Page 108 of 513
PDF/HTML Page 141 of 546
single page version

ಸರ್ವೇಷ್ಟೋಪಲಮ್ಭಾಚ್ಚ . ಯತೋ ಹಿ ಕೇವಲಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಸುಖಪ್ರತಿಪತ್ತಿವಿಪಕ್ಷಭೂತಸ್ಯ ದುಃಖಸ್ಯ ಸಾಧನತಾಮುಪ- ಗತಮಜ್ಞಾನಮಖಿಲಮೇವ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ, ಸುಖಸ್ಯ ಸಾಧನೀಭೂತಂ ತು ಪರಿಪೂರ್ಣಂ ಜ್ಞಾನಮುಪಜಾಯತೇ, ತತಃ ಕೇವಲಮೇವ ಸೌಖ್ಯಮಿತ್ಯಲಂ ಪ್ರಪಂಚೇನ ..೬೧..

(ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರಸೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೀ ಸುಖಸ್ವರೂಪತಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : — ) ಔರ, ಕೇವಲ ಅರ್ಥಾತ್ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಸುಖ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸರ್ವ ಅನಿಷ್ಟೋಂಕಾ ನಾಶ ಹೋ ಚುಕಾ ಹೈ ಔರ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಇಷ್ಟಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋ ಚುಕೀ ಹೈ . ಕೇವಲ -ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ, ಸುಖೋಪಲಬ್ಧಿಕೇ ವಿಪಕ್ಷಭೂತ ದುಃಖೋಂಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಅಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮ್ಪೂರ್ಣತಯಾ ನಾಶ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ಸುಖಕಾ ಸಾಧನಭೂತ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಕೇವಲ ಹೀ ಸುಖ ಹೈ . ಅಧಿಕ ವಿಸ್ತಾರಸೇ ಬಸ ಹೋ ..೬೧..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — ‘[ವಿಗತಘಾತಿನಾಂ ] ಜಿನಕೇ ಘಾತಿಕರ್ಮ ನಷ್ಟ ಹೋ ಗಯೇ ಹೈಂ ಉನಕಾ [ಸೌಖ್ಯಂ ] ಸುಖ [ಸುಖೇಷು ಪರಮಂ ] (ಸರ್ವ) ಸುಖೋಂಮೇಂ ಪರಮ ಅರ್ಥಾತ್ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಹೈ’ [ಇತಿ ಶ್ರುತ್ವಾ ] ಐಸಾ ವಚನ ಸುನಕರ [ನ ಶ್ರದ್ದಧತಿ ] ಜೋ ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹೀಂ ಕರತೇ [ತೇ ಅಭವ್ಯಾಃ ] ವೇ ಅಭವ್ಯ ಹೈಂ; [ಭವ್ಯಾಃ ವಾ ] ಔರ ಭವ್ಯ [ತತ್ ] ಉಸೇ [ಪ್ರತೀಚ್ಛನ್ತಿ ] ಸ್ವೀಕಾರ (-ಆದರ) ಕರತೇ ಹೈಂ – ಉಸಕೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರತೇ ಹೈಂ ..೬೨..

ಸುಣೀ ‘ಘಾತಿಕರ್ಮವಿಹೀನನುಂ ಸುಖ ಸೌ ಸುಖೇ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಛೇ’, ಶ್ರದ್ಧೇ ನ ತೇಹ ಅಭವ್ಯ ಛೇ, ನೇ ಭವ್ಯ ತೇ ಸಂಮತ ಕರೇ. ೬೨.

Page 109 of 513
PDF/HTML Page 142 of 546
single page version

ಇಹ ಖಲು ಸ್ವಭಾವಪ್ರತಿಘಾತಾದಾಕುಲತ್ವಾಚ್ಚ ಮೋಹನೀಯಾದಿಕರ್ಮಜಾಲಶಾಲಿನಾಂ ಸುಖಾಭಾಸೇ- ಽಪ್ಯಪಾರಮಾರ್ಥಿಕೀ ಸುಖಮಿತಿ ರೂಢಿಃ . ಕೇವಲಿನಾಂ ತು ಭಗವತಾಂ ಪ್ರಕ್ಷೀಣಘಾತಿಕರ್ಮಣಾಂ ಸ್ವಭಾವ- ಪ್ರತಿಘಾತಾಭಾವಾದನಾಕುಲತ್ವಾಚ್ಚ ಯಥೋದಿತಸ್ಯ ಹೇತೋರ್ಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಚ ಸದ್ಭಾವಾತ್ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಂ ಸುಖಮಿತಿ ಶ್ರದ್ಧೇಯಮ್ . ನ ಕಿಲೈವಂ ಯೇಷಾಂ ಶ್ರದ್ಧಾನಮಸ್ತಿ ತೇ ಖಲು ಮೋಕ್ಷಸುಖಸುಧಾಪಾನದೂರವರ್ತಿನೋ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಮ್ಭೋ- ಭಾರಮೇವಾಭವ್ಯಾಃ ಪಶ್ಯನ್ತಿ . ಯೇ ಪುನರಿದಮಿದಾನೀಮೇವ ವಚಃ ಪ್ರತೀಚ್ಛನ್ತಿ ತೇ ಶಿವಶ್ರಿಯೋ ಭಾಜನಂ ಸಮಾಸನ್ನಭವ್ಯಾಃ ಭವನ್ತಿ . ಯೇ ತು ಪುರಾ ಪ್ರತೀಚ್ಛನ್ತಿ ತೇ ತು ದೂರಭವ್ಯಾ ಇತಿ ..೬೨.. ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವರೂಪಭವ್ಯತ್ವವ್ಯಕ್ತ್ಯಭಾವಾದಭವ್ಯಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ, ನ ಪುನಃ ಸರ್ವಥಾ . ಭವ್ವಾ ವಾ ತಂ ಪಡಿಚ್ಛಂತಿ ಯೇ ವರ್ತಮಾನಕಾಲೇ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವರೂಪಭವ್ಯತ್ವವ್ಯಕ್ತಿಪರಿಣತಾಸ್ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ತೇ ತದನನ್ತಸುಖಮಿದಾನೀಂ ಮನ್ಯನ್ತೇ . ಯೇ ಚ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವರೂಪ- ಭವ್ಯತ್ವವ್ಯಕ್ತ್ಯಾ ಭಾವಿಕಾಲೇ ಪರಿಣಮಿಷ್ಯನ್ತಿ ತೇ ಚ ದೂರಭವ್ಯಾ ಅಗ್ರೇ ಶ್ರದ್ಧಾನಂ ಕುರ್ಯುರಿತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಮಾರಣಾರ್ಥಂ ತಲವರಗೃಹೀತತಸ್ಕರಸ್ಯ ಮರಣಮಿವ ಯದ್ಯಪೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಮಿಷ್ಟಂ ನ ಭವತಿ, ತಥಾಪಿ ತಲವರಸ್ಥಾನೀಯ- ಚಾರಿತ್ರಮೋಹೋದಯೇನ ಮೋಹಿತಃ ಸನ್ನಿರುಪರಾಗಸ್ವಾತ್ಮೋತ್ಥಸುಖಮಲಭಮಾನಃ ಸನ್ ಸರಾಗಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿರಾತ್ಮನಿನ್ದಾದಿಪರಿಣತೋ ಹೇಯರೂಪೇಣ ತದನುಭವತಿ . ಯೇ ಪುನರ್ವೀತರಾಗಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಯಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಿನಸ್ತೇಷಾಂ, ಮತ್ಸ್ಯಾನಾಂ ಸ್ಥಲಗಮನಮಿವಾ- ಗ್ನಿಪ್ರವೇಶ ಇವ ವಾ, ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮಸುಖಾಚ್ಚ್ಯವನಮಪಿ ದುಃಖಂ ಪ್ರತಿಭಾತಿ . ತಥಾ ಚೋಕ್ತಮ್ —

ಟೀಕಾ : — ಇಸ ಲೋಕಮೇಂ ಮೋಹನೀಯಆದಿಕರ್ಮಜಾಲವಾಲೋಂಕೇ ಸ್ವಭಾವಪ್ರತಿಘಾತಕೇ ಕಾರಣ ಔರ ಆಕುಲತಾಕೇ ಕಾರಣ ಸುಖಾಭಾಸ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉಸ ಸುಖಾಭಾಸಕೋ ‘ಸುಖ’ ಕಹನೇಕೀ ಅಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ರೂಢಿ ಹೈ; ಔರ ಜಿನಕೇ ಘಾತಿಕರ್ಮ ನಷ್ಟ ಹೋ ಚುಕೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ಕೇವಲೀಭಗವಾನಕೇ, ಸ್ವಭಾವಪ್ರತಿಘಾತಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಔರ ಆಕುಲತಾಕೇ ಕಾರಣ ಸುಖಕೇ ಯಥೋಕ್ತ ೧ಕಾರಣಕಾ ಔರ ೨ಲಕ್ಷಣಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸುಖ ಹೈ — ಐಸೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ . ಜಿನ್ಹೇಂ ಐಸೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹೀಂ ಹೈ ವೇ – ಮೋಕ್ಷಸುಖಕೇ ಸುಧಾಪಾನಸೇ ದೂರ ರಹನೇವಾಲೇ ಅಭವ್ಯ — ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಕೇ ಜಲಸಮೂಹಕೋ ಹೀ ದೇಖತೇ (-ಅನುಭವ ಕರತೇ) ಹೈಂ; ಔರ ಜೋ ಉಸ ವಚನಕೋ ಇಸೀಸಮಯ ಸ್ವೀಕಾರ(-ಶ್ರದ್ಧಾ) ಕರತೇ ಹೈಂ ವೇ — ಶಿವಶ್ರೀಕೇ (-ಮೋಕ್ಷಲಕ್ಷ್ಮೀಕೇ) ಭಾಜನ — ಆಸನ್ನಭವ್ಯ ಹೈಂ, ಔರ ಜೋ ಆಗೇ ಜಾಕರ ಸ್ವೀಕಾರ ಕರೇಂಗೇ ವೇ ದೂರಭವ್ಯ ಹೈಂ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ‘ಕೇವಲೀಭಗವಾನಕೇ ಹೀ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸುಖ ಹೈ’ ಐಸಾ ವಚನ ಸುನಕರ ಜೋ ಕಭೀ ಇಸಕಾ ಸ್ವೀಕಾರ – ಆದರ – ಶ್ರದ್ಧಾ ನಹೀಂ ಕರತೇ ವೇ ಕಭೀ ಮೋಕ್ಷ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಕರತೇ; ಜೋ ಉಪರೋಕ್ತ ವಚನ ಸುನಕರ ಅಂತರಂಗಸೇ ಉಸಕೀ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರತೇ ಹೈಂ ವೇ ಹೀ ಮೋಕ್ಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಜೋ ವರ್ತಮಾನಮೇಂ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರತೇ ಹೈಂ ವೇ ಆಸನ್ನಭವ್ಯ ಹೈಂ ಔರ ಜೋ ಭವಿಷ್ಯಮೇಂ ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರೇಂಗೇ ವೇ ದೂರಭವ್ಯ ಹೈಂ ..೬೨.. ೧. ಸುಖಕಾ ಕಾರಣ ಸ್ವಭಾವ ಪ್ರತಿಘಾತಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ . ೨. ಸುಖಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಅನಾಕುಲತಾ ಹೈ .

Page 110 of 513
PDF/HTML Page 143 of 546
single page version

ಅಮೀಷಾಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಹಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜ್ಞಾನಾಭಾವಾತ್ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಮುಪಸರ್ಪತಾಂ ತತ್ಸಾಮಗ್ರೀಭೂತೇಷು ಸ್ವರಸತ ಏವೇನ್ದ್ರಿಯೇಷು ಮೈತ್ರೀ ಪ್ರವರ್ತತೇ . ಅಥ ತೇಷಾಂ ತೇಷು ಮೈತ್ರೀಮುಪಗತಾನಾಮುದೀರ್ಣಮಹಾಮೋಹಕಾಲಾನಲಕವಲಿತಾನಾಂ ‘‘ಸಮಸುಖಶೀಲಿತಮನಸಾಂ ಚ್ಯವನಮಪಿ ದ್ವೇಷಮೇತಿ ಕಿಮು ಕಾಮಾಃ . ಸ್ಥಲಮಪಿ ದಹತಿ ಝಷಾಣಾಂ ಕಿಮಙ್ಗ ಪುನರಙ್ಗಮಙ್ಗಾರಾಃ’’ ..೬೨.. ಏವಮಭೇದನಯೇನ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಮೇವ ಸುಖಂ ಭಣ್ಯತೇ ಇತಿ ಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಚತುರ್ಥಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಸಂಸಾರಿಣಾಮಿನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸಾಧಕಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ವಿಚಾರಯತಿ — ಮಣುಆಸುರಾಮರಿಂದಾ ಮನುಜಾ- ಸುರಾಮರೇನ್ದ್ರಾಃ . ಕಥಂಭೂತಾಃ . ಅಹಿದ್ದುದಾ ಇಂದಿಏಹಿಂ ಸಹಜೇಹಿಂ ಅಭಿದ್ರುತಾಃ ಕದರ್ಥಿತಾಃ ದುಖಿತಾಃ . ಕೈಃ . ಇನ್ದ್ರಿಯೈಃ ಸಹಜೈಃ . ಅಸಹಂತಾ ತಂ ದುಕ್ಖಂ ತದ್ದುಃಖೋದ್ರೇಕಮಸಹಮಾನಾಃ ಸನ್ತಃ . ರಮಂತಿ ವಿಸಏಸು ರಮ್ಮೇಸು ರಮನ್ತೇ ವಿಷಯೇಷು ರಮ್ಯಾಭಾಸೇಷು ಇತಿ . ಅಥ ವಿಸ್ತರಃ — ಮನುಜಾದಯೋ ಜೀವಾ ಅಮೂರ್ತಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸುಖಾಸ್ವಾದಮಲಭಮಾನಾಃ ಸನ್ತಃ ಮೂರ್ತೇನ್ದ್ರಿಯ- ಜ್ಞಾನಸುಖನಿಮಿತ್ತಂ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯೇಷು ಮೈತ್ರೀ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ತತಶ್ಚ ತಪ್ತಲೋಹಗೋಲಕಾನಾಮುದಕಾಕರ್ಷಣಮಿವ ವಿಷಯೇಷು ತೀವ್ರತೃಷ್ಣಾ ಜಾಯತೇ . ತಾಂ ತೃಷ್ಣಾಮಸಹಮಾನಾ ವಿಷಯಾನನುಭವನ್ತಿ ಇತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮನುಜಾಸುರಾಮರೇನ್ದ್ರಾಃ ] ಮನುಷ್ಯೇನ್ದ್ರ (ಚಕ್ರವರ್ತೀ) ಅಸುರೇನ್ದ್ರ ಔರ ಸುರೇನ್ದ್ರ [ಸಹಜೈಃ ಇನ್ದ್ರಿಯೈಃ ] ಸ್ವಾಭಾವಿಕ (ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನವಾಲೋಂಕೋ ಜೋ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೈ ಐಸೀ) ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ [ಅಭಿದ್ರುತಾಃ ] ಪೀಡಿತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ತದ್ ದುಃಖಂ ] ಉಸ ದುಃಖಕೋ [ಅಸಹಮಾನಾಃ ] ಸಹನ ನ ಕರ ಸಕನೇಸೇ [ರಮ್ಯೇಷು ವಿಷಯೇಷು ] ರಮ್ಯ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ [ರಮನ್ತೇ ] ರಮಣ ಕರತೇ ಹೈಂ ..೬೩..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಕಾ ಆಶ್ರಯ ಲೇನೇವಾಲೇ ಇನ ಪ್ರಾಣಿಯೋಂಕೋ ಉಸಕೀ (-ಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಕೀ) ಸಾಮಗ್ರೀರೂಪ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ನಿಜರಸಸೇ ಹೀ (-ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ) ಮೈತ್ರೀ ಪ್ರವರ್ತತೀ ಹೈ . ಅಬ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಮೈತ್ರೀಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಉನ ಪ್ರಾಣಿಯೋಂಕೋ, ಉದಯಪ್ರಾಪ್ತ ಮಹಾಮೋಹರೂಪೀ ಕಾಲಾಗ್ನಿನೇ ಗ್ರಾಸ ಬನಾ ಲಿಯಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ತಪ್ತ ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಕೀ ಭಾಂತಿ (-ಜೈಸೇ ಗರಮ

ಸುರ -ಅಸುರ -ನರಪತಿ ಪೀಡಿತ ವರ್ತೇ ಸಹಜ ಇನ್ದ್ರಿಯೋ ವಡೇ, ನವ ಸಹೀ ಶಕೇ ತೇ ದುಃಖ ತೇಥೀ ರಮ್ಯ ವಿಷಯೋಮಾಂ ರಮೇ. ೬೩.

Page 111 of 513
PDF/HTML Page 144 of 546
single page version

ತಪ್ತಾಯೋಗೋಲಾನಾಮಿವಾತ್ಯನ್ತಮುಪಾತ್ತತೃಷ್ಣಾನಾಂ ತದ್ದುಃಖವೇಗಮಸಹಮಾನಾನಾಂ ವ್ಯಾಧಿಸಾತ್ಮ್ಯತಾಮುಪಗತೇಷು ರಮ್ಯೇಷು ವಿಷಯೇಷು ರತಿರುಪಜಾಯತೇ . ತತೋ ವ್ಯಾಧಿಸ್ಥಾನೀಯತ್ವಾದಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಾಂ ವ್ಯಾಧಿಸಾತ್ಮ್ಯಸಮತ್ವಾದ್ವಿಷಯಾಣಾಂ ಚ ನ ಛದ್ಮಸ್ಥಾನಾಂ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಂ ಸೌಖ್ಯಮ್ ..೬೩..

ಅಬ, ಜಹಾಂ ತಕ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಹೈಂ ವಹಾಂ ತಕ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ದುಃಖ ಹೈ, ಐಸಾ ನ್ಯಾಯಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯೇಷಾಂ ] ಜಿನ್ಹೇಂ [ವಿಷಯೇಷು ರತಿಃ ] ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ರತಿ ಹೈ, [ತೇಷಾಂ ] ಉನ್ಹೇಂ [ದುಃಖ ] ದುಃಖ [ಸ್ವಾಭಾವಂ ] ಸ್ವಾಭಾವಿಕ [ವಿಜಾನೀಹಿ ] ಜಾನೋ; [ಹಿ ] ಕ್ಯೋಂಕಿ [ಯದಿ ] ಯದಿ [ತದ್ ] ವಹ ದುಃಖ [ಸ್ವಭಾವಂ ನ ] ಸ್ವಭಾವ ನ ಹೋ ತೋ [ವಿಷಯಾರ್ಥಂ ] ವಿಷಯಾರ್ಥಮೇಂ [ವ್ಯಾಪಾರಃ ] ವ್ಯಾಪಾರ [ನ ಅಸ್ತಿ ] ನ ಹೋ ..೬೪..

ವಿಷಯೋ ವಿಷೇ ರತಿ ಜೇಮನೇ, ದುಃಖ ಛೇ ಸ್ವಭಾವಿಕ ತೇಮನೇ; ಜೋ ತೇ ನ ಹೋಯ ಸ್ವಭಾವ ತೋ ವ್ಯಾಪಾರ ನಹಿ ವಿಷಯೋ ವಿಷೇ. ೬೪.

Page 112 of 513
PDF/HTML Page 145 of 546
single page version

ಯೇಷಾಂ ಜೀವದವಸ್ಥಾನಿ ಹತಕಾನೀನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ, ನ ನಾಮ ತೇಷಾಮುಪಾಧಿಪ್ರತ್ಯಯಂ ದುಃಖಮ್, ಕಿಂತು ಸ್ವಾಭಾವಿಕಮೇವ, ವಿಷಯೇಷು ರತೇರವಲೋಕನಾತ್ . ಅವಲೋಕ್ಯತೇ ಹಿ ತೇಷಾಂ ಸ್ತಮ್ಬೇರಮಸ್ಯ ಕರೇಣುಕುಟ್ಟನೀಗಾತ್ರ- ಸ್ಪರ್ಶ ಇವ, ಸಫ ರಸ್ಯ ಬಡಿಶಾಮಿಷಸ್ವಾದ ಇವ, ಇನ್ದಿರಸ್ಯ ಸಂಕೋಚಸಂಮುಖಾರವಿನ್ದಾಮೋದ ಇವ, ಪತಂಗಸ್ಯ ಪ್ರದೀಪಾರ್ಚೀರೂಪ ಇವ, ಕುರಂಗಸ್ಯ ಮೃಗಯುಗೇಯಸ್ವರ ಇವ, ದುರ್ನಿವಾರೇನ್ದ್ರಿಯವೇದನಾವಶೀಕೃತಾನಾಮಾಸನ್ನನಿಪಾತೇಷ್ವಪಿ ವಿಷಯೇಷ್ವಭಿಪಾತಃ . ಯದಿ ಪುನರ್ನ ತೇಷಾಂ ದುಃಖಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಮಭ್ಯುಪಗಮ್ಯೇತ ತದೋಪಶಾನ್ತಶೀತಜ್ವರಸ್ಯ ಸಂಸ್ವೇದನಮಿವ, ಪ್ರಹೀಣದಾಹಜ್ವರಸ್ಯಾರನಾಲಪರಿಷೇಕ ಇವ, ನಿವೃತ್ತನೇತ್ರಸಂರಮ್ಭಸ್ಯ ಚ ವಟಾಚೂರ್ಣಾವಚೂರ್ಣನಮಿವ, ವಿನಷ್ಟಕರ್ಣಶೂಲಸ್ಯ ಬಸ್ತಮೂತ್ರಪೂರಣಮಿವ, ರೂಢವ್ರಣಸ್ಯಾಲೇಪನದಾನಮಿವ, ವಿಷಯವ್ಯಾಪಾರೋ ನ ದೃಶ್ಯೇತ . ದೃಶ್ಯತೇ ಚಾಸೌ . ತತಃ ಸ್ವಭಾವಭೂತದುಃಖಯೋಗಿನ ಏವ ಜೀವದಿನ್ದ್ರಿಯಾಃ ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಿನಃ ..೬೪.. ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ . ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೇಷು ರತೇರವಲೋಕನಾತ್ . ಜಇ ತಂ ಣ ಸಬ್ಭಾವಂ ಯದಿ ತದ್ದುಃಖಂ ಸ್ವಭಾವೇನ ನಾಸ್ತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ವಾವಾರೋ ಣತ್ಥಿ ವಿಸಯತ್ಥಂ ತರ್ಹಿ ವಿಷಯಾರ್ಥಂ ವ್ಯಾಪಾರೋ ನಾಸ್ತಿ ನ ಘಟತೇ . ವ್ಯಾಧಿಸ್ಥಾನಾಮೌಷಧೇಷ್ವಿವ

ಟೀಕಾ : — ಜಿನಕೀ ಹತ (ನಿಕೃಷ್ಟ, ನಿಂದ್ಯ) ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಜೀವಿತ (-ವಿದ್ಯಮಾನ) ಹೈಂ, ಉನ್ಹೇಂ ಉಪಾಧಿಕೇ ಕಾರಣ (ಬಾಹ್ಯ ಸಂಯೋಗೋಂಕೇ ಕಾರಣ, ಔಪಾಧಿಕ) ದುಃಖ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನಕೀ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ರತಿ ದೇಖೀ ಜಾತೀ ಹೈ . ಜೈಸೇ – ಹಾಥೀ ಹಥಿನೀರೂಪೀ ಕುಟ್ಟನೀಕೇ ಶರೀರ- ಸ್ಪರ್ಶಕೀ ಓರ, ಮಛಲೀ ಬಂಸೀಮೇಂ ಫಂಸೇ ಹುಏ ಮಾಂಸಕೇ ಸ್ವಾದಕೀ ಓರ, ಭ್ರಮರ ಬನ್ದ ಹೋ ಜಾನೇವಾಲೇ ಕಮಲಕೇ ಗಂಧಕೀ ಓರ, ಪತಂಗಾ ದೀಪಕಕೀ ಜ್ಯೋತಿಕೇ ರೂಪಕೀ ಓರ ಔರ ಹಿರನ ಶಿಕಾರೀಕೇ ಸಂಗೀತಕೇ ಸ್ವರಕೀ ಓರ ದೌಡತೇ ಹುಏ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ – ದುರ್ನಿವಾರ ಇನ್ದ್ರಿಯವೇದನಾಕೇ ವಶೀಭೂತ ಹೋತೇ ಹುಏ ವೇ ಯದ್ಯಪಿ ವಿಷಯೋಂಕಾ ನಾಶ ಅತಿ ನಿಕಟ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಷಯ ಕ್ಷಣಿಕ ಹೈಂ) ತಥಾಪಿ, ವಿಷಯೋಂಕೀ ಓರ ದೌಡತೇ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಔರ ಯದಿ ‘ಉನಕಾ ದುಃಖ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೈ’ ಐಸಾ ಸ್ವೀಕಾರ ನ ಕಿಯಾ ಜಾಯೇ ತೋ ಜೈಸೇ — ಜಿಸಕಾ ಶೀತಜ್ವರ ಉಪಶಾಂತ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ, ವಹ ಪಸೀನಾ ಆನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಉಪಚಾರ ಕರತಾ ತಥಾ ಜಿಸಕಾ ದಾಹಜ್ವರ ಉತರ ಗಯಾ ಹೈ ವಹ ಕಾಂಜೀಸೇ ಶರೀರಕೇ ತಾಪಕೋ ಉತಾರತಾ ತಥಾ ಜಿಸಕೀ ಆಂಖೋಂಕಾ ದುಃಖ ದೂರ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ ವಹ ವಟಾಚೂರ್ಣ (-ಶಂಖ ಇತ್ಯಾದಿಕಾ ಚೂರ್ಣ) ಆಂಜತಾ ತಥಾ ಜಿಸಕಾ ಕರ್ಣಶೂಲ ನಷ್ಟ ಹೋ ಗಯಾ ಹೋ ವಹ ಕಾನಮೇಂ ಫಿ ರ ಬಕರೇಕಾ ಮೂತ್ರ ಡಾಲತಾ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತಾ ಔರ ಜಿಸಕಾ ಘಾವ ಭರ ಜಾತಾ ಹೈ ವಹ ಫಿ ರ ಲೇಪ ಕರತಾ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತಾ — ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಉನಕೇ ವಿಷಯ ವ್ಯಾಪಾರ ದೇಖನೇಮೇಂ ನಹೀಂ ಆನಾ ಚಾಹಿಯೇ; ಕಿನ್ತು ಉನಕೇ ವಹ (ವಿಷಯಪ್ರವೃತ್ತಿ) ತೋ ದೇಖೀ ಜಾತೀ ಹೈ . ಇಸಸೇ (ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ಕಿ) ಜಿನಕೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಜೀವಿತ ಹೈಂ ಐಸೇ ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಿಯೋಂಕೇ ದುಃಖ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೀ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಿಯೋಂಕೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ದುಃಖ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನಕೇ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ರತಿ ವರ್ತತೀ ಹೈ; ಕಭೀ -ಕಭೀ ತೋ ವೇ, ಅಸಹ್ಯ ತೃಷ್ಣಾಕೀ ದಾಹಸೇ (-ತೀವ್ರ ಇಚ್ಛಾರೂಪೀ ದುಃಖಕೇ ಕಾರಣ)

Page 113 of 513
PDF/HTML Page 146 of 546
single page version

ಅಸ್ಯ ಖಲ್ವಾತ್ಮನಃ ಸಶರೀರಾವಸ್ಥಾಯಾಮಪಿ ನ ಶರೀರಂ ಸುಖಸಾಧನತಾಮಾಪದ್ಯಮಾನಂ ಪಶ್ಯಾಮಃ, ಯತಸ್ತದಾಪಿ ಪೀತೋನ್ಮತ್ತಕರಸೈರಿವ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಮೋಹವಶವರ್ತಿಭಿರಿನ್ದ್ರಿಯೈರಿಮೇಽಸ್ಮಾಕಮಿಷ್ಟಾ ಇತಿ ಕ್ರಮೇಣ ವಿಷಯಾರ್ಥಂ ವ್ಯಾಪಾರೋ ದೃಶ್ಯತೇ ಚೇತ್ತತ ಏವ ಜ್ಞಾಯತೇ ದುಃಖಮಸ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೬೪.. ಏವಂ ಪರಮಾರ್ಥೇನೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ಯ ದುಃಖಸ್ಥಾಪನಾರ್ಥಂ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಂ ಶರೀರಾಭಾವೇಽಪಿ ಸುಖಮಸ್ತೀತಿ ಜ್ಞಾಪನಾರ್ಥಂ ಶರೀರಂ ಸುಖ- ಕಾರಣಂ ನ ಸ್ಯಾದಿತಿ ವ್ಯಕ್ತೀಕರೋತಿ — ಪಪ್ಪಾ ಪ್ರಾಪ್ಯ . ಕಾನ್ . ಇಟ್ಠೇ ವಿಸಏ ಇಷ್ಟಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾನ್ . ಕಥಂಭೂತಾನ್ . ಮರನೇ ತಕಕೀ ಪರವಾಹ ನ ಕರಕೇ ಕ್ಷಣಿಕ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಕೂದ ಪಡತೇ ಹೈಂ . ಯದಿ ಉನ್ಹೇಂ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ದುಃಖ ನ ಹೋ ತೋ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ರತಿ ಹೀ ನ ಹೋನೀ ಚಾಹಿಯೇ . ಜಿಸಕೇ ಶರೀರಕಾ ದಾಹ ದುಃಖ ನಷ್ಟ ಹೋ ಗಯಾ ಹೋ ವಹ ಬಾಹ್ಯ ಶೀತೋಪಚಾರಮೇಂ ರತಿ ಕ್ಯೋಂ ಕರೇಗಾ ? ಇಸಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ಕಿ ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಿಯೋಂಕೇ ದುಃಖ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹೀ ಹೈ ..೬೪..

ಅಬ, ಮುಕ್ತ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸುಖಕೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ, ಶರೀರ ಸುಖಕಾ ಸಾಧನ ಹೋನೇಕೀ ಬಾತಕಾ ಖಂಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ . (ಸಿದ್ಧ ಭಗವಾನಕೇ ಶರೀರಕೇ ಬಿನಾ ಭೀ ಸುಖ ಹೋತಾ ಹೈ ಯಹ ಬಾತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಾನೇಕೇ ಲಿಯೇ, ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ ಭೀ ಶರೀರ ಸುಖಕಾ – ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕಾ – ಸಾಧನ ನಹೀಂ ಹೈ, ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ) : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸ್ಪರ್ಶೈಃ ಸಮಾಶ್ರಿತಾನ್ ] ಸ್ಪರ್ಶನಾದಿಕ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಜಿನಕಾ ಆಶ್ರಯ ಲೇತೀ ಹೈಂ ಐಸೇ [ಇಷ್ಟಾನ್ ವಿಷಯಾನ್ ] ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೋ [ಪ್ರಾಪ್ಯ ] ಪಾಕರ [ಸ್ವಭಾವೇನ ] (ಅಪನೇ ಶುದ್ಧ) ಸ್ವಭಾವಸೇ [ಪರಿಣಮಮಾನಃ ] ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹುಆ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಸ್ವಯಮೇವ ] ಸ್ವಯಂ ಹೀ [ಸುಖ ] ಸುಖರೂಪ (-ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖರೂಪ) ಹೋತಾ ಹೈ [ದೇಹಃ ನ ಭವತಿ ] ದೇಹ ಸುಖರೂಪ ನಹೀಂ ಹೋತೀ ..೬೫..

ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೇ ಲಿಯೇ ಸಶರೀರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಭೀ ಶರೀರ ಸುಖಕಾ ಸಾಧನ ಹೋ ಐಸಾ ಹಮೇಂ ದಿಖಾಈ ನಹೀಂ ದೇತಾ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ತಬ ಭೀ, ಮಾನೋಂ ಉನ್ಮಾದಜನಕ ಮದಿರಾಕಾ ಪಾನ ಕಿಯಾ ಹೋ

Page 114 of 513
PDF/HTML Page 147 of 546
single page version

ವಿಷಯಾನಭಿಪತದ್ಭಿರಸಮೀಚೀನವೃತ್ತಿತಾಮನುಭವನ್ನುಪರುದ್ಧಶಕ್ತಿಸಾರೇಣಾಪಿ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನವೀರ್ಯಾತ್ಮಕೇನ ನಿಶ್ಚಯ- ಕಾರಣತಾಮುಪಾಗತೇನ ಸ್ವಭಾವೇನ ಪರಿಣಮಮಾನಃ ಸ್ವಯಮೇವಾಯಮಾತ್ಮಾ ಸುಖತಾಮಾಪದ್ಯತೇ . ಶರೀರಂ ತ್ವಚೇತನ- ತ್ವಾದೇವ ಸುಖತ್ವಪರಿಣತೇರ್ನಿಶ್ಚಯಕಾರಣತಾಮನುಪಗಚ್ಛನ್ನ ಜಾತು ಸುಖತಾಮುಪಢೌಕತ ಇತಿ ..೬೫..

ಫಾಸೇಹಿಂ ಸಮಸ್ಸಿದೇ ಸ್ಪರ್ಶನಾದೀನ್ದ್ರಿಯರಹಿತಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವವಿಲಕ್ಷಣೈಃ ಸ್ಪರ್ಶನಾದಿಭಿರಿನ್ದ್ರಿಯೈಃ ಸಮಾಶ್ರಿತಾನ್ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಾಪ್ಯಾನ್ ಗ್ರಾಹ್ಯಾನ್, ಇತ್ಥಂಭೂತಾನ್ ವಿಷಯಾನ್ ಪ್ರಾಪ್ಯ . ಸ ಕಃ . ಅಪ್ಪಾ ಆತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಸಹಾವೇಣ ಪರಿಣಮಮಾಣೋ ಅನನ್ತಸುಖೋಪಾದಾನಭೂತಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವವಿಪರೀತೇನಾಶುದ್ಧಸುಖೋಪಾದಾನಭೂತೇನಾಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವೇನ ಪರಿಣಮಮಾನಃ . ಇತ್ಥಂಭೂತಃ ಸನ್ ಸಯಮೇವ ಸುಹಂ ಸ್ವಯಮೇವೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ಭವತಿ ಪರಿಣಮತಿ . ಣ ಹವದಿ ದೇಹೋ ದೇಹಃ ಐಸೀ, ಪ್ರಬಲ ಮೋಹಕೇ ವಶ ವರ್ತನೇವಾಲೀ, ‘ಯಹ (ವಿಷಯ) ಹಮೇಂ ಇಷ್ಟ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಓರ ದೌಡತೀ ಹುಈ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅಸಮೀಚೀನ (ಅಯೋಗ್ಯ) ಪರಿಣತಿಕಾ ಅನುಭವ ಕರನೇಸೇ ಜಿಸಕೀ ೧ಶಕ್ತಿಕೀ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತಾ (-ಪರಮ ಶುದ್ಧತಾ) ರುಕ ಗಈ ಹೈ ಐಸೇ ಭೀ (ಅಪನೇ) ಜ್ಞಾನ -ದರ್ಶನ -ವೀರ್ಯಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ — ಜೋ ಕಿ (ಸುಖಕೇ) ನಿಶ್ಚಯಕಾರಣರೂಪ ಹೈ — ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹುಆ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಸುಖತ್ವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ, (-ಸುಖರೂಪ ಹೋತಾ ಹೈ;) ಔರ ಶರೀರ ತೋ ಅಚೇತನ ಹೀ ಹೋನೇಸೇ ಸುಖತ್ವಪರಿಣತಿಕಾ ನಿಶ್ಚಯ -ಕಾರಣ ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರ ಭೀ ಸುಖತ್ವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಕರತಾ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸಶರೀರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಭೀ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಸುಖರೂಪ (-ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖರೂಪ) ಪರಿಣತಿಮೇಂ ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ, ಶರೀರ ನಹೀಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಸಶರೀರ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ಭೀ ಸುಖಕಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕಾರಣ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕಾ ಭೀ ವಾಸ್ತವಿಕ ಕಾರಣ ಆತ್ಮಾಕಾ ಹೀ ಅಶುದ್ಧ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . ಅಶುದ್ಧ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಸ್ವಯಮೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖರೂಪ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸಮೇಂ ಶರೀರ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸುಖರೂಪ ಪರಿಣತಿ ಔರ ಶರೀರ ಸರ್ವಥಾ ಭಿನ್ನ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಸುಖ ಔರ ಶರೀರಮೇಂ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಕಿಂಚಿತ್ಮಾತ್ರ ಭೀ ಕಾರ್ಯಕಾರಣತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ..೬೫..

ಅಬ, ಇಸೀ ಬಾತಕೋ ದೃಢ ಕರತೇ ಹೈಂ : — ೧. ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಕರನೇವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೀ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನ -ವೀರ್ಯಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವಕೀ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಶಕ್ತಿ ರುಕ ಗಈ ಹೈ

Page 115 of 513
PDF/HTML Page 148 of 546
single page version

ಅಯಮತ್ರ ಸಿದ್ಧಾನ್ತೋ ಯದ್ದಿವ್ಯವೈಕ್ರಿಯಿಕತ್ವೇಽಪಿ ಶರೀರಂ ನ ಖಲು ಸುಖಾಯ ಕಲ್ಪ್ಯೇತೇತೀಷ್ಟಾನಾಮ- ನಿಷ್ಟಾನಾಂ ವಾ ವಿಷಯಾಣಾಂ ವಶೇನ ಸುಖಂ ವಾ ದುಃಖಂ ವಾ ಸ್ವಯಮೇವಾತ್ಮಾ ಸ್ಯಾತ್ ..೬೬..

ಪುನರಚೇತನತ್ವಾತ್ಸುಖಂ ನ ಭವತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ – ಕರ್ಮಾವೃತಸಂಸಾರಿಜೀವಾನಾಂ ಯದಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ತತ್ರಾಪಿ ಜೀವ ಉಪಾದಾನಕಾರಣಂ, ನ ಚ ದೇಹಃ . ದೇಹಕರ್ಮರಹಿತಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಂ ಪುನರ್ಯದನನ್ತಾತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ತತ್ರ ವಿಶೇಷೇಣಾತ್ಮೈವ ಕಾರಣಮಿತಿ ..೬೫.. ಅಥ ಮನುಷ್ಯಶರೀರಂ ಮಾ ಭವತು, ದೇವಶರೀರಂ ದಿವ್ಯಂ ತತ್ಕಿಲ ಸುಖಕಾರಣಂ ಭವಿಷ್ಯತೀತ್ಯಾಶಙ್ಕಾಂ ನಿರಾಕರೋತಿ — ಏಗಂತೇಣ ಹಿ ದೇಹೋ ಸುಹಂ ಣ ದೇಹಿಸ್ಸ ಕುಣದಿ ಏಕಾನ್ತೇನ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ದೇಹಃ ಕರ್ತಾ ಸುಖಂ ನ ಕರೋತಿ . ಕಸ್ಯ . ದೇಹಿನಃ ಸಂಸಾರಿಜೀವಸ್ಯ . ಕ್ವ . ಸಗ್ಗೇ ವಾ ಆಸ್ತಾಂ ತಾವನ್ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಮನುಷ್ಯದೇಹಃ ಸುಖಂ ನ ಕರೋತಿ, ಸ್ವರ್ಗೇ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಏಕಾನ್ತೇನ ಹಿ ] ಏಕಾಂತಸೇ ಅರ್ಥಾತ್ ನಿಯಮಸೇ [ಸ್ವರ್ಗೇ ವಾ ] ಸ್ವರ್ಗಮೇಂ ಭೀ [ದೇಹಃ ] ಶರೀರ [ದೇಹಿನಃ ] ಶರೀರೀ (-ಆತ್ಮಾಕೋ) [ಸುಖಂ ನ ಕರೋತಿ ] ಸುಖ ನಹೀಂ ದೇತಾ [ವಿಷಯವಶೇನ ತು ] ಪರನ್ತು ವಿಷಯೋಂಕೇ ವಶಸೇ [ಸೌಖ್ಯಂ ದುಃಖಂ ವಾ ] ಸುಖ ಅಥವಾ ದುಃಖರೂಪ [ಸ್ವಯಂ ಆತ್ಮಾ ಭವತಿ ] ಸ್ವಯಂ ಆತ್ಮಾ ಹೋತಾ ಹೈ ..೬೬..

ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ ಯಹ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಹೈ ಕಿ — ಭಲೇ ಹೀ ದಿವ್ಯ ವೈಕ್ರಿಯಿಕ ತಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋ ತಥಾಪಿ ‘ಶರೀರ ಸುಖ ನಹೀಂ ದೇ ಸಕತಾ’; ಇಸಲಿಯೇ, ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಇಷ್ಟ ಅಥವಾ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೇ ವಶಸೇ ಸುಖ ಅಥವಾ ದುಃಖರೂಪ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಶರೀರ ಸುಖ -ದುಃಖ ನಹೀಂ ದೇತಾ . ದೇವೋಂಕಾ ಉತ್ತಮ ವೈಕ್ರಿಯಿಕ ಶರೀರ ಸುಖಕಾ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ನಾರಕಿಯೋಂಕಾ ಶರೀರ ದುಃಖಕಾ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ . ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಇಷ್ಟ -ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೇ ವಶ ಹೋಕರ ಸುಖ -ದುಃಖಕೀ ಕಲ್ಪನಾರೂಪಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ..೬೬..

ಅಬ, ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಸುಖಪರಿಣಾಮಕೀ ಶಕ್ತಿವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಅಕಿಂಚಿತ್ಕರತಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

Page 116 of 513
PDF/HTML Page 149 of 546
single page version

ಯಥಾ ಹಿ ಕೇಷಾಂಚಿನ್ನಕ್ತಂಚರಾಣಾಂ ಚಕ್ಷುಷಃ ಸ್ವಯಮೇವ ತಿಮಿರವಿಕರಣಶಕ್ತಿಯೋಗಿತ್ವಾನ್ನ ತದಪಾಕರಣಪ್ರವಣೇನ ಪ್ರದೀಪಪ್ರಕಾಶಾದಿನಾ ಕಾರ್ಯಂ, ಏವಮಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸಂಸಾರೇ ಮುಕ್ತೌ ವಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಸುಖತಯಾ ಪರಿಣಮಮಾನಸ್ಯ ಸುಖಸಾಧನಧಿಯಾ ಅಬುಧೈರ್ಮುಧಾಧ್ಯಾಸ್ಯಮಾನಾ ಅಪಿ ವಿಷಯಾಃ ಕಿಂ ಹಿ ನಾಮ ಕುರ್ಯುಃ ..೬೭.. ವಾ ಯೋಽಸೌ ದಿವ್ಯೋ ದೇವದೇಹಃ ಸೋಽಪ್ಯುಪಚಾರಂ ವಿಹಾಯ ಸುಖಂ ನ ಕರೋತಿ . ವಿಸಯವಸೇಣ ದು ಸೋಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಹವದಿ ಸಯಮಾದಾ ಕಿಂತು ನಿಶ್ಚಯೇನ ನಿರ್ವಿಷಯಾಮೂರ್ತಸ್ವಾಭಾವಿಕಸದಾನನ್ದೈಕಸುಖಸ್ವಭಾವೋಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣಾನಾದಿ- ಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾದ್ವಿಷಯಾಧೀನತ್ವೇನ ಪರಿಣಮ್ಯ ಸಾಂಸಾರಿಕಸುಖಂ ದುಃಖಂ ವಾ ಸ್ವಯಮಾತ್ಮೈವ ಭವತಿ, ನ ಚ ದೇಹ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೬೬.. ಏವಂ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಂ ದೇಹಾಭಾವೇಽಪಿ ಸುಖಮಸ್ತೀತಿ ಪರಿಜ್ಞಾನಾರ್ಥಂ ಸಂಸಾರಿಣಾಮಪಿ ದೇಹಃ ಸುಖಕಾರಣಂ ನ ಭವತೀತಿಕಥನರೂಪೇಣ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಸುಖಸ್ವಭಾವತ್ವಾನ್ನಿಶ್ಚಯೇನ ಯಥಾ ದೇಹಃ ಸುಖಕಾರಣಂ ನ ಭವತಿ ತಥಾ ವಿಷಯಾ ಅಪೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಜಇ ಯದಿ ದಿಟ್ಠೀ ನಕ್ತಂಚರಜನಸ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಃ ತಿಮಿರಹರಾ ಅನ್ಧಕಾರಹರಾ ಭವತಿ ಜಣಸ್ಸ ಜನಸ್ಯ ದೀವೇಣ ಣತ್ಥಿ ಕಾಯವ್ವಂ ದೀಪೇನ ನಾಸ್ತಿ ಕರ್ತವ್ಯಂ . ತಸ್ಯ ಪ್ರದೀಪಾದೀನಾಂ ಯಥಾ ಪ್ರಯೋಜನಂ ನಾಸ್ತಿ ತಹ ಸೋಕ್ಖಂ ಸಯಮಾದಾ ವಿಸಯಾ ಕಿಂ ತತ್ಥ ಕುವ್ವಂತಿ ತಥಾ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಜನಸ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಃ ] ಪ್ರಾಣೀಕೀ ದೃಷ್ಟಿ [ತಿಮಿರಹರಾ ] ತಿಮಿರನಾಶಕ ಹೋ ತೋ [ದೀಪೇನ ನಾಸ್ತಿ ಕರ್ತವ್ಯಂ ] ದೀಪಕಸೇ ಕೋಈ ಪ್ರಯೋಜನ ನಹೀಂ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ದೀಪಕ ಕುಛ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತಾ, [ತಥಾ ] ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜಹಾಂ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಸ್ವಯಂ ] ಸ್ವಯಂ [ಸೌಖ್ಯಂ ] ಸುಖರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ [ತತ್ರ ] ವಹಾಂ [ವಿಷಯಾಃ ] ವಿಷಯ [ಕಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ ] ಕ್ಯಾ ಕರ ಸಕತೇ ಹೈಂ ? ..೬೭..

ಟೀಕಾ : — ಜೈಸೇ ಕಿನ್ಹೀಂ ನಿಶಾಚರೋಂಕೇ (ಉಲ್ಲೂ, ಸರ್ಪ, ಭೂತ ಇತ್ಯಾದಿ) ನೇತ್ರ ಸ್ವಯಮೇವ ಅನ್ಧಕಾರಕೋ ನಷ್ಟ ಕರನೇಕೀ ಶಕ್ತಿವಾಲೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ಉನ್ಹೇಂ ಅಂಧಕಾರ ನಾಶಕ ಸ್ವಭಾವವಾಲೇ ದೀಪಕ -ಪ್ರಕಾಶಾದಿಸೇ ಕೋಈ ಪ್ರಯೋಜನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, (ಉನ್ಹೇಂ ದೀಪಕ -ಪ್ರಕಾಶ ಕುಛ ನಹೀಂ ಕರತಾ,) ಇಸೀಪ್ರಕಾರ — ಯದ್ಯಪಿ ಅಜ್ಞಾನೀ ‘ವಿಷಯ ಸುಖಕೇ ಸಾಧನ ಹೈಂ’ ಐಸೀ ಬುದ್ಧಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ವ್ಯರ್ಥ ಹೀ ವಿಷಯೋಂಕಾ ಅಧ್ಯಾಸ (-ಆಶ್ರಯ) ಕರತೇ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ – ಸಂಸಾರಮೇಂ ಯಾ ಮುಕ್ತಿಮೇಂ ಸ್ವಯಮೇವ ಸುಖರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೋ ವಿಷಯ ಕ್ಯಾ ಕರ ಸಕತೇ ಹೈಂ ?

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸಂಸಾರಮೇಂ ಯಾ ಮೋಕ್ಷಮೇಂ ಆತ್ಮಾ ಅಪನೇ ಆಪ ಹೀ ಸುಖರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಉಸಮೇಂ ವಿಷಯ ಅಕಿಂಚಿತ್ಕರ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಕುಛ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತೇ . ಅಜ್ಞಾನೀ ವಿಷಯೋಂಕೋ ಸುಖಕಾ ಕಾರಣ ಮಾನಕರ ವ್ಯರ್ಥ ಹೀ ಉನಕಾ ಅವಲಂಬನ ಲೇತೇ ಹೈಂ ..೬೭..

Page 117 of 513
PDF/HTML Page 150 of 546
single page version

ಯಥಾ ಖಲು ನಭಸಿ ಕಾರಣಾನ್ತರಮನಪೇಕ್ಷ್ಯೈವ ಸ್ವಯಮೇವ ಪ್ರಭಾಕರಃ ಪ್ರಭೂತಪ್ರಭಾಭಾರಭಾಸ್ವರ- ಸ್ವರೂಪವಿಕಸ್ವರಪ್ರಕಾಶಶಾಲಿತಯಾ ತೇಜಃ, ಯಥಾ ಚ ಕಾದಾಚಿತ್ಕೌಷ್ಣ್ಯಪರಿಣತಾಯಃಪಿಣ್ಡವನ್ನಿತ್ಯ- ಮೇವೌಷ್ಣ್ಯಪರಿಣಾಮಾಪನ್ನತ್ವಾದುಷ್ಣಃ, ಯಥಾ ಚ ದೇವಗತಿನಾಮಕರ್ಮೋದಯಾನುವೃತ್ತಿವಶವರ್ತಿಸ್ವಭಾವತಯಾ ದೇವಃ; ನಿರ್ವಿಷಯಾಮೂರ್ತಸರ್ವಪ್ರದೇಶಾಹ್ಲಾದಕಸಹಜಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಸುಖಸ್ವಭಾವೋ ನಿಶ್ಚಯೇನಾತ್ಮೈವ, ತತ್ರ ಮುಕ್ತೌ ಸಂಸಾರೇ ವಾ ವಿಷಯಾಃ ಕಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ, ನ ಕಿಮಪೀತಿ ಭಾವಃ ..೬೭.. ಅಥಾತ್ಮನಃ ಸುಖಸ್ವಭಾವತ್ವಂ ಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವತ್ವಂ ಚ ಪುನರಪಿ ದೃಷ್ಟಾನ್ತೇನ ದೃಢಯತಿ — ಸಯಮೇವ ಜಹಾದಿಚ್ಚೋ ತೇಜೋ ಉಣ್ಹೋ ಯ ದೇವದಾ ಣಭಸಿ ಕಾರಣಾನ್ತರಂ ನಿರಪೇಕ್ಷ್ಯ ಸ್ವಯಮೇವ ಯಥಾದಿತ್ಯಃ ಸ್ವಪರಪ್ರಕಾಶರೂಪಂ ತೇಜೋ ಭವತಿ, ತಥೈವ ಚ ಸ್ವಯಮೇವೋಷ್ಣೋ ಭವತಿ, ತಥಾ ಚಾಜ್ಞಾನಿಜನಾನಾಂ ದೇವತಾ ಭವತಿ . ಕ್ವ ಸ್ಥಿತಃ . ನಭಸಿ ಆಕಾಶೇ . ಸಿದ್ಧೋ ವಿ ತಹಾ ಣಾಣಂ ಸುಹಂ ಚ ಸಿದ್ಧೋಽಪಿ ಭಗವಾಂಸ್ತಥೈವ ಕಾರಣಾನ್ತರಂ ನಿರಪೇಕ್ಷ್ಯ ಸ್ವಭಾವೇನೈವ ಸ್ವಪರಪ್ರಕಾಶಕಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ, ತಥೈವ ಪರಮತೃಪ್ತಿರೂಪಮನಾಕುಲತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ಸುಖಮ್ . ಕ್ವ . ಲೋಗೇ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಥಾ ] ಜೈಸೇ [ನಭಸಿ ] ಆಕಾಶಮೇಂ [ಆದಿತ್ಯಃ ] ಸೂರ್ಯ [ಸ್ವಯಮೇವ ] ಅಪನೇ ಆಪ ಹೀ [ತೇಜಃ ] ತೇಜ, [ಉಷ್ಣಃ ] ಉಷ್ಣ [ಚ ] ಔರ [ದೇವತಾ ] ದೇವ ಹೈ, [ತಥಾ ] ಉಸೀಪ್ರಕಾರ [ಲೋಕೇ ] ಲೋಕಮೇಂ [ಸಿದ್ಧಃ ಅಪಿ ] ಸಿದ್ಧ ಭಗವಾನ ಭೀ (ಸ್ವಯಮೇವ) [ಜ್ಞಾನಂ ] ಜ್ಞಾನ [ಸುಖಂ ಚ ] ಸುಖ [ತಥಾ ದೇವಃ ] ಔರ ದೇವ ಹೈಂ ..೬೮..

ಟೀಕಾ : — ಜೈಸೇ ಆಕಾಶಮೇಂ ಅನ್ಯ ಕಾರಣಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ರಖೇ ಬಿನಾ ಹೀ ಸೂರ್ಯ (೧) ಸ್ವಯಮೇವ ಅತ್ಯಧಿಕ ಪ್ರಭಾಸಮೂಹಸೇ ಚಮಕತೇ ಹುಏ ಸ್ವರೂಪಕೇ ದ್ವಾರಾ ವಿಕಸಿತ ಪ್ರಕಾಶಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ತೇಜ ಹೈ, (೨) ಕಭೀ ೧ಉಷ್ಣತಾರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಕೀ ಭಾಂತಿ ಸದಾ ಉಷ್ಣತಾ -ಪರಿಣಾಮಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಉಷ್ಣ ಹೈ, ಔರ (೩) ದೇವಗತಿನಾಮಕರ್ಮಕೇ ಧಾರಾವಾಹಿಕ ಉದಯಕೇ ವಶವರ್ತೀ ಸ್ವಭಾವಸೇ ದೇವ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ೧. ಜೈಸೇ ಲೋಹೇಕಾ ಗೋಲಾ ಕಭೀ ಉಷ್ಣತಾಪರಿಣಾಮಸೇ ಪರಿಣಮತಾ ಹೈ ವೈಸೇ ಸೂರ್ಯ ಸದಾ ಹೀ ಉಷ್ಣತಾಪರಿಣಾಮಸೇ ಪರಿಣಮಾ ಹುಆ

ಜ್ಯಮ ಆಭಮಾಂ ಸ್ವಯಮೇವ ಭಾಸ್ಕರ ಉಷ್ಣ, ದೇವ, ಪ್ರಕಾಶ ಛೇ, ಸ್ವಯಮೇವ ಲೋಕೇ ಸಿದ್ಧ ಪಣ ತ್ಯಮ ಜ್ಞಾನ, ಸುಖ ನೇ ದೇವ ಛೇ. ೬೮.

Page 118 of 513
PDF/HTML Page 151 of 546
single page version

ತಥೈವ ಲೋಕೇ ಕಾರಣಾಂತರಮನಪೇಕ್ಷ್ಯೈವ ಸ್ವಯಮೇವ ಭಗವಾನಾತ್ಮಾಪಿ ಸ್ವಪರಪ್ರಕಾಶನಸಮರ್ಥನಿರ್ವಿತಥಾನನ್ತ- ಶಕ್ತಿಸಹಜಸಂವೇದನತಾದಾತ್ಮ್ಯಾತ್ ಜ್ಞಾನಂ, ತಥೈವ ಚಾತ್ಮತೃಪ್ತಿಸಮುಪಜಾತಪರಿನಿರ್ವೃತ್ತಿಪ್ರವರ್ತಿತಾನಾಕುಲತ್ವ- ಸುಸ್ಥಿತತ್ವಾತ್ ಸೌಖ್ಯಂ, ತಥೈವ ಚಾಸನ್ನಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭಲಬ್ಧವರ್ಣಜನಮಾನಸಶಿಲಾಸ್ತಮ್ಭೋತ್ಕೀರ್ಣ- ಸಮುದೀರ್ಣದ್ಯುತಿಸ್ತುತಿಯೋಗಿದಿವ್ಯಾತ್ಮಸ್ವರೂಪತ್ವಾದ್ದೇವಃ . ಅತೋಽಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸುಖಸಾಧನಾಭಾಸೈರ್ವಿಷಯೈಃ ಪರ್ಯಾಪ್ತಮ್ ..೬೮.. — ಇತಿ ಆನನ್ದಪ್ರಪಂಚಃ . ಜಗತಿ . ತಹಾ ದೇವೋ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಸಮ್ಯಕ್ಶ್ರದ್ಧಾನಜ್ಞಾನಾನುಷ್ಠಾನರೂಪಾಭೇದರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿಸಮುತ್ಪನ್ನ- ಸುನ್ದರಾನನ್ದಸ್ಯನ್ದಿಸುಖಾಮೃತಪಾನಪಿಪಾಸಿತಾನಾಂ ಗಣಧರದೇವಾದಿಪರಮಯೋಗಿನಾಂ ದೇವೇನ್ದ್ರಾದೀನಾಂ ಚಾಸನ್ನಭವ್ಯಾನಾಂ ಮನಸಿ ನಿರನ್ತರಂ ಪರಮಾರಾಧ್ಯಂ, ತಥೈವಾನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಸ್ತವನೇನ ಸ್ತುತ್ಯಂ ಚ ಯದ್ದಿವ್ಯಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಂ ತತ್ಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ತಥೈವ ದೇವಶ್ಚೇತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಂ ವಿಷಯೈರಪಿ ಪ್ರಯೋಜನಂ ನಾಸ್ತೀತಿ ..೬೮.. ಏವಂ ಸ್ವಭಾವೇನೈವ ಸುಖಸ್ವಭಾವತ್ವಾದ್ವಿಷಯಾ ಅಪಿ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಂ ಸುಖಕಾರಣಂ ನ ಭವನ್ತೀತಿಕಥನರೂಪೇಣ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥೇದಾನೀಂ ಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಾಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಲಕ್ಷಣಾನನ್ತಸುಖಾಧಾರಭೂತಂ ಸರ್ವಜ್ಞಂ ವಸ್ತುಸ್ತವೇನ ನಮಸ್ಕುರ್ವನ್ತಿ — ಲೋಕಮೇಂ ಅನ್ಯ ಕಾರಣಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ರಖೇ ಬಿನಾ ಹೀ ಭಗವಾನ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಹೀ (೧) ಸ್ವಪರಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರನೇಮೇಂ ಸಮರ್ಥ ನಿರ್ವಿತಥ ( – ಸಚ್ಚೀ) ಅನನ್ತ ಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಸಹಜ ಸಂವೇದನಕೇ ಸಾಥ ತಾದಾತ್ಮ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಜ್ಞಾನ ಹೈ, (೨) ಆತ್ಮತೃಪ್ತಿಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೀ ಜೋ ೧ಪರಿನಿವೃತ್ತಿ ಹೈ; ಉಸಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಅನಾಕುಲತಾಮೇಂ ಸುಸ್ಥಿತತಾಕೇ ಕಾರಣ ಸೌಖ್ಯ ಹೈ, ಔರ (೩) ಜಿನ್ಹೇಂ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ ನಿಕಟ ಹೈ ಐಸೇ ಬುಧ ಜನೋಂಕೇ ಮನರೂಪೀ ೨ಶಿಲಾಸ್ತಂಭಮೇಂ ಜಿಸಕೀ ಅತಿಶಯ ೩ದ್ಯುತಿ ಸ್ತುತಿ ಉತ್ಕೀರ್ಣ ಹೈ ಐಸಾ ದಿವ್ಯ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವಾನ ಹೋನೇಸೇ ದೇವ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೋ ಸುಖಸಾಧನಾಭಾಸ (-ಜೋ ಸುಖಕೇ ಸಾಧನ ನಹೀಂ ಹೈಂ ಪರನ್ತು ಸುಖಕೇ ಸಾಧನ ಹೋನೇಕಾ ಆಭಾಸಮಾತ್ರ ಜಿನಮೇಂ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸೇ) ವಿಷಯೋಂಸೇ ಬಸ ಹೋ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸಿದ್ಧ ಭಗವಾನ ಕಿಸೀ ಬಾಹ್ಯ ಕಾರಣಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ ಬಿನಾ ಅಪನೇ ಆಪ ಹೀ ಸ್ವಪರಪ್ರಕಾಶಕ ಜ್ಞಾನರೂಪ ಹೈಂ, ಅನನ್ತ ಆತ್ಮಿಕ ಆನನ್ದರೂಪ ಹೈಂ ಔರ ಅಚಿಂತ್ಯ ದಿವ್ಯತಾರೂಪ ಹೈಂ . ಸಿದ್ಧ ಭಗವಾನಕೀ ಭಾಂತಿ ಹೀ ಸರ್ವ ಜೀವೋಂಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಸುಖಾರ್ಥೀ ಜೀವೋಂಕೋ ವಿಷಯಾಲಮ್ಬೀ ಭಾವ ಛೋಡಕರ ನಿರಾಲಮ್ಬೀ ಪರಮಾನನ್ದಸ್ವಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮನ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ .

೧. ಪರಿನಿರ್ವೃತ್ತಿ = ಮೋಕ್ಷ; ಪರಿಪೂರ್ಣತಾ; ಅನ್ತಿಮ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಸುಖ. (ಪರಿನಿರ್ವೃತ್ತಿ ಆತ್ಮತೃಪ್ತಿಸೇ ಹೋತೀ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮತೃಪ್ತಿಕೀ

ಪರಾಕಾಷ್ಠಾ ಹೀ ಪರಿನಿರ್ವೃತ್ತಿ ಹೈ .) ೨. ಶಿಲಾಸ್ತಂಭ = ಪತ್ಥರಕಾ ಖಂಭಾ . ೩. ದ್ಯುತಿ = ದಿವ್ಯತಾ; ಭವ್ಯತಾ, ಮಹಿಮಾ (ಗಣಧರದೇವಾದಿ ಬುಧ ಜನೋಂಕೇ ಮನಮೇಂ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಕೀ ದಿವ್ಯತಾಕಾ ಸ್ತುತಿಗಾನ

Page 119 of 513
PDF/HTML Page 152 of 546
single page version

ತೇಜೋ ದಿಟ್ಠೀ ಣಾಣಂ ಇಡ್ಢೀ ಸೋಕ್ಖಂ ತಹೇವ ಈಸರಿಯಂ ತಿಹುವಣಪಹಾಣದಇಯಂ ತೇಜಃ ಪ್ರಭಾಮಣ್ಡಲಂ, ಜಗತ್ತ್ರಯಕಾಲತ್ರಯವಸ್ತುಗತಯುಗಪತ್ಸಾಮಾನ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಗ್ರಾಹಕಂ ಕೇವಲದರ್ಶನಂ, ತಥೈವ ಸಮಸ್ತವಿಶೇಷಾಸ್ತಿತ್ವಗ್ರಾಹಕಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ, ಋದ್ಧಿಶಬ್ದೇನ ಸಮವಸರಣಾದಿಲಕ್ಷಣಾ ವಿಭೂತಿಃ, ಸುಖಶಬ್ದೇನಾವ್ಯಾಬಾಧಾನನ್ತಸುಖಂ, ತತ್ಪದಾಭಿ- ಲಾಷೇಣ ಇನ್ದ್ರಾದಯೋಽಪಿ ಭೃತ್ಯತ್ವಂ ಕುರ್ವನ್ತೀತ್ಯೇವಂಲಕ್ಷಣಮೈಶ್ವರ್ಯಂ, ತ್ರಿಭುವನಾಧೀಶಾನಾಮಪಿ ವಲ್ಲಭತ್ವಂ ದೈವಂ ಭಣ್ಯತೇ . ಮಾಹಪ್ಪಂ ಜಸ್ಸ ಸೋ ಅರಿಹೋ ಇತ್ಥಂಭೂತಂ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ ಯಸ್ಯ ಸೋಽರ್ಹನ್ ಭಣ್ಯತೇ . ಇತಿ ವಸ್ತುಸ್ತವನರೂಪೇಣ ನಮಸ್ಕಾರಂ ಕೃತವನ್ತಃ ..“ “ “ “ “

ಪಣಮಾಮಿ ನಮಸ್ಕರೋಮಿ ಪುಣೋ ಪುಣೋ ಪುನಃ ಪುನಃ . ಕಮ್ . ತಂ ಸಿದ್ಧಂ ಪರಮಾಗಮಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಸಿದ್ಧಮ್ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಗುಣದೋ ಅಧಿಗದರಂ ಅವ್ಯಾಬಾಧಾನನ್ತಸುಖಾದಿಗುಣೈರಧಿಕತರಂ ಸಮಧಿಕತರಗುಣಮ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂ-

-: ಅಬ, ಯಹಾಂ ಶುಭ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಅಧಿಕಾರ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಹೋತಾ ಹೈ :-

ಅಬ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ವರೂಪ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ವಿಚಾರೋಂಕೋ ಲೇಕರ, ಉಸಕೇ (ಇನ್ದ್ರಿಯ ಸುಖಕೇ) ಸಾಧನಕಾ (-ಶುಭೋಪಯೋಗಕಾ) ಸ್ವರೂಪ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ದೇವತಾಯತಿಗುರುಪೂಜಾಸು ] ದೇವ, ಗುರು ಔರ ಯತಿಕೀ ಪೂಜಾಮೇಂ, [ದಾನೇ ಚ ಏವ ] ದಾನಮೇಂ [ಸುಶೀಲೇಷು ವಾ ] ಏವಂ ಸುಶೀಲೋಂಮೇಂ [ಉಪವಾಸಾದಿಷು ] ಔರ ಉಪವಾಸಾದಿಕಮೇಂ [ರಕ್ತಃ ಆತ್ಮಾ ] ಲೀನ ಆತ್ಮಾ [ಶುಭೋಪಯೋಗಾತ್ಮಕಃ ] ಶುಭೋಪಯೋಗಾತ್ಮಕ ಹೈ ..೬೯..

ಗುರು -ದೇವ -ಯತಿಪೂಜಾ ವಿಷೇ, ವಳೀ ದಾನ ನೇ ಸುಶೀಲೋ ವಿಷೇ, ಜೀವ ರಕ್ತ ಉಪವಾಸಾದಿಕೇ, ಶುಭ -ಉಪಯೋಗಸ್ವರೂಪ ಛೇ. ೬೯.

Page 120 of 513
PDF/HTML Page 153 of 546
single page version

ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ದುಃಖಸ್ಯ ಸಾಧನೀಭೂತಾಂ ದ್ವೇಷರೂಪಾಮಿನ್ದ್ರಿಯಾರ್ಥಾನುರಾಗರೂಪಾಂ ಚಾಶುಭೋಪಯೋಗ- ಭೂಮಿಕಾಮತಿಕ್ರಮ್ಯ ದೇವಗುರುಯತಿಪೂಜಾದಾನಶೀಲೋಪವಾಸಪ್ರೀತಿಲಕ್ಷಣಂ ಧರ್ಮಾನುರಾಗಮಂಗೀಕರೋತಿ ತದೇನ್ದ್ರಿಯ- ಸುಖಸ್ಯ ಸಾಧನೀಭೂತಾಂ ಶುಭೋಪಯೋಗಭೂಮಿಕಾಮಧಿರೂಢೋಽಭಿಲಪ್ಯೇತ ..೬೯.. ಭೂತಮ್ . ಅವಿಚ್ಛಿದಂ ಮಣುವದೇವಪದಿಭಾವಂ ಯಥಾ ಪೂರ್ವಮರ್ಹದವಸ್ಥಾಯಾಂ ಮನುಜದೇವೇನ್ದ್ರಾದಯಃ ಸಮವಶರಣೇ ಸಮಾಗತ್ಯ ನಮಸ್ಕುರ್ವನ್ತಿ ತೇನ ಪ್ರಭುತ್ವಂ ಭವತಿ, ತದತಿಕ್ರಾನ್ತತ್ವಾದತಿಕ್ರಾನ್ತಮನುಜದೇವಪತಿಭಾವಮ್ . ಪುನಶ್ಚ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಅಪುಣಬ್ಭಾವಣಿಬದ್ಧಂ ದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಾದಿಪಞ್ಚಪ್ರಕಾರಭವಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವನಿಜಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣೋ ಯೋಽಸೌ ಮೋಕ್ಷಸ್ತಸ್ಯಾಧೀನತ್ವಾದಪುನರ್ಭಾವನಿಬದ್ಧಮಿತಿ ಭಾವಃ ..✽೪.. ಏವಂ ನಮಸ್ಕಾರಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಇತಿ ಗಾಥಾಷ್ಟಕೇನ ಪಞ್ಚಮಸ್ಥಲಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ . ಏವಮಷ್ಟಾದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಪಞ್ಚಕೇ ನ ಸುಖಪ್ರಪಞ್ಚನಾಮಾನ್ತರಾಧಿಕಾರೋ ಗತಃ . ಇತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ‘ಏಸ ಸುರಾಸುರ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಚತುರ್ದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಪೀಠಿಕಾ ಗತಾ, ತದನನ್ತರಂ ಸಪ್ತಗಾಥಾಭಿಃ ಸಾಮಾನ್ಯಸರ್ವಜ್ಞಸಿದ್ಧಿಃ, ತದನನ್ತರಂ ತ್ರಯಸ್ತ್ರಿಂಶದ್ಗಾಥಾಭಿಃ ಜ್ಞಾನಪ್ರಪಞ್ಚಃ, ತದನನ್ತರ- ಮಷ್ಟಾದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಸುಖಪ್ರಪಞ್ಚ ಇತಿ ಸಮುದಾಯೇನ ದ್ವಾಸಪ್ತತಿಗಾಥಾಭಿರನ್ತರಾಧಿಕಾರಚತುಷ್ಟಯೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ .. ಇತ ಊರ್ದ್ಧ್ವಂ ಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಚತುಷ್ಟಯಾಭಿಧಾನೋಽಧಿಕಾರಃ ಪ್ರಾರಭ್ಯತೇ . ತತ್ರ ಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಗಾಥಾಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಥಮಂ ತಾವಚ್ಛುಭಾಶುಭವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಕರಣಾರ್ಥಂ ‘ದೇವದಜದಿಗುರು’ ಇತ್ಯಾದಿ ದಶಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಪ್ರಥಮಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ ಕಥ್ಯತೇ . ತದನನ್ತರಮಾಪ್ತಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಪರಿಜ್ಞಾನವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಕರಣಾರ್ಥಂ ‘ಚತ್ತಾ ಪಾವಾರಂಭಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸಪ್ತಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ದ್ವಿತೀಯಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ . ಅಥಾನನ್ತರಂ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಪರಿಜ್ಞಾನವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಕ ರಣಾರ್ಥಂ ‘ದವ್ವಾದೀಏಸು’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾಷಟ್ಕ ಪರ್ಯನ್ತಂ ತೃತೀಯಜ್ಞಾನಕ ಣ್ಡಿಕಾ . ತದನನ್ತರಂ ಸ್ವಪರ- ತತ್ತ್ವಪರಿಜ್ಞಾನವಿಷಯೇ ಮೂಢತ್ವನಿರಾಕರಣಾರ್ಥಂ ‘ಣಾಣಪ್ಪಗಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯೇನ ಚತುರ್ಥಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾ . ಇತಿ ಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಚತುಷ್ಟಯಾಭಿಧಾನಾಧಿಕಾರೇ ಸಮುದಾಯಪಾತನಿಕಾ . ಅಥೇದಾನೀಂ ಪ್ರಥಮಜ್ಞಾನಕಣ್ಡಿಕಾಯಾಂ ಸ್ವತನ್ತ್ರ- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇನ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಂ, ತದನನ್ತರಂ ಪುಣ್ಯಂ ಜೀವಸ್ಯ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾಮುತ್ಪಾದಯತೀತಿ ಕಥನರೂಪೇಣ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಂ, ತದನನ್ತರಮುಪಸಂಹಾರರೂಪೇಣ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ, ಇತಿ ಸ್ಥಲತ್ರಯಪರ್ಯನ್ತಂ ಕ್ರಮೇಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕ್ರಿಯತೇ . ತದ್ಯಥಾ --ಅಥ ಯದ್ಯಪಿ ಪೂರ್ವಂ ಗಾಥಾಷಟ್ಕೇನೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ವರೂಪಂ ಭಣಿತಂ ತಥಾಪಿ ಪುನರಪಿ ತದೇವ ವಿಸ್ತರೇಣ ಕಥಯನ್ ಸನ್ ತತ್ಸಾಧಕಂ ಶುಭೋಪಯೋಗಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ, ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನಿಕಾ --ಪೀಠಿಕಾಯಾಂ ಯಚ್ಛುಭೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ಸೂಚಿತಂ ತಸ್ಯೇದಾನೀಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖವಿಶೇಷವಿಚಾರಪ್ರಸ್ತಾವೇ ತತ್ಸಾಧಕತ್ವೇನ ವಿಶೇಷವಿವರಣಂ ಕರೋತಿ ---ದೇವದಜದಿಗುರುಪೂಜಾಸು ಚೇವ ದಾಣಮ್ಮಿ ವಾ ಸುಸೀಲೇಸು ದೇವತಾಯತಿಗುರುಪೂಜಾಸು ಚೈವ ದಾನೇ ವಾ ಸುಶೀಲೇಷು ಉವವಾಸಾದಿಸು ರತ್ತೋ ತಥೈವೋಪವಾಸಾದಿಷು ಚ ರಕ್ತ ಆಸಕ್ತಃ ಅಪ್ಪಾ ಜೀವಃ ಸುಹೋವಓಗಪ್ಪಗೋ ಶುಭೋಪಯೋಗಾತ್ಮಕೋ ಭಣ್ಯತೇ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ – ದೇವತಾ

ಟೀಕಾ : – ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ದುಃಖಕೀ ಸಾಧನಾ ಭೂತ ಐಸೀ ದ್ವೇಷರೂಪ ತಥಾ ಇನ್ದ್ರಿಯ ವಿಷಯಕೀ ಅನುರಾಗರೂಪ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಭೂಮಿಕಾಕಾ ಉಲ್ಲಂಘನ ಕರಕೇ, ದೇವ -ಗುರು -ಯತಿಕೀ ಪೂಜಾ, ದಾನ, ಶೀಲ ಔರ ಉಪವಾಸಾದಿಕಕೇ ಪ್ರೀತಿಸ್ವರೂಪ ಧರ್ಮಾನುರಾಗಕೋ ಅಂಗೀಕಾರ ಕರತಾ ಹೈ ತಬ ವಹ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೀ ಸಾಧನಭೂತ ಶುಭೋಪಯೋಗಭೂಮಿಕಾಮೇಂ ಆರೂಢ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ .

Page 121 of 513
PDF/HTML Page 154 of 546
single page version

ಅಯಮಾತ್ಮೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸಾಧನೀಭೂತಸ್ಯ ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ತದಧಿಷ್ಠಾನಭೂತಾನಾಂ ತಿರ್ಯಗ್ಮಾನುಷ- ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಜಯೇನ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಪ್ರಯತ್ನಪರೋ ಯತಿಃ, ಸ್ವಯಂ ಭೇದಾಭೇದರತ್ನತ್ರಯಾರಾಧಕಸ್ತದರ್ಥಿನಾಂ ಭವ್ಯಾನಾಂ ಜಿನದೀಕ್ಷಾದಾಯಕೋ ಗುರುಃ, ಪೂರ್ವೋಕ್ತದೇವತಾಯತಿಗುರೂಣಾಂ ತತ್ಪ್ರತಿಬಿಮ್ಬಾದೀನಾಂ ಚ ಯಥಾಸಂಭವಂ ದ್ರವ್ಯಭಾವರೂಪಾ ಪೂಜಾ, ಆಹಾರಾದಿಚತುರ್ವಿಧದಾನಂ ಚ ಆಚಾರಾದಿಕಥಿತಶೀಲವ್ರತಾನಿ ತಥೈವೋಪವಾಸಾದಿಜಿನಗುಣಸಂಪತ್ತ್ಯಾದಿವಿಧಿ- ವಿಶೇಷಾಶ್ವ . ಏತೇಷು ಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇಷು ಯೋಽಸೌ ರತಃ ದ್ವೇಷರೂಪೇ ವಿಷಯಾನುರಾಗರೂಪೇ ಚಾಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇ ವಿರತಃ, ಸ ಜೀವಃ

ಭಾವಾರ್ಥ : – ಸರ್ವ ದೋಷ ರಹಿತ ಪರಮಾತ್ಮಾ ವಹ ದೇವ ಹೈಂ; ಭೇದಾಭೇದ ರತ್ನತ್ರಯಕೇ ಸ್ವಯಂ ಆರಾಧಕ ತಥಾ ಉಸ ಆರಾಧನಾಕೇ ಅರ್ಥೀ ಅನ್ಯ ಭವ್ಯ ಜೀವೋಂಕೋ ಜಿನದೀಕ್ಷಾ ದೇನೇವಾಲೇ ವೇ ಗುರು ಹೈಂ; ಇನ್ದ್ರಿಯಜಯ ಕರಕೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಪ್ರಯತ್ನಪರಾಯಣ ವೇ ಯತಿ ಹೈಂ . ಐಸೇ ದೇವ -ಗುರು -ಯತಿಕೀ ಅಥವಾ ಉನಕೀ ಪ್ರತಿಮಾಕೀ ಪೂಜಾಮೇಂ, ಆಹಾರಾದಿಕ ಚತುರ್ವಿಧ ದಾನಮೇಂ, ಆಚಾರಾಂಗಾದಿ ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ ಕಹೇ ಹುಏ ಶೀಲವ್ರತೋಂಮೇಂ ತಥಾ ಉಪವಾಸಾದಿಕ ತಪಮೇಂ ಪ್ರೀತಿಕಾ ಹೋನಾ ವಹ ಧರ್ಮಾನುರಾಗ ಹೈ . ಜೋ ಆತ್ಮಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಔರ ವಿಷಯಾನುರಾಗರೂಪ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಕೋ ಪಾರ ಕರಕೇ ಧರ್ಮಾನುರಾಗಕೋ ಅಂಗೀಕಾರ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಶುಭೋಪಯೋಗೀ ಹೈ ..೬೯..

ಅಬ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೋ ಶುಭೋಪಯೋಗಕೇ ಸಾಧ್ಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಸಾಧನ ಹೈ ಔರ ಉನಕಾ ಸಾಧ್ಯ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ ಹೈ ಐಸಾ) ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಶುಭೇನ ಯುಕ್ತಃ ] ಶುಭೋಪಯೋಗಯುಕ್ತ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ತಿರ್ಯಕ್ ವಾ ] ತಿರ್ಯಂಚ, [ಮಾನುಷಃ ವಾ ] ಮನುಷ್ಯ [ದೇವಃ ವಾ ] ಅಥವಾ ದೇವ [ಭೂತಃ ] ಹೋಕರ, [ತಾವತ್ಕಾಲಂ ] ಉತನೇ ಸಮಯ ತಕ [ವಿವಿಧಂ ] ವಿವಿಧ [ಐನ್ದ್ರಿಯಂ ಸುಖಂ ] ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖ [ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ..೭೦..

ಟೀಕಾ : — ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಶುಭೋಪಯೋಗಕೀ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸೇ ಉಸಕೇ ಅಧಿಷ್ಠಾನಭೂತ (-ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೇ ಸ್ಥಾನಭೂತ -ಆಧಾರಭೂತ ಐಸೀ) ತಿರ್ಯಂಚ, ಮನುಷ್ಯ ಔರ ದೇವತ್ವಕೀ

Page 122 of 513
PDF/HTML Page 155 of 546
single page version

ದೇವತ್ವಭೂಮಿಕಾನಾಮನ್ಯತಮಾಂ ಭೂಮಿಕಾಮವಾಪ್ಯ ಯಾವತ್ಕಾಲಮವತಿಷ್ಠತೇ, ತಾವತ್ಕಾಲಮನೇಕಪ್ರಕಾರಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಂ ಸಮಾಸಾದಯತೀತಿ ..೭೦..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಉಪದೇಶೇ ಸಿದ್ಧಂ ] (ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವಕೇ) ಉಪದೇಶಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹೈ ಕಿ [ಸುರಾಣಾಮ್ ಅಪಿ ] ದೇವೋಂಕೇ ಭೀ [ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ] ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧ [ಸೌಖ್ಯಂ ] ಸುಖ [ನಾಸ್ತಿ ] ನಹೀಂ ಹೈ; [ತೇ ] ವೇ [ದೇಹವೇದನಾರ್ತಾ ] (ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಮಯ) ದೇಹಕೀ ವೇದನಾಸೇ ಪೀಡಿತ ಹೋನೇಸೇ [ರಮ್ಯೇಸು ವಿಷಯೇಸು ] ರಮ್ಯ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ [ರಮನ್ತೇ ] ರಮತೇ ಹೈಂ ..೭೧..

Page 123 of 513
PDF/HTML Page 156 of 546
single page version

ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಭಾಜನೇಷು ಹಿ ಪ್ರಧಾನಾ ದಿವೌಕಸಃ . ತೇಷಾಮಪಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ನ ಖಲು ಸುಖಮಸ್ತಿ, ಪ್ರತ್ಯುತ ತೇಷಾಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ದುಃಖಮೇವಾವಲೋಕ್ಯತೇ, ಯತಸ್ತೇ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮಕಶರೀರಪಿಶಾಚಪೀಡಯಾ ಪರವಶಾ ಭೃಗುಪ್ರಪಾತಸ್ಥಾನೀಯಾನ್ ಮನೋಜ್ಞವಿಷಯಾನಭಿಪತನ್ತಿ ..೭೧..

ಅಥೈವಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ಯ ದುಃಖತಾಯಾಂ ಯುಕ್ತ್ಯಾವತಾರಿತಾಯಾಮಿನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸಾಧನೀಭೂತಪುಣ್ಯನಿರ್ವರ್ತಕ- ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯ ದುಃಖಸಾಧನೀಭೂತಪಾಪನಿರ್ವರ್ತಕಾಶುಭೋಪಯೋಗವಿಶೇಷಾದವಿಶೇಷತ್ವಮವತಾರಯತಿ —

ಟೀಕಾ : — ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೇ ಭಾಜನೋಂಮೇಂ ಪ್ರಧಾನ ದೇವ ಹೈಂ; ಉನಕೇ ಭೀ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸುಖ ನಹೀಂ ಹೈ, ಉಲಟಾ ಉನಕೇ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ದುಃಖ ಹೀ ದೇಖಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಶರೀರರೂಪೀ ಪಿಶಾಚಕೀ ಪೀಡಾಸೇ ಪರವಶ ಹೋನೇಸೇ ೧ಭೃಗುಪ್ರಪಾತಕೇ ಸಮಾನ ಮನೋಜ್ಞ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಓರ ದೌಂಡತೇ ಹೈ ..೭೧..

ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯುಕ್ತಿಪೂರ್ವಕ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೋ ದುಃಖರೂಪ ಪ್ರಗಟ ಕರಕೇ, ಅಬ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಪುಣ್ಯಕೋ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಶುಭೋಪಯೋಗಕೀ, ದುಃಖಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಪಾಪಕೋ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಸೇ ಅವಿಶೇಷತಾ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : – [ನರನಾರಕತಿರ್ಯಕ್ಸುರಾಃ ] ಮನುಷ್ಯ, ನಾರಕೀ, ತಿರ್ಯಂಚ ಔರ ದೇವ ( – ಸಭೀ) [ಯದಿ ] ಯದಿ [ದೇಹಸಂಭವಂ ] ದೇಹೋತ್ಪನ್ನ [ದುಃಖಂ ] ದುಃಖಕೋ [ಭಜಂತಿ ] ಅನುಭವ ಕರತೇ ಹೈಂ, [ಜೀವಾನಾಂ ] ತೋ ಜೀವೋಂಕಾ [ಸಃ ಉಪಯೋಗಃ ] ವಹ (ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ವಿಲಕ್ಷಣ -ಅಶುದ್ಧ) ಉಪಯೋಗ [ಶುಭಃ ವಾ ಅಶುಭಃ ] ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ — ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ [ಕಥಂ ಭವತಿ ] ಕೈಸೇ ಹೈ ? (ಅರ್ಥಾತ್ ನಹೀಂ ಹೈ )..೭೨.. ೧. ಭೃಗುಪ್ರಪಾತ = ಅತ್ಯಂತ ದುಃಖಸೇ ಘಬರಾಕರ ಆತ್ಮಘಾತ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಪರ್ವತಕೇ ನಿರಾಧಾರ ಉಚ್ಚ ಶಿಖರಸೇ ಗಿರನಾ .

ತಿರ್ಯಂಚ -ನಾರಕ -ಸುರ -ನರೋ ಜೋ ದೇಹಗತ ದುಃಖ ಅನುಭವೇ, ತೋ ಜೀವನೋ ಉಪಯೋಗ ಏ ಶುಭ ನೇ ಅಶುಭ ಕಈ ರೀತ ಛೇ ?. ೭೨.

Page 124 of 513
PDF/HTML Page 157 of 546
single page version

ಯದಿ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯಸಮುದೀರ್ಣಪುಣ್ಯಸಂಪದಸ್ತ್ರಿದಶಾದಯೋಽಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯಪರ್ಯಾಗತಪಾತಕಾಪದೋ ವಾ ನಾರಕಾದಯಶ್ಚ, ಉಭಯೇಽಪಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಸುಖಾಭಾವಾದವಿಶೇಷೇಣ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮಕಶರೀರಪ್ರತ್ಯಯಂ ದುಃಖ- ಮೇವಾನುಭವನ್ತಿ, ತತಃ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗಯೋಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವವ್ಯವಸ್ಥಾ ನಾವತಿಷ್ಠತೇ ..೭೨..

ಟೀಕಾ : — ಯದಿ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಉದಯಗತ ಪುಣ್ಯಕೀ ಸಮ್ಪತ್ತಿವಾಲೇ ದೇವಾದಿಕ (ಅರ್ಥಾತ್ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಪುಣ್ಯಕೇ ಉದಯಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇವಾಲೀ ಋದ್ಧಿವಾಲೇ ದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ) ಔರ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಉದಯಗತ ಪಾಪಕೀ ಆಪದಾವಾಲೇ ನಾರಕಾದಿಕ — ಯಹ ದೋನೋಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸುಖಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಅವಿಶೇಷರೂಪಸೇ (-ಬಿನಾ ಅನ್ತರಕೇ) ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಶರೀರ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ದುಃಖಕಾ ಹೀ ಅನುಭವ ಕರತೇ ಹೈಂ, ತಬ ಫಿ ರ ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ ಉಪಯೋಗಕೀ ಪೃಥಕ್ತ್ವವ್ಯವಸ್ಥಾ ನಹೀಂ ರಹತೀ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಪುಣ್ಯಕೇ ಫಲರೂಪಮೇಂ ದೇವಾದಿಕಕೀ ಸಮ್ಪದಾಯೇಂ ಮಿಲತೀ ಹೈಂ ಔರ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಪಾಪಕೇ ಫಲರೂಪಮೇಂ ನಾರಕಾದಿಕ ಕೀ ಆಪದಾಯೇಂ ಮಿಲತೀ ಹೈಂ . ಕಿನ್ತು ವೇ ದೇವಾದಿಕ ತಥಾ ನಾರಕಾದಿಕ ದೋನೋಂ ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ದುಃಖೀ ಹೀ ಹೈಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ದೋನೋಂಕಾ ಫಲ ಸಮಾನ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಔರ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ದೋನೋಂ ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಸಮಾನ ಹೀ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಉಪಯೋಗಮೇಂ — ಅಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮೇಂ — ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ ನಾಮಕ ಭೇದ ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತೇ ..೭೨..

(ಜೈಸೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಕೋ ದುಃಖರೂಪ ಔರ ಶುಭೋಪಯೋಗಕೋ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಕೇ ಸಮಾನ ಬತಾಯಾ ಹೈ ಇಸೀಪ್ರಕಾರ) ಅಬ, ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಫಲವಾಲಾ ಜೋ ಪುಣ್ಯ ಹೈ ಉಸೇ ವಿಶೇಷತಃ ದೂಷಣ ದೇನೇಕೇ ಲಿಯೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸಮೇಂ ದೋಷ ದಿಖಾನೇಕೇ ಲಿಯೇ) ಉಸ ಪುಣ್ಯಕೋ (-ಉಸಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಕೋ) ಸ್ವೀಕಾರ ಕರಕೇ ಉಸಕೀ (ಪುಣ್ಯಕೀ) ಬಾತಕಾ ಖಂಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಚಕ್ರೀ ಅನೇ ದೇವೇಂದ್ರ ಶುಭ -ಉಪಯೋಗಮೂಲಕ ಭೋಗಥೀ ಪುಷ್ಟಿ ಕರೇ ದೇಹಾದಿನೀ, ಸುಖೀ ಸಮ ದೀಸೇ ಅಭಿರತ ರಹೀ. ೭೩.

Page 125 of 513
PDF/HTML Page 158 of 546
single page version

ಯತೋ ಹಿ ಶಕ್ರಾಶ್ಚಕ್ರಿಣಶ್ಚ ಸ್ವೇಚ್ಛೋಪಗತೈರ್ಭೋಗೈಃ ಶರೀರಾದೀನ್ ಪುಷ್ಣನ್ತಸ್ತೇಷು ದುಷ್ಟಶೋಣಿತ ಇವ ಜಲೌಕಸೋಽತ್ಯನ್ತಮಾಸಕ್ತಾಃ ಸುಖಿತಾ ಇವ ಪ್ರತಿಭಾಸನ್ತೇ, ತತಃ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯಾನಿ ಫಲವನ್ತಿ ಪುಣ್ಯಾನ್ಯವಲೋಕ್ಯನ್ತೇ ..೭೩.. ಜೀವಾಣಂ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ವಿಶೇಷೇಽಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗಃ ಕಥಂ ಭಿನ್ನತ್ವಂ ಲಭತೇ, ನ ಕಥಮಪೀತಿ ಭಾವಃ ..೭೨.. ಏವಂ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪುಣ್ಯಾನಿ ದೇವೇನ್ದ್ರಚಕ್ರವರ್ತ್ಯಾದಿಪದಂ ಪ್ರಯಚ್ಛನ್ತಿ ಇತಿ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಶಂಸಾಂ ಕರೋತಿ . ಕಿಮರ್ಥಮ್ . ತತ್ಫಲಾಧಾರೇಣಾಗ್ರೇ ತೃಷ್ಣೋತ್ಪತ್ತಿರೂಪದುಃಖದರ್ಶನಾರ್ಥಂ . ಕುಲಿಸಾಉಹಚಕ್ಕಧರಾ ದೇವೇನ್ದ್ರಾಶ್ಚಕ್ರವರ್ತಿನಶ್ಚ ಕರ್ತಾರಃ . ಸುಹೋವಓಗಪ್ಪಗೇಹಿಂ ಭೋಗೇಹಿಂ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯಭೋಗೈಃ ಕೃತ್ವಾ ದೇಹಾದೀಣಂ ವಿದ್ಧಿಂ ಕರೇಂತಿ ವಿಕುರ್ವಣಾರೂಪೇಣ ದೇಹಪರಿವಾರಾದೀನಾಂ ವೃದ್ಧಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ಕಥಂಭೂತಾಃ ಸನ್ತಃ . ಸುಹಿದಾ ಇವಾಭಿರದಾ ಸುಖಿತಾ ಇವಾಭಿರತಾ ಆಸಕ್ತಾ ಇತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯತ್ಪರಮಾತಿಶಯ- ತೃಪ್ತಿಸಮುತ್ಪಾದಕಂ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾವಿಚ್ಛಿತ್ತಿಕಾರಕಂ ಚ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಸುಖಂ ತದಲಭಮಾನಾ ದುಷ್ಟಶೋಣಿತೇ ಜಲಯೂಕಾ ಇವಾಸಕ್ತಾಃ ಸುಖಾಭಾಸೇನ ದೇಹಾದೀನಾಂ ವೃದ್ಧಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ತೇಷಾಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ಸುಖಂ ನಾಸ್ತೀತಿ ..೭೩.. ಅಥ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಜೀವಸ್ಯ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾಮುತ್ಪಾದಯನ್ತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಜದಿ ಸಂತಿ ಹಿ ಪುಣ್ಣಾಣಿ ಯ ಯದಿ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಕುಲಿಶಾಯುಧಚಕ್ರಧರಾಃ ] ವಜ್ರಧರ ಔರ ಚಕ್ರಧರ (-ಇನ್ದ್ರ ಔರ ಚಕ್ರವರ್ತೀ) [ಶುಭೋಪಯೋಗಾತ್ಮಕೈಃ ಭೋಗೈಃ ] ಶುಭೋಪಯೋಗಮೂಲಕ (ಪುಣ್ಯೋಂಕೇ ಫಲರೂಪ) ಭೋಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ದೇಹಾದೀನಾಂ ] ದೇಹಾದಿಕೀ [ವೃದ್ಧಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ ] ಪುಷ್ಟಿ ಕರತೇ ಹೈಂ ಔರ [ಅಭಿರತಾಃ ] (ಇಸಪ್ರಕಾರ) ಭೋಗೋಂಮೇಂ ರತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ಸುಖಿತಾಃ ಇವ ] ಸುಖೀ ಜೈಸೇ ಭಾಸಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ . (ಇಸಲಿಯೇ ಪುಣ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನ ಅವಶ್ಯ ಹೈ) ..೭೩..

ಟೀಕಾ : — ಶಕ್ರೇನ್ದ್ರ ಔರ ಚಕ್ರವರ್ತೀ ಅಪನೀ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರ ಪ್ರಾಪ್ತ ಭೋಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಶರೀರಾದಿಕೋ ಪುಷ್ಟ ಕರತೇ ಹುಏ — ಜೈಸೇ ಗೋಂಚ (ಜೋಂಕ) ದೂಷಿತ ರಕ್ತಮೇಂ ಅತ್ಯನ್ತ ಆಸಕ್ತ ವರ್ತತೀ ಹುಈ ಸುಖೀ ಜೈಸೀ ಭಾಸಿತ ಹೋತೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ — ಉನ ಭೋಗೋಂಮೇಂ ಅತ್ಯನ್ತ ಆಸಕ್ತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಸುಖೀ ಜೈಸೇ ಭಾಸಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಫಲವಾಲೇ ಪುಣ್ಯ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನ್ಯ ಫಲವಾಲೇ ಪುಣ್ಯೋಂಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ) .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೋ ಭೋಗೋಂಮೇಂ ಆಸಕ್ತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಇನ್ದ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ ಗೋಂಚ (ಜೋಂಕ)ಕೀ ಭಾಂತಿ ಸುಖೀ ಜೈಸೇ ಮಾಲೂಮ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ವೇ ಭೋಗ ಪುಣ್ಯಕೇ ಫಲ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಪುಣ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅವಶ್ಯ ಹೈ . (ಇಸಪ್ರಕಾರ ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಪುಣ್ಯಕೀ ವಿದ್ಯಮಾನತಾ ಸ್ವೀಕಾರ ಕರಕೇ ಆಗೇಕೀ ಗಾಥಾಓಂಮೇಂ ಪುಣ್ಯಕೋ ದುಃಖಕಾ ಕಾರಣರೂಪ ಬತಾಯೇಂಗೇ) ..೭೩..

Page 126 of 513
PDF/HTML Page 159 of 546
single page version

ಯದಿ ನಾಮೈವಂ ಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣಾಮಕೃತಸಮುತ್ಪತ್ತೀನ್ಯನೇಕಪ್ರಕಾರಾಣಿ ಪುಣ್ಯಾನಿ ವಿದ್ಯನ್ತ ಇತ್ಯ- ಭ್ಯುಪಗಮ್ಯತೇ, ತದಾ ತಾನಿ ಸುಧಾಶನಾನಪ್ಯವಧಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಸಮಸ್ತಸಂಸಾರಿಣಾಂ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾಮವಶ್ಯಮೇವ ಸಮುತ್ಪಾದಯನ್ತಿ . ನ ಖಲು ತೃಷ್ಣಾಮನ್ತರೇಣ ದುಷ್ಟಶೋಣಿತ ಇವ ಜಲೂಕಾನಾಂ ಸಮಸ್ತಸಂಸಾರಿಣಾಂ ವಿಷಯೇಷು ಪ್ರವೃತ್ತಿರವಲೋಕ್ಯತೇ . ಅವಲೋಕ್ಯತೇ ಚ ಸಾ . ತತೋಽಸ್ತು ಪುಣ್ಯಾನಾಂ ತೃಷ್ಣಾಯತನತ್ವಮಬಾಧಿತಮೇವ ..೭೪.. ಚೇನ್ನಿಶ್ಚಯೇನ ಪುಣ್ಯಪಾಪರಹಿತಪರಮಾತ್ಮನೋ ವಿಪರೀತಾನಿ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಸನ್ತಿ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಾನಿ . ಪರಿಣಾಮಸಮುಬ್ಭವಾಣಿ ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವಸಂವಿತ್ತಿವಿಲಕ್ಷಣಶುಭಪರಿಣಾಮಸಮುದ್ಭವಾನಿ ವಿವಿಹಾಣಿ ಸ್ವಕೀಯಾನನ್ತಭೇದೇನ ಬಹುವಿಧಾನಿ . ತದಾ ತಾನಿ ಕಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ಜಣಯಂತಿ ವಿಸಯತಣ್ಹಂ ಜನಯನ್ತಿ . ಕಾಮ್ . ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾಮ್ . ಕೇಷಾಮ್ .

ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಪುಣ್ಯ ದುಃಖಕೇ ಬೀಜಕೇ ಕಾರಣ ಹೈಂ, (ಅರ್ಥಾತ್ ತೃಷ್ಣಾಕೇ ಕಾರಣ ಹೈಂ ) ಇಸಪ್ರಕಾರ ನ್ಯಾಯಸೇ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ಹಿ ] (ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಪ್ರಕಾರಸೇ) ಯದಿ [ಪರಿಣಾಮಸಮುದ್ಭವಾನೀ ] (ಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪ) ಪರಿಣಾಮಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ [ವಿವಿಧಾನಿ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಚ ] ವಿವಿಧ ಪುಣ್ಯ [ಸಂತಿ ] ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ, [ದೇವತಾನ್ತಾನಾಂ ಜೀವಾನಾಂ ] ತೋ ವೇ ದೇವೋಂ ತಕಕೇ ಜೀವೋಂಕೋ [ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾಂ ] ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾ [ಜನಯನ್ತಿ ] ಉತ್ಪನ್ನ ಕರತೇ ಹೈಂ ..೭೪..

ಟೀಕಾ : — ಯದಿ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣಾಮಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಪುಣ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ ಐಸಾ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಿಯಾ ಹೈ, ತೋ ವೇ (-ಪುಣ್ಯ) ದೇವೋಂ ತಕಕೇ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರಿಯೋಂಕೋ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾ ಅವಶ್ಯಮೇವ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರತೇ ಹೈಂ (ಐಸಾ ಭೀ ಸ್ವೀಕಾರ ಕರನಾ ಪಡತಾ ಹೈ) ವಾಸ್ತವಮೇಂ ತೃಷ್ಣಾಕೇ ಬಿನಾ; ಜೈಸೇ ಜೋಂಕ (ಗೋಂಚ)ಕೋ ದೂಷಿತ ರಕ್ತಮೇಂ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರಿಯೋಂಕೋ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ದಿಖಾಈ ನ ದೇ; ಕಿನ್ತು ವಹ ತೋ ದಿಖಾಈ ದೇತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಪುಣ್ಯೋಂಕೀ ತೃಷ್ಣಾಯತನತಾ ಅಬಾಧಿತ ಹೀ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪುಣ್ಯ ತೃಷ್ಣಾಕೇ ಘರ ಹೈಂ, ಐಸಾ ಅವಿರೋಧರೂಪಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ) .

ಪರಿಣಾಮಜನ್ಯ ಅನೇಕವಿಧ ಜೋ ಪುಣ್ಯನುಂ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಛೇ, ತೋ ಪುಣ್ಯ ಏ ದೇವಾನ್ತ ಜೀವನೇ ವಿಷಯತೃಷ್ಣೋದ್ಭವ ಕರೇ. ೭೪.

Page 127 of 513
PDF/HTML Page 160 of 546
single page version

ಅಥ ತೇ ಪುನಸ್ತ್ರಿದಶಾವಸಾನಾಃ ಕೃತ್ಸ್ನಸಂಸಾರಿಣಃ ಸಮುದೀರ್ಣತೃಷ್ಣಾಃ ಪುಣ್ಯನಿರ್ವರ್ತಿತಾಭಿರಪಿ ಜೀವಾಣಂ ದೇವದಂತಾಣಂ ದೃಷ್ಟಶ್ರುತಾನುಭೂತಭೋಗಾಕಾಙ್ಕ್ಷಾರೂಪನಿದಾನಬನ್ಧಪ್ರಭೃತಿನಾನಾಮನೋರಥಹಯರೂಪವಿಕಲ್ಪಜಾಲರಹಿತ- ಪರಮಸಮಾಧಿಸಮುತ್ಪನ್ನಸುಖಾಮೃತರೂಪಾಂ ಸರ್ವಾತ್ಮಪ್ರದೇಶೇಷು ಪರಮಾಹ್ಲಾದೋತ್ಪತ್ತಿಭೂತಾಮೇಕಾಕಾರಪರಮಸಮರಸೀಭಾವರೂಪಾಂ ವಿಷಯಾಕಾಙ್ಕ್ಷಾಗ್ನಿಜನಿತಪರಮದಾಹವಿನಾಶಿಕಾಂ ಸ್ವರೂಪತೃಪ್ತಿಮಲಭಮಾನಾನಾಂ ದೇವೇನ್ದ್ರಪ್ರಭೃತಿಬಹಿರ್ಮುಖಸಂಸಾರಿ- ಜೀವಾನಾಮಿತಿ . ಇದಮತ್ರ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ – ಯದಿ ತಥಾವಿಧಾ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾ ನಾಸ್ತಿ ತರ್ಹಿ ದುಷ್ಟಶೋಣಿತೇ ಜಲಯೂಕಾ ಇವ ಕಥಂ ತೇ ವಿಷಯೇಷು ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ಕುರ್ವನ್ತಿ ಚೇತ್ ಪುಣ್ಯಾನಿ ತೃಷ್ಣೋತ್ಪಾದಕತ್ವೇನ ದುಃಖಕಾರಣಾನಿ ಇತಿ ಜ್ಞಾಯನ್ತೇ ..೭೪.. ಅಥ ಪುಣ್ಯಾನಿ ದುಃಖಕಾರಣಾನೀತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮೇವಾರ್ಥಂ ವಿಶೇಷೇಣ ಸಮರ್ಥಯತಿ — ತೇ ಪುಣ ಉದಿಣ್ಣತಣ್ಹಾ ಸಹಜಶುದ್ಧಾತ್ಮ- ತೃಪ್ತೇರಭಾವಾತ್ತೇ ನಿಖಿಲಸಂಸಾರಿಜೀವಾಃ ಪುನರುದೀರ್ಣತೃಷ್ಣಾಃ ಸನ್ತಃ ದುಹಿದಾ ತಣ್ಹಾಹಿಂ ಸ್ವಸಂವಿತ್ತಿಸಮುತ್ಪನ್ನಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ- ಸುಖಾಭಾವಾತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತತೃಷ್ಣಾಭಿರ್ದುಃಖಿತಾಃ ಸನ್ತಃ . ಕಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ . ವಿಸಯಸೋಕ್ಖಾಣಿ ಇಚ್ಛಂತಿ ನಿರ್ವಿಷಯಪರಮಾತ್ಮ-

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸಾ ಕಿ ೭೩ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಉಸಪ್ರಕಾರ ಅನೇಕ ತರಹಕೇ ಪುಣ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ, ಸೋ ಭಲೇ ರಹೇಂ . ವೇ ಸುಖಕೇ ಸಾಧನ ನಹೀಂ ಕಿನ್ತು ದುಃಖಕೇ ಬೀಜರೂಪ ತೃಷ್ಣಾಕೇ ಹೀ ಸಾಧನ ಹೈಂ ..೭೪..

ಅಬ, ಪುಣ್ಯಮೇಂ ದುಃಖಕೇ ಬೀಜಕೀ ವಿಜಯ ಘೋಷಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಪುಣ್ಯಮೇಂ ತೃಷ್ಣಾಬೀಜ ದುಃಖವೃಕ್ಷರೂಪಸೇ ವೃದ್ಧಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ — ಫೈ ಲತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಘೋಷಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ) : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಪುನಃ ] ಔರ, [ಉದೀರ್ಣತೃಷ್ಣಾಃ ತೇ ] ಜಿನಕೀ ತೃಷ್ಣಾ ಉದಿತ ಹೈ ಐಸೇ ವೇ ಜೀವ [ತೃಷ್ಣಾಭಿಃ ದುಃಖಿತಾಃ ] ತೃಷ್ಣಾಓಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ದುಃಖೀ ಹೋತೇ ಹುಏ, [ಆಮರಣಂ ] ಮರಣಪರ್ಯಂತ [ವಿಷಯ ಸೌಖ್ಯಾನಿ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ] ವಿಷಯಸುಖೋಂಕೋ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ [ಚ ] ಔರ [ದುಃಖಸನ್ತಪ್ತಾಃ ] ದುಃಖೋಂಸೇ ಸಂತಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ (-ದುಃಖದಾಹಕೋ ಸಹನ ನ ಕರತೇ ಹುಏ) [ಅನುಭವಂತಿ ] ಉನ್ಹೇಂ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ ..೭೫..

ತೇ ಉದಿತತೃಷ್ಣ ಜೀವೋ, ದುಃಖಿತ ತೃಷ್ಣಾಥೀ, ವಿಷಯಿಕ ಸುಖನೇ ಇಚ್ಛೇ ಅನೇ ಆಮರಣ ದುಃಖಸಂತಪ್ತ ತೇನೇ ಭೋಗವೇ. ೭೫.