವೇಚ್ಛಾತ್ಯಾಗೇನ ಸ್ವಸ್ವರೂಪೇ ಪ್ರತಪನಂ ವಿಜಯನಂ ತಪಃ, ಬಹಿರಙ್ಗೇನ್ದ್ರಿಯ ಪ್ರಾಣಸಂಯಮಬಲೇನ ಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ ಸಂಯಮನಾತ್ಸಮರಸೀಭಾವೇನ ಪರಿಣಮನಂ ಸಂಯಮಃ, ತಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧೋ ಜಾತ ಉತ್ಪನ್ನಸ್ತಪಃಸಂಯಮಪ್ರಸಿದ್ಧಃ, ಸುದ್ಧೋ ಕ್ಷುಧಾದ್ಯಷ್ಟಾದಶದೋಷರಹಿತಃ, ಸಗ್ಗಾಪವಗ್ಗಮಗ್ಗಕರೋ ಸ್ವರ್ಗಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ಕೇವಲ- ಜ್ಞಾನಾದ್ಯನನ್ತಚತುಷ್ಟಯಲಕ್ಷಣೋಽಪವರ್ಗೋ ಮೋಕ್ಷಸ್ತಯೋರ್ಮಾರ್ಗಂ ಕರೋತ್ಯುಪದಿಶತಿ ಸ್ವರ್ಗಾಪವರ್ಗಮಾರ್ಗಕರಃ, ಅಮರಾಸುರಿಂದಮಹಿದೋ ತತ್ಪದಾಭಿಲಾಷಿಭಿರಮರಾಸುರೇನ್ದ್ರೈರ್ಮಹಿತಃ ಪೂಜಿತೋಽಮರಾಸುರೇನ್ದ್ರಮಹಿತಃ, ದೇವೋ ಸೋ ಸ ಏವಂಗುಣವಿಶಿಷ್ಟೋಽರ್ಹನ್ ದೇವೋ ಭವತಿ . ಲೋಯಸಿಹರತ್ಥೋ ಸ ಏವ ಭಗವಾನ್ ಲೋಕಾಗ್ರಶಿಖರಸ್ಥಃ ಸನ್ ಸಿದ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಜಿನಸಿದ್ಧಸ್ವರೂಪಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ ..✽೫.. ಅಥ ತಮಿತ್ಥಂಭೂತಂ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಾನಂ ಯೇ ಶ್ರದ್ದಧತಿ ಮನ್ಯನ್ತೇ ತೇಽಕ್ಷಯಸುಖಂ ಲಭನ್ತ ಇತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ —

ತಂ ದೇವದೇವದೇವಂ ದೇವದೇವಾಃ ಸೌಧರ್ಮೇನ್ದ್ರಪ್ರಭೃತಯಸ್ತೇಷಾಂ ದೇವ ಆರಾಧ್ಯೋ ದೇವದೇವದೇವಸ್ತಂ ದೇವದೇವದೇವಂ, ಜದಿವರವಸಹಂ ಜಿತೇನ್ದ್ರಿಯತ್ವೇನ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ ಯತ್ನಪರಾಸ್ತೇ ಯತಯಸ್ತೇಷಾಂ ವರಾ ಗಣಧರದೇವಾದಯಸ್ತೇಭ್ಯೋಽಪಿ ವೃಷಭಃ ಪ್ರಧಾನೋ ಯತಿವರವೃಷಭಸ್ತಂ ಯತಿವರವೃಷಭಂ, ಗುರುಂ ತಿಲೋಯಸ್ಸ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಗುರುಗುಣೈಸ್ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಗುರುಸ್ತಂ ತ್ರಿಲೋಕಗುರುಂ, ಪಣಮಂತಿ ಜೇ ಮಣುಸ್ಸಾ ತಮಿತ್ಥಂಭೂತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಯೇ ಮನುಷ್ಯಾದಯೋ ದ್ರವ್ಯಭಾವನಮಸ್ಕಾರಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಣಮನ್ತ್ಯಾರಾಧಯನ್ತಿ ತೇ ಸೋಕ್ಖಂ ಅಕ್ಖಯಂ ಜಂತಿ ತೇ ತದಾರಾಧನಾಫಲೇನ ಪರಂಪರಯಾಽಕ್ಷಯಾನನ್ತಸೌಖ್ಯಂ ಯಾನ್ತಿ ಲಭನ್ತ ಇತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..✽೬.. ಅಥ ‘ಚತ್ತಾ ಪಾವಾರಂಭಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರೇಣ ಯದುಕ್ತಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಭಾವೇ ಮೋಹಾದಿವಿನಾಶೋ ನ ಭವತಿ, ಮೋಹಾದಿ- ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಆತ್ಮಾಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದೋನೋಂಮೇಂ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಅನ್ತರ ನಹೀಂ ಹೈ; ಔರ ಅರಹನ್ತಕಾ ಸ್ವರೂಪ, ಅನ್ತಿಮ ತಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಸೋನೇಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೀ ಭಾಂತಿ, ಪರಿಸ್ಪಷ್ಟ (-ಸರ್ವಪ್ರಕಾರಸೇ ಸ್ಪಷ್ಟ) ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕಾ ಜ್ಞಾನ ಹೋನೇಪರ ಸರ್ವ ಆತ್ಮಾಕಾ ಜ್ಞಾನ ಹೋತಾ ಹೈ . ವಹಾಂ ಅನ್ವಯ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಅನ್ವಯಕಾ ವಿಶೇಷಣ ವಹ ಗುಣ ಹೈ ಔರ ಅನ್ವಯಕೇ ವ್ಯತಿರೇಕ(-ಭೇದ) ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ . ಸರ್ವತಃ ವಿಶುದ್ಧ ಭಗವಾನ ಅರಹಂತಮೇಂ (-ಅರಹಂತಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಖ್ಯಾಲ ಕರನೇ ಪರ) ಜೀವ ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಯುಕ್ತ ಸಮಯಕೋ (-ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಮಯ ನಿಜ ಆತ್ಮಾಕೋ) ಅಪನೇ ಮನಸೇ ಜಾನ ಲೇತಾ ಹೈ — ಸಮಝ ಲೇತಾ ಹೈ . ಯಥಾ ‘ಯಹ

Page 137 of 513
PDF/HTML Page 170 of 546
single page version

ಯಶ್ಚೇತನೋಽಯಮಿತ್ಯನ್ವಯಸ್ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ, ಯಚ್ಚಾನ್ವಯಾಶ್ರಿತಂ ಚೈತನ್ಯಮಿತಿ ವಿಶೇಷಣಂ ಸ ಗುಣಃ, ಯೇ ಚೈಕಸಮಯ- ಮಾತ್ರಾವಧೃತಕಾಲಪರಿಮಾಣತಯಾ ಪರಸ್ಪರಪರಾವೃತ್ತಾ ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಸ್ತೇ ಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚಿದ್ವಿವರ್ತನಗ್ರನ್ಥಯ ಇತಿ ಯಾವತ್ . ಅಥೈವಮಸ್ಯ ತ್ರಿಕಾಲಮಪ್ಯೇಕಕಾಲಮಾಕಲಯತೋ ಮುಕ್ತಾಫಲಾನೀವ ಪ್ರಲಮ್ಬೇ ಪ್ರಾಲಮ್ಬೇ ಚಿದ್ವಿವರ್ತಾಂಶ್ಚೇತನ ಏವ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ವಿಶೇಷಣವಿಶೇಷ್ಯತ್ವವಾಸನಾನ್ತರ್ಧಾನಾದ್ಧವಲಿಮಾನಮಿವ ಪ್ರಾಲಮ್ಬೇ ಚೇತನ ಏವ ಚೈತನ್ಯಮನ್ತರ್ಹಿತಂ ವಿಧಾಯ ಕೇವಲಂ ಪ್ರಾಲಮ್ಬಮಿವ ಕೇವಲಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಸ್ತ- ವಿನಾಶಾಭಾವೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಲಾಭೋ ನ ಭವತಿ, ತದರ್ಥಮೇವೇದಾನೀಮುಪಾಯಂ ಸಮಾಲೋಚಯತಿ — ಜೋ ಜಾಣದಿ ಅರಹಂತಂ ಯಃ ಕರ್ತಾ ಜಾನಾತಿ . ಕಮ್ . ಅರ್ಹನ್ತಮ್ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ . ದವ್ವತ್ತಗುಣತ್ತಪಜ್ಜಯತ್ತೇಹಿಂ ದ್ರವ್ಯತ್ವಗುಣತ್ವಪರ್ಯಾಯತ್ವೈಃ . ಸೋ ಜಾಣದಿ ಅಪ್ಪಾಣಂ ಸ ಪುರುಷೋಽರ್ಹತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ಪಶ್ಚಾದಾತ್ಮಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಮೋಹೋ ಖಲು ಜಾದಿ ತಸ್ಸ ಲಯಂ ತತ ಆತ್ಮಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ತಸ್ಯ ಮೋಹೋ ದರ್ಶನಮೋಹೋ ಲಯಂ ವಿನಾಶಂ ಕ್ಷಯಂ ಯಾತೀತಿ . ತದ್ಯಥಾ — ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಯೋ ವಿಶೇಷಗುಣಾ, ಅಸ್ತಿತ್ವಾದಯಃ ಸಾಮಾನ್ಯಗುಣಾಃ, ಪರಮೌದಾರಿಕಶರೀರಾಕಾರೇಣ ಯದಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಾನಾಮವಸ್ಥಾನಂ ಸ ವ್ಯಞ್ಜನಪರ್ಯಾಯಃ, ಅಗುರುಲಘುಕ ಗುಣ- ಷಡ್ವೃದ್ಧಿಹಾನಿರೂಪೇಣ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾ ಅರ್ಥಪರ್ಯಾಯಾಃ, ಏವಂಲಕ್ಷಣಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಧಾರಭೂತಮಮೂರ್ತಮಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶಂ ೧ಚೇತನ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರಕಾ ಅನ್ವಯ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಅನ್ವಯಕೇ ಆಶ್ರಿತ ರಹನೇವಾಲಾ ‘ಚೈತನ್ಯ’ ವಿಶೇಷಣ ವಹ ಗುಣ ಹೈ, ಔರ ಏಕ ಸಮಯ ಮಾತ್ರಕೀ ಮರ್ಯಾದಾವಾಲಾ ಕಾಲಪರಿಮಾಣ ಹೋನೇಸೇ ಪರಸ್ಪರ ಅಪ್ರವೃತ್ತ ೨ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕ ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ — ಜೋ ಕಿ ಚಿದ್ವಿವರ್ತನಕೀ [-ಆತ್ಮಾಕೇ ಪರಿಣಮನಕೀ ] ಗ್ರನ್ಥಿಯಾಂ [ಗಾಂಠೇಂ ] ಹೈಂ .

ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ತ್ರೈಕಾಲಿಕಕೋ ಭೀ [-ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ಆತ್ಮಾಕೋ ಭೀ ] ಏಕ ಕಾಲಮೇಂ ಸಮಝ ಲೇನೇವಾಲಾ ವಹ ಜೀವ, ಜೈಸೈ ಮೋತಿಯೋಂಕೋ ಝೂಲತೇ ಹುಏ ಹಾರಮೇಂ ಅನ್ತರ್ಗತ ಮಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಚಿದ್ವಿವರ್ತೋಂಕಾ ಚೇತನಮೇಂ ಹೀ ಸಂಕ್ಷೇಪಣ [-ಅಂತರ್ಗತ ] ಕರಕೇ, ತಥಾ ೩ವಿಶೇಷಣವಿಶೇಷ್ಯತಾಕೀ ವಾಸನಾಕಾ ೪ಅನ್ತರ್ಧಾನ ಹೋನೇಸೇ — ಜೈಸೇ ಸಫೇ ದೀಕೋ ಹಾರಮೇಂ ೫ಅನ್ತರ್ಹಿತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ — ಚೈತನ್ಯಕೋ ಚೇತನಮೇಂ ಹೀ ಅನ್ತರ್ಹಿತ ಕರಕೇ, ಜೈಸೇ ಮಾತ್ರ ೬ಹಾರಕೋ ಜಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಕೇವಲ ಆತ್ಮಾಕೋ ೧. ಚೇತನ = ಆತ್ಮಾ . ೨. ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕ = ಏಕ ದೂಸರೇಮೇಂ ನಹೀಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ ಐಸೇ ಜೋ ಅನ್ವಯಕೇ ವ್ಯತಿರೇಕ . ೩. ವಿಶೇಷಣ ಗುಣ ಹೈ ಔರ ವಿಶೇಷ್ಯ ವೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ . ೪. ಅಂತರ್ಧಾನ = ಅದೃಶ್ಯ ಹೋ ಜಾನಾ . ೫. ಅಂತರ್ಹಿತ = ಗುಪ್ತ; ಅದೃಶ್ಯ . ೬. ಹಾರಕೋ ಖರೀದನೇವಾಲಾ ಮನುಷ್ಯ ಹಾರಕೋ ಖರೀದತೇ ಸಮಯ ಹಾರ, ಉಸಕೀ ಸಫೇ ದೀ ಔರ ಉನಕೇ ಮೋತಿಯೋಂ ಇತ್ಯಾದಿಕೀ ಪರೀಕ್ಷಾ

ರಹನೇಸೇ ಹಾರಕೋ ಪಹನನೇಕೇ ಸುಖಕಾ ವೇದನ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕೇಗಾ . પ્ર. ૧૮

Page 138 of 513
PDF/HTML Page 171 of 546
single page version

ದುತ್ತರೋತ್ತರಕ್ಷಣಕ್ಷೀಯಮಾಣಕರ್ತೃಕರ್ಮಕ್ರಿಯಾವಿಭಾಗತಯಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಂ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಂ ಭಾವಮಧಿಗತಸ್ಯ ಜಾತಸ್ಯ ಮಣೇರಿವಾಕಮ್ಪಪ್ರವೃತ್ತನಿರ್ಮಲಾಲೋಕಸ್ಯಾವಶ್ಯಮೇವ ನಿರಾಶ್ರಯತಯಾ ಮೋಹತಮಃ ಪ್ರಲೀಯತೇ . ಯದ್ಯೇವಂ ಲಬ್ಧೋ ಮಯಾ ಮೋಹವಾಹಿನೀವಿಜಯೋಪಾಯಃ ..೮೦.. ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಾನ್ವಯರೂಪಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಚೇತಿ . ಇತ್ಥಂಭೂತಂ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪಂ ಪೂರ್ವಮರ್ಹದಭಿಧಾನೇ ಪರಮಾತ್ಮನಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪಶ್ಚಾನ್ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ತದೇವಾಗಮಸಾರಪದಭೂತಯಾಽಧ್ಯಾತ್ಮಭಾಷಯಾ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಭಿಮುಖರೂಪೇಣ ಸವಿಕಲ್ಪಸ್ವ- ಸಂವೇದನಜ್ಞಾನೇನ ತಥೈವಾಗಮಭಾಷಯಾಧಃಪ್ರವೃತ್ತಿಕರಣಾಪೂರ್ವಕರಣಾನಿವೃತ್ತಿಕರಣಸಂಜ್ಞದರ್ಶನಮೋಹಕ್ಷಪಣಸಮರ್ಥಪರಿಣಾಮ- ವಿಶೇಷಬಲೇನ ಪಶ್ಚಾದಾತ್ಮನಿ ಯೋಜಯತಿ . ತದನನ್ತರಮವಿಕಲ್ಪಸ್ವರೂಪೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ, ಯಥಾ ಪರ್ಯಾಯಸ್ಥಾನೀಯಮುಕ್ತಾಫಲಾನಿ ಗುಣಸ್ಥಾನೀಯಂ ಧವಲತ್ವಂ ಚಾಭೇದನಯೇನ ಹಾರ ಏವ, ತಥಾ ಪೂರ್ವೋಕ್ತದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾ ಅಭೇದನಯೇನಾತ್ಮೈವೇತಿ ಭಾವಯತೋ ದರ್ಶನಮೋಹಾನ್ಧಕಾರಃ ಪ್ರಲೀಯತೇ . ಇತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೮೦.. ಅಥ ಪ್ರಮಾದೋತ್ಪಾದಕಚಾರಿತ್ರಮೋಹಸಂಜ್ಞಶ್ಚೌರೋಽಸ್ತೀತಿ ಮತ್ವಾಽಽಪ್ತಪರಿಜ್ಞಾನಾದುಪಲಬ್ಧಸ್ಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಚಿನ್ತಾಮಣೇಃ ರಕ್ಷಣಾರ್ಥಂ ಜಾಗರ್ತೀತಿ ಕಥಯತಿ — ಜೀವೋ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ . ಜಾನನೇ ಪರ, ಉಸಕೇ ಉತ್ತರೋತ್ತರ ಕ್ಷಣಮೇಂ ಕರ್ತಾ -ಕರ್ಮ -ಕ್ರಿಯಾಕಾ ವಿಭಾಗ ಕ್ಷಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಚಿನ್ಮಾತ್ರ ಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮಣಿಕೀ ಭಾಂತಿ ಜಿಸಕಾ ನಿರ್ಮಲ ಪ್ರಕಾಶ ಅಕಮ್ಪರೂಪಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೈ ಐಸೇ ಉಸ (ಚಿನ್ಮಾತ್ರ ಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ) ಜೀವಕೇ ಮೋಹಾನ್ಧಕಾರ ನಿರಾಶ್ರಯತಾಕೇ ಕಾರಣ ಅವಶ್ಯಮೇವ ಪ್ರಲಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಅರಹಂತ ಭಗವಾನ ಔರ ಅಪನಾ ಆತ್ಮಾ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಸಮಾನ ಹೈ . ಅರಹಂತ ಭಗವಾನ ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಉನಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಅತ್ಯನ್ತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಯದಿ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ- ಪರ್ಯಾಯ ರೂಪಸೇ ಉಸ (ಅರಹಂತ ಭಗವಾನಕೇ) ಸ್ವರೂಪಕೋ ಮನಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಥಮ ಸಮಝ ಲೇ ತೋ ‘‘ಯಹ ಜೋ ಆತ್ಮಾ, ಆತ್ಮಾಕಾ ಏಕರೂಪ (-ಕಥಂಚಿತ್ ಸದೃಶ) ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ಪ್ರವಾಹ ಹೈ ಸೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಉಸಕಾ ಜೋ ಏಕರೂಪ ರಹನೇವಾಲಾ ಚೈತನ್ಯರೂಪ ವಿಶೇಷಣ ಹೈ ಸೋ ಗುಣ ಹೈ ಔರ ಉಸ ಪ್ರವಾಹಮೇಂ ಜೋ ಕ್ಷಣವರ್ತೀ ವ್ಯತಿರೇಕ ಹೈಂ ಸೋ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ’’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಅಪನಾ ಆತ್ಮಾ ಭೀ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯರೂಪಸೇ ಮನಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಮೇಂ ಆತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ನಿಜ ಆತ್ಮಾಕೋ ಮನಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಮೇಂ ಲೇಕರ — ಜೈಸೇ ಮೋತಿಯೋಂಕೋ ಔರ ಸಫೇ ದೀಕೋ ಹಾರಮೇಂ ಹೀ ಅನ್ತರ್ಗತ ಕರಕೇ ಮಾತ್ರ ಹಾರ ಹೀ ಜಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ — ಆತ್ಮಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಔರ ಚೈತನ್ಯ -ಗುಣಕೋ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಹೀ ಅನ್ತರ್ಗರ್ಭಿತ ಕರಕೇ ಕೇವಲ ಆತ್ಮಾಕೋ ಜಾನನೇ ಪರ ಪರಿಣಾಮೀ -ಪರಿಣಾಮ -ಪರಿಣತಿಕೇ ಭೇದಕಾ ವಿಕಲ್ಪ ನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಜೀವ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಚಿನ್ಮಾತ್ರ ಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಔರ ಉಸಸೇ ದರ್ಶನಮೋಹ ನಿರಾಶ್ರಯ ಹೋತಾ ಹುಆ ನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಯದಿ ಐಸಾ ಹೈ ತೋ ಮೈಂನೇ ಮೋಹಕೀ ಸೇನಾ ಪರ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರನೇಕಾ ಉಪಾಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರ ಲಿಯಾ ಹೈ, — ಐಸಾ ಕಹಾ ಹೈ ..೮೦..

Page 139 of 513
PDF/HTML Page 172 of 546
single page version

ಏವಮುಪವರ್ಣಿತಸ್ವರೂಪೇಣೋಪಾಯೇನ ಮೋಹಮಪಸಾರ್ಯಾಪಿ ಸಮ್ಯಗಾತ್ಮತತ್ತ್ವಮುಪಲಭ್ಯಾಪಿ ಯದಿ ನಾಮ ರಾಗದ್ವೇಷೌ ನಿರ್ಮೂಲಯತಿ ತದಾ ಶುದ್ಧಮಾತ್ಮಾನಮನುಭವತಿ . ಯದಿ ಪುನಃ ಪುನರಪಿ ತಾವನುವರ್ತತೇ ತದಾ ಪ್ರಮಾದತನ್ತ್ರತಯಾ ಲುಣ್ಠಿತಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭಚಿನ್ತಾರತ್ನೋಽನ್ತಸ್ತಾಮ್ಯತಿ . ಅತೋ ಮಯಾ ರಾಗದ್ವೇಷ- ನಿಷೇಧಾಯಾತ್ಯನ್ತಂ ಜಾಗರಿತವ್ಯಮ್ ..೮೧.. ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ವವಗದಮೋಹೋ ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವರುಚಿಪ್ರತಿಬನ್ಧಕವಿನಾಶಿತದರ್ಶನಮೋಹಃ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಉವಲದ್ಧೋ ಉಪಲಬ್ಧವಾನ್ ಜ್ಞಾತವಾನ್ . ಕಿಮ್ . ತಚ್ಚಂ ಪರಮಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಾತ್ಮತತ್ತ್ವಮ್ . ಕಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿ . ಅಪ್ಪಣೋ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನಃ . ಕಥಮ್ . ಸಮ್ಮಂ ಸಮ್ಯಕ್ ಸಂಶಯಾದಿರಹಿತತ್ವೇನ ಜಹದಿ ಜದಿ ರಾಗದೋಸೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿ- ಲಕ್ಷಣವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಪ್ರತಿಬನ್ಧಕೌ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಸಂಜ್ಞೌ ರಾಗದ್ವೇಷೌ ಯದಿ ತ್ಯಜತಿ ಸೋ ಅಪ್ಪಾಣಂ ಲಹದಿ ಸುದ್ಧಂ ಸ

ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೈಂನೇ ಚಿಂತಾಮಣಿ -ರತ್ನ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರ ಲಿಯಾ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಪ್ರಮಾದ ಚೋರ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈ, ಐಸಾ ವಿಚಾರ ಕರ ಜಾಗೃತ ರಹತಾ ಹೈ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ವ್ಯಪಗತಮೋಹಃ ] ಜಿಸನೇ ಮೋಹಕೋ ದೂರ ಕಿಯಾ ಹೈ ಔರ [ಸಮ್ಯಕ್ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಂ ] ಆತ್ಮಾಕೇ ಸಮ್ಯಕ್ ತತ್ತ್ವಕೋ (-ಸಚ್ಚೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ) [ಉಪಲಬ್ಧವಾನ್ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಯದಿ ] ಯದಿ [ರಾಗದ್ವೇಷೌ ] ರಾಗದ್ವೇಷಕೋ [ಜಹಾತಿ ] ಛೋಡತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ತೋ ವಹ [ಶುದ್ಧಂ ಆತ್ಮಾನಂ ] ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೋ [ ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ..೮೧..

ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಿಸ ಉಪಾಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ ಹೈ, ಉಸ ಉಪಾಯಕೇ ದ್ವಾರಾ ಮೋಹಕೋ ದೂರ ಕರಕೇ ಭೀ ಸಮ್ಯಕ್ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೋ (ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪಕೋ) ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಭೀ ಯದಿ ಜೀವ ರಾಗದ್ವೇಷಕೋ ನಿರ್ಮೂಲ ಕರತಾ ಹೈ, ತೋ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹೈ . (ಕಿನ್ತು) ಯದಿ ಪುನಃ -ಪುನಃ ಉನಕಾ ಅನುಸರಣ ಕರತಾ ಹೈ, — ರಾಗದ್ವೇಷರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ, ತೋ ಪ್ರಮಾದಕೇ ಅಧೀನ ಹೋನೇಸೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ಅನುಭವರೂಪ ಚಿಂತಾಮಣಿ -ರತ್ನಕೇ ಚುರಾಯೇ ಜಾನೇಸೇ ಅನ್ತರಂಗಮೇಂ ಖೇದಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಮುಝೇ

ಜೀವ ಮೋಹನೇ ಕರೀ ದೂರ, ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪ ಸಮ್ಯಕ್ ಪಾಮೀನೇ, ಜೋ ರಾಗದ್ವೇಷ ಪರಿಹರೇ ತೋ ಪಾಮತೋ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನೇ. ೮೧.

Page 140 of 513
PDF/HTML Page 173 of 546
single page version

ಅಥಾಯಮೇವೈಕೋ ಭಗವದ್ಭಿಃ ಸ್ವಯಮನುಭೂಯೋಪದರ್ಶಿತೋ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಸ್ಯ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಃ ಪನ್ಥಾ ಇತಿ ಮತಿಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಯತಿ —

ಏವಮಭೇದರತ್ನತ್ರಯಪರಿಣತೋ ಜೀವಃ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವಮಾತ್ಮಾನಂ ಲಭತೇ ಮುಕ್ತೋ ಭವತೀತಿ . ಕಿಂಚ ಪೂರ್ವಂ ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಯಾಂ ‘ಉವಓಗವಿಸುದ್ಧೋ ಸೋ ಖವೇದಿ ದೇಹುಬ್ಭವಂ ದುಕ್ಖಂ’ ಇತ್ಯುಕ್ತಂ, ಅತ್ರ ತು ‘ಜಹದಿ ಜದಿ ರಾಗದೋಸೇ ಸೋ ಅಪ್ಪಾಣಂ ಲಹದಿ ಸುದ್ಧಂ’ ಇತಿ ಭಣಿತಮ್, ಉಭಯತ್ರ ಮೋಕ್ಷೋಽಸ್ತಿ . ಕೋ ವಿಶೇಷಃ . ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಮಾಹ — ತತ್ರ ಶುಭಾಶುಭಯೋರ್ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸಮಾನತ್ವಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪಶ್ಚಾಚ್ಛುದ್ಧೇ ಶುಭರಹಿತೇ ನಿಜಸ್ವರೂಪೇ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಂ ಲಭತೇ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಶುಭಾಶುಭಮೂಢತ್ವನಿರಾಸಾರ್ಥಂ ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ಭಣ್ಯತೇ . ಅತ್ರ ತು ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೈರಾಪ್ತಸ್ವರೂಪಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪಶ್ಚಾತ್ತದ್ರೂಪೇ ಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ, ತತಃ ಕಾರಣಾದಿಯಮಾಪ್ತಾತ್ಮಮೂಢತ್ವನಿರಾಸಾರ್ಥಂ ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ರಾಗದ್ವೇಷಕೋ ದೂರ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಜಾಗೃತ ರಹನಾ ಚಾಹಿಯೇ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ೮೦ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಬತಾಯೇ ಗಯೇ ಉಪಾಯಸೇ ದರ್ಶನಮೋಹಕೋ ದೂರ ಕರಕೇ, ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮ್ಯಕ್ದರ್ಶನ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಜೋ ಜೀವ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಸ್ವರೂಪ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಕೇ ಪ್ರತಿಬನ್ಧಕ ರಾಗ -ದ್ವೇಷಕೋ ಛೋಡತಾ ಹೈ, ಪುನಃ -ಪುನಃ ರಾಗದ್ವೇಷಭಾವಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, ವಹೀ ಅಭೇದರತ್ನತ್ರಯಪರಿಣತ ಜೀವ ಶುದ್ಧ- ಬುದ್ಧ -ಏಕಸ್ವಭಾವ ಆತ್ಮಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ — ಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಜೀವಕೋ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಭೀ ಸರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಭೀ, ರಾಗದ್ವೇಷಕೇ ನಿವಾರಣಾರ್ಥ ಅತ್ಯನ್ತ ಸಾವಧಾನ ರಹನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮೧..

ಅಬ, ಯಹೀ ಏಕ (-ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಗಾಥಾಓಂಮೇಂ ವರ್ಣಿತ ಯಹೀ ಏಕ), ಭಗವನ್ತೋಂನೇ ಸ್ವಯಂ ಅನುಭವ ಕರಕೇ ಪ್ರಗಟ ಕಿಯಾ ಹುಆ ೧ನಿಃಶ್ರೇಯಸಕಾ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಪನ್ಥ ಹೈ — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮತಿಕೋ ೨ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸರ್ವೇ ಅಪಿ ಚ ] ಸಭೀ [ಅರ್ಹನ್ತಃ ] ಅರಹನ್ತ ಭಗವಾನ [ತೇನ ವಿಧಾನೇನ ] ಉಸೀ ವಿಧಿಸೇ [ಕ್ಷಪಿತಕರ್ಮಾಂಶಾಃ ] ಕರ್ಮಾಂಶೋಂಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರಕೇ [ತಥಾ ] ತಥಾ ಉಸೀಪ್ರಕಾರಸೇ [ಉಪದೇಶಂ ೧. ನಿಃಶ್ರೇಯಸ = ಮೋಕ್ಷ . ೨. ವ್ಯವಸ್ಥಿತ = ನಿಶ್ಚಿತ; ಸ್ಥಿರ .

ಅರ್ಹಂತ ಸೌ ಕರ್ಮೋ ತಣೋ ಕರೀ ನಾಶ ಏ ಜ ವಿಧಿ ವಡೇ, ಉಪದೇಶ ಪಣ ಏಮ ಜ ಕರೀ, ನಿರ್ವೃತ ಥಯಾ; ನಮುಂ ತೇಮನೇ. ೮೨.

Page 141 of 513
PDF/HTML Page 174 of 546
single page version

ಯತಃ ಖಲ್ವತೀತಕಾಲಾನುಭೂತಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತಯಃ ಸಮಸ್ತಾ ಅಪಿ ಭಗವನ್ತಸ್ತೀರ್ಥಕರಾಃ, ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರ- ಸ್ಯಾಸಂಭವಾದಸಂಭಾವಿತದ್ವೈತೇನಾಮುನೈವೈಕೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಕ್ಷಪಣಂ ಕರ್ಮಾಂಶಾನಾಂ ಸ್ವಯಮನುಭೂಯ, ಪರಮಾಪ್ತತಯಾ ಪರೇಷಾಮಪ್ಯಾಯತ್ಯಾಮಿದಾನೀಂತ್ವೇ ವಾ ಮುಮುಕ್ಷೂಣಾಂ ತಥೈವ ತದುಪದಿಶ್ಯ, ನಿಃಶ್ರೇಯಸಮಧ್ಯಾಶ್ರಿತಾಃ . ತತೋ ನಾನ್ಯದ್ವರ್ತ್ಮ ನಿರ್ವಾಣಸ್ಯೇತ್ಯವಧಾರ್ಯತೇ . ಅಲಮಥವಾ ಪ್ರಲಪಿತೇನ . ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ಮತಿರ್ಮಮ . ನಮೋ ಭಗವದ್ಭಯಃ ..೮೨.. ಇತ್ಯೇತಾವಾನ್ ವಿಶೇಷಃ ..೮೧.. ಅಥ ಪೂರ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೈರಾಪ್ತಸ್ವರೂಪಂ ವಿಜ್ಞಾಯ ಪಶ್ಚಾತ್ತಥಾಭೂತೇ ಸ್ವಾತ್ಮನಿ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಸರ್ವೇಽಪ್ಯರ್ಹನ್ತೋ ಮೋಕ್ಷಂ ಗತಾ ಇತಿ ಸ್ವಮನಸಿ ನಿಶ್ಚಯಂ ಕರೋತಿ — ಸವ್ವೇ ವಿ ಯ ಅರಹಂತಾ ಸರ್ವೇಽಪಿ ಚಾರ್ಹನ್ತಃ ತೇಣ ವಿಧಾಣೇಣ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೈಃ ಪೂರ್ವಮರ್ಹತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ಪಶ್ಚಾತ್ತಥಾಭೂತಸ್ವಾತ್ಮಾವಸ್ಥಾನರೂಪೇಣ ತೇನ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ಖವಿದಕಮ್ಮಂಸಾ ಕ್ಷಪಿತಕರ್ಮಾಂಶಾ ವಿನಾಶಿತಕರ್ಮಭೇದಾ ಭೂತ್ವಾ, ಕಿಚ್ಚಾ ತಧೋವದೇಸಂ ಅಹೋ ಭವ್ಯಾ ಅಯಮೇವ ನಿಶ್ಚಯ- ರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣೋ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗೋ ನಾನ್ಯ ಇತ್ಯುಪದೇಶಂ ಕೃತ್ವಾ ಣಿವ್ವಾದಾ ನಿರ್ವೃತಾ ಅಕ್ಷಯಾನನ್ತಸುಖೇನ ತೃಪ್ತಾ ಜಾತಾಃ, ತೇ ತೇ ಭಗವನ್ತಃ . ಣಮೋ ತೇಸಿಂ ಏವಂ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗನಿಶ್ಚಯಂ ಕೃತ್ವಾ ಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಾಸ್ತಸ್ಮೈ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಸ್ವರೂಪಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಾಯ ತದುಪದೇಶಕೇಭ್ಯೋಽರ್ಹದ್ಭಯಶ್ಚ ತದುಭಯಸ್ವರೂಪಾಭಿಲಾಷಿಣ; ಸನ್ತೋ ‘ನಮೋಸ್ತು ತೇಭ್ಯ’ ಇತ್ಯನೇನ ಪದೇನ ನಮಸ್ಕಾರಂ ಕುರ್ವನ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೮೨.. ಅಥ ರತ್ನತ್ರಯಾರಾಧಕಾ ಏವ ಪುರುಷಾ ದಾನಪೂಜಾ- ಗುಣಪ್ರಶಂಸಾನಮಸ್ಕಾರಾರ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ ನಾನ್ಯಾ ಇತಿ ಕಥಯತಿ — ಕೃತ್ವಾ ] ಉಪದೇಶ ಕರಕೇ [ನಿರ್ವೃತಾಃ ತೇ ] ಮೋಕ್ಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹುಏ ಹೈಂ [ ನಮಃ ತೇಭ್ಯಃ ] ಉನ್ಹೇಂ ನಮಸ್ಕಾರ ಹೋ ..೮೨..

ಟೀಕಾ : — ಅತೀತ ಕಾಲಮೇಂ ಕ್ರಮಶಃ ಹುಏ ಸಮಸ್ತ ತೀರ್ಥರ್ಂಕರ ಭಗವಾನ, ೧ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರಕಾ ಅಸಂಭವ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸಮೇಂ ದ್ವೈತ ಸಂಭವ ನಹೀಂ ಹೈ; ಐಸೇ ಇಸೀ ಏಕಪ್ರಕಾರಸೇ ಕರ್ಮಾಂಶೋಂ (ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿ ಕರ್ಮ ಭೇದೋಂ)ಕಾ ಕ್ಷಯ ಸ್ವಯಂ ಅನುಭವ ಕರಕೇ (ತಥಾ) ೨ಪರಮಾಪ್ತತಾಕೇ ಕಾರಣ ಭವಿಷ್ಯಕಾಲಮೇಂ ಅಥವಾ ಇಸ (ವರ್ತಮಾನ) ಕಾಲಮೇಂ ಅನ್ಯ ಮುಮುಕ್ಷುಓಂಕೋ ಭೀ ಇಸೀಪ್ರಕಾರಸೇ ಉಸಕಾ (-ಕರ್ಮ ಕ್ಷಯಕಾ) ಉಪದೇಶ ದೇಕರ ನಿಃಶ್ರೇಯಸ (ಮೋಕ್ಷ)ಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹುಏ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ನಿರ್ವಾಣಕಾ ಅನ್ಯ (ಕೋಈ) ಮಾರ್ಗ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಅಥವಾ ಅಧಿಕ ಪ್ರಲಾಪಸೇ ಬಸ ಹೋಓ ! ಮೇರೀ ಮತಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಹೋ ಗಈ ಹೈ . ಭಗವನ್ತೋಂಕೋ ನಮಸ್ಕಾರ ಹೋ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ೮೦ ಔರ ೮೧ ವೀಂ ಗಾಥಾಕೇ ಕಥನಾನುಸಾರ ಸಮ್ಯಕ್ದರ್ಶನ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಕೇ ವಿರೋಧೀ ರಾಗ -ದ್ವೇಷಕೋ ದೂರ ಕರನಾ ಅರ್ಥಾತ್ ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕ ಶುದ್ಧಾನುಭೂತಿಮೇಂ ಲೀನ ಹೋನಾ ಹೀ ಏಕ ಮಾತ್ರ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗ ಹೈ; ತ್ರಿಕಾಲಮೇಂ ಭೀ ಕೋಈ ದೂಸರಾ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಮಾರ್ಗ ನಹೀಂ ಹೈ . ಸಮಸ್ತ ೧. ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರ = ಅನ್ಯ ಪ್ರಕಾರ (ಕರ್ಮಕ್ಷಯ ಏಕ ಹೀ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೋತಾ ಹೈ, ಅನ್ಯ -ಪ್ರಕಾರಸೇ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸ

ಕರ್ಮಕ್ಷಯಕೇ ಪ್ರಕಾರಮೇಂ ದ್ವೈತ ಅರ್ಥಾತ್ ದೋ -ರೂಪಪನಾ ನಹೀಂ ಹೈ) . ೨. ಪರಮಾಪ್ತ = ಪರಮ ಆಪ್ತ; ಪರಮ ವಿಶ್ವಾಸಪಾತ್ರ (ತೀರ್ಥಂಕರ ಭಗವಾನ ಸರ್ವಜ್ಞ ಔರ ವೀತರಾಗ ಹೋನೇಸೇ ಪರಮ ಆಪ್ತ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್

Page 142 of 513
PDF/HTML Page 175 of 546
single page version

ದಂಸಣಸುದ್ಧಾ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮರುಚಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸಾಧಕೇನ ಮೂಢತ್ರಯಾದಿಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಮಲರಹಿತೇನ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥಶ್ರದ್ಧಾನಲಕ್ಷಣೇನ ದರ್ಶನೇನ ಶುದ್ಧಾ ದರ್ಶನಶುದ್ಧಾಃ . ಪುರಿಸಾ ಪುರುಷಾ ಜೀವಾಃ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಾಃ . ಣಾಣಪಹಾಣಾ ನಿರುಪರಾಗಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಸಾಧಕೇನ ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಪ್ರಣೀತಪರಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸಲಕ್ಷಣಜ್ಞಾನೇನ ಪ್ರಧಾನಾಃ ಸಮರ್ಥಾಃ ಪ್ರೌಢಾ ಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನಾಃ . ಪುನಶ್ಚ ಕಥಂಭೂತಾಃ . ಸಮಗ್ಗಚರಿಯತ್ಥಾ ನಿರ್ವಿಕಾರನಿಶ್ಚಲಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಸಾಧಕೇ- ನಾಚಾರಾದಿಶಾಸ್ತ್ರಕಥಿತಮೂಲೋತ್ತರಗುಣಾನುಷ್ಠಾನಾದಿರೂಪೇಣ ಚಾರಿತ್ರೇಣ ಸಮಗ್ರಾಃ ಪರಿಪೂರ್ಣಾಃ ಸಮಗ್ರಚಾರಿತ್ರಸ್ಥಾಃ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರರಿಹಾ ದ್ರವ್ಯಭಾವಲಕ್ಷಣಪೂಜಾ ಗುಣಪ್ರಶಂಸಾ ಸತ್ಕಾರಸ್ತಯೋರರ್ಹಾ ಯೋಗ್ಯಾ ಭವನ್ತಿ . ದಾಣಸ್ಸ ಯ ಹಿ ಅರಹನ್ತೋಂನೇ ಇಸೀ ಮಾರ್ಗಸೇ ಮೋಕ್ಷ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಔರ ಅನ್ಯ ಮುಮುಕ್ಷುಓಂಕೋ ಭೀ ಇಸೀ ಮಾರ್ಗಕಾ ಉಪದೇಶ ದಿಯಾ ಹೈ . ಉನ ಭಗವನ್ತೋಂಕೋ ನಮಸ್ಕಾರ ಹೋ ..೮೨..

ಅಬ, ಶುದ್ಧಾತ್ಮಲಾಭಕೇ ೧ಪರಿಪಂಥೀ -ಮೋಹಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಔರ ಉಸಮೇಂ ಪ್ರಕಾರೋಂಕೋ (-ಭೇದೋಂಕೋ) ವ್ಯಕ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಸ್ಯ ] ಜೀವಕೇ [ದ್ರವ್ಯಾದಿಕೇಷು ಮೂಢಃ ಭಾವಃ ] ದ್ರವ್ಯಾದಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಮೂಢ ಭಾವ (-ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಜೋ ಮೂಢತಾರೂಪ ಪರಿಣಾಮ) [ಮೋಹಃ ಇತಿ ಭವತಿ ] ವಹ ಮೋಹ ಹೈ [ತೇನ ಅವಚ್ಛನ್ನಃ ] ಉಸಸೇ ಆಚ್ಛಾದಿತ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಜೀವ [ ರಾಗಂ ವಾ ದ್ವೇಷಂ ವಾ ಪ್ರಾಪ್ಯ ] ರಾಗ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ [ಕ್ಷುಭ್ಯತಿ ] ಕ್ಷುಬ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ..೮೩..

ಟೀಕಾ : — ಧತೂರಾ ಖಾಯೇ ಹುಏ ಮನುಷ್ಯಕೀ ಭಾಂತಿ, ಜೀವಕೇ ಜೋ ಪೂರ್ವ ವರ್ಣಿತ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ- ೧. ಪರಿಪಂಥೀ = ಶತ್ರು; ಮಾರ್ಗಮೇಂ ಲೂಟನೇವಾಲಾ .

ದ್ರವ್ಯಾದಿಕೇ ಮೂಢ ಭಾವ ವರ್ತೇ ಜೀವನೇ, ತೇ ಮೋಹ ಛೇ; ತೇ ಮೋಹಥೀ ಆಚ್ಛನ್ನ ರಾಗೀ -ದ್ವೇಷೀ ಥಈ ಕ್ಷೋಭಿತ ಬನೇ. ೮೩.

Page 143 of 513
PDF/HTML Page 176 of 546
single page version

ಮೂಢೋ ಭಾವಃ ಸ ಖಲು ಮೋಹಃ . ತೇನಾವಚ್ಛನ್ನಾತ್ಮರೂಪಃ ಸನ್ನಯಮಾತ್ಮಾ ಪರದ್ರವ್ಯಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಪರಗುಣ- ಮಾತ್ಮಗುಣತಯಾ ಪರಪರ್ಯಾಯಾನಾತ್ಮಪರ್ಯಾಯಭಾವೇನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಮಾನಃ, ಪ್ರರೂಢದೃಢತರಸಂಸ್ಕಾರತಯಾ ಪರದ್ರವ್ಯ- ಮೇವಾಹರಹರುಪಾದದಾನೋ, ದಗ್ಧೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಾಂ ರುಚಿವಶೇನಾದ್ವೈತೇಽಪಿ ಪ್ರವರ್ತಿತದ್ವೈತೋ, ರುಚಿತಾರುಚಿತೇಷು ವಿಷಯೇಷು ರಾಗದ್ವೇಷಾವುಪಶ್ಲಿಷ್ಯ, ಪ್ರಚುರತರಾಮ್ಭೋಭಾರರಯಾಹತಃ ಸೇತುಬನ್ಧ ಇವ ದ್ವೇಧಾ ವಿದಾರ್ಯಮಾಣೋ ನಿತರಾಂ ಕ್ಷೋಭಮುಪೈತಿ . ಅತೋ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಭೇದಾತ್ತ್ರಿಭೂಮಿಕೋ ಮೋಹಃ ..೮೩.. ದಾನಸ್ಯ ಚ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ತೇ ತೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತರತ್ನತ್ರಯಾಧಾರಾಃ . ಣಮೋ ತೇಸಿಂ ನಮಸ್ತೇಭ್ಯ ಇತಿ ನಮಸ್ಕಾರಸ್ಯಾಪಿ ತ ಏವ ಯೋಗ್ಯಾಃ ..✽೭.. ಏವಮಾಪ್ತಾತ್ಮಸ್ವರೂಪವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಸಾರ್ಥಂ ಗಾಥಾಸಪ್ತಕೇನ ದ್ವಿತೀಯಜ್ಞಾನ- ಕಣ್ಡಿಕಾ ಗತಾ . ಅಥ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತಮೋಹಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಂ ಭೇದಾಂಶ್ಚ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ದವ್ವಾದಿಏಸು ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿದ್ರವ್ಯೇಷು, ತೇಷಾಂ ದ್ರವ್ಯಾಣಾಮನನ್ತಜ್ಞಾನಾದ್ಯಸ್ತಿತ್ವಾದಿವಿಶೇಷಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಗುಣೇಷು, ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪರಿಣತಿ- ಲಕ್ಷಣಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಷು ಚ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಪೂರ್ವೋಪವರ್ಣಿತೇಷು ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣೇಷು ಚ ಮೂಢೋ ಭಾವೋ ಏತೇಷು ಪೂರ್ವೋಕ್ತದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಶರೂಪೇಣ ತತ್ತ್ವಸಂಶಯಜನಕೋ ಮೂಢೋ ಭಾವಃ ಜೀವಸ್ಸ ಹವದಿ ಮೋಹೋ ತ್ತಿ ಇತ್ಥಂಭೂತೋ ಭಾವೋ ಜೀವಸ್ಯ ದರ್ಶನಮೋಹ ಇತಿ ಭವತಿ . ಖುಬ್ಭದಿ ತೇಣುಚ್ಛಣ್ಣೋ ತೇನ ದರ್ಶನಮೋಹೇನಾವಚ್ಛನ್ನೋ ಝಮ್ಪಿತಃ ಸನ್ನಕ್ಷುಭಿತಾತ್ಮತತ್ತ್ವವಿಪರೀತೇನ ಕ್ಷೋಭೇಣ ಕ್ಷೋಭಂ ಸ್ವರೂಪಚಲನಂ ವಿಪರ್ಯಯಂ ಗಚ್ಛತಿ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ . ಪಪ್ಪಾ ರಾಗಂ ವ ದೋಸಂ ವಾ ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮನೋ ವಿಪರೀತಮಿಷ್ಟಾನಿಷ್ಟೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೇಷು ಹರ್ಷವಿಷಾದರೂಪಂ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಸಂಜ್ಞಂ ರಾಗದ್ವೇಷಂ ವಾ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಚೇತಿ . ಅನೇನ ಕಿಮುಕ್ತಂ ಭವತಿ . ಮೋಹೋ ದರ್ಶನಮೋಹೋ ರಾಗದ್ವೇಷದ್ವಯಂ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಶ್ಚೇತಿ ತ್ರಿಭೂಮಿಕೋ ಮೋಹ ಇತಿ ..೮೩.. ಅಥ ದುಃಖಹೇತುಭೂತಬನ್ಧಸ್ಯ ಕಾರಣಭೂತಾ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಾ ನಿರ್ಮೂಲನೀಯಾ ಇತ್ಯಾಘೋಷಯತಿ — ಪರ್ಯಾಯ ಹೈಂ ಉನಮೇಂ ಹೋನೇವಾಲಾ ೧ತತ್ತ್ವ -ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿಲಕ್ಷಣ ಮೂಢ ಭಾವ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಮೋಹ ಹೈ . ಉಸ ಮೋಹಸೇ ನಿಜರೂಪ ಆಚ್ಛಾದಿತ ಹೋನೇಸೇ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಪರದ್ರವ್ಯಕೋ ಸ್ವದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ, ಪರಗುಣಕೋ ಸ್ವಗುಣರೂಪಸೇ, ಔರ ಪರ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಸ್ವಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಸಮಝಕರ -ಅಂಗೀಕಾರ ಕರಕೇ, ಅತಿ ರೂಢ – ದೃಢತರ ಸಂಸ್ಕಾರಕೇ ಕಾರಣ ಪರದ್ರವ್ಯಕೋ ಹೀ ಸದಾ ಗ್ರಹಣ ಕರತಾ ಹುಆ, ೨ದಗ್ಧ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೀ ರುಚಿಕೇ ವಶಸೇ ೩ಅದ್ವೈತಮೇಂ ಭೀ ದ್ವೈತ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರತಾ ಹುಆ, ರುಚಿಕರ -ಅರುಚಿಕರ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ರಾಗದ್ವೇಷ ಕರಕೇ ಅತಿ ಪ್ರಚುರ ಜಲಸಮೂಹಕೇ ವೇಗಸೇ ಪ್ರಹಾರಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಸೇತುಬನ್ಧ (ಪುಲ) ಕೀ ಭಾಂತಿ ದೋ ಭಾಗೋಂಮೇಂ ಖಂಡಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಅತ್ಯನ್ತ ಕ್ಷೋಭಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಸೇ ಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೈಷ — ಇನ ಭೇದೋಂಕೇ ಕಾರಣ ಮೋಹ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ ..೮೩.. ೧. ತತ್ತ್ವ ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿಲಕ್ಷಣ = ತತ್ತ್ವಕೀ ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ (-ಅಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಅಜ್ಞಾನ, ಅನಿರ್ಣಯ) ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ . ೨. ದಗ್ಧ = ಜಲೀ ಹುಈ; ಹಲಕೀ; ಶಾಪಿತ . (‘ದಗ್ಧ’ ತಿರಸ್ಕಾರವಾಚಕ ಶಬ್ದ ಹೈ) ೩. ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೋಂಮೇಂ – ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ‘ಯಹ ಅಚ್ಛೇ ಹೈಂ ಔರ ಯಹ ಬುರೇ’ ಇಸಪ್ರಕಾರಕಾ ದ್ವೈತ ನಹೀಂ ಹೈ; ತಥಾಪಿ ವಹಾಂ ಭೀ

Page 144 of 513
PDF/HTML Page 177 of 546
single page version

ಏವಮಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಮೀಲಿತಸ್ಯ, ಮೋಹೇನ ವಾ ರಾಗೇಣ ವಾ ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ಪರಿಣತಸ್ಯ, ತೃಣಪಟಲಾವಚ್ಛನ್ನಗರ್ತಸಂಗತಸ್ಯ ಕರೇಣುಕುಟ್ಟನೀಗಾತ್ರಾಸಕ್ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿದ್ವಿರದದರ್ಶನೋದ್ಧತಪ್ರವಿಧಾವಿತಸ್ಯ ಚ ಸಿನ್ಧುರಸ್ಯೇವ, ಭವತಿ ನಾಮ ನಾನಾವಿಧೋ ಬನ್ಧಃ . ತತೋಽಮೀ ಅನಿಷ್ಟಕಾರ್ಯಕಾರಿಣೋ ಮುಮುಕ್ಷುಣಾ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾಃ ಸಮ್ಯಗ್ನಿರ್ಮೂಲಕಾಷಂ ಕಷಿತ್ವಾ ಕ್ಷಪಣೀಯಾಃ ..೮೪.. ಮೋಹೇಣ ವ ರಾಗೇಣ ವ ದೋಸೇಣ ವ ಪರಿಣದಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಸ್ಯ ಮೋಹಾದಿರಹಿತಪರಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪ- ಪರಿಣತಿಚ್ಯುತಸ್ಯ ಬಹಿರ್ಮುಖಜೀವಸ್ಯ ಜಾಯದಿ ವಿವಿಹೋ ಬಂಧೋ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣೋ ಭಾವಮೋಕ್ಷಸ್ತದ್ಬಲೇನ ಜೀವ- ಪ್ರದೇಶಕರ್ಮಪ್ರದೇಶಾನಾಮತ್ಯನ್ತವಿಶ್ಲೇಷೋ ದ್ರವ್ಯಮೋಕ್ಷಃ, ಇತ್ಥಂಭೂತದ್ರವ್ಯಭಾವಮೋಕ್ಷಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯಭೂತಸ್ವಾ- ಭಾವಿಕಸುಖವಿಪರೀತಸ್ಯ ನಾರಕಾದಿದುಃಖಸ್ಯ ಕಾರಣಭೂತೋ ವಿವಿಧಬನ್ಧೋ ಜಾಯತೇ . ತಮ್ಹಾ ತೇ ಸಂಖವಇದವ್ವಾ ಯತೋ

ಅಬ, ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಕಾ ಕಾರಣ ಕಹಕರ ಉಸಕಾ (-ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕಾ) ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೋ ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮೋಹೇನ ವಾ ] ಮೋಹರೂಪ [ರಾಗೇಣ ವಾ ] ರಾಗರೂಪ [ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ] ಅಥವಾ ದ್ವೇಷರೂಪ [ಪರಿಣತಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ] ಪರಿಣಮಿತ ಜೀವಕೇ [ವಿವಿಧಃ ಬಂಧಃ ] ವಿವಿಧ ಬಂಧ [ಜಾಯತೇ ] ಹೋತಾ ಹೈ; [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ [ತೇ ] ವೇ (ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷ) [ಸಂಕ್ಷಪಯಿತವ್ಯಾಃ ] ಸಮ್ಪೂರ್ಣತಯಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ ..೮೪..

ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ತತ್ತ್ವ -ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ (-ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಕೇ ಅಜ್ಞಾನ) ಸೇ ಬಂದ ಹುಏ, ಮೋಹ- ರೂಪ -ರಾಗರೂಪ ಯಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಇಸ ಜೀವಕೋ — ಘಾಸಕೇ ಢೇರಸೇ ಢಂಕೇ ಹುಏ ಖಡ್ಡೇಕಾ ಸಂಗ ಕರನೇವಾಲೇ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ, ಹಥಿನೀರೂಪೀ ಕುಟ್ಟನೀಕೇ ಶರೀರಮೇಂ ಆಸಕ್ತ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಔರ ವಿರೋಧೀ ಹಾಥೀಕೋ ದೇಖಕರ, ಉತ್ತೇಜಿತ ಹೋಕರ (ಉಸಕೀ ಓರ) ದೌಡತೇ ಹುಏ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ — ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಮುಮುಕ್ಷು ಜೀವಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲೇ ಇಸ ಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷಕಾ ಯಥಾವತ್

ರೇ ! ಮೋಹರೂಪ ವಾ ರಾಗರೂಪ ವಾ ದ್ವೇಷಪರಿಣತ ಜೀವನೇ ವಿಧವಿಧ ಥಾಯೇ ಬಂಧ, ತೇಥೀ ಸರ್ವ ತೇ ಕ್ಷಯಯೋಗ್ಯ ಛೇ . ೮೪.

Page 145 of 513
PDF/HTML Page 178 of 546
single page version

ಭಾವಾರ್ಥ : — (೧) ಹಾಥೀಕೋ ಪಕಡನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಧರತೀಮೇಂ ಖಡ್ಡಾ ಬನಾಕರ ಉಸೇ ಘಾಸಸೇ ಢಕ ದಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ವಹಾಂ ಖಡ್ಡಾ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಉಸ ಖಡ್ಡೇ ಪರ ಜಾನೇಸೇ ಹಾಥೀ ಗಿರ ಪಡತಾ ಹೈ ಔರ ವಹ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪಕಡಾ ಜಾತಾ ಹೈ . (೨) ಹಾಥೀಕೋ ಪಕಡನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಸಿಖಾಈ ಹುಈ ಹಥಿನೀ ಭೇಜೀ ಜಾತೀ ಹೈ; ಉಸಕೇ ಶಾರೀರಿಕ ರಾಗಮೇಂ ಫಂಸನೇಸೇ ಹಾಥೀ ಪಕಡಾ ಜಾತಾ ಹೈ . (೩) ಹಾಥೀ ಪಕಡನೇಕೀ ತೀಸರೀ ರೀತಿ ಯಹ ಹೈ ಕಿ ಉಸ ಹಾಥೀಕೇ ಸಾಮನೇ ದೂಸರಾ ಪಾಲಿತ ಹಾಥೀ ಭೇಜಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಉಸಕೇ ಪೀಛೇ ವಹ ಹಾಥೀ ಉತ್ತೇಜಿತ ಹೋಕರ ಲಡನೇಕೇ ಲಿಯೇ ದೌಡತಾ ಹೈ ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಹ ಪಕಡನೇವಾಲೋಂಕೇ ಜಾಲಮೇಂ ಫಂಸ ಜಾತಾ ಹೈ .

ಉಪರ್ಯುಕ್ತ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಜೈಸೇ ಹಾಥೀ (೧) ಅಜ್ಞಾನಸೇ, (೨) ರಾಗಸೇ (೩) ದ್ವೇಷಸೇ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಬನ್ಧನಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜೀವ (೧) ಮೋಹಸೇ, (೨) ರಾಗಸೇ ಯಾ (೩) ದ್ವೇಷಸೇ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಬನ್ಧನಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥೀಕೋ ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷಕಾ ಭಲೀಭಾಂತಿ -ಸಮ್ಪೂರ್ಣತಯಾ ಮೂಲಸೇ ಹೀ ಕ್ಷಯ ಕರ ದೇನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮೪..

ಅಬ, ಇಸ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಕೋ ಇನ (ಆಗಾಮೀ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹೇ ಗಯೇ) ಚಿಹ್ನೋಂ -ಲಕ್ಷಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪಹಿಚಾನ ಕರ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೀ ನಷ್ಟ ಕರ ದೇನಾ ಚಾಹಿಯೇ, ಏಸಾ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅರ್ಥೇ ಅಯಥಾಗ್ರಹಣಂ ] ಪದಾರ್ಥಕಾ ಅಯಥಾಗ್ರಹಣ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪದಾರ್ಥೋಕೋ ಜೈಸೇ ಹೈಂ ವೈಸೇ ಸತ್ಯಸ್ವರೂಪ ನ ಮಾನಕರ ಉನಕೇ ವಿಷಯಮೇಂ ಅನ್ಯಥಾ ಸಮಝ) [ಚ ] ಔರ [ತಿರ್ಯಙ್ಮನುಜೇಷು ಕರುಣಾಭಾವಃ ] ತಿರ್ಯಂಚ -ಮನುಷ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಕರುಣಾಭಾವ, [ವಿಷಯೇಷು ಪ್ರಸಂಗಃ ಚ ] ತಥಾ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಸಂಗತಿ (ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರೀತಿ ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರೀತಿ) — [ಏತಾನಿ ] ಯಹ ಸಬ [ಮೋಹಸ್ಯ ಲಿಂಗಾನಿ ] ಮೋಹಕೇ ಚಿಹ್ನ – ಲಕ್ಷಣ ಹೈಂ ..೮೫..

Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546
single page version

ಅರ್ಥಾನಾಮಯಾಥಾತಥ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯಾ ತಿರ್ಯಗ್ಮನುಷ್ಯೇಷು ಪ್ರೇಕ್ಷಾರ್ಹೇಷ್ವಪಿ ಕಾರುಣ್ಯಬುದ್ಧಯಾ ಚ ಮೋಹಮಭೀಷ್ಟ- ವಿಷಯಪ್ರಸಂಗೇನ ರಾಗಮನಭೀಷ್ಟವಿಷಯಾಪ್ರೀತ್ಯಾ ದ್ವೇಷಮಿತಿ ತ್ರಿಭಿಲಿಂಗೈರಧಿಗಮ್ಯ ಝಗಿತಿ ಸಂಭವನ್ನಾಪಿ ತ್ರಿಭೂಮಿಕೋಽಪಿ ಮೋಹೋ ನಿಹನ್ತವ್ಯಃ ..೮೫..

ಯಥಾಸಂಭವಂ ತ ಏವ ವಿನಾಶಯಿತವ್ಯಾ ಇತ್ಯುಪದಿಶತಿ – ಅಟ್ಠೇ ಅಜಧಾಗಹಣಂ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥೇ ಯಥಾಸ್ವರೂಪಸ್ಥಿತೇಽಪಿ ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಶರೂಪೇಣಾಯಥಾಗ್ರಹಣಂ ಕರುಣಾಭಾವೋ ಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಬ್ಧಿಲಕ್ಷಣಪರಮೋಪೇಕ್ಷಾಸಂಯಮಾದ್ವಿಪರೀತಃ ಕರುಣಾ- ಭಾವೋ ದಯಾಪರಿಣಾಮಶ್ಚ ಅಥವಾ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಕರುಣಾಯಾ ಅಭಾವಃ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇಷು . ಮಣುವತಿರಿಏಸು ಮನುಷ್ಯ- ತಿರ್ಯಗ್ಜೀವೇಷು ಇತಿ ದರ್ಶನಮೋಹಚಿಹ್ನಮ್ . ವಿಸಏಸು ಯ ಪ್ಪಸಂಗೋ ನಿರ್ವಿಷಯಸುಖಾಸ್ವಾದರಹಿತಬಹಿರಾತ್ಮಜೀವಾನಾಂ ಮನೋಜ್ಞಾಮನೋಜ್ಞವಿಷಯೇಷು ಚ ಯೋಽಸೌ ಪ್ರಕರ್ಷೇಣ ಸಙ್ಗಃ ಸಂಸರ್ಗಸ್ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರೀತ್ಯಪ್ರೀತಿಲಿಙ್ಗಾಭ್ಯಾಂ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಸಂಜ್ಞೌ

ಟೀಕಾ : — ೧ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಅಯಥಾತಥ್ಯರೂಪ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ಔರ ತಿರ್ಯಂಚ -ಮನುಷ್ಯ ೨ಪ್ರೇಕ್ಷಾಯೋಗ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಕರುಣಾಬುದ್ಧಿಸೇ ಮೋಹಕೋ (ಜಾನಕರ), ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಆಸಕ್ತಿಸೇ ರಾಗಕೋ ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಅಪ್ರೀತಿಸೇ ದ್ವೇಷಕೋ (ಜಾನಕರ) — ಇಸಪ್ರಕಾರ ತೀನ ಲಿಂಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ (ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ) ಪಹಿಚಾನಕರ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೀ ತೀನೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಮೋಹ ನಷ್ಟ ಕರ ದೇನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಮೋಹಕೇ ತೀನ ಭೇದ ಹೈಂ — ದರ್ಶನಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷ . ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಸೇ ವಿಪರೀತ ಮಾನ್ಯತಾ ತಥಾ ತಿರ್ಯಂಚೋಂ ಔರ ಮನುಷ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ತನ್ಮಯತಾಸೇ ಕರುಣಾಭಾವ ವೇ ದರ್ಶನಮೋಹಕೇ ಚಿಹ್ನ ಹೈಂ, ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರೀತಿ ರಾಗಕಾ ಚಿಹ್ನ ಹೈ ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರೀತಿ ದ್ವೇಷಕಾ ಚಿಹ್ನ ಹೈ . ಇನ ಚಿಹ್ನ ೋಂಸೇ ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ ಪಹಿಚಾನಕರ ಮುಮುಕ್ಷುಓಂಕೋ ಉಸೇ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ನಷ್ಟ ಕರ ದೇನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮೫..

ಅಬ ಮೋಹಕ್ಷಯ ಕರನೇಕಾ ಉಪಾಯಾನ್ತರ (-ದೂಸರಾ ಉಪಾಯ) ವಿಚಾರತೇ ಹೈಂ : — ೧. ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಅಯಥಾತಥ್ಯರೂಪ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ = ಪದಾರ್ಥ ಜೈಸೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಉನ್ಹೇಂ ವೈಸಾ ಸಮಝನಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ್ಹೇಂ ಅನ್ಯಥಾ ಸ್ವರೂಪಸೇ

ಅಂಗೀಕಾರ ಕರನಾ . ೨. ಪ್ರೇಕ್ಷಾಯೋಗ್ಯ = ಮಾತ್ರ ಪ್ರೇಕ್ಷಕಭಾವಸೇ -ದೃಷ್ಟಾಜ್ಞಾತಾರೂಪಸೇ -ಮಧ್ಯಸ್ಥಭಾವಸೇ ದೇಖನೇ ಯೋಗ್ಯ .

ಶಾಸ್ತ್ರೋ ವಡೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಆದಿಥೀ ಜಾಣತೋ ಜೇ ಅರ್ಥ ನೇ, ತಸು ಮೋಹ ಪಾಮೇ ನಾಶ ನಿಶ್ಚಯ; ಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮಧ್ಯಯನೀಯ ಛೇ. ೮೬.

Page 147 of 513
PDF/HTML Page 180 of 546
single page version

ಯತ್ಕಿಲ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವಭಾವೇನಾರ್ಹತೋ ಜ್ಞಾನಾದಾತ್ಮನಸ್ತಥಾಜ್ಞಾನಂ ಮೋಹಕ್ಷಪಣೋಪಾಯತ್ವೇನ ಪ್ರಾಕ್ ಪ್ರತಿಪನ್ನಂ, ತತ್ ಖಲೂಪಾಯಾನ್ತರಮಿದಮಪೇಕ್ಷತೇ . ಇದಂ ಹಿ ವಿಹಿತಪ್ರಥಮಭೂಮಿಕಾಸಂಕ್ರಮಣಸ್ಯ ಸರ್ವಜ್ಞೋಪಜ್ಞ- ತಯಾ ಸರ್ವತೋಽಪ್ಯಬಾಧಿತಂ ಶಾಬ್ದಂ ಪ್ರಮಾಣಮಾಕ್ರಮ್ಯ ಕ್ರೀಡತಸ್ತತ್ಸಂಸ್ಕಾರಸ್ಫು ಟೀಕೃತವಿಶಿಷ್ಟಸಂವೇದನ- ಶಕ್ತಿಸಂಪದಃ ಸಹೃದಯಹೃದಯಾನಂದೋದ್ಭೇದದಾಯಿನಾ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣಾನ್ಯೇನ ವಾ ತದವಿರೋಧಿನಾ ಪ್ರಮಾಣಜಾತೇನ ರಾಗದ್ವೇಷೌ ಚ ಜ್ಞಾಯೇತೇ ವಿವೇಕಿಭಿಃ, ತತಸ್ತತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಾನನ್ತರಮೇವ ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಯಾ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಾ ನಿಹನ್ತವ್ಯಾ ಇತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೮೫.. ಅಥ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಪರಿಜ್ಞಾನಾಭಾವೇ ಮೋಹೋ ಭವತೀತಿ ಯದುಕ್ತಂ ಪೂರ್ವಂ ತದರ್ಥಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸಂ ಕಾರಯತಿ . ಅಥವಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯತ್ವೈರರ್ಹತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಾದಾತ್ಮಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಭವತೀತಿ ಯದುಕ್ತಂ ತದಾತ್ಮಪರಿಜ್ಞಾನಮಿಮಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸಮಪೇಕ್ಷತ ಇತಿ ಪಾತನಿಕಾದ್ವಯಂ ಮನಸಿ ಧೃತ್ವಾ ಸೂತ್ರಮಿದಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಜಿಣಸತ್ಥಾದೋ ಅಟ್ಠೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾದೀಹಿಂ ಬುಜ್ಝದೋ ಣಿಯಮಾ ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರಾತ್ಸಕಾಶಾಚ್ಛುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾನ್ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿ-

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರಾತ್ ] ಜಿನಶಾಸ್ತ್ರ ದ್ವಾರಾ [ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿಭಿಃ ] ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಿ ಪ್ರಮಾಣೋಂಸೇ [ಅರ್ಥಾನ್ ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ [ಬುಧ್ಯಮಾನಸ್ಯ ] ಜಾನನೇವಾಲೇಕೇ [ನಿಯಮಾತ್ ] ನಿಯಮಸೇ [ಮೋಹೋಪಚಯಃ ] ೧ಮೋಹೋಪಚಯ [ಕ್ಷೀಯತೇ ] ಕ್ಷಯ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ [ಶಾಸ್ತ್ರಂ ] ಶಾಸ್ತ್ರಕಾ [ಸಮಧ್ಯೇತವ್ಯಮ್ ] ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಅಧ್ಯಯನ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮೬..

ಟೀಕಾ : — ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಸ್ವಭಾವಸೇ ಅರ್ಹಂತಕೇ ಜ್ಞಾನ ದ್ವಾರಾ ಆತ್ಮಾಕಾ ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಜ್ಞಾನ ಮೋಹಕ್ಷಯಕೇ ಉಪಾಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಪಹಲೇ (೮೦ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ಪ್ರತಿಪಾದಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಥಾ, ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಇಸ (ನಿಮ್ನಲಿಖಿತ) ಉಪಾಯಾನ್ತರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ರಖತಾ ಹೈ . (ವಹ ಉಪಾಯಾನ್ತರ ಕ್ಯಾ ಹೈ ಸೋ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ) : —

ಜಿಸನೇ ಪ್ರಥಮ ಭೂಮಿಕಾಮೇಂ ಗಮನ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಜೀವಕೋ, ಜೋ ೨ಸರ್ವಜ್ಞೋಪಜ್ಞ ಹೋನೇಸೇ ಸರ್ವ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಅಬಾಧಿತ ಹೈ ಐಸೇ ಶಾಬ್ದ ಪ್ರಮಾಣಕೋ (-ದ್ರವ್ಯ ಶ್ರುತಪ್ರಮಾಣಕೋ) ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಕ್ರೀಡಾ ಕರನೇ ಪರ, ಉಸಕೇ ಸಂಸ್ಕಾರಸೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ೩ಸಂವೇದನಶಕ್ತಿರೂಪ ಸಮ್ಪದಾ ಪ್ರಗಟ ಕರನೇ ಪರ, ೪ಸಹೃದಯಜನೋಂಕೇ ಹೃದಯಕೋ ಆನನ್ದಕಾ ೫ಉದ್ಭೇದ ದೇನೇವಾಲೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಪ್ರಮಾಣಸೇ ಅಥವಾ ೬ಉಸಸೇ ಅವಿರುದ್ಧ ಅನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣಸಮೂಹಸೇ ೧. ಮೋಹೋಪಚಯ = ಮೋಹಕಾ ಉಪಚಯ . (ಉಪಚಯ = ಸಂಚಯ; ಸಮೂಹ) ೨. ಸರ್ವಜ್ಞೋಪಜ್ಞ = ಸರ್ವಜ್ಞ ದ್ವಾರಾ ಸ್ವಯಂ ಜಾನಾ ಹುಆ (ಔರ ಕಹಾ ಹುಆ) . ೩. ಸಂವೇದನ = ಜ್ಞಾನ . ೪. ಸಹೃದಯ = ಭಾವುಕ; ಶಾಸ್ತ್ರಮೇಂ ಜಿಸ ಸಮಯ ಜಿಸ ಭಾವಕಾ ಪ್ರಸಂಗ ಹೋಯ ಉಸ ಭಾವಕೋ ಹೃದಯಮೇಂ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ;

ಬುಧ; ಪಂಡಿತ . ೫. ಉದ್ಭೇದ = ಸ್ಫು ರಣ; ಪ್ರಗಟತಾ; ಫು ವಾರಾ . ೬. ಉಸಸೇ = ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಪ್ರಮಾಣಸೇ .