Pravachansar-Hindi (Kannada transliteration). Gnan gney vibhag adhikAr; Gatha: 145-159.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 17 of 28

 

Page 288 of 513
PDF/HTML Page 321 of 546
single page version

ವಿ ಭವಿಯಾ ತಂ ಜಾಣಹ ಸಮ್ಮಮಾಹಪ್ಪಂ’’ ..೧೪೪.. ಏವಂ ನಿಶ್ಚಯಕಾಲವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವೇನಾಷ್ಟಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಂ
ಗತಮ್ . ಇತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ‘ದವ್ವಂ ಜೀವಮಜೀವಂ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕೋನವಿಂಶತಿಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಾಷ್ಟಕೇನ ವಿಶೇಷ-
ಜ್ಞೇಯಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ .. ಅತಃ ಪರಂ ಶುದ್ಧಜೀವಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಭಾವಪ್ರಾಣೈಃ ಸಹ ಭೇದನಿಮಿತ್ತಂ ‘ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ’
ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ ಲೋಗೋ ಅಟ್ಠೇಹಿಂ ಣಿಟ್ಠಿದೋ ಣಿಚ್ಚೋ .
ಜೋ ತಂ ಜಾಣದಿ ಜೀವೋ ಪಾಣಚದುಕ್ಕಾಭಿಸಂಬದ್ಧೋ ..೧೪೫..
ಸಪ್ರದೇಶೈಃ ಸಮಗ್ರೋ ಲೋಕೋಽರ್ಥೈರ್ನಿಷ್ಠಿತೋ ನಿತ್ಯಃ .
ಯಸ್ತಂ ಜಾನಾತಿ ಜೀವಃ ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಾಭಿಸಮ್ಬದ್ಧಃ ..೧೪೫..
ಏವಮಾಕಾಶಪದಾರ್ಥಾದಾಕಾಲಪದಾರ್ಥಾಚ್ಚ ಸಮಸ್ತೈರೇವ ಸಂಭಾವಿತಪ್ರದೇಶಸದ್ಭಾವೈಃ ಪದಾರ್ಥೈಃ ಸಮಗ್ರ
ಏವ ಯಃ ಸಮಾಪ್ತಿಂ ನೀತೋ ಲೋಕಸ್ತಂ ಖಲು ತದನ್ತಃಪಾತಿತ್ವೇಽಪ್ಯಚಿನ್ತ್ಯಸ್ವಪರಪರಿಚ್ಛೇದಶಕ್ತಿಸಂಪದಾ ಜೀವ
ಏವ ಜಾನೀತೇ, ನತ್ವಿತರಃ . ಏವಂ ಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಜ್ಞೇಯಮೇವ, ಜೀವದ್ರವ್ಯಂ ತು ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ಚೇತಿ ಜ್ಞಾನ-
ಜ್ಞೇಯವಿಭಾಗಃ . ಅಥಾಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಸಹಜವಿಜೃಮ್ಭಿತಾನನ್ತಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿಹೇತುಕೇ ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥಾಯಿತ್ವಲಕ್ಷಣೇ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸಪ್ರದೇಶೈಃ ಅರ್ಥೈಃ ] ಸಪ್ರದೇಶ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ನಿಷ್ಠಿತಃ ] ಸಮಾಪ್ತಿಕೋ
೧ಪ್ರಾಪ್ತ [ಸಮಗ್ರಃ ಲೋಕಃ ] ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಲೋಕ [ನಿತ್ಯಃ ] ನಿತ್ಯ ಹೈ, [ತಂ ] ಉಸೇ [ಯಃ ಜಾನಾತಿ ] ಜೋ
ಜಾನತಾ ಹೈ [ಜೀವಃ ] ವಹ ಜೀವ ಹೈ, — [ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಾಭಿಸಂಬದ್ಧಃ ] ಜೋ ಕಿ (ಸಂಸಾರ ದಶಾಮೇಂ) ಚಾರ
ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೈ ..೧೪೫..
ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಿನ್ಹೇಂ ಪ್ರದೇಶಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಫಲಿತ ಹುಆ ಹೈ ಐಸೇ ಆಕಾಶಪದಾರ್ಥಸೇ
ಲೇಕರ ಕಾಲ ಪದಾರ್ಥ ತಕಕೇ ಸಭೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಸೇ ಸಮಾಪ್ತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಜೋ ಸಮಸ್ತ ಲೋಕ ಹೈ ಉಸೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ,
ಉಸಮೇಂ ೨ಅಂತಃಪಾತೀ ಹೋನೇಪರ ಭೀ, ಅಚಿನ್ತ್ಯ ಐಸೀ ಸ್ವಪರಕೋ ಜಾನನೇಕೀ ಶಕ್ತಿರೂಪ ಸಮ್ಪದಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜೀವ
ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ, ದೂಸರಾ ಕೋಈ ನಹೀಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಜ್ಞೇಯ ಹೀ ಹೈಂ ಔರ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ತೋ ಜ್ಞೇಯ ತಥಾ
ಜ್ಞಾನ ಹೈ; — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಜ್ಞೇಯಕಾ ವಿಭಾಗ ಹೈ .
ಅಬ, ಇಸ ಜೀವಕೋ, ಸಹಜರೂಪಸೇ (ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ) ಪ್ರಗಟ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿ ಜಿಸಕಾ ಹೇತು ಹೈ
ಔರ ತೀನೋಂ ಕಾಲಮೇಂ ಅವಸ್ಥಾಯಿಪನಾ (ಟಿಕನಾ) ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ, ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವರೂಪಭೂತ ಹೋನೇಸೇ
೧. ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಹೀ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಲೋಕ ಸಮಾಪ್ತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ಉನಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಲೋಕಮೇಂ ದೂಸರಾ ಕುಛ ನಹೀಂ ಹೈ .
೨. ಅಂತಃಪಾತೀ = ಅನ್ದರ ಆ ಜಾನೇವಾಲಾ; ಅನ್ದರ ಸಮಾ ಜಾನೇವಾಲಾ ( – ಜೀವ ಲೋಕಕೇ ಭೀತರ ಆ ಜಾತಾ ಹೈ .)
ಸಪ್ರದೇಶ ಅರ್ಥೋಥೀ ಸಮಾಪ್ತ ಸಮಗ್ರ ಲೋಕ ಸುನಿತ್ಯ ಛೇ;
ತಸು ಜಾಣನಾರೋ ಜೀವ, ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಥೀ ಸಂಯುಕ್ತ ಜೇ. ೧೪೫.

Page 289 of 513
PDF/HTML Page 322 of 546
single page version

ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಭೂತತಯಾ ಸರ್ವದಾನಪಾಯಿನಿ ನಿಶ್ಚಯಜೀವತ್ವೇ ಸತ್ಯಪಿ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಯಾಮನಾದಿ-
ಪ್ರವಾಹಪ್ರವೃತ್ತಪುದ್ಗಲಸಂಶ್ಲೇಷದೂಷಿತಾತ್ಮತಯಾ ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಾಭಿಸಂಬದ್ಧತ್ವಂ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಹೇತುರ್ವಿಭಕ್ತ-
ವ್ಯೋಽಸ್ತಿ ..೧೪೫..
ಅಥ ಕೇ ಪ್ರಾಣಾ ಇತ್ಯಾವೇದಯತಿ —
ಇತ್ಯಾದಿ ಯಥಾಕ್ರಮೇಣ ಗಾಥಾಷ್ಟಕಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಭೇದಭಾವನಾವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕರೋತಿ . ತದ್ಯಥಾ . ಅಥ
ಜ್ಞಾನಜ್ಞೇಯಜ್ಞಾಪನಾರ್ಥಂ ತಥೈವಾತ್ಮನಃ ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕೇನ ಸಹ ಭೇದಭಾವನಾರ್ಥಂ ವಾ ಸೂತ್ರಮಿದಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಲೋಗೋ ಲೋಕೋ
ಭವತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಣಿಟ್ಠಿದೋ ನಿಷ್ಠಿತಃ ಸಮಾಪ್ತಿಂ ನೀತೋ ಭೃತೋ ವಾ . ಕೈಃ ಕರ್ತೃಭೂತೈಃ . ಅಟ್ಠೇಹಿಂ
ಸಹಜಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವೋ ಯೋಽಸೌ ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಸ್ತತ್ಪ್ರಭೃತಯೋ ಯೇಽರ್ಥಾಸ್ತೈಃ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಸಪದೇಸೇಹಿಂ
ಸಮಗ್ಗೋ ಸ್ವಕೀಯಪ್ರದೇಶೈಃ ಸಮಗ್ರಃ ಪರಿಪೂರ್ಣಃ . ಅಥವಾ ಪದಾರ್ಥೈಃ . ಕಥಂಭೂತೈಃ . ಸಪ್ರದೇಶೈಃ ಪ್ರದೇಶಸಹಿತೈಃ . ಪುನರಪಿ
ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೋ ಲೋಕಃ . ಣಿಚ್ಚೋ ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯೇನ ನಿತ್ಯಃ ಲೋಕಾಕಾಶಾಪೇಕ್ಷಯಾ ವಾ . ಅಥವಾ ನಿತ್ಯೋ, ನ ಕೇನಾಪಿ
ಪುರುಷವಿಶೇಷೇಣ ಕೃತಃ . ಜೋ ತಂ ಜಾಣದಿ ಯಃ ಕರ್ತಾ ತಂ ಜ್ಞೇಯಭೂತಂ ಲೋಕಂ ಜಾನಾತಿ ಜೀವೋ ಸ ಜೀವಪದಾರ್ಥೋ ಭವತಿ .
ಏತಾವತಾ ಕಿಮುಕ್ತಂ ಭವತಿ . ಯೋಽಸೌ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸ್ವಭಾವೋ ಜೀವಃ ಸ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಶ್ಚ ಭಣ್ಯತೇ .
ಶೇಷಪದಾರ್ಥಾಸ್ತು ಜ್ಞೇಯಾ ಏವೇತಿ ಜ್ಞಾತೃಜ್ಞೇಯವಿಭಾಗಃ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೋ ಜೀವಃ . ಪಾಣಚದುಕ್ಕೇ ಣ ಸಂಬದ್ಧೋ ಯದ್ಯಪಿ
ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧಪರಮಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವೇನ ನಿಶ್ಚಯಪ್ರಾಣೇನ ಜೀವತಿ ತಥಾಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣಾನಾದಿಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾದಾ-
ಯುರಾದ್ಯಶುದ್ಧಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕೇನಾಪಿ ಸಂಬದ್ಧಃ ಸನ್ ಜೀವತಿ . ತಚ್ಚ ಶುದ್ಧನಯೇನ ಜೀವಸ್ವರೂಪಂ ನ ಭವತೀತಿ ಭೇದಭಾವನಾ
ಜ್ಞಾತವ್ಯೇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೧೪೫.. ಅಥೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಾನನ್ತಸುಖಸ್ವ-
ಭಾವಾತ್ಮನೋ ವಿಲಕ್ಷಣ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಃ, ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯವ್ಯಾಪಾರರಹಿತಾತ್ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದ್ವಿಸದೃಶೋ ಬಲಪ್ರಾಣಃ,
ಪ್ರ. ೩೭
ಸರ್ವದಾ ಅವಿನಾಶೀ ನಿಶ್ಚಯಜೀವತ್ವ ಹೋನೇಪರ ಭೀ, ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ ಅನಾದಿಪ್ರವಾಹರೂಪಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಪುದ್ಗಲ
ಸಂಶ್ಲೇಷಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸ್ವಯಂ ದೂಷಿತ ಹೋನೇಸೇ ಉಸಕೇ ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತಪನಾ ಹೈ — ಜೋ ಕಿ (ಸಂಯುಕ್ತಪನಾ)
ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕಾ ಹೇತು ಹೈ, ಔರ ವಿಭಕ್ತ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಷಟ್ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ ಸಮುದಾಯ ವಹ ಲೋಕ ಹೈ . ಜೀವ ಉಸೇ (ಅಪನೀ) ಅಚಿನ್ತ್ಯ
ಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿಸೇ ಜಾನತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಜೀವಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಜ್ಞೇಯ ಹೈಂ ಔರ ಜೀವ ಜ್ಞಾನ ತಥಾ
ಜ್ಞೇಯ ಹೈ . ಉಸ ಜೀವಕೋ ವಸ್ತುಕೇ ಸ್ವರೂಪಭೂತ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಕಭೀ ನಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, ಐಸಾ
ನಿಶ್ಚಯಜೀವತ್ವ ಸದಾ ಹೀ ಹೈ . ಉಸ ನಿಶ್ಚಯ ಜೀವತ್ವಕಾ ಕಾರಣ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿ ಹೈ .
ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಯಜೀವತ್ವ ಜೀವಕೇ ಸದಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಹ, ಸಂಸಾರ ದಶಾಮೇಂ ಸ್ವಯಂ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಸಂಬಂಧಸೇ
ದೂಷಿತ ಹೋನೇಸೇ ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೈ, ಔರ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವ ಭೀ ಹೈ . ಉಸ
ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕೋ ಕಾರಣರೂಪ ಜೋ ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತಪನಾ ಉಸಸೇ ಜೀವಕೋ ಭಿನ್ನ ಕರನಾ
ಚಾಹಿಯೇ ..೧೪೫..
ಅಬ, ಪ್ರಾಣ ಕೌನ – ಕೌನಸೇ ಹೈಂ, ಸೋ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

Page 290 of 513
PDF/HTML Page 323 of 546
single page version

ಇಂದಿಯಪಾಣೋ ಯ ತಧಾ ಬಲಪಾಣೋ ತಹ ಯ ಆಉಪಾಣೋ ಯ .
ಆಣಪ್ಪಾಣಪ್ಪಾಣೋ ಜೀವಾಣಂ ಹೋಂತಿ ಪಾಣಾ ತೇ ..೧೪೬..
ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಶ್ಚ ತಥಾ ಬಲಪ್ರಾಣಸ್ತಥಾ ಚಾಯುಃಪ್ರಾಣಶ್ಚ .
ಆನಪಾನಪ್ರಾಣೋ ಜೀವಾನಾಂ ಭವನ್ತಿ ಪ್ರಾಣಾಸ್ತೇ ..೧೪೬..
ಸ್ಪರ್ಶನರಸನಘ್ರಾಣಚಕ್ಷುಃಶ್ರೋತ್ರಪಂಚಕಮಿನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಾಃ, ಕಾಯವಾಙ್ಮಸ್ತ್ರಯಂ ಬಲಪ್ರಾಣಾಃ, ಭವ-
ಧಾರಣನಿಮಿತ್ತಮಾಯುಃಪ್ರಾಣಃ, ಉದಂಚನನ್ಯಂಚನಾತ್ಮಕೋ ಮರುದಾನಪಾನಪ್ರಾಣಃ ..೧೪೬..
ಅಥ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ನಿರುಕ್ತ್ಯಾ ಜೀವತ್ವಹೇತುತ್ವಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕತ್ವಂ ಚ ಸೂತ್ರಯತಿ —
ಅನಾದ್ಯನನ್ತಸ್ವಭಾವಾತ್ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಾದ್ವಿಪರೀತಃ ಸಾದ್ಯನ್ತ ಆಯುಃಪ್ರಾಣಃ, ಉಚ್ಛ್ವಾಸನಿಶ್ವಾಸಜನಿತಖೇದರಹಿತಾ-
ಚ್ಛುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಾತ್ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತ ಆನಪಾನಪ್ರಾಣಃ . ಏವಮಾಯುರಿನ್ದ್ರಿಯಬಲೋಚ್ಛ್ವಾಸರೂಪೇಣಾಭೇದನಯೇನ ಜೀವಾನಾಂ
ಸಂಬನ್ಧಿನಶ್ಚತ್ವಾರಃ ಪ್ರಾಣಾ ಭವನ್ತಿ . ತೇ ಚ ಶುದ್ಧನಯೇನ ಜೀವಾದ್ಭಿನ್ನಾ ಭಾವಯಿತವ್ಯಾ ಇತಿ ..೧೪೬.. ಅಥ ತ ಏವ
ಪ್ರಾಣಾ ಭೇದನಯೇನ ದಶವಿಧಾ ಭವನ್ತೀತ್ಯಾವೇದಯತಿ —
ಪಂಚ ವಿ ಇಂದಿಯಪಾಣಾ ಮಣವಚಿಕಾಯಾ ಯ ತಿಣ್ಣಿ ಬಲಪಾಣಾ .
ಆಣಪ್ಪಾಣಪ್ಪಾಣೋ ಆಉಗಪಾಣೇಣ ಹೋಂತಿ ದಸಪಾಣಾ ..✽೧೨..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಃ ಚ ] ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣ, [ತಥಾ ಬಲಪ್ರಾಣಃ ] ಬಲಪ್ರಾಣ, [ತಥಾ ಚ
ಆಯುಃಪ್ರಾಣ: ] ಆಯುಪ್ರಾಣ [ಚ ] ಔರ [ಆನಪಾನಪ್ರಾಣಃ ] ಶ್ವಾಸೋಚ್ಛ್ವಾಸ ಪ್ರಾಣ — [ತೇ ] ಯೇ (ಚಾರ)
[ಜೀವಾನಾಂ ] ಜೀವೋಂಕೇ [ಪ್ರಾಣಾಃ ] ಪ್ರಾಣ [ಭವನ್ತಿ ] ಹೈಂ ..೧೪೬..
ಟೀಕಾ : — ಸ್ಪರ್ಶನ, ರಸನಾ, ಘ್ರಾಣ, ಚಕ್ಷು ಔರ ಶ್ರೋತ್ರ — ಯಹ ಪಾಂಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣ ಹೈಂ; ಕಾಯ,
ವಚನ ಔರ ಮನ, — ಯಹ ತೀನ ಬಲಪ್ರಾಣ ಹೈಂ, ಭವ ಧಾರಣಕಾ ನಿಮಿತ್ತ (ಅರ್ಥಾತ್ ಮನುಷ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯಕೀ
ಸ್ಥಿತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ) ಆಯುಪ್ರಾಣ ಹೈ; ನೀಚೇ ಔರ ಊ ಪರ ಜಾನಾ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಹೈ ಐಸೀ ವಾಯು (ಶ್ವಾಸ)
ಶ್ವಾಸೋಚ್ಛ್ವಾಸ ಪ್ರಾಣ ಹೈ ..೧೪೬..
ಅಬ, ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಸೇ ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ ಜೀವತ್ವಕಾ ಹೇತುಪನಾ ಔರ ಉನಕಾ ಪೌದ್ಗಲಿಕಪನಾ ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹತೇ
ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರಾಣ ಜೀವತ್ವಕೇ ಹೇತು ಹೈ ಐಸಾ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಸೇ ದರಶಾತೇ ಹೈಂ ತಥಾ ಪ್ರಾಣ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಹೈಂ ಐಸಾ
ಕಹತೇ ಹೈಂ ) : —
ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣ, ತಥಾ ವಳೀ ಬಳಪ್ರಾಣ, ಆಯುಪ್ರಾಣ ನೇ
ವಳೀ ಪ್ರಾಣ ಶ್ವಾಸೋಚ್ಛ್ವಾಸ – ಏ ಸೌ, ಜೀವ ಕೇರಾ ಪ್ರಾಣ ಛೇ . ೧೪೬.

Page 291 of 513
PDF/HTML Page 324 of 546
single page version

ಪಾಣೇಹಿಂ ಚದುಹಿಂ ಜೀವದಿ ಜೀವಿಸ್ಸದಿ ಜೋ ಹಿ ಜೀವಿದೋ ಪುವ್ವಂ .
ಸೋ ಜೀವೋ ಪಾಣಾ ಪುಣ ಪೋಗ್ಗಲದವ್ವೇಹಿಂ ಣಿವ್ವತ್ತಾ ..೧೪೭..
ಪ್ರಾಣೈಶ್ಚತುರ್ಭಿರ್ಜೀವತಿ ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ಯೋ ಹಿ ಜೀವಿತಃ ಪೂರ್ವಮ್ .
ಸ ಜೀವಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೈರ್ನಿರ್ವೃತ್ತಾಃ ..೧೪೭..
ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಜೀವತಿ ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ಜೀವಿತವಾಂಶ್ಚ ಪೂರ್ವಮಿತಿ ಜೀವಃ . ಏವಮನಾದಿ-
ಸಂತಾನಪ್ರವರ್ತಮಾನತಯಾ ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥತ್ವಾತ್ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯಂ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವತ್ವಹೇತುರಸ್ತ್ಯೇವ . ತಥಾಪಿ ತನ್ನ
ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವತ್ವಮವಾಪ್ನೋತಿ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾತ್ ..೧೪೭..
ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಃ ಪಞ್ಚವಿಧಃ, ತ್ರಿಧಾ ಬಲಪ್ರಾಣಃ, ಪುನಶ್ಚೈಕ ಆನಪಾನಪ್ರಾಣಃ, ಆಯುಃಪ್ರಾಣಶ್ಚೇತಿ ಭೇದೇನ ದಶ
ಪ್ರಾಣಾಸ್ತೇಽಪಿ ಚಿದಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಾತ್ಪರಮಾತ್ಮನೋ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಭಿನ್ನಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..“೧೨.. ಅಥ
ಪ್ರಾಣಶಬ್ದವ್ಯುತ್ಪತ್ತ್ಯಾ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವತ್ವಂ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಪುದ್ಗಲಸ್ವರೂಪತ್ವಂ ಚ ನಿರೂಪಯತಿ — ಪಾಣೇಹಿಂ ಚದುಹಿಂ ಜೀವದಿ ಯದ್ಯಪಿ
ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸತ್ತಾಚೈತನ್ಯಸುಖಬೋಧಾದಿಶುದ್ಧಭಾವಪ್ರಾಣೈರ್ಜೀವತಿ ತಥಾಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ವರ್ತಮಾನಕಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಭಾವ-
ರೂಪೈಶ್ಚತುರ್ಭಿರಶುದ್ಧಪ್ರಾಣೈರ್ಜೀವತಿ ಜೀವಿಸ್ಸದಿ ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ಭಾವಿಕಾಲೇ ಜೋ ಹಿ ಜೀವಿದೋ ಯೋ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಜೀವಿತಃ ಪುವ್ವಂ
ಪೂರ್ವಕಾಲೇ ಸೋ ಜೀವೋ ಸ ಜೀವೋ ಭವತಿ . ತೇ ಪಾಣಾ ತೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪೋಗ್ಗಲದವ್ವೇಹಿಂ ಣಿವ್ವತ್ತಾ ಉದಯಾಗತ-
ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾ ನಿರ್ವೃತ್ತಾ ನಿಷ್ಪನ್ನಾ ಇತಿ . ತತ ಏವ ಕಾರಣಾತ್ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯವಿಪರೀತಾದನನ್ತಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸುಖ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಹಿ ] ಜೋ [ಚತುರ್ಭಿಃ ಪ್ರಾಣೈಃ ] ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ [ಜೀವತಿ ] ಜೀತಾ ಹೈ,
[ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ] ಜಿಯೇಗಾ [ಜೀವಿತಃ ಪೂರ್ವಂ ] ಔರ ಪಹಲೇ ಜೀತಾ ಥಾ, [ಸಃ ಜೀವಃ ] ವಹ ಜೀವ ಹೈ .
[ಪುನಃ ] ಫಿ ರ ಭೀ [ಪ್ರಾಣಾಃ ] ಪ್ರಾಣ ತೋ [ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೈಃ ನಿರ್ವೃತ್ತಾಃ ] ಪುದ್ಗಲ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ
(ರಚಿತ) ಹೈಂ ..೧೪೭..
ಟೀಕಾ : — (ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಅನುಸಾರ) ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯಸೇ ಜೀತಾ ಹೈ, ಜಿಯೇಗಾ, ಔರ ಪಹಲೇ ಜೀತಾ
ಥಾ, ವಹ ಜೀವ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ (ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯ) ಅನಾದಿ ಸಂತಾನರೂಪ (-ಪ್ರವಾಹರೂಪ)ಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೋನೇಸೇ
(ಸಂಸಾರದಶಾಮೇಂ) ತ್ರಿಕಾಲ ಸ್ಥಾಯೀ ಹೋನೇಸೇ ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯ ಜೀವಕೇ ಜೀವತ್ವಕಾ ಹೇತು ಹೈ ಹೀ . ತಥಾಪಿ ವಹ
(ಪ್ರಾಣ ಸಾಮಾನ್ಯ) ಜೀವಕಾ ಸ್ವಭಾವ ನಹೀಂ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ — ರಚಿತ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಯದ್ಯಪಿ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜೀವ ಸದಾ ಹೀ ಭಾವಪ್ರಾಣಸೇ ಜೀತಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಸಂಸಾರದಶಾಮೇಂ
ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಉಸೇ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಜೀವಿತ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಐಸಾ
ಜೇ ಚಾರ ಪ್ರಾಣೇ ಜೀವತೋ ಪೂರ್ವೇ, ಜೀವೇ ಛೇ, ಜೀವಶೇ,
ತೇ ಜೀವ ಛೇ; ಪಣ ಪ್ರಾಣ ತೋ ಪುದ್ಗಲದರವನಿಷ್ಪನ್ನ ಛೇ. ೧೪೭.

Page 292 of 513
PDF/HTML Page 325 of 546
single page version

ಅಥ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕತ್ವಂ ಸಾಧಯತಿ —
ಜೀವೋ ಪಾಣಣಿಬದ್ಧೋ ಬದ್ಧೋ ಮೋಹಾದಿಏಹಿಂ ಕಮ್ಮೇಹಿಂ .
ಉವಭುಂಜಂ ಕಮ್ಮಫಲಂ ಬಜ್ಝದಿ ಅಣ್ಣೇಹಿಂ ಕಮ್ಮೇಹಿಂ ..೧೪೮..
ಜೀವಃ ಪ್ರಾಣನಿಬದ್ಧೋ ಬದ್ಧೋ ಮೋಹಾದಿಕೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ .
ಉಪಭುಂಜಾನಃ ಕರ್ಮಫಲಂ ಬಧ್ಯತೇಽನ್ಯೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ..೧೪೮..
ಯತೋ ಮೋಹಾದಿಭಿಃ ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಭಿರ್ಬದ್ಧತ್ವಾಜ್ಜೀವಃ ಪ್ರಾಣನಿಬದ್ಧೋ ಭವತಿ, ಯತಶ್ಚ
ಪ್ರಾಣನಿಬದ್ಧತ್ವಾತ್ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಫಲಮುಪಭುಂಜಾನಃ ಪುನರಪ್ಯನ್ಯೈಃ ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಭಿರ್ಬಧ್ಯತೇ, ತತಃ
ವೀರ್ಯಾದ್ಯನನ್ತಗುಣಸ್ವಭಾವಾತ್ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಾದ್ಭಿನ್ನಾ ಭಾವಯಿತವ್ಯಾ ಇತಿ ಭಾವಃ ..೧೪೭.. ಅಥ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಯತ್ಪೂರ್ವ-
ಸೂತ್ರೋದಿತಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕತ್ವಂ ತದೇವ ದರ್ಶಯತಿ — ಜೀವೋ ಪಾಣಣಿಬದ್ಧೋ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ ಚತುರ್ಭಿಃ ಪ್ರಾಣೈರ್ನಿಬದ್ಧಃ ಸಂಬದ್ಧೋ
ಭವತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ . ಬದ್ಧೋ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣಮೋಕ್ಷಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣೈರ್ಬದ್ಧಃ . ಕೈರ್ಬದ್ಧಃ . ಮೋಹಾದಿಏಹಿಂ ಕಮ್ಮೇಹಿಂ
ಮೋಹನೀಯಾದಿಕರ್ಮಭಿರ್ಬದ್ಧಸ್ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಮೋಹಾದಿಕರ್ಮಭಿರ್ಬದ್ಧಃ ಸನ್ ಪ್ರಾಣನಿಬದ್ಧೋ ಭವತಿ, ನ ಚ ಕರ್ಮಬನ್ಧರಹಿತ
ಇತಿ . ತತ ಏವ ಜ್ಞಾಯತೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮೋದಯಜನಿತಾ ಇತಿ . ತಥಾವಿಧಃ ಸನ್ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಉವಭುಂಜದಿ
ಕಮ್ಮಫಲಂ ಪರಮಸಮಾಧಿಸಮುತ್ಪನ್ನನಿತ್ಯಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಸುಖಾಮೃತಭೋಜನಮಲಭಮಾನಃ ಸನ್ ಕಟುಕವಿಷಸಮಾನಮಪಿ
ಕರ್ಮಫಲಮುಪಭುಙ್ಕ್ತೇ . ಬಜ್ಝದಿ ಅಣ್ಣೇಹಿಂ ಕಮ್ಮೇಹಿಂ ತತ್ಕರ್ಮಫಲಮುಪಭುಞ್ಜಾನಃ ಸನ್ನಯಂ ಜೀವಃ ಕರ್ಮರಹಿತಾತ್ಮನೋ
ವಿಸದೃಶೈರನ್ಯಕರ್ಮಭಿರ್ನವತರಕರ್ಮಭಿರ್ಬಧ್ಯತೇ . ಯತಃ ಕಾರಣಾತ್ಕರ್ಮಫಲಂ ಭುಞ್ಜಾನೋ ನವತರ ಕರ್ಮಾಣಿ ಬಧ್ನಾತಿ,
ಹೋನೇಪರ ಭೀ ವೇ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣ ಆತ್ಮಾಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರ ನಹೀಂ ಹೈಂ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಪುದ್ಗಲ ದ್ರವ್ಯಸೇ
ನಿರ್ಮಿತ ಹೈಂ ..೧೪೭..
ಅಬ, ಪ್ರಾಣೋಂಕಾ ಪೌದ್ಗಲಿಕಪನಾ ಸಿದ್ಧ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮೋಹಾದಿಕೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ] ಮೋಹಾದಿಕ ಕರ್ಮೋಂಸೇ [ಬದ್ಧಃ ] ಬಂಧಾ ಹುಆ ಹೋನೇಸೇ
[ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಪ್ರಾಣನಿಬದ್ಧಃ ] ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಕರ್ಮಫಲಂ ಉಪಭುಂಜಾನಃ ] ಕರ್ಮಫಲಕೋ
ಭೋಗತಾ ಹುಆ [ಅನ್ಯೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ] ಅನ್ಯ ಕರ್ಮೋಂಸೇ [ಬಧ್ಯತೇ ] ಬಂಧತಾ ಹೈ ..೧೪೮..
ಟೀಕಾ : — (೧) ಮೋಹಾದಿಕ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮೋಂಸೇ ಬಂಧಾ ಹುಆ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ
ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ (೨) ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಫಲಕೋ (ಮೋಹೀ – ರಾಗೀ – ದ್ವೇಷೀ
ಜೀವ ಮೋಹ – ರಾಗ – ದ್ವೇಷಪೂರ್ವಕ) ಭೋಗತಾ ಹುಆ ಪುನಃ ಭೀ ಅನ್ಯ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮೋಂಸೇ ಬಂಧತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ
ಮೋಹಾದಿಕರ್ಮನಿಬಂಧಥೀ ಸಂಬಂಧ ಪಾಮೀ ಪ್ರಾಣನೋ,
ಜೀವ ಕರ್ಮಫ ಳ - ಉಪಭೋಗ ಕರತಾಂ, ಬಂಧ ಪಾಮೇ ಕರ್ಮನೋ. ೧೪೮.

Page 293 of 513
PDF/HTML Page 326 of 546
single page version

ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಕಾರಣತ್ವಾಚ್ಚ ಪೌದ್ಗಲಿಕಾ ಏವ ಪ್ರಾಣಾ ನಿಶ್ಚೀಯನ್ತೇ ..೧೪೮..
ಅಥ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಕಾರಣತ್ವಮುನ್ಮೀಲಯತಿ —
ಪಾಣಾಬಾಧಂ ಜೀವೋ ಮೋಹಪದೇಸೇಹಿಂ ಕುಣದಿ ಜೀವಾಣಂ .
ಜದಿ ಸೋ ಹವದಿ ಹಿ ಬಂಧೋ ಣಾಣಾವರಣಾದಿಕಮ್ಮೇಹಿಂ ..೧೪೯..
ಪ್ರಾಣಾಬಾಧಂ ಜೀವೋ ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ಕರೋತಿ ಜೀವಯೋಃ .
ಯದಿ ಸ ಭವತಿ ಹಿ ಬನ್ಧೋ ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕರ್ಮಭಿಃ ..೧೪೯..
ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಪ್ರಾಣಾ ನವತರಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾಂ ಕಾರಣಭೂತಾ ಇತಿ ..೧೪೮.. ಅಥ ಪ್ರಾಣಾ ನವತರಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಬನ್ಧಸ್ಯ
ಕಾರಣಂ ಭವನ್ತೀತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮೇವಾರ್ಥಂ ವಿಶೇಷೇಣ ಸಮರ್ಥಯತಿ — ಪಾಣಾಬಾಧಂ ಆಯುರಾದಿಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಬಾಧಾಂ ಪೀಡಾಂ ಕುಣದಿ
ಕರೋತಿ . ಸ ಕಃ . ಜೀವೋ ಜೀವಃ . ಕಾಭ್ಯಾಂ ಕೃತ್ವಾ . ಮೋಹಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಕ ಲವಿಮಲಕೇ ವಲಜ್ಞಾನಪ್ರದೀಪೇನ ಮೋಹಾನ್ಧಕಾರ-
ವಿನಾಶಕಾತ್ಪರಮಾತ್ಮನೋ ವಿಪರೀತಾಭ್ಯಾಂ ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ . ಕೇಷಾಂ ಪ್ರಾಣಬಾಧಾಂ ಕರೋತಿ . ಜೀವಾಣಂ
ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಮುಖಜೀವಾನಾಮ್ . ಜದಿ ಯದಿ ಚೇತ್ ಸೋ ಹವದಿ ಬಂಧೋ ತದಾ ಸ್ವಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಾನ್ಮೋಕ್ಷಾದ್ವಿಪರೀತೋ
ಮೂಲೋತ್ತರಪ್ರಕೃತ್ಯಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಃ ಸ ಪರಮಾಗಮಪ್ರಸಿದ್ಧೋ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಬನ್ಧೋ ಭವತಿ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ . ಣಾಣಾವರಣಾದಿಕಮ್ಮೇಹಿಂ
ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕರ್ಮಭಿರಿತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಬನ್ಧಕಾರಣಂ ಭವನ್ತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯಥಾ
ಕೋಽಪಿ ತಪ್ತಲೋಹಪಿಣ್ಡೇನ ಪರಂ ಹನ್ತುಕಾಮಃ ಸನ್ ಪೂರ್ವಂ ತಾವದಾತ್ಮಾನಮೇವ ಹನ್ತಿ, ಪಶ್ಚಾದನ್ಯಘಾತೇ ನಿಯಮೋ ನಾಸ್ತಿ,
ತಥಾಯಮಜ್ಞಾನೀ ಜೀವೋಽಪಿ ತಪ್ತಲೋಹಪಿಣ್ಡಸ್ಥಾನೀಯಮೋಹಾದಿಪರಿಣಾಮೇನ ಪರಿಣತಃ ಸನ್ ಪೂರ್ವಂ ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವಸಂವೇದನ-
(೧) ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಕೇ ಕಾರ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಔರ (೨) ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಕೇ ಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ ಪ್ರಾಣ
ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಹೀ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ..೧೪೮..
ಅಬ, ಪ್ರಾಣೋಂಕೇ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಕಾ ಕಾರಣಪನಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರಾಣ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಕೇ ಕಾರಣ
ಕಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಂ ವಹ) ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ] ಮೋಹ ಔರ ದ್ವೇಷಕೇ ದ್ವಾರಾ
[ಜೀವಯೋಃ ] ಜೀವೋಂಕೇ (-ಸ್ವಜೀವಕೇ ತಥಾ ಪರಜೀವಕೇ) [ಪ್ರಾಣಾಬಾಧಂ ಕರೋತಿ ] ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ ಬಾಧಾ ಪಹುಂಚಾತೇ
ಹೈಂ, [ಸಃ ಹಿ ] ತೋ ಪೂರ್ವಕಥಿತ [ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕರ್ಮಭಿಃ ಬಂಧಃ ] ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕ ಕರ್ಮೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಬಂಧ
[ಭವತಿ ] ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೪೯..
ಜೀವ ಮೋಹ -ದ್ವೇಷ ವಡೇ ಕರೇ ಬಾಧಾ ಜೀವೋನಾ ಪ್ರಾಣನೇ,
ತೋ ಬಂಧ ಜ್ಞಾನಾವರಣ - ಆದಿಕ ಕರ್ಮನೋ ತೇ ಥಾಯ ಛೇ. ೧೪೯.

Page 294 of 513
PDF/HTML Page 327 of 546
single page version

ಪ್ರಾಣೈರ್ಹಿ ತಾವಜ್ಜೀವಃ ಕರ್ಮಫಲಮುಪಭುಂಕ್ತೇ; ತದುಪಭುಂಜಾನೋ ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷಾವಾಪ್ನೋತಿ; ತಾಭ್ಯಾಂ ಸ್ವಜೀವ-
ಪರಜೀವಯೋಃ ಪ್ರಾಣಾಬಾಧಂ ವಿದಧಾತಿ . ತದಾ ಕದಾಚಿತ್ಪರಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣಾನಾಬಾಧ್ಯ ಕದಾಚಿದನಾಬಾಧ್ಯ ಸ್ವಸ್ಯ
ಭಾವಪ್ರಾಣಾನುಪರಕ್ತತ್ವೇನ ಬಾಧಮಾನೋ ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದೀನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಬಧ್ನಾತಿ . ಏವಂ ಪ್ರಾಣಾಃ
ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಕಾರಣತಾಮುಪಯಾನ್ತಿ ..೧೪೯..
ಅಥ ಪುದ್ಗಲಪ್ರಾಣಸನ್ತತಿಪ್ರವೃತ್ತಿಹೇತುಮನ್ತರಂಗಮಾಸೂತ್ರಯತಿ —
ಆದಾ ಕಮ್ಮಮಲಿಮಸೋ ಧರೇದಿ ಪಾಣೇ ಪುಣೋ ಪುಣೋ ಅಣ್ಣೇ .
ಣ ಚಯದಿ ಜಾವ ಮಮತ್ತಿಂ ದೇಹಪಧಾಣೇಸು ವಿಸಯೇಸು ..೧೫೦..
ಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪಂ ಸ್ವಕೀಯಶುದ್ಧಪ್ರಾಣಂ ಹನ್ತಿ, ಪಶ್ಚಾದುತ್ತರಕಾಲೇ ಪರಪ್ರಾಣಘಾತೇ ನಿಯಮೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ..೧೪೯.. ಅಥೇನ್ದ್ರಿ-
ಯಾದಿಪ್ರಾಣೋತ್ಪತ್ತೇರನ್ತರಙ್ಗಹೇತುಮುಪದಿಶತಿ — ಆದಾ ಕಮ್ಮಮಲಿಮಸೋ ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವೇನ ಭಾವಕರ್ಮದ್ರವ್ಯಕರ್ಮನೋಕರ್ಮ-
ಮಲರಹಿತತ್ವೇನಾತ್ಯನ್ತನಿರ್ಮಲೋಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣಾನಾದಿಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾನ್ಮಲೀಮಸೋ ಭವತಿ . ತಥಾಭೂತಃ ಸನ್ ಕಿಂ
ಕರೋತಿ . ಧರೇದಿ ಪಾಣೇ ಪುಣೋ ಪುಣೋ ಅಣ್ಣೇ ಧಾರಯತಿ ಪ್ರಾಣಾನ್ ಪುನಃಪುನಃ ಅನ್ಯಾನ್ನವತರಾನ್ . ಯಾವತ್ಕಿಮ್ . ಣ ಚಯದಿ
ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಜೀವ ಕರ್ಮಫಲಕೋ ಭೋಗತಾ ಹೈ; ಉಸೇ ಭೋಗತಾ ಹುಆ ಮೋಹ ತಥಾ
ದ್ವೇಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಮೋಹ ತಥಾ ದ್ವೇಷಸೇ ಸ್ವಜೀವ ತಥಾ ಪರಜೀವಕೇ ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ ೧ಬಾಧಾ ಪಹುಂಚಾತಾ ಹೈ . ವಹಾಂ
ಕದಾಚಿತ್ (-ಕಿಸೀ ಸಮಯ) ಪರಕೇ ದ್ರವ್ಯ ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ ಬಾಧಾ ಪಹುಂಚಾಕರ ಔರ ಕದಾಚಿತ್ (ಪರಕೇ ದ್ರವ್ಯ
ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ) ಬಾಧಾ ನ ಪಹುಂಚಾಕರ, ಅಪನೇ ಭಾವಪ್ರಾಣೋಂಕೋ ತೋ ೨ಉಪರಕ್ತಪನೇಸೇ (ಅವಶ್ಯ ಹೀ) ಬಾಧಾ
ಪಹುಂಚಾತಾ ಹುಆ ಜೀವ ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿ ಕರ್ಮೋಂಕೋ ಬಾಂಧತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಾಣ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮೋಂಕೇ
ಕಾರಣಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ..೧೪೯..
ಅಬ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಸಂತತಿಕೀ (-ಪ್ರವಾಹಕೀ – ಪರಮ್ಪರಾಕೀ) ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಅನ್ತರಂಗ ಹೇತು
ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
೧. ಬಾಧಾ = ಪೀಡಾ, ಉಪದ್ರವ, ವಿಘ್ನ .
೨. ಉಪರಕ್ತಪನಾ = ಮಲಿನಪನಾ; ವಿಕಾರೀಪನಾ; ಮೋಹಾದಿಪರಿಣಾಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನಾ . [ಜೈಸೇ ಕೋಈ ಪುರುಷ ತಪ್ತ ಲೋಹೇಕೇ
ಗೋಲೇಸೇ ದೂಸರೇಕೋ ಜಲಾನೇಕೀ ಇಚ್ಛಾ ಕರತಾ ಹುಆ ಪ್ರಥಮ ತೋ ಸ್ವಯಂ ಅಪನೇಕೋ ಹೀ ಜಲಾತಾ ಹೈ; (-ಸ್ವಯಂ ಅಪನೇ ಹೀ
ಹಾಥಕೋ ಜಲಾತಾ ಹೈ ) ಫಿ ರ ದೂಸರಾ ಜಲೇ ಯಾ ನ ಜಲೇ — ಇಸಕಾ ಕೋಈ ನಿಯಮ ನಹೀಂ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜೀವ
ಮೋಹಾದಿಪರಿಣಾಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಪ್ರಥಮ ತೋ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪ ನಿಜ ಶುದ್ಧ ಭಾವಪ್ರಾಣೋಂಕೋ
ಹೀ ಹಾನಿ ಪಹುಂಚಾತಾ ಹೈ, ಫಿ ರ ದೂಸರೇಕೇ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಹಾನಿ ಹೋ ಯಾ ನ ಹೋ — ಇಸಕಾ ಕೋಈ ನಿಯಮ ನಹೀಂ ಹೈ .]
ಕರ್ಮೇ ಮಲಿನ ಜೀವ ತ್ಯಾಂ ಲಗೀ ಪ್ರಾಣೋ ಧರೇ ಛೇ ಫರೀ ಫರೀ,
ಮಮತಾ ಶರೀರಪ್ರಧಾನ ವಿಷಯೇ ಜ್ಯಾಂ ಲಗೀ ಛೋಡೇ ನಹೀಂ. ೧೫೦.

Page 295 of 513
PDF/HTML Page 328 of 546
single page version

ಆತ್ಮಾ ಕರ್ಮಮಲೀಮಸೋ ಧಾರಯತಿ ಪ್ರಾಣಾನ್ ಪುನಃ ಪುನರನ್ಯಾನ್ .
ನ ತ್ಯಜತಿ ಯಾವನ್ಮಮತ್ವಂ ದೇಹಪ್ರಧಾನೇಷು ವಿಷಯೇಷು ..೧೫೦..
ಯೇಯಮಾತ್ಮನಃ ಪೌದ್ಗಲಿಕಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಸಂತಾನೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ, ತಸ್ಯಾ ಅನಾದಿಪೌದ್ಗಲಕರ್ಮಮೂಲಂ
ಶರೀರಾದಿಮಮತ್ವರೂಪಮುಪರಕ್ತತ್ವಮನ್ತರಂಗೋ ಹೇತುಃ ..೧೫೦..
ಅಥ ಪುದ್ಗಲಪ್ರಾಣಸಂತತಿನಿವೃತ್ತಿಹೇತುಮನ್ತರಂಗ ಗ್ರಾಹಯತಿ —
ಜೋ ಇಂದಿಯಾದಿವಿಜಈ ಭವೀಯ ಉವಓಗಮಪ್ಪಗಂ ಝಾದಿ .
ಕಮ್ಮೇಹಿಂ ಸೋ ಣ ರಜ್ಜದಿ ಕಿಹ ತಂ ಪಾಣಾ ಅಣುಚರಂತಿ ..೧೫೧..
ಜಾವ ಮಮತ್ತಿಂ ನಿಸ್ನೇಹಚಿಚ್ಚಮತ್ಕಾರಪರಿಣತೇರ್ವಿಪರೀತಾಂ ಮಮತಾಂ ಯಾವತ್ಕಾಲಂ ನ ತ್ಯಜತಿ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇಷು . ದೇಹಪಧಾಣೇಸು
ವಿಸಯೇಸು ದೇಹವಿಷಯರಹಿತಪರಮಚೈತನ್ಯಪ್ರಕಾಶಪರಿಣತೇಃ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತೇಷು ದೇಹಪ್ರಧಾನೇಷು ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೇಷ್ವಿತಿ . ತತಃ
ಸ್ಥಿತಮೇತತ್ — ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪ್ರಾಣೋತ್ಪತ್ತೇರ್ದೇಹಾದಿಮಮತ್ವಮೇವಾನ್ತರಙ್ಗಕಾರಣಮಿತಿ ..೧೫೦.. ಅಥೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪ್ರಾಣಾನಾಮಭ್ಯನ್ತರಂ
ವಿನಾಶಕಾರಣಮಾವೇದಯತಿ — ಜೋ ಇಂದಿಯಾದಿವಿಜಈ ಭವೀಯ ಯಃ ಕರ್ತಾತೀನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮೋತ್ಥಸುಖಾಮೃತಸಂತೋಷಬಲೇನ
ಜಿತೇನ್ದ್ರಿಯತ್ವೇನ ನಿಃಕಷಾಯನಿರ್ಮಲಾನುಭೂತಿಬಲೇನ ಕಷಾಯಜಯೇನ ಚೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿವಿಜಯೀ ಭೂತ್ವಾ ಉವಓಗಮಪ್ಪಗಂ ಝಾದಿ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಾವತ್ ] ಜಬ ತಕ [ದೇಹಪ್ರಧಾನೇಷು ವಿಷಯೇಷು ] ದೇಹಪ್ರಧಾನ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ
[ಮಮತ್ವಂ ] ಮಮತ್ವಕೋ [ನ ತ್ಯಜತಿ ] ನಹೀಂ ಛೋಡತಾ, [ಕರ್ಮಮಲೀಮಸಃ ಆತ್ಮಾ ] ತಬ ತಕ ಕರ್ಮಸೇ
ಮಲಿನ ಆತ್ಮಾ [ಪುನಃ ಪುನಃ ] ಪುನಃ – ಪುನಃ [ಅನ್ಯಾನ್ ಪ್ರಾಣಾನ್ ] ಅನ್ಯ – ಅನ್ಯ ಪ್ರಾಣೋಂಕೋ [ಧಾರಯತಿ ]
ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೫೦..
ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೋ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಸಂತಾನರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಹೈ, ಉಸಕಾ
ಅನ್ತರಂಗ ಹೇತು ಶರೀರಾದಿಕಾ ಮಮತ್ವರೂಪ ಉಪರಕ್ತಪನಾ ಹೈ, ಜಿಸಕಾ ಮೂಲ (-ನಿಮಿತ್ತ) ಅನಾದಿ ಪೌದ್ಗಲಿಕ
ಕರ್ಮ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಪರಮ್ಪರಾ ಚಲತೇ ರಹನೇಕಾ ಅನ್ತರಂಗ ಕಾರಣ ಅನಾದಿ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಕೇ
ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಹೋನೇವಾಲಾ ಜೀವಕಾ ವಿಕಾರೀ ಪರಿಣಮನ ಹೈ . ಜಬತಕ ಜೀವ ದೇಹಾದಿ ವಿಷಯೋಂಕೇ ಮಮತ್ವರೂಪ
ವಿಕಾರೀ ಪರಿಣಮನಕೋ ನಹೀಂ ಛೋಡತಾ ತಬ ತಕ ಉಸಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಪುನಃ – ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮ ಬಂಧತೇ ರಹತೇ
ಹೈಂ ಔರ ಉಸಸೇ ಪುನಃ – ಪುನಃ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣೋಂಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೋತಾ ರಹತಾ ಹೈ ..೧೫೦..
ಅಬ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಸಂತತಿಕೀ ನಿವೃತ್ತಿಕಾ ಅನ್ತರಙ್ಗ ಹೇತು ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ : —
ಕರೀ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕ – ವಿಜಯ, ಧ್ಯಾವೇ ಆತ್ಮನೇ — ಉಪಯೋಗನೇ,
ತೇ ಕರ್ಮಥೀ ರಂಜಿತ ನಹಿ; ಕ್ಯಮ ಪ್ರಾಣ ತೇನೇ ಅನುಸರೇ ? ೧೫೧.

Page 296 of 513
PDF/HTML Page 329 of 546
single page version

ಯ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿವಿಜಯೀ ಭೂತ್ವೋಪಯೋಗಮಾತ್ಮಕಂ ಧ್ಯಾಯತಿ .
ಕರ್ಮಭಿಃ ಸ ನ ರಜ್ಯತೇ ಕಥಂ ತಂ ಪ್ರಾಣಾ ಅನುಚರನ್ತಿ ..೧೫೧..
ಪುದ್ಗಲಪ್ರಾಣಸಂತತಿನಿವೃತ್ತೇರನ್ತರಂಗೋ ಹೇತುರ್ಹಿ ಪೌದ್ಗಲಿಕಕರ್ಮಮೂಲಸ್ಯೋಪರಕ್ತತ್ವಸ್ಯಾಭಾವಃ . ಸ ತು
ಸಮಸ್ತೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪರದ್ರವ್ಯಾನುವೃತ್ತಿವಿಜಯಿನೋ ಭೂತ್ವಾ ಸಮಸ್ತೋಪಾಶ್ರಯಾನುವೃತ್ತಿವ್ಯಾವೃತ್ತಸ್ಯ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣೇ-
ರಿವಾತ್ಯನ್ತವಿಶುದ್ಧಮುಪಯೋಗಮಾತ್ರಮಾತ್ಮಾನಂ ಸುನಿಶ್ಚಲಂ ಕೇವಲಮಧಿವಸತಃ ಸ್ಯಾತ್ . ಇದಮತ್ರ ತಾತ್ಪರ್ಯಂ —
ಆತ್ಮನೋಽತ್ಯನ್ತವಿಭಕ್ತತ್ವಸಿದ್ಧಯೇ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಹೇತವಃ ಪುದ್ಗಲಪ್ರಾಣಾ ಏವಮುಚ್ಛೇತ್ತವ್ಯಾಃ ..೧೫೧..
ಕೇವಲಜ್ಞಾನದರ್ಶನೋಪಯೋಗಂ ನಿಜಾತ್ಮಾನಂ ಧ್ಯಾಯತಿ, ಕಮ್ಮೇಹಿಂ ಸೋ ಣ ರಜ್ಜದಿ ಕರ್ಮಭಿಶ್ಚಿಚ್ಚಮತ್ಕಾರಾತ್ಮನಃ ಪ್ರತಿಬನ್ಧ-
ಕೈರ್ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕರ್ಮಭಿಃ ಸ ನ ರಜ್ಯತೇ, ನ ಬಧ್ಯತೇ . ಕಿಹ ತಂ ಪಾಣಾ ಅಣುಚರಂತಿ ಕರ್ಮಬನ್ಧಾಭಾವೇ ಸತಿ ತಂ ಪುರುಷಂ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿವಿಜಯೀಭೂತ್ವಾ ] ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕಾ ವಿಜಯೀ ಹೋಕರ
[ಉಪಯೋಗಂ ಆತ್ಮಕಂ ] ಉಪಯೋಗಮಾತ್ರ ಆತ್ಮಾಕಾ [ಧ್ಯಾಯತಿ ] ಧ್ಯಾನ ಕರತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ [ಕರ್ಮಭಿಃ ]
ಕರ್ಮೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ನ ರಜ್ಯತೇ ] ರಂಜಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; [ತಂ ] ಉಸೇ [ಪ್ರಾಣಾಃ ] ಪ್ರಾಣ [ಕಥಂ ] ಕೈಸೇ
[ಅನುಚರಂತಿ ] ಅನುಸರೇಂಗೇ ? (ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸಕೇ ಪ್ರಾಣೋಂಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .) ..೧೫೧..
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕೇ ಸಂತತಿಕೀ ನಿವೃತ್ತಿಕಾ ಅನ್ತರಙ್ಗ ಹೇತು
ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮ ಜಿಸಕಾ ಕಾರಣ ( – ನಿಮಿತ್ತ) ಹೈ ಐಸೇ ೧ಉಪರಕ್ತಪನೇಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ . ಔರ ವಹ
ಅಭಾವ ಜೋ ಜೀವ ಸಮಸ್ತ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕ ಪರದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಅನುಸಾರ ಪರಿಣತಿಕಾ ವಿಜಯೀ ಹೋಕರ, (ಅನೇಕ
ವರ್ಣೋವಾಲೇ) ೨ಆಶ್ರಯಾನುಸಾರ ಸಾರೀ ಪರಿಣತಿಸೇ ವ್ಯಾವೃತ್ತ (ಪೃಥಕ್, ಅಲಗ) ಹುಏ ಸ್ಫ ಟಿಕ ಮಣಿಕೀ
ಭಾಂತಿ, ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಮಾತ್ರ ಅಕೇಲೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಸುನಿಶ್ಚಲತಯಾ ವಸತಾ ಹೈ, ಉಸ ಜೀವಕೇ
ಹೋತಾ ಹೈ .
ಯಹಾಂ ಯಹ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೈ ಕಿ — ಆತ್ಮಾಕೀ ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಭಕ್ತತಾ ಸಿದ್ಧ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ
ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕೇ ಹೇತುಭೂತ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಉಚ್ಛೇದ ಕರನೇಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸೇ ಅನೇಕ ರಂಗಯುಕ್ತ ಆಶ್ರಯಭೂತ ವಸ್ತುಕೇ ಅನುಸಾರ ಜೋ (ಸ್ಫ ಟಿಕ
ಮಣಿಕಾ) ಅನೇಕರಂಗೀ ಪರಿಣಮನ ಹೈ ಉಸಸೇ ಸರ್ವಥಾ ವ್ಯಾವೃತ್ತ ಹುಯೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿಕೇ ಉಪರಕ್ತಪನೇಕಾ
ಅಭಾವ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಅನೇಕಪ್ರಕಾರಕೇ ಕರ್ಮ ವ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕೇ ಅನುಸಾರ ಜೋ (ಆತ್ಮಾಕಾ) ಅನೇಕ
ಪ್ರಕಾರಕಾ ವಿಕಾರೀ ಪರಿಣಮನ ಹೈ ಉಸಸೇ ಸರ್ವಥಾ ವ್ಯಾವೃತ್ತ ಹುಯೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ( – ಜೋ ಏಕ ಉಪಯೋಗಮಾತ್ರ
೧. ಉಪರಕ್ತಪನಾ = ವಿಕೃತಪನಾ; ಮಲಿನಪನಾ; ರಂಜಿತಪನಾ; ಉಪರಾಗಯುಕ್ತಪನಾ, (ಉಪರಾಗಕೇ ಅರ್ಥಕೇ ಲಿಯೇ ಗಾಥಾ ೧೨೬ಕಾ
ಫು ಟನೋಟ ದೇಖೋ])
೨. ಆಶ್ರಯ = ಜಿಸಮೇಂ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ರಖಾ ಹೋ ವಹ ವಸ್ತು .

Page 297 of 513
PDF/HTML Page 330 of 546
single page version

ಅಥ ಪುನರಪ್ಯಾತ್ಮನೋಽತ್ಯನ್ತವಿಭಕ್ತತ್ವಸಿದ್ಧಯೇ ಗತಿವಿಶಿಷ್ಟವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಹೇತುಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪ-
ಮುಪವರ್ಣಯತಿ —
ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿಚ್ಛಿದಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥಸ್ಸತ್ಥಂತರಮ್ಹಿ ಸಂಭೂದೋ .
ಅತ್ಥೋ ಪಜ್ಜಾಓ ಸೋ ಸಂಠಾಣಾದಿಪ್ಪಭೇದೇಹಿಂ ..೧೫೨..
ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಶ್ಚಿತಸ್ಯ ಹ್ಯರ್ಥಸ್ಯಾರ್ಥಾನ್ತರೇ ಸಂಭೂತಃ .
ಅರ್ಥಃ ಪರ್ಯಾಯಃ ಸ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಪ್ರಭೇದೈಃ ..೧೫೨..
ಪ್ರಾಣಾಃ ಕರ್ತಾರಃ ಕಥಮನುಚರನ್ತಿ ಕಥಮಾಶ್ರಯನ್ತಿ . ನ ಕಥಮಪೀತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಕಷಾಯೇನ್ದ್ರಿಯವಿಜಯ ಏವ
ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಪ್ರಾಣಾನಾಂ ವಿನಾಶಕಾರಣಮಿತಿ ..೧೫೧.. ಏವಂ ‘ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾಷ್ಟಕೇನ
ಸಾಮಾನ್ಯಭೇದಭಾವನಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ . ಅಥಾನನ್ತರಮೇಕಪಞ್ಚಾಶದ್ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ವಿಶೇಷಭೇದಭಾವನಾಧಿಕಾರಃ
ಕಥ್ಯತೇ . ತತ್ರ ವಿಶೇಷಾನ್ತರಾಧಿಕಾರಚತುಷ್ಟಯಂ ಭವತಿ . ತೇಷು ಚತುರ್ಷು ಮಧ್ಯೇ ಶುಭಾದ್ಯುಪಯೋಗತ್ರಯಮುಖ್ಯತ್ವೇ-
ನೈಕಾದಶಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಪ್ರಥಮವಿಶೇಷಾನ್ತರಾಧಿಕಾರಃ ಪ್ರಾರಭ್ಯತೇ . ತತ್ರ ಚತ್ವಾರಿ ಸ್ಥಲಾನಿ ಭವನ್ತಿ . ತಸ್ಮಿನ್ನಾದೌ
ನರಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಪೃಥಕ್ತ್ವಪರಿಜ್ಞಾನಾರ್ಥಂ ‘ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿಚ್ಛಿದಸ್ಸ ಹಿ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಯಥಾಕ್ರಮೇಣ
ಗಾಥಾತ್ರಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ತೇಷಾಂ ಸಂಯೋಗಕಾರಣಂ ‘ಅಪ್ಪಾ ಉವಓಗಪ್ಪಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ
ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗತ್ರಯಸೂಚನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಜೋ ಜಾಣಾದಿ ಜಿಣಿಂದೇ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾತ್ರಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ
ಕಾಯವಾಙ್ಮನಸಾಂ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನಾ ಸಹ ಭೇದಕಥನರೂಪೇಣ ‘ಣಾಹಂ ದೇಹೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾತ್ರಯಮ್ . ಏವಮೇಕಾದಶಗಾಥಾಭಿಃ
ಪ್ರ. ೩೮
ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಸುನಿಶ್ಚಲತಯಾ ಬಸತಾ ಹೈ ಉಸಕೇ-) ಉಪರಕ್ತಪನೇಕಾ ಅಭಾವ ಹೋತಾ ಹೈ . ಉಸ ಅಭಾವಸೇ
ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕೀ ಪರಮ್ಪರಾ ಅಟಕ ಜಾತೀ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಪ್ರಾಣೋಂಕಾ ಉಚ್ಛೇದ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ ..೧೫೧..
ಅಬ ಫಿ ರ ಭೀ, ಆತ್ಮಾಕೀ ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಭಕ್ತತಾ ಸಿದ್ಧ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ, ವ್ಯವಹಾರ ಜೀವತ್ವಕೇ
ಹೇತು ಐಸೀ ಜೋ ಗತಿವಿಶಿಷ್ಟ (ದೇವ – ಮನುಷ್ಯಾದಿ) ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಶ್ಚಿತಸ್ಯ ಅರ್ಥಸ್ಯ ಹಿ ] ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಅರ್ಥಕಾ
(ದ್ರವ್ಯಕಾ) [ಅರ್ಥಾನ್ತರೇ ಸಂಭೂತಃ ] ಅನ್ಯ ಅರ್ಥಮೇಂ (ದ್ರವ್ಯಮೇಂ) ಉತ್ಪನ್ನ [ಅರ್ಥಃ ] ಜೋ ಅರ್ಥ (-ಭಾವ) [ಸ
ಪರ್ಯಾಯಃ ] ವಹ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ — [ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಪ್ರಭೇದೈಃ ] ಕಿ ಜೋ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿ ಭೇದೋಂ ಸಹಿತ
ಹೋತೀ ಹೈ ..೧೫೨..
ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಶ್ಚಿತ ಅರ್ಥನೋ ಕೋ ಅನ್ಯ ಅರ್ಥೇ ಊಪಜತೋ
ಜೇ ಅರ್ಥ ತೇ ಪರ್ಯಾಯ ಛೇ, ಜ್ಯಾಂ ಭೇದ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿನೋ. ೧೫೨.

Page 298 of 513
PDF/HTML Page 331 of 546
single page version

ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವನಿಶ್ಚಿತಸ್ಯೈಕಸ್ಯಾರ್ಥಸ್ಯ ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವನಿಶ್ಚಿತ ಏವಾನ್ಯ-
ಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥೇ ವಿಶಿಷ್ಟರೂಪತಯಾ ಸಂಭಾವಿತಾತ್ಮಲಾಭೋಽರ್ಥೋಽನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕಃ ಪರ್ಯಾಯಃ . ಸ ಖಲು ಪುದ್ಗಲಸ್ಯ
ಪುದ್ಗಲಾನ್ತರ ಇವ ಜೀವಸ್ಯ ಪುದ್ಗಲೇ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿವಿಶಿಷ್ಟತಯಾ ಸಮುಪಜಾಯಮಾನಃ ಸಂಭಾವ್ಯತ ಏವ .
ಉಪಪನ್ನಶ್ಚೈವಂವಿಧಃ ಪರ್ಯಾಯಃ, ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಾತ್ಮತ್ವೇನ ಕೇವಲಜೀವವ್ಯತಿರೇಕ ಮಾತ್ರಸ್ಯೈಕದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಸ್ಯಾ-
ಸ್ಖಲಿತಸ್ಯಾನ್ತರವಭಾಸನಾತ್ ..೧೫೨..
ಅಥ ಪರ್ಯಾಯವ್ಯಕ್ತೀರ್ದರ್ಶಯತಿ —
ಪ್ರಥಮವಿಶೇಷಾನ್ತರಾಧಿಕಾರೇ ಸಮುದಾಯಪಾತನಿಕಾ . ತದ್ಯಥಾ — ಅಥ ಪುನರಪಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನೋ ವಿಶೇಷಭೇದಭಾವನಾರ್ಥಂ
ನರನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯರೂಪಂ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಹೇತುಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿಚ್ಛಿದಸ್ಸ ಹಿ ಚಿದಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿ-
ತ್ವೇನ ನಿಶ್ಚಿತಸ್ಯ ಜ್ಞಾತಸ್ಯ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಸ್ಯ . ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ಅತ್ಥಂತರಮ್ಹಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾರ್ಥಾದನ್ಯಸ್ಮಿನ್
ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಕರ್ಮರೂಪೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರೇ ಸಂಭೂದೋ ಸಂಜಾತ ಉತ್ಪನ್ನಃ ಅತ್ಥೋ ಯೋ ನರನಾರಕಾದಿರೂಪೋಽರ್ಥಃ, ಪಜ್ಜಾಓ ಸೋ
ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಲಕ್ಷಣಸ್ವಭಾವವ್ಯಞ್ಜನಪರ್ಯಾಯಾದನ್ಯಾದೃಶಃ ಸನ್ ವಿಭಾವವ್ಯಞ್ಜನಪರ್ಯಾಯೋ ಭವತಿ ಸ
ಇತ್ಥಂಭೂತಪರ್ಯಾಯೋ ಜೀವಸ್ಯ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ ಜಾತಃ . ಸಂಠಾಣಾದಿಪ್ಪಭೇದೇಹಿಂ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿರಹಿತಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯವಿಲಕ್ಷಣೈಃ
ಸಂಸ್ಥಾನಸಂಹನನಶರೀರಾದಿಪ್ರಭೇದೈರಿತಿ ..೧೫೨.. ಅಥ ತಾನೇವ ಪರ್ಯಾಯಭೇದಾನ್ ವ್ಯಕ್ತೀಕರೋತಿ — ಣರಣಾರಯತಿರಿಯಸುರಾ
ಟೀಕಾ : — ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಏಕ ಅರ್ಥಕಾ (ದ್ರವ್ಯಕಾ),
ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ನಿಶ್ಚಿತ ಐಸೇ ಅನ್ಯ ಅರ್ಥಮೇಂ (ದ್ರವ್ಯಮೇಂ) ವಿಶಿಷ್ಟರೂಪಸೇ (-ಭಿನ್ನ –
ಭಿನ್ನ ರೂಪಸೇ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜೋ ಅರ್ಥ (-ಭಾವ), ವಹ ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ವಹ
ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರ್ಯಾಯ ವಾಸ್ತವಮೇಂ, ಜೈಸೇ ಪುದ್ಗಲಕೀ ಅನ್ಯ ಪುದ್ಗಲಮೇಂ (ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಉತ್ಪನ್ನ
ಹೋತೀ ಹುಈ ದೇಖೀ ಜಾತೀ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ, ಜೀವಕೀ ಪುದ್ಗಲಮೇಂ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಸೇ ವಿಶಿಷ್ಟತಯಾ (-ಸಂಸ್ಥಾನ
ಇತ್ಯಾದಿಕೇ ಭೇದ ಸಹಿತ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹುಈ ಅನುಭವಮೇಂ ಅವಶ್ಯ ಆತೀ ಹೈ . ಔರ ಐಸೀ ಪರ್ಯಾಯ ಉಪಪನ್ನ
(-ಯೋಗ್ಯ ಘಟಿತ, ನ್ಯಾಯಯುಕ್ತ) ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜೋ ಕೇವಲ ಜೀವಕೀ ವ್ಯತಿರೇಕಮಾತ್ರ ಹೈ ಐಸೀ ಅಸ್ಖಲಿತ
ಏಕದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೀ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಸಂಯೋಗಾತ್ಮಕರೂಪಸೇ ಭೀತರ ಅವಭಾಸಿತ ಹೋತೀ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಯದ್ಯಪಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸದಾ ಹೀ ಭಿನ್ನ – ಭಿನ್ನ ರಹತಾ ಹೈ
ತಥಾಪಿ, ಜೈಸೇ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೀ ಅನ್ಯ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಸಂಬಂಧಸೇ ಸ್ಕಂಧರೂಪ ಪರ್ಯಾಯ ಹೋತೀ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ
ಜೀವಕೀ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಂಬಂಧಸೇ ದೇವಾದಿಕ ಪರ್ಯಾಯ ಹೋತೀ ಹೈ . ಜೀವಕೀ ಐಸೀ ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ
ದೇವಾದಿಪರ್ಯಾಯ ಅಯುಕ್ತ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಭೀತರ ದೇಖನೇ ಪರ, ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ ಸಂಯೋಗ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ,
ಜೀವ ಕಹೀಂ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಏಕರೂಪ ಪರ್ಯಾಯ ನಹೀಂ ಕರತಾ, ಪರನ್ತು ವಹಾಂ ಭೀ ಮಾತ್ರ ಜೀವಕೀ
(-ಪುದ್ಗಲಪರ್ಯಾಯಸೇ ಭಿನ್ನ-) ಅಸ್ಖಲಿತ (-ಅಪನೇಸೇ ಚ್ಯುತ ನ ಹೋನೇವಾಲೀ) ಏಕದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೀ ಸದಾ
ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ರಹತೀ ಹೈ ..೧೫೨..
ಅಬ ಪರ್ಯಾಯಕೇ ಭೇದ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

Page 299 of 513
PDF/HTML Page 332 of 546
single page version

ಣರಣಾರಯತಿರಿಯಸುರಾ ಸಂಠಾಣಾದೀಹಿಂ ಅಣ್ಣಹಾ ಜಾದಾ .
ಪಜ್ಜಾಯಾ ಜೀವಾಣಂ ಉದಯಾದಿಹಿಂ ಣಾಮಕಮ್ಮಸ್ಸ ..೧೫೩..
ನರನಾರಕತಿರ್ಯಕ್ಸುರಾಃ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಭಿರನ್ಯಥಾ ಜಾತಾಃ .
ಪರ್ಯಾಯಾ ಜೀವಾನಾಮುದಯಾದಿಭಿರ್ನಾಮಕರ್ಮಣಃ ..೧೫೩..
ನಾರಕಸ್ತಿರ್ಯಙ್ಮನುಷ್ಯೋ ದೇವ ಇತಿ ಕಿಲ ಪರ್ಯಾಯಾ ಜೀವಾನಾಮ್ . ತೇ ಖಲು ನಾಮಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ-
ವಿಪಾಕಕಾರಣತ್ವೇನಾನೇಕದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ ಕುಕೂಲಾಂಗಾರಾದಿಪರ್ಯಾಯಾ ಜಾತವೇದಸಃ ಕ್ಷೋದಖಿಲ್ವ-
ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಭಿರಿವ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಭಿರನ್ಯಥೈವ ಭೂತಾ ಭವನ್ತಿ ..೧೫೩..
ನರನಾರಕತಿರ್ಯಗ್ದೇವರೂಪಾ ಅವಸ್ಥಾವಿಶೇಷಾಃ . ಸಂಠಾಣಾದೀಹಿಂ ಅಣ್ಣಹಾ ಜಾದಾ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಭಿರನ್ಯಥಾ ಜಾತಾಃ,
ಮನುಷ್ಯಭವೇ ಯತ್ಸಮಚತುರಸ್ರಾದಿಸಂಸ್ಥಾನಮೌದಾರಿಕಶರೀರಾದಿಕಂ ಚ ತದಪೇಕ್ಷಯಾ ಭವಾನ್ತರೇಽನ್ಯದ್ವಿಸದ್ರಶಂ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಕಂ
ಭವತಿ . ತೇನ ಕಾರಣೇನ ತೇ ನರನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯಾ ಅನ್ಯಥಾ ಜಾತಾ ಭಿನ್ನಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ; ನ ಚ
ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ತೃಣಕಾಷ್ಠಪತ್ರಾಕಾರಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಸ್ಯಾಗ್ನೇರಿವ ಸ್ವರೂಪಂ ತದೇವ .
ಪಜ್ಜಾಯಾ ಜೀವಾಣಂ ತೇ ಚ ನರನಾರಕಾದಯೋ ಜೀವಾನಾಂ ವಿಭಾವವ್ಯಞ್ಜನಪರ್ಯಾಯಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ . ಉದಯಾದಿಹಿಂ
ಣಾಮಕಮ್ಮಸ್ಸ ಉದಯಾದಿಭಿರ್ನಾಮಕರ್ಮಣೋ ನಿರ್ದೋಷಪರಮಾತ್ಮಶಬ್ದವಾಚ್ಯಾನ್ನಿರ್ಣಾಮನಿರ್ಗೋತ್ರಾದಿಲಕ್ಷಣಾಚ್ಛುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದ-
ನ್ಯಾದೃಶೈರ್ನಾಮಕರ್ಮಜನಿತೈರ್ಬನ್ಧೋದಯೋದೀರಣಾದಿಭಿರಿತಿ . ಯತ ಏವ ತೇ ಕರ್ಮೋದಯಜನಿತಾಸ್ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ನರನಾರಕತಿರ್ಯಕ್ಸುರಾಃ ] ಮನುಷ್ಯ, ನಾರಕ, ತಿರ್ಯಂಚ ಔರ ದೇವ — ಯೇ
[ನಾಮಕರ್ಮಣಃ ಉದಯಾದಿಭಿಃ ] ನಾಮಕರ್ಮಕೇ ಉದಯಾದಿಕ ಕೇ ಕಾರಣ [ಜೀವಾನಾಂ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ] ಜೀವೋಂಕೀ
ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ — [ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಭಿಃ ] ಜೋ ಕಿ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಕೇ ದ್ವಾರಾ [ಅನ್ಯಥಾ ಜಾತಾಃ ] ಅನ್ಯ – ಅನ್ಯ
ಪ್ರಕಾರಕೀ ಹೋತೀ ಹೈಂ ..೧೫೩..
ಟೀಕಾ : — ನಾರಕ, ತಿರ್ಯಂಚ, ಮನುಷ್ಯ ಔರ ದೇವ — ಯೇ ಜೀವೋಂಕೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ . ವೇ
ನಾಮಕರ್ಮರೂಪ ಪುದ್ಗಲಕೇ ವಿಪಾಕಕೇ ಕಾರಣ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ ಸಂಯೋಗಾತ್ಮಕ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಜೈಸೇ
ತೃಷಕೀ ಅಗ್ನಿ ಔರ ಅಂಗಾರ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಗ್ನಿಕೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಚೂರಾ ಔರ ಡಲೀ ಇತ್ಯಾದಿ ಆಕಾರೋಂಸೇ ಅನ್ಯ-
ಅನ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಹೋತೀ ಹೈಂ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೀ ವೇ ನಾರಕಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅನ್ಯ-
ಅನ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಹೀ ಹೋತೀ ಹೈಂ ..೧೫೩..
ತಿರ್ಯಂಚ, ನಾರಕ, ದೇವ, ನರ — ಏ ನಾಮಕರ್ಮೋದಯ ವಡೇ
ಛೇ ಜೀವನಾ ಪರ್ಯಾಯ, ಜೇಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಥಾನಾದಿಕೇ. ೧೫೩.

Page 300 of 513
PDF/HTML Page 333 of 546
single page version

ಅಥಾತ್ಮನೋಽನ್ಯದ್ರವ್ಯಸಂಕೀರ್ಣತ್ವೇಽಪ್ಯರ್ಥನಿಶ್ಚಾಯಕಮಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಹೇತುತ್ವೇನೋದ್ಯೋತಯತಿ —
ತಂ ಸಬ್ಭಾವಣಿಬದ್ಧಂ ದವ್ವಸಹಾವಂ ತಿಹಾ ಸಮಕ್ಖಾದಂ .
ಜಾಣದಿ ಜೋ ಸವಿಯಪ್ಪಂ ಣ ಮುಹದಿ ಸೋ ಅಣ್ಣದವಿಯಮ್ಹಿ ..೧೫೪..
ತಂ ಸದ್ಭಾವನಿಬದ್ಧಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಂ ತ್ರಿಧಾ ಸಮಾಖ್ಯಾತಮ್ .
ಜಾನಾತಿ ಯಃ ಸವಿಕಲ್ಪಂ ನ ಮುಹ್ಯತಿ ಸೋಽನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ ..೧೫೪..
ಯತ್ಖಲು ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತಂ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಮರ್ಥನಿಶ್ಚಾಯಕಮಾಖ್ಯಾತಂ ಸ ಖಲು ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವ ಏವ,
ಸದ್ಭಾವನಿಬದ್ಧತ್ವಾದ್ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಸ್ಯ . ಅಥಾಸೌ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯತ್ವೇನ
ಚ ತ್ರಿತಯೀಂ ವಿಕಲ್ಪಭೂಮಿಕಾಮಧಿರೂಢಃ ಪರಿಜ್ಞಾಯಮಾನಃ ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಮೋಹಮಪೋಹ್ಯ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಹೇತುರ್ಭವತಿ,
ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಂ ನ ಸಂಭವನ್ತೀತಿ ..೧೫೩.. ಅಥ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಯೋಽಸೌ ಜಾನಾತಿ ಸ
ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಮೋಹಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ — ಜಾಣದಿ ಜಾನಾತಿ . ಜೋ ಯಃ ಕರ್ತಾ . ಕಮ್ . ತಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ದವ್ವಸಹಾವಂ
ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಮ್ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಸಬ್ಭಾವಣಿಬದ್ಧಂ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ವರೂಪಸತ್ತಾ ತತ್ರ ನಿಬದ್ಧಮಾಧೀನಂ ತನ್ಮಯಂ
ಅಬ, ಆತ್ಮಾಕಾ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಸಂಯುಕ್ತಪನಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ೧ಅರ್ಥ ನಿಶ್ಚಾಯಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಕೋ
ಸ್ವ – ಪರ ವಿಭಾಗಕೇ ಹೇತುಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ ಜೀವ [ತಂ ] ಉಸ (ಪೂರ್ವೋಕ್ತ) [ಸದ್ಭಾವನಿಬದ್ಧಂ ]
ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಷ್ಪನ್ನ, [ತ್ರಿಧಾ ಸಮಾಖ್ಯಾತಂ ] ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಕಥಿತ, [ಸವಿಕಲ್ಪಂ ] ಭೇದೋಂವಾಲೇ
[ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಂ ] ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಕೋ [ಜಾನಾತಿ ] ಜಾನತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ [ಅನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ ] ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ
[ನ ಮುಹ್ಯತಿ ] ಮೋಹಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ..೧೫೪..
ಟೀಕಾ : — ಜೋ, ದ್ರವ್ಯಕೋ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರನೇವಾಲಾ, ಸ್ವಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕಹಾ ಗಯಾ
ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಷ್ಪನ್ನ (ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾ
ಬನಾ ಹುಆ) ಹೈ . ದ್ರವ್ಯ – ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯರೂಪಸೇ ತಥಾ ಧ್ರೌವ್ಯ – ಉತ್ಪಾದ – ವ್ಯಯರೂಪಸೇ ೨ತ್ರಯಾತ್ಮಕ
ಭೇದಭೂಮಿಕಾಮೇಂ ಆರೂಢ ಐಸಾ ಯಹ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಪ್ರತಿ ಮೋಹಕೋ ದೂರ ಕರಕೇ
೧. ಅರ್ಥ ನಿಶ್ಚಾಯಕ = ದ್ರವ್ಯಕಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕರನೇವಾಲಾ; (ದ್ರವ್ಯಕಾ ನಿರ್ಣಯ ಕರನೇಕಾ ಸಾಧನ ಜೋ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ವಹ
ಸ್ವ -ಪರಕಾ ಭೇದ ಕರನೇಮೇಂ ಸಾಧನಭೂತ ಹೈ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ .)
೨. ತ್ರಯಾತ್ಮಕ = ತೀನಸ್ವರೂಪ; ತೀನಕೇ ಸಮೂಹರೂಪ (ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ದ್ರವ್ಯ, ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ ಐಸೇ ತೀನ ಭೇದೋಂವಾಲಾ
ತಥಾ ಧ್ರೌವ್ಯ, ಉತ್ಪಾದ ಔರ ವ್ಯಯ ಐಸೇ ತೀನ ಭೇದೋಂವಾಲಾ ಹೈ .)
ಅಸ್ತಿತ್ವಥೀ ನಿಷ್ಪನ್ನ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವನೇ ತ್ರಿವಿಕಲ್ಪನೇ
ಜೇ ಜಾಣತೋ, ತೇ ಆತಮಾ ನಹಿ ಮೋಹ ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಲಹೇ. ೧೫೪.

Page 301 of 513
PDF/HTML Page 334 of 546
single page version

ತತಃ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಮೇವ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಸಿದ್ಧಯೇ ಪ್ರತಿಪದಮವಧಾರ್ಯಮ್ . ತಥಾ ಹಿ — ಯಚ್ಚೇತನತ್ವಾನ್ವಯಲಕ್ಷಣಂ
ದ್ರವ್ಯಂ, ಯಶ್ಚೇತನಾವಿಶೇಷತ್ವಲಕ್ಷಣೋ ಗುಣೋ, ಯಶ್ಚೇತನತ್ವವ್ಯತಿರೇಕಲಕ್ಷಣಃ ಪರ್ಯಾಯಸ್ತತ್ತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ, ಯಾ
ಪೂರ್ವೋತ್ತರವ್ಯತಿರೇಕಸ್ಪರ್ಶಿನಾ ಚೇತನತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಿರ್ಯಾವುತ್ತರಪೂರ್ವವ್ಯತಿರೇಕತ್ವೇನ ಚೇತನಸ್ಯೋತ್ಪಾದವ್ಯಯೌ
ತತ್ತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಯಸ್ಯ ನು ಸ್ವಭಾವೋಽಹಂ ಸ ಖಲ್ವಯಮನ್ಯಃ . ಯಚ್ಚಾಚೇತನತ್ವಾನ್ವಯಲಕ್ಷಣಂ
ದ್ರವ್ಯಂ, ಯೋಽಚೇತನಾವಿಶೇಷತ್ವಲಕ್ಷಣೋ ಗುಣೋ, ಯೋಽಚೇತನತ್ವವ್ಯತಿರೇಕಲಕ್ಷಣಃ ಪರ್ಯಾಯಸ್ತತ್ತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ, ಯಾ
ಪೂರ್ವೋತ್ತರವ್ಯತಿರೇಕಸ್ಪರ್ಶಿನಾಚೇತನತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಿರ್ಯಾವುತ್ತರಪೂರ್ವವ್ಯತಿರೇಕತ್ವೇನಾಚೇತನಸ್ಯೋತ್ಪಾದವ್ಯಯೌ ತತ್ತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ
ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಯಸ್ಯ ತು ಸ್ವಭಾವಃ ಪುದ್ಗಲಸ್ಯ ಸ ಖಲ್ವಯಮನ್ಯಃ . ನಾಸ್ತಿ ಮೇ ಮೋಹೋಽಸ್ತಿ
ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಃ ..೧೫೪..
ಸದ್ಭಾವನಿಬದ್ಧಮ್ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ತಿಹಾ ಸಮಕ್ಖಾದಂ ತ್ರಿಧಾ ಸಮಾಖ್ಯಾತಂ ಕಥಿತಮ್ . ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಯೋ
ಗುಣಾಃ ಸಿದ್ಧತ್ವಾದಿವಿಶುದ್ಧಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯತ್ವಮಿತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ ತಥೈವ
ಶುದ್ಧೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯತ್ರಯಾತ್ಮಕಂ ಚ ಯತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ತೇನ ಕೃತ್ವಾ ತ್ರಿಧಾ ಸಮ್ಯಗಾಖ್ಯಾತಂ ಕಥಿತಂ
ಪ್ರತಿಪಾದಿತಮ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಂ ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಮ್ . ಸವಿಯಪ್ಪಂ ಸವಿಕಲ್ಪಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯರೂಪೇಣ
ಸಭೇದಮ್ . ಯ ಇತ್ಥಂಭೂತಮಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ, ಣ ಮುಹದಿ ಸೋ ಅಣ್ಣದವಿಯಮ್ಹಿ ನ ಮುಹ್ಯತಿ ಸೋಽನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ, ಸ ತು
ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕಾ ಹೇತು ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೀ ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ
ಲಿಯೇ ಪದ – ಪದ ಪರ ಅವಧಾರನಾ (ಲಕ್ಷ್ಯಯೇಂ ಲೇನಾ) ಚಾಹಿಯೇ . ವಹ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈ : —
(೧) ಚೇತನತ್ವಕಾ ಅನ್ವಯ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ ಜೋ ದ್ರವ್ಯ, (೨) ಚೇತನಾವಿಶೇಷತ್ವ
(ಚೇತನಾಕಾ ವಿಶೇಷಪನಾ) ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ ಜೋ ಗುಣ ಔರ (೩) ಚೇತನತ್ವಕಾ ವ್ಯತಿರೇಕ ಜಿಸಕಾ
ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೀ ಜೋ ಪರ್ಯಾಯ — ಯಹ ತ್ರಯಾತ್ಮಕ (ಐಸಾ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ), ತಥಾ (೧) ಪೂರ್ವ ಔರ
ಉತ್ತರ ವ್ಯತಿರೇಕಕೋ ಸ್ಪರ್ಶಕರನೇವಾಲೇ ಚೇತನತ್ವರೂಪಸೇ ಜೋ ಧ್ರೌವ್ಯ ಔರ (೨ – ೩) ಚೇತನಕೇ ಉತ್ತರ ತಥಾ ಪೂರ್ವ
ವ್ಯತಿರೇಕರೂಪಸೇ ಜೋ ಉತ್ಪಾದ ಔರ ವ್ಯಯ — ಯಹ ತ್ರಯಾತ್ಮಕ (ಐಸಾ) ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಜಿಸಕಾ
ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸಾ ಮೈಂ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಯಹ ಅನ್ಯ ಹೂಂ, (ಅರ್ಥಾತ್ ಮೈಂ ಪುದ್ಗಲಸೇ ಯೇ ಭಿನ್ನ ರಹಾ) . ಔರ (೧)
ಅಚೇತನತ್ವಕಾ ಅನ್ವಯ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ ಜೋ ದ್ರವ್ಯ, (೨) ಅಚೇತನಾ ವಿಶೇಷತ್ವ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ
ಹೈ ಐಸಾ ಜೋ ಗುಣ ಔರ (೩) ಅಚೇತನತ್ವಕಾ ವ್ಯತಿರೇಕ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೀ ಜೋ ಪರ್ಯಾಯ — ಯಹ
ತ್ರಯಾತ್ಮಕ (ಐಸಾ ಸ್ವರೂಪಅಸ್ತಿತ್ವ) ತಥಾ (೧) ಪೂರ್ವ ಔರ ಉತ್ತರ ವ್ಯತಿರೇಕಕೋ ಸ್ಪರ್ಶಕರನೇವಾಲೇ
ಅಚೇತನತ್ವರೂಪಸೇ ಜೋ ಧ್ರೌವ್ಯ ಔರ (೨ – ೩) ಅಚೇತನಕೇ ಉತ್ತರ ತಥಾ ಪೂರ್ವ ವ್ಯತಿರೇಕರೂಪಸೇ ಜೋ ಉತ್ಪಾದ
ಔರ ವ್ಯಯ — ಯಹ ತ್ರಯಾತ್ಮಕ ಐಸಾ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಜಿಸ ಪುದ್ಗಲಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ
(ಮುಝಸೇ) ಅನ್ಯ ಹೈ . (ಇಸಲಿಯೇ) ಮುಝೇ ಮೋಹ ನಹೀಂ ಹೈ; ಸ್ವ -ಪರಕಾ ವಿಭಾಗ ಹೈ .
೧. ಪೂರ್ವ ಅರ್ಥಾತ್ ಪಹಲೇಕಾ; ಔರ ಉತ್ತರ ಅರ್ಥಾತ್ ಬಾದಕಾ . (ಚೇತನ ಪೂರ್ವ ಔರ ಉತ್ತರಕೀ ದೋನೋಂ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ಸ್ಪರ್ಶ ಕರತಾ
ಹೈ; ಇಸ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಧ್ರೌವ್ಯ ಹೈ; ಬಾದಕೀ ಅರ್ಥಾತ್ ವರ್ತಮಾನ ಪರ್ಯಾಯಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಉತ್ಪಾದ ಹೈ ಔರ ಪಹಲೇಕೀ ಪರ್ಯಾಯಕೀ
ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ವ್ಯಯ ಹೈ .)

Page 302 of 513
PDF/HTML Page 335 of 546
single page version

ಅಥಾತ್ಮನೋಽತ್ಯನ್ತವಿಭಕ್ತತ್ವಾಯ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣಸ್ವರೂಪಮಾಲೋಚಯತಿ —
ಅಪ್ಪಾ ಉವಓಗಪ್ಪಾ ಉವಓಗೋ ಣಾಣದಂಸಣಂ ಭಣಿದೋ .
ಸೋ ವಿ ಸುಹೋ ಅಸುಹೋ ವಾ ಉವಓಗೋ ಅಪ್ಪಣೋ ಹವದಿ ..೧೫೫..
ಆತ್ಮಾ ಉಪಯೋಗಾತ್ಮಾ ಉಪಯೋಗೋ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನಂ ಭಣಿತಃ .
ಸೋಽಪಿ ಶುಭೋಽಶುಭೋ ವಾ ಉಪಯೋಗ ಆತ್ಮನೋ ಭವತಿ ..೧೫೫..
ಭೇದಜ್ಞಾನೀ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸ್ವಭಾವಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಂ ವಿಹಾಯ ದೇಹರಾಗಾದಿಪರದ್ರವ್ಯೇ ಮೋಹಂ ನ ಗಚ್ಛತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೫೪..
ಏವಂ ನರನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹ ಪರಮಾತ್ಮನೋ ವಿಶೇಷಭೇದಕಥನರೂಪೇಣ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥಾತ್ಮನಃ
ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ನರನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹ ಭಿನ್ನತ್ವಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಜಾತಂ, ತಾವದಿದಾನೀಂ ತೇಷಾಂ ಸಂಯೋಗಕಾರಣಂ
ಕಥ್ಯತೇ — ಅಪ್ಪಾ ಆತ್ಮಾ ಭವತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಉವಓಗಪ್ಪಾ ಚೈತನ್ಯಾನುವಿಧಾಯೀ ಯೋಽಸಾವುಪಯೋಗಸ್ತೇನ
ನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದುಪಯೋಗಾತ್ಮಾ . ಉವಓಗೋ ಣಾಣದಂಸಣಂ ಭಣಿದೋ ಸ ಚೋಪಯೋಗಃ ಸವಿಕಲ್ಪಂ ಜ್ಞಾನಂ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಂ ದರ್ಶನಮಿತಿ
ಭಣಿತಃ . ಸೋ ವಿ ಸುಹೋ ಸೋಽಪಿ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನೋಪಯೋಗೋ ಧರ್ಮಾನುರಾಗರೂಪಃ ಶುಭಃ, ಅಸುಹೋ ವಿಷಯಾನುರಾಗರೂಪೋ
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಮನುಷ್ಯ, ದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಭೀ ಜೀವಕಾ
ಸ್ವರೂಪಅಸ್ತಿತ್ವ ಔರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪರಮಾಣುಕಾ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸರ್ವಥಾ ಭಿನ್ನ – ಭಿನ್ನ ಹೈ . ಸೂಕ್ಷ್ಮತಾಸೇ
ದೇಖನೇ ಪರ ವಹಾಂ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕಾ ಸ್ವರೂಪ – ಅಸ್ತಿತ್ವ (ಅರ್ಥಾತ್ ಅಪನೇ – ಅಪನೇ ದ್ರವ್ಯ – ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯ
ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯ – ಉತ್ಪಾದ – ವ್ಯಯ) ಸ್ಪಷ್ಟತಯಾ ಭಿನ್ನ ಜಾನಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ . ಸ್ವ – ಪರಕಾ ಭೇದ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ
ಜೀವಕೋ ಇಸ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕೋ ಪದ – ಪದ ಪರ ಲಕ್ಷ್ಯಮೇಂ ಲೇನಾ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ . ಯಥಾ – ಯಹ (ಜಾನನೇಮೇಂ ಆತಾ
ಹುಆ) ಚೇತನ ದ್ರವ್ಯ – ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯ ಔರ ಚೇತನ ಧ್ರೌವ್ಯ – ಉತ್ಪಾದ – ವ್ಯಯ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸಾ ಮೈಂ ಇಸ
(ಪುದ್ಗಲ) ಸೇ ಭಿನ್ನ ರಹಾ; ಔರ ಯಹ ಅಚೇತನ ದ್ರವ್ಯ – ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯ ತಥಾ ಅಚೇತನ ಧ್ರೌವ್ಯ – ಉತ್ಪಾದ – ವ್ಯಯ
ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸಾ ಪುದ್ಗಲ ಯಹ (ಮುಝಸೇ) ಭಿನ್ನ ರಹಾ . ಇಸಲಿಯೇ ಮುಝೇ ಪರಕೇ ಪ್ರತಿ ಮೋಹ ನಹೀಂ
ಹೈ; ಸ್ವ – ಪರಕಾ ಭೇದ ಹೈ ..೧೫೪..
ಅಬ, ಆತ್ಮಾಕೋ ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಭಕ್ತ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕೇ ಕಾರಣಕಾ ಸ್ವರೂಪ
ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಆತ್ಮಾ ಉಪಯೋಗಾತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ ಉಪಯೋಗಾತ್ಮಕ ಹೈ; [ಉಪಯೋಗಃ ] ಉಪಯೋಗ
[ಜ್ಞಾನದರ್ಶನಂ ಭಣಿತಃ ] ಜ್ಞಾನ – ದರ್ಶನ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ; [ಅಪಿ ] ಔರ [ಆತ್ಮನಃ ] ಆತ್ಮಾಕಾ [ಸಃ
ಉಪಯೋಗಃ ] ವಹ ಉಪಯೋಗ [ಶುಭಃ ಅಶುಭಃ ವಾ ] ಶುಭ ಅಥವಾ ಅಶುಭ [ಭವತಿ ] ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೫೫..
ಛೇ ಆತಮಾ ಉಪಯೋಗರೂಪ, ಉಪಯೋಗ ದರ್ಶನ – ಜ್ಞಾನ ಛೇ;
ಉಪಯೋಗ ಏ ಆತ್ಮಾ ತಣೋ ಶುಭ ವಾ ಅಶುಭರೂಪ ಹೋಯ ಛೇ. ೧೫೫.

Page 303 of 513
PDF/HTML Page 336 of 546
single page version

ಆತ್ಮನೋ ಹಿ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣಮುಪಯೋಗವಿಶೇಷಃ . ಉಪಯೋಗೋ ಹಿ ತಾವದಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವ-
ಶ್ಚೈತನ್ಯಾನುವಿಧಾಯಿಪರಿಣಾಮತ್ವಾತ್ . ಸ ತು ಜ್ಞಾನಂ ದರ್ಶನಂ ಚ, ಸಾಕಾರನಿರಾಕಾರತ್ವೇನೋಭಯರೂಪತ್ವಾ-
ಚ್ಚೈತನ್ಯಸ್ಯ . ಅಥಾಯಮುಪಯೋಗೋ ದ್ವೇಧಾ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ ಶುದ್ಧಾಶುದ್ಧತ್ವೇನ . ತತ್ರ ಶುದ್ಧೋ ನಿರುಪರಾಗಃ, ಅಶುದ್ಧಃ
ಸೋಪರಾಗಃ . ಸ ತು ವಿಶುದ್ಧಿಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪತ್ವೇನ ದ್ವೈವಿಧ್ಯಾದುಪರಾಗಸ್ಯ ದ್ವಿವಿಧಃ ಶುಭೋಽಶುಭಶ್ಚ ..೧೫೫..
ಅಥಾತ್ರ ಕ ಉಪಯೋಗಃ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣಮಿತ್ಯಾವೇದಯತಿ —
ಉವಓಗೋ ಜದಿ ಹಿ ಸುಹೋ ಪುಣ್ಣಂ ಜೀವಸ್ಸ ಸಂಚಯಂ ಜಾದಿ .
ಅಸುಹೋ ವಾ ತಧ ಪಾವಂ ತೇಸಿಮಭಾವೇ ಣ ಚಯಮತ್ಥಿ ..೧೫೬..
ದ್ವೇಷಮೋಹರೂಪಶ್ಚಾಶುಭಃ . ವಾ ವಾ ಶಬ್ದೇನ ಶುಭಾಶುಭಾನುರಾಗರಹಿತತ್ವೇನ ಶುದ್ಧಃ . ಉವಓಗೋ ಅಪ್ಪಣೋ ಹವದಿ ಇತ್ಥಂ-
ಭೂತಸ್ತ್ರಿಲಕ್ಷಣ ಉಪಯೋಗ ಆತ್ಮನಃ ಸಂಬನ್ಧೀ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೫೫.. ಅಥೋಪಯೋಗಸ್ತಾವನ್ನರನಾರಕಾದಿಪರ್ಯಾಯ-
ಕಾರಣಭೂತಸ್ಯ ಕರ್ಮರೂಪಸ್ಯ ಪರದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಯೋಗಕಾರಣಂ ಭವತಿ . ತಾವದಿದಾನೀಂ ಕಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ ಕ ಉಪಯೋಗಃ ಕಾರಣಂ
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಆತ್ಮಾಕೋ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ ೧ಉಪಯೋಗವಿಶೇಷ ಹೈ . ಪ್ರಥಮ
ತೋ ಉಪಯೋಗ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಆತ್ಮಾಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಚೈತನ್ಯ – ಅನುವಿಧಾಯೀ (ಉಪಯೋಗ ಚೈತನ್ಯಕಾ
ಅನುಸರಣ ಕರಕೇ ಹೋನೇವಾಲಾ) ಪರಿಣಾಮ ಹೈ . ಔರ ವಹ ಉಪಯೋಗ ಜ್ಞಾನ ತಥಾ ದರ್ಶನ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಚೈತನ್ಯ
೨ಸಾಕಾರ ಔರ ೩ನಿರಾಕಾರ ಐಸಾ ಉಭಯರೂಪ ಹೈ . ಅಬ ಇಸ ಉಪಯೋಗಕೇ ಶುದ್ಧ ಔರ ಅಶುದ್ಧ ಐಸೇ ದೋ ಭೇದ
ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ, ಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗ ನಿರುಪರಾಗ (-ನಿರ್ವಿಕಾರ) ಹೈ; ಔರ ಅಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗ ಸೋಪರಾಗ
(-ಸವಿಕಾರ) ಹೈ . ಔರ ವಹ ಅಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭ ಐಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ
ಉಪರಾಗ ವಿಶುದ್ಧಿರೂಪ ಔರ ಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪ ಐಸಾ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಕಾರ ಮನ್ದಕಷಾಯರೂಪ ಔರ
ತೀವ್ರಕಷಾಯರೂಪ ಐಸಾ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ ) .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಆತ್ಮಾ ಉಪಯೋಗಸ್ವರೂಪ ಹೈ . ಪ್ರಥಮ ತೋ ಉಪಯೋಗಕೇ ದೋ ಭೇದ ಹೈಂ — ಶುದ್ಧ ಔರ
ಅಶುದ್ಧ . ಔರ ಫಿ ರ ಅಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಕೇ ದೋ ಭೇದ ಹೈಂ, ಶುಭ ತಥಾ ಅಶುಭ ..೧೫೫..
ಅಬ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಇನಮೇಂ ಕೌನಸಾ ಉಪಯೋಗ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ : —
೧. ಉಪಯೋಗವಿಶೇಷ = ಉಪಯೋಗಕಾ ಭೇದ, ಪ್ರಕಾರ ಯಾ ಅಮುಕ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಉಪಯೋಗ . (ಅಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ
ಕಾರಣ ಹೈ; ಯಹ ೧೫೬ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹೇಂಗೇ .)
೨. ಸಾಕಾರ = ಆಕಾರವಾಲಾ ಯಾ ಭೇದವಾಲಾ; ಸವಿಕಲ್ಪ; ವಿಶೇಷ .
೩. ನಿರಾಕಾರ = ಆಕಾರ ರಹಿತ; ಭೇದರಹಿತ; ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ; ಸಾಮಾನ್ಯ .
ಉಪಯೋಗ ಜೋ ಶುಭ ಹೋಯ, ಸಂಚಯ ಥಾಯ ಪುಣ್ಯ ತಣೋ ತಹೀಂ,
ನೇ ಪಾಪಸಂಚಯ ಅಶುಭಥೀ; ಜ್ಯಾಂ ಉಭಯ ನಹಿ ಸಂಚಯ ನಹೀಂ. ೧೫೬.

Page 304 of 513
PDF/HTML Page 337 of 546
single page version

ಉಪಯೋಗೋ ಯದಿ ಹಿ ಶುಭಃ ಪುಣ್ಯಂ ಜೀವಸ್ಯ ಸಂಚಯಂ ಯಾತಿ .
ಅಶುಭೋ ವಾ ತಥಾ ಪಾಪಂ ತಯೋರಭಾವೇ ನ ಚಯೋಽಸ್ತಿ ..೧೫೬..
ಉಪಯೋಗೋ ಹಿ ಜೀವಸ್ಯ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣಮಶುದ್ಧಃ . ಸ ತು ವಿಶುದ್ಧಿಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪೋಪರಾಗವಶಾತ್
ಶುಭಾಶುಭತ್ವೇನೋಪಾತ್ತದ್ವೈವಿಧ್ಯಃ, ಪುಣ್ಯಪಾಪತ್ವೇನೋಪಾತ್ತದ್ವೈವಿಧ್ಯಸ್ಯ ಪರದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಯೋಗಕಾರಣತ್ವೇನ ನಿರ್ವರ್ತ-
ಯತಿ . ಯದಾ ತು ದ್ವಿವಿಧಸ್ಯಾಪ್ಯಸ್ಯಾಶುದ್ಧಸ್ಯಾಭಾವಃ ಕ್ರಿಯತೇ ತದಾ ಖಲೂಪಯೋಗಃ ಶುದ್ಧ ಏವಾವತಿಷ್ಠತೇ .
ಸ ಪುನರಕಾರಣಮೇವ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಸ್ಯ ..೧೫೬..
ಅಥ ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರರೂಪಯತಿ —
ಭವತೀತಿ ವಿಚಾರಯತಿ — ಉವಓಗೋ ಜದಿ ಹಿ ಸುಹೋ ಉಪಯೋಗೋ ಯದಿ ಚೇತ್ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಶುಭೋ ಭವತಿ . ಪುಣ್ಣಂ ಜೀವಸ್ಸ
ಸಂಚಯಂ ಜಾದಿ ತದಾ ಕಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಪುಣ್ಯಂ ಕರ್ತೃ ಜೀವಸ್ಯ ಸಂಚಯಮುಪಚಯಂ ವೃದ್ಧಿಂ ಯಾತಿ ಬಧ್ಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ . ಅಸುಹೋ ವಾ
ತಹ ಪಾವಂ ಅಶುಭೋಪಯೋಗೋ ವಾ ತಥಾ ತೇನೈವ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಪುಣ್ಯವದ್ದ್ರವ್ಯಪಾಪಂ ಸಂಚಯಂ ಯಾತಿ . ತೇಸಿಮಭಾವೇ ಣ ಚಯಮತ್ಥಿ
ತಯೋರಭಾವೇ ನ ಚಯೋಽಸ್ತಿ . ನಿರ್ದೋಷಿನಿಜಪರಮಾತ್ಮಭಾವನಾರೂಪೇಣ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಬಲೇನ ಯದಾ ತಯೋರ್ದ್ವಯೋಃ ಶುಭಾಶುಭೋ-
ಪಯೋಗಯೋರಭಾವಃ ಕ್ರಿಯತೇ ತದೋಭಯಃ ಸಂಚಯಃ ಕರ್ಮಬನ್ಧೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೫೬.. ಏವಂ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ-
ತ್ರಯಸ್ಯ ಸಾಮಾನ್ಯಕಥನರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ವಿಶೇಷೇಣ ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಉಪಯೋಗಃ ] ಉಪಯೋಗ [ಯದಿ ಹಿ ] ಯದಿ [ಶುಭಃ ] ಶುಭ ಹೋ [ಜೀವಸ್ಯ ]
ತೋ ಜೀವಕೇ [ಪುಣ್ಯಂ ] ಪುಣ್ಯ [ಸಂಚಯಂ ಯಾತಿ ] ಸಂಚಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ [ತಥಾ ವಾ ಅಶುಭಃ ] ಔರ
ಯದಿ ಅಶುಭ ಹೋ [ಪಾಪಂ ] ತೋ ಪಾಪ ಸಂಚಯ ಹೋತಾ ಹೈ . [ತಯೋಃ ಅಭಾವೇ ] ಉನಕೇ (ದೋನೋಂಕೇ) ಅಭಾವಮೇಂ
[ಚಯಃ ನಾಸ್ತಿ ] ಸಂಚಯ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ..೧೫೬..
ಟೀಕಾ : — ಜೀವಕೋ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ ಅಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗ ಹೈ . ಔರ ವಹ ವಿಶುದ್ಧಿ
ತಥಾ ಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪ ಉಪರಾಗಕೇ ಕಾರಣ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭರೂಪಸೇ ದ್ವಿವಿಧತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ, ಜೋ
ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪರೂಪಸೇ ದ್ವಿವಿಧತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಜೋ ಪರದ್ರವ್ಯ ಉಸಕೇ ಸಂಯೋಗಕೇ ಕಾರಣರೂಪಸೇ
ಕಾಮ ಕರತಾ ಹೈ . (ಉಪರಾಗ ಮನ್ದಕಷಾಯರೂಪ ಔರ ತೀವ್ರಕಷಾಯರೂಪಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ
ಅಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗ ಭೀ ಶುಭ – ಅಶುಭಕೇ ಭೇದಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ; ಉಸಮೇಂಸೇ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಪುಣ್ಯರೂಪ
ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಪಾಪರೂಪ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ
ಹೋತಾ ಹೈ .) ಕಿನ್ತು ಜಬ ದೋನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಅಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕಾ ಅಭಾವ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ತಬ ವಾಸ್ತವಮೇಂ
ಉಪಯೋಗ ಶುದ್ಧ ಹೀ ರಹತಾ ಹೈ; ಔರ ವಹ ತೋ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಅಕಾರಣ ಹೀ ಹೈ . (ಅರ್ಥಾತ್
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ ) ..೧೫೬..
ಅಬ ಶುಭೋಪಯೋಗಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

Page 305 of 513
PDF/HTML Page 338 of 546
single page version

ಜೋ ಜಾಣಾದಿ ಜಿಣಿಂದೇ ಪೇಚ್ಛದಿ ಸಿದ್ಧೇ ತಹೇವ ಅಣಗಾರೇ .
ಜೀವೇಸು ಸಾಣುಕಂಪೋ ಉವಓಗೋ ಸೋ ಸುಹೋ ತಸ್ಸ ..೧೫೭..
ಯೋ ಜಾನಾತಿ ಜಿನೇನ್ದ್ರಾನ್ ಪಶ್ಯತಿ ಸಿದ್ಧಾಂಸ್ತಥೈವಾನಾಗಾರಾನ್ .
ಜೀವೇಷು ಸಾನುಕಮ್ಪ ಉಪಯೋಗಃ ಸ ಶುಭಸ್ತಸ್ಯ ..೧೫೭..
ವಿಶಿಷ್ಟಕ್ಷಯೋಪಶಮದಶಾವಿಶ್ರಾನ್ತದರ್ಶನಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯಪುದ್ಗಲಾನುವೃತ್ತಿಪರತ್ವೇನ ಪರಿಗೃಹೀತ-
ಶೋಭನೋಪರಾಗತ್ವಾತ್ ಪರಮಭಟ್ಟಾರಕಮಹಾದೇವಾಧಿದೇವಪರಮೇಶ್ವರಾರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಸಾಧುಶ್ರದ್ಧಾನೇ ಸಮಸ್ತಭೂತಗ್ರಾಮಾನು-
ಕಮ್ಪಾಚರಣೇ ಚ ಪ್ರವೃತ್ತಃ ಶುಭ ಉಪಯೋಗಃ ..೧೫೭..
ಅಥಾಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರರೂಪಯತಿ —
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಿ — ಜೋ ಜಾಣಾದಿ ಜಿಣಿಂದೇ ಯಃ ಕರ್ತಾ ಜಾನಾತಿ . ಕಾನ್ . ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಚತುಷ್ಟಯಸಹಿತಾನ್ ಕ್ಷುಧಾದ್ಯಷ್ಟಾ-
ದಶದೋಷರಹಿತಾಂಶ್ಚ ಜಿನೇನ್ದ್ರಾನ್ . ಪೇಚ್ಛದಿ ಸಿದ್ಧೇ ಪಶ್ಯತಿ . ಕಾನ್ . ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದ್ಯಷ್ಟಕರ್ಮರಹಿತಾನ್ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಾದ್ಯಷ್ಟ-
ಗುಣಾನ್ತರ್ಭೂತಾನನ್ತಗುಣಸಹಿತಾಂಶ್ಚ ಸಿದ್ಧಾನ್ . ತಹೇವ ಅಣಗಾರೇ ತಥೈವಾನಾಗಾರಾನ್ . ಅನಾಗಾರಶಬ್ದವಾಚ್ಯಾನ್ನಿಶ್ಚಯ-
ವ್ಯವಹಾರಪಞ್ಚಾಚಾರಾದಿಯಥೋಕ್ತಲಕ್ಷಣಾನಾಚಾರ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯಸಾಧೂನ್ . ಜೀವೇಸು ಸಾಣುಕಂಪೋ ತ್ರಸಸ್ಥಾವರಜೀವೇಷು ಸಾನುಕಮ್ಪಃ
ಸದಯಃ . ಉವಓಗೋ ಸೋ ಸುಹೋ ಸ ಇತ್ಥಂಭೂತ ಉಪಯೋಗಃ ಶುಭೋ ಭಣ್ಯತೇ . ಸ ಚ ಕಸ್ಯ ಭವತಿ . ತಸ್ಸ ತಸ್ಯ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ-
ಪ್ರ. ೩೯
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಜಿನೇನ್ದ್ರಾನ್ ] ಜಿನೇನ್ದ್ರೋಂಕೋ [ಜಾನಾತಿ ] ಜಾನತಾ ಹೈ, [ಸಿದ್ಧಾನ್
ತಥೈವ ಅನಾಗಾರಾನ್ ] ಸಿದ್ಧೋಂ ತಥಾ ಅನಾಗಾರೋಂಕೀ (ಆಚಾರ್ಯ, ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಔರ ಸರ್ವಸಾಧುಓಂಕೀ)
[ಪಶ್ಯತಿ ] ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರತಾ ಹೈ, [ಜೀವೇಷು ಸಾನುಕಮ್ಪಃ ] ಔರ ಜೀವೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಅನುಕಮ್ಪಾಯುಕ್ತ ಹೈ, [ತಸ್ಯ ]
ಉಸಕೇ [ಸಃ ] ವಹ [ಶುಭಃ ಉಪಯೋಗಃ ] ಶುಭ ಉಪಯೋಗ ಹೈ ..೧೫೭..
ಟೀಕಾ : — ವಿಶಿಷ್ಟ (ವಿಶೇಷ ಪ್ರಕಾರಕೀ) ಕ್ಷಯೋಪಶಮದಶಾಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ದರ್ಶನಮೋಹನೀಯ ಔರ
ಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯರೂಪ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಅನುಸಾರ ಪರಿಣತಿಮೇಂ ಲಗಾ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭ ೧ಉಪರಾಗಕಾ ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ
ಹೋನೇಸೇ, ಜೋ (ಉಪಯೋಗ) ಪರಮ ಭಟ್ಟಾರಕ ಮಹಾ ದೇವಾಧಿದೇವ, ಪರಮೇಶ್ವರ ಐಸೇ ಅರ್ಹಂತ, ಸಿದ್ಧ ಔರ ಸಾಧುಕೀ
ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರನೇಮೇಂ ತಥಾ ಸಮಸ್ತ ಜೀವಸಮೂಹಕೀ ಅನುಕಮ್ಪಾಕಾ ಆಚರಣ ಕರನೇಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೈ, ವಹ ಶುಭೋಪಯೋಗ
ಹೈ ..೧೫೭..
ಅಬ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
೧. ಉಪರಾಗಕಾ ಅರ್ಥ ಗಾಥಾ ೧೨೬ಕೇ ಟಿಪ್ಪಣಮೇಂ ದೇಖೇಂ .
ಜಾಣೇ ಜಿನೋನೇ ಜೇಹ, ಶ್ರದ್ಧೇ ಸಿದ್ಧನೇ, ಅಣಗಾರನೇ,
ಜೇ ಸಾನುಕಂಪ ಜೀವೋ ಪ್ರತಿ, ಉಪಯೋಗ ಛೇ ಶುಭ ತೇಹನೇ. ೧೫೭.

Page 306 of 513
PDF/HTML Page 339 of 546
single page version

ವಿಸಯಕಸಾಓಗಾಢೋ ದುಸ್ಸುದಿದುಚ್ಚಿತ್ತದುಟ್ಠಗೋಟ್ಠಿಜುದೋ .
ಉಗ್ಗೋ ಉಮ್ಮಗ್ಗಪರೋ ಉವಓಗೋ ಜಸ್ಸ ಸೋ ಅಸುಹೋ ..೧೫೮..
ವಿಷಯಕಷಾಯಾವಗಾಢೋ ದುಃಶ್ರುತಿದುಶ್ಚಿತ್ತದುಷ್ಟಗೋಷ್ಠಿಯುತಃ .
ಉಗ್ರ ಉನ್ಮಾರ್ಗಪರ ಉಪಯೋಗೋ ಯಸ್ಯ ಸೋಽಶುಭಃ ..೧೫೮..
ವಿಶಿಷ್ಟೋದಯದಶಾವಿಶ್ರಾನ್ತದರ್ಶನಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯಪುದ್ಗಲಾನುವೃತ್ತಿಪರತ್ವೇನ ಪರಿಗೃಹೀತಾಶೋಭನೋಪ-
ರಾಗತ್ವಾತ್ಪರಮಭಟ್ಟಾರಕಮಹಾದೇವಾಧಿದೇವಪರಮೇಶ್ವರಾರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಸಾಧುಭ್ಯೋಽನ್ಯತ್ರೋನ್ಮಾರ್ಗಶ್ರದ್ಧಾನೇ ವಿಷಯಕಷಾಯ-
ದುಃಶ್ರವಣದುರಾಶಯದುಷ್ಟಸೇವನೋಗ್ರತಾಚರಣೇ ಚ ಪ್ರವೃತ್ತೋಽಶುಭೋಪಯೋಗಃ ..೧೫೮..
ಲಕ್ಷಣಜೀವಸ್ಯೇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೧೫೭.. ಅಥಾಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ನಿರೂಪಯತಿ — ವಿಸಯಕಸಾಓಗಾಢೋ ವಿಷಯ-
ಕಷಾಯಾವಗಾಢಃ . ದುಸ್ಸುದಿದುಚ್ಚಿತ್ತದುಟ್ಠಗೋಟ್ಠಿಜುದೋ ದುಃಶ್ರುತಿದುಶ್ಚಿತ್ತದುಷ್ಟಗೋಷ್ಠಿಯುತಃ . ಉಗ್ಗೋ ಉಗ್ರಃ . ಉಮ್ಮಗ್ಗಪರೋ ಉನ್ಮಾರ್ಗಪರಃ .
ಉವಓಗೋ ಏವಂ ವಿಶೇಷಣಚತುಷ್ಟಯಯುಕ್ತ ಉಪಯೋಗಃ ಪರಿಣಾಮಃ ಜಸ್ಸ ಯಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಭವತಿ ಸೋ ಅಸುಹೋ ಸ
ಉಪಯೋಗಸ್ತ್ವಶುಭೋ ಭಣ್ಯತೇ, ಅಭೇದೇನ ಪುರುಷೋ ವಾ . ತಥಾ ಹಿ — ವಿಷಯಕಷಾಯರಹಿತಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಪರಿಣತೇಃ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ-
ಭೂತೋ ವಿಷಯಕಷಾಯಾವಗಾಢೋ ವಿಷಯಕಷಾಯಪರಿಣತಃ . ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರತಿಪಾದಿಕಾ ಶ್ರುತಿಃ ಸುಶ್ರುತಿಸ್ತದ್ವಿಲಕ್ಷಣಾ
ದುಃಶ್ರುತಿಃ ಮಿಥ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಶ್ರುತಿರ್ವಾ; ನಿಶ್ಚಿನ್ತಾತ್ಮಧ್ಯಾನಪರಿಣತಂ ಸುಚಿತ್ತಂ, ತದ್ವಿನಾಶಕಂ ದುಶ್ಚಿತ್ತಂ, ಸ್ವಪರನಿಮಿತ್ತೇಷ್ಟ-
ಕಾಮಭೋಗಚಿನ್ತಾಪರಿಣತಂ ರಾಗಾದ್ಯಪಧ್ಯಾನಂ ವಾ; ಪರಮಚೈತನ್ಯಪರಿಣತೇರ್ವಿನಾಶಿಕಾ ದುಷ್ಟಗೋಷ್ಠೀ, ತತ್ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತ-
ಕುಶೀಲಪುರುಷಗೋಷ್ಠೀ ವಾ . ಇತ್ಥಂಭೂತದುಃಶ್ರುತಿದುಶ್ಚಿತ್ತದುಷ್ಟಗೋಷ್ಠೀಭಿರ್ಯುತೋ ದುಃಶ್ರುತಿದುಶ್ಚಿತ್ತದುಷ್ಟಗೋಷ್ಠಿಯುಕ್ತಃ . ಪರಮೋಪಶಮ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಸ್ಯ ಉಪಯೋಗಃ ] ಜಿಸಕಾ ಉಪಯೋಗ [ವಿಷಯಕಷಾಯಾವಗಾಢಃ ]
ವಿಷಯಕಷಾಯಮೇಂ ಅವಗಾಢ (ಮಗ್ನ) ಹೈ, [ದುಃಶ್ರುತಿದುಶ್ಚಿತ್ತದುಷ್ಟಗೋಷ್ಟಿಯುತಃ ] ಕುಶ್ರುತಿ, ಕುವಿಚಾರ ಔರ
ಕುಸಂಗತಿಮೇಂ ಲಗಾ ಹುಆ ಹೈ, [ಉಗ್ರಃ ] ಉಗ್ರ ಹೈ ತಥಾ [ಉನ್ಮಾರ್ಗಪರಃ ] ಉನ್ಮಾರ್ಗಮೇಂ ಲಗಾ ಹುಆ ಹೈ, [ಸಃ
ಅಶುಭಃ ] ಉಸಕಾ ವಹ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೈ ..೧೫೮..
ಟೀಕಾ : — ವಿಶಿಷ್ಟ ಉದಯದಶಾಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ದರ್ಶನಮೋಹನೀಯ ಔರ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯರೂಪ
ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಅನುಸಾರ ಪರಿಣತಿಮೇಂ ಲಗಾ ಹೋನೇಸೇ ಅಶುಭ ಉಪರಾಗಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇಸೇ, ಜೋ (ಉಪಯೋಗ) ಪರಮ
ಭಟ್ಟಾರಕ, ಮಹಾ ದೇವಾಧಿದೇವ, ಪರಮೇಶ್ವರ ಐಸೇ ಅರ್ಹಂತ, ಸಿದ್ಧ ಔರ ಸಾಧುಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಅನ್ಯ —
ಉನ್ಮಾರ್ಗಕೀ — ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರನೇಮೇಂ ತಥಾ ವಿಷಯ, ಕಷಾಯ, ಕುಶ್ರವಣ, ಕುವಿಚಾರ, ಕುಸಂಗ ಔರ ಉಗ್ರತಾಕಾ
ಆಚರಣ ಕರನೇಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೈ, ವಹ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೈ ..೧೫೮..
ಕುವಿಚಾರ – ಸಂಗತಿ – ಶ್ರವಣಯುತ, ವಿಷಯೇ ಕಷಾಯೇ ಮಗ್ನ ಜೇ,
ಜೇ ಉಗ್ರ ನೇ ಉನ್ಮಾರ್ಗಪರ, ಉಪಯೋಗ ತೇಹ ಅಶುಭ ಛೇ. ೧೫೮.

Page 307 of 513
PDF/HTML Page 340 of 546
single page version

ಅಥ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣವಿನಾಶಮಭ್ಯಸ್ಯತಿ —
ಅಸುಹೋವಓಗರಹಿದೋ ಸುಹೋವಜುತ್ತೋ ಣ ಅಣ್ಣದವಿಯಮ್ಹಿ .
ಹೋಜ್ಜಂ ಮಜ್ಝತ್ಥೋಽಹಂ ಣಾಣಪ್ಪಗಮಪ್ಪಗಂ ಝಾಏ ..೧೫೯..
ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತಃ ಶುಭೋಪಯುಕ್ತೋ ನ ಅನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ .
ಭವನ್ಮಧ್ಯಸ್ಥೋಽಹಂ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಮಾತ್ಮಕಂ ಧ್ಯಾಯಾಮಿ ..೧೫೯..
ಯೋ ಹಿ ನಾಮಾಯಂ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಕಾರಣತ್ವೇನೋಪನ್ಯಸ್ತೋಽಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಃ ಸ ಖಲು ಮನ್ದ-
ತೀವ್ರೋದಯದಶಾವಿಶ್ರಾನ್ತಪರದ್ರವ್ಯಾನುವೃತ್ತಿತನ್ತ್ರತ್ವಾದೇವ ಪ್ರವರ್ತತೇ, ನ ಪುನರನ್ಯಸ್ಮಾತ್ . ತತೋಽಹಮೇಷ ಸರ್ವಸ್ಮಿನ್ನೇವ
ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಮಧ್ಯಸ್ಥೋ ಭವಾಮಿ . ಏವಂ ಭವಂಶ್ಚಾಹಂ ಪರದ್ರವ್ಯಾನುವೃತ್ತಿತನ್ತ್ರತ್ವಾಭಾವಾತ್ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾಶುದ್ಧೋಪ-
ಭಾವಪರಿಣತಪರಮಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಾತ್ಪ್ರತಿಕೂಲಃ ಉಗ್ರಃ . ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಪ್ರಣೀತನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣ
ಉನ್ಮಾರ್ಗಪರಃ . ಇತ್ಥಂಭೂತವಿಶೇಷಣಚತುಷ್ಟಯಸಹಿತ ಉಪಯೋಗಃ ಪರಿಣಾಮಃ ತತ್ಪರಿಣತಪುರುಷೋ ವೇತ್ಯಶುಭೋಪಯೋಗೋ ಭಣ್ಯತ
ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೫೮.. ಅಥ ಶುಭಾಶುಭರಹಿತಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಂ ಪ್ರರೂಪಯತಿ — ಅಸುಹೋವಓಗರಹಿದೋ ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತೋ
ಭವಾಮಿ . ಸ ಕಃ ಅಹಂ ಅಹಂ ಕರ್ತಾ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಃ . ಸುಹೋವಜುತ್ತೋ ಣ ಶುಭೋಪಯೋಗಯುಕ್ತಃ ಪರಿಣತೋ ನ ಭವಾಮಿ .
ಕ್ವ ವಿಷಯೇಽಸೌ ಶುಭೋಪಯೋಗಃ . ಅಣ್ಣದವಿಯಮ್ಹಿ ನಿಜಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಾದನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ . ತರ್ಹಿ ಕಥಂಭೂತೋ ಭವಾಮಿ . ಹೋಜ್ಜಂ
ಮಜ್ಝತ್ಥೋ ಜೀವಿತಮರಣಲಾಭಾಲಾಭಸುಖದುಃಖಶತ್ರುಮಿತ್ರನಿನ್ದಾಪ್ರಶಂಸಾದಿವಿಷಯೇ ಮಧ್ಯಸ್ಥೋ ಭವಾಮಿ . ಇತ್ಥಂಭೂತಃ
ಸನ್ ಕಿಂ ಕರೋಮಿ . ಣಾಣಪ್ಪಗಮಪ್ಪಗಂ ಝಾಏ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಮಾತ್ಮಾನಂ ಧ್ಯಾಯಾಮಿ . ಜ್ಞಾನೇನ ನಿರ್ವೃತ್ತಂ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಂ
ಅಬ, ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಯೋಗಕಾ ಜೋ ಕಾರಣ (ಅಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ) ಉಸಕೇ ವಿನಾಶಕಾ ಅಭ್ಯಾಸ
ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅನ್ಯದ್ರವ್ಯೇ ] ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ [ಮಧ್ಯಸ್ಥಃ ] ಮಧ್ಯಸ್ಥ [ಭವನ್ ] ಹೋತಾ ಹುಆ
[ಅಹಮ್ ] ಮೈಂ [ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತಃ ] ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ರಹಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ತಥಾ [ಶುಭೋಪಯುಕ್ತಃ ನ ]
ಶುಭೋಪಯುಕ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕಮ್ ] ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕ [ಆತ್ಮಕಂ ] ಆತ್ಮಾಕೋ [ಧ್ಯಾಯಾಮಿ ]
ಧ್ಯಾತಾ ಹೂಂ ..೧೫೯..
ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಯಹ, (೧೫೬ ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ) ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಕೇ ಸಂಯೋಗಕೇ ಕಾರಣರೂಪಮೇಂ ಕಹಾ ಗಯಾ
ಅಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಹೈ, ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಮನ್ದ – ತೀವ್ರ ಉದಯದಶಾಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ಪರದ್ರವ್ಯಾನುಸಾರ ಪರಿಣತಿಕೇ ಆಧೀನ
ಹೋನೇಸೇ ಹೀ ಪ್ರವರ್ತಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ಅನ್ಯ ಕಾರಣಸೇ ನಹೀಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ಮೈಂ ಸಮಸ್ತ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಮಧ್ಯಸ್ಥ
ಹೋಊಂ . ಔರ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮಧ್ಯಸ್ಥ ಹೋತಾ ಹುಆ ಮೈಂ ಪರದ್ರವ್ಯಾನುಸಾರ ಪರಿಣತಿಕೇ ಆಧೀನ ನ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭ
ಮಧ್ಯಸ್ಥ ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಥತೋ, ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ರಹಿತನೇ
ಶುಭಮಾಂ ಅಯುಕ್ತ, ಹುಂ ಧ್ಯಾಉಂ ಛುಂ ನಿಜ ಆತ್ಮನೇ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮನೇ. ೧೫೯.