Page 328 of 513
PDF/HTML Page 361 of 546
single page version

ವೇದಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಸ್ತ್ರೀಪುನ್ನಪುಂಸಕದ್ರವ್ಯಭಾವಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾನಾಂ ಧರ್ಮಧ್ವಜಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಬಹಿರಂಗಯತಿಲಿಂಗಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಗುಣೋ ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧೋ ಯಸ್ಯೇತಿ ಗುಣವಿಶೇಷಾನಾಲೀಢ- ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಪರ್ಯಾಯೋ ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧವಿಶೇಷೋ ಯಸ್ಯೇತಿ ಪರ್ಯಾಯವಿಶೇಷಾನಾಲೀಢ- ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನಹೇತುರ್ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧಸಾಮಾನ್ಯಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ದ್ರವ್ಯಾನಾಲೀಢಶುದ್ಧ- ಪರ್ಯಾಯತ್ವಸ್ಯ ..೧೭೨..

ಅಥ ಕಥಮಮೂರ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಾಭಾವಾದ್ಬನ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಯತಿ — ಚ . ಅಲಿಙ್ಗಗ್ರಾಹ್ಯಮಿತಿ ವಕ್ತವ್ಯೇ ಯದಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣಮಿತ್ಯುಕ್ತಂ ತತ್ಕಿಮರ್ಥಮಿತಿ ಚೇತ್, ಬಹುತರಾರ್ಥಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯರ್ಥಮ್ . ತಥಾಹಿ — ಲಿಙ್ಗಮಿನ್ದ್ರಿಯಂ ತೇನಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ನ ಕರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣೋ ಭವತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಯಮೇವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಾಖಣ್ಡಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಲಿಙ್ಗಶಬ್ದವಾಚ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುರಾದೀನ್ದ್ರಿಯೇಣಾನ್ಯಜೀವಾನಾಂ ಯಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ಕರ್ತುಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಉಚ್ಯತೇ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ನಿರ್ವಿಕಾರಾತೀನ್ದ್ರಿಯ- ಸ್ವಸಂವೇದನಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾತ್ . ಲಿಙ್ಗಂ ಧೂಮಾದಿ ತೇನ ಧೂಮಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾನುಮಾನೇನಾಗ್ನಿವದನುಮೇಯಭೂತಪರಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ನ ಕರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಯಮೇವಾಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾನುಮಾನೇನಾಗ್ನಿಗ್ರಹಣವತ್ ಪರಪುರುಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ತುಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗ- ಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಅಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾತ್ . ಅಥವಾ ಲಿಙ್ಗಂ ಚಿಹ್ನಂ ಲಾಞ್ಛನಂ ಶಿಖಾಜಟಾಧಾರಣಾದಿ ತೇನಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ನ ಕ ರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕ ಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಾಭಾವಿಕಾಚಿಹ್ನೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಚಿಹ್ನೋದ್ಭವಜ್ಞಾನೇನ ಪರಪುರುಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ತೃಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ನಿರುಪರಾಗಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾದಿತಿ . ಪುರುಷ ಔರ ನಪುಂಸಕ ವೇದೋಂಕಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ತಥಾ ಭಾವಸೇ ಸ್ತ್ರೀ, ಪುರುಷ ತಥಾ ನಪುಂಸಕ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ (೧೭) ಲಿಂಗೋಕಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಧರ್ಮಚಿಹ್ನೋಂಕಾ ಗ್ರಹಣ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾಕೇ ಬಹಿರಂಗ ಯತಿಲಿಂಗೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ’ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೧೮) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧ (ಪದಾರ್ಥಜ್ಞಾನ) ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಸೋ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಗುಣವಿಶೇಷಸೇ ಆಲಿಂಗಿತ ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಐಸಾ ಶುದ್ಧ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೧೯) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರ್ಯಾಯ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ, ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧವಿಶೇಷ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಸೋ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಪರ್ಯಾಯವಿಶೇಷಸೇ ಆಲಿಂಗಿತ ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಐಸಾ ಶುದ್ಧ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೨೦) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನಕಾ ಕಾರಣ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ನಹೀಂ ಆಲಿಂಗಿತ ಐಸೀ ಶುದ್ಧ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ ..೧೭೨..

ಅಬ, ಅಮೂರ್ತ ಐಸೇ ಆತ್ಮಾಕೇ, ಸ್ನಿಗ್ಧ – ರೂಕ್ಷತ್ವಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಬಂಧ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ? ಐಸಾ ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

Page 329 of 513
PDF/HTML Page 362 of 546
single page version

ಮೂರ್ತಯೋರ್ಹಿ ತಾವತ್ಪುದ್ಗಲಯೋ ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತತ್ವೇನ ಯಥೋದಿತಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷಾದನ್ಯೋನ್ಯ- ಬನ್ಧೋಽವಧಾರ್ಯತೇ ಏವ . ಆತ್ಮಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಯೋಸ್ತು ಸ ಕಥಮವಧಾರ್ಯತೇ; ಮೂರ್ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಸ್ಯ ರೂಪಾದಿ- ಗುಣಯುಕ್ತತ್ವೇನ ಯಥೋದಿತಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷಸಂಭವೇಽಪ್ಯಮೂರ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತತ್ವಾಭಾವೇನ ಏವಮಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣಶಬ್ದಸ್ಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ರಮೇಣ ಶುದ್ಧಜೀವಸ್ವರೂಪಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮಿತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೧೭೨.. ಅಥಾಮೂರ್ತ- ಶುದ್ಧಾತ್ಮನೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇ ಕೃತೇ ಸತ್ಯಮೂರ್ತಜೀವಸ್ಯ ಮೂರ್ತಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾ ಸಹ ಕಥಂ ಬನ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಂ ಕರೋತಿ — ಮುತ್ತೋ ರೂವಾದಿಗುಣೋ ಮೂರ್ತೋ ರೂಪರಸಗನ್ಧಸ್ಪರ್ಶತ್ವಾತ್ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಗುಣಃ ಬಜ್ಝದಿ ಅನ್ಯೋನ್ಯಸಂಶ್ಲೇಷೇಣ ಬಧ್ಯತೇ ಬನ್ಧಮನುಭವತಿ, ತತ್ರ ದೋಷೋ ನಾಸ್ತಿ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ . ಫಾಸೇಹಿಂ ಅಣ್ಣಮಣ್ಣೇಹಿಂ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷಗುಣಲಕ್ಷಣ- ಸ್ಪರ್ಶಸಂಯೋಗೈಃ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೈಃ . ಅನ್ಯೋನ್ಯೈಃ ಪರಸ್ಪರನಿಮಿತ್ತೈಃ . ತವ್ವಿವರೀದೋ ಅಪ್ಪಾ ಬಜ್ಝದಿ ಕಿಧ ಪೋಗ್ಗಲಂ ಕಮ್ಮಂ ತದ್ವಿಪರೀತಾತ್ಮಾ ಬಧ್ನಾತಿ ಕಥಂ ಪೌದ್ಗಲಂ ಕರ್ಮೇತಿ . ಅಯಂ ಪರಮಾತ್ಮಾ ನಿರ್ವಿಕಾರಪರಮಚೈತನ್ಯ- ಚಮತ್ಕಾರಪರಿಣತತ್ವೇನ ಬನ್ಧಕಾರಣಭೂತಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷಗುಣಸ್ಥಾನೀಯರಾಗದ್ವೇಷಾದಿವಿಭಾವಪರಿಣಾಮರಹಿತತ್ವಾದಮೂರ್ತತ್ವಾಚ್ಚ

ಗಾಥಾ : ೧೭೩ ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮೂರ್ತಃ ] ಮೂರ್ತ (ಐಸೇ ಪುದ್ಗಲ) ತೋ [ರೂಪಾದಿಗುಣಃ ] ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ [ಅನ್ಯೋನ್ಯೈಃ ಸ್ಪರ್ಶೈಃ ] ಪರಸ್ಪರ (ಬಂಧಯೋಗ್ಯ) ಸ್ಪರ್ಶೋಂಸೇ [ಬಧ್ಯತೇ ] ಬಂಧತೇ ಹೈಂ; (ಪರನ್ತು) [ತದ್ವಿಪರೀತಃ ಆತ್ಮಾ ] ಉಸಸೇ ವಿಪರೀತ (-ಅಮೂರ್ತ) ಐಸಾ ಆತ್ಮಾ [ಪೌದ್ಗಲಿಕಂ ಕರ್ಮ ] ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಕೋ [ಕಥಂ ] ಕೈಸೇ [ಬಧ್ನಾತಿ ] ಬಾಂಧತಾ ಹೈ ? ..೧೭೩..

ಟೀಕಾ : — ಮೂರ್ತ ಐಸೇ ದೋ ಪುದ್ಗಲ ತೋ ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಯಥೋಕ್ತ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವರೂಪ ಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷ (ಬಂಧಯೋಗ್ಯ ಸ್ಪರ್ಶ)ಕೇ ಕಾರಣ ಉನಕಾ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಬಂಧ ಅವಶ್ಯ ಸಮಝಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ; ಕಿನ್ತು ಆತ್ಮಾ ಔರ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕಾ ಬಂಧ ಹೋನಾ ಕೈಸೇ ಸಮಝಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ ? ಕ್ಯೋಂಕಿ ಮೂರ್ತ ಐಸಾ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಯಥೋಕ್ತ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವರೂಪ ಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷಕಾ ಸಂಭವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅಮೂರ್ತ ಐಸೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ರೂಪಾದಿಗುಣಯುಕ್ತತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಯಥೋಕ್ತ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವರೂಪ ಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷಕಾ ಅಸಂಭವ ಹೋನೇಸೇ ಏಕ ಅಂಗ ವಿಕಲ ಹೈ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಬಂಧಯೋಗ್ಯ ದೋ

Page 330 of 513
PDF/HTML Page 363 of 546
single page version

ಯಥೋದಿತಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷಾಸಂಭಾವನಯಾ ಚೈಕಾಂಗವಿಕಲತ್ವಾತ್ ..೧೭೩..

ಯೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ರೂಪಾದಿರಹಿತೋ ರೂಪೀಣಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ತದ್ಗುಣಾಂಶ್ಚ ಪಶ್ಯತಿ ಜಾನಾತಿ ಚ, ತೇನೈವ ಪ್ರಕಾರೇಣ ರೂಪಾದಿರಹಿತೋ ರೂಪಿಭಿಃ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೈಃ ಕಿಲ ಬಧ್ಯತೇ; ಅನ್ಯಥಾ ಕಥಮಮೂರ್ತೋ ಮೂರ್ತಂ ಪಶ್ಯತಿ ಪೌದ್ಗಲಂ ಕರ್ಮ ಕಥಂ ಬಧ್ನಾತಿ, ನ ಕಥಮಪೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಃ ..೧೭೩.. ಅಥೈವಮಮೂರ್ತಸ್ಯಾಪ್ಯಾತ್ಮನೋ ನಯವಿಭಾಗೇನ ಬನ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಂ ದದಾತಿ ---ರೂವಾದಿಏಹಿಂ ರಹಿದೋ ಅಮೂರ್ತಪರಮಚಿಜ್ಜ್ಯೋತಿಃಪರಿಣತತ್ವೇನ ತಾವದಯಮಾತ್ಮಾ ರೂಪಾದಿರಹಿತಃ . ತಥಾವಿಧಃ ಸನ್ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಪೇಚ್ಛದಿ ಜಾಣಾದಿ ಮುಕ್ತಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಯುಗಪತ್ಪರಿಚ್ಛಿತ್ತಿರೂಪ- ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷಗ್ರಾಹಕಕೇವಲದರ್ಶನಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗೇನ ಯದ್ಯಪಿ ತಾದಾತ್ಮ್ಯಸಂಬನ್ಧೋ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾಪಿ ಗ್ರಾಹ್ಯಗ್ರಾಹಕಲಕ್ಷಣ- ಸಂಬನ್ಧೇನ ಪಶ್ಯತಿ ಜಾನಾತಿ . ಕಾನಿ ಕರ್ಮತಾಪನ್ನಾನಿ . ರೂವಮಾದೀಣಿ ದವ್ವಾಣಿ ರೂಪರಸಗನ್ಧಸ್ಪರ್ಶಸಹಿತಾನಿ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಾಣಿ . ನ ಕೇವಲಂ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣೇ ಯ ಜಧಾ ತದ್ಗುಣಾಂಶ್ಚ ಯಥಾ . ಅಥವಾ ಯಥಾ ಕಶ್ಚಿತ್ಸಂಸಾರೀ ಅಂಗೋಂಮೇಂಸೇ ಏಕ ಅಂಗ ಅಯೋಗ್ಯ ಹೈ — ಸ್ಪರ್ಶಗುಣರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಬಂಧಕೀ ಯೋಗ್ಯತಾವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ .) ..೧೭೩..

ಅಬ ಐಸಾ ಸಿದ್ಧಾನ್ತ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಆತ್ಮಾ ಅಮೂರ್ತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉಸಕೋ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಥಾ ] ಜೈಸೇ [ರೂಪಾದಿಕೈಃ ರಹಿತಃ ] ರೂಪಾದಿರಹಿತ (ಜೀವ) [ರೂಪಾದೀನಿ ] ರೂಪಾದಿಕೋ – [ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾನ್ ಚ ] ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ತಥಾ ಗುಣೋಂಕೋ (ರೂಪೀ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಔರ ಉನಕೇ ಗುಣೋಂಕೋ) — [ಪಶ್ಯತಿ ಜಾನಾತಿ ] ದೇಖತಾ ಹೈ ಔರ ಜಾನತಾ ಹೈ [ತಥಾ ] ಉಸೀಪ್ರಕಾರ [ತೇನ ] ಉಸಕೇ ಸಾಥ (-ಅರೂಪೀಕಾ ರೂಪೀಕೇ ಸಾಥ) [ಬಂಧಃ ಜಾನೀಹಿ ] ಬಂಧ ಜಾನೋ ..೧೭೪..

ಟೀಕಾ : — ಜೈಸೇ ರೂಪಾದಿರಹಿತ (ಜೀವ) ರೂಪೀ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ತಥಾ ಉನಕೇ ಗುಣೋಂಕೋ ದೇಖತಾ ಹೈ ತಥಾ ಜಾನತಾ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ರೂಪಾದಿರಹಿತ (ಜೀವ) ರೂಪೀ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಬಂಧತಾ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಯದಿ ಐಸಾ ನ ಹೋ ತೋ ಯಹಾಂ ಭೀ (ದೇಖನೇ – ಜಾನನೇಕೇ ಸಂಬಂಧಮೇಂ ಭೀ) ವಹ ಪ್ರಶ್ನ ಅನಿವಾರ್ಯ

Page 331 of 513
PDF/HTML Page 364 of 546
single page version

ಜಾನಾತಿ ಚೇತ್ಯತ್ರಾಪಿ ಪರ್ಯನುಯೋಗಸ್ಯಾನಿವಾರ್ಯತ್ವಾತ್ . ನ ಚೈತದತ್ಯನ್ತದುರ್ಘಟತ್ವಾದ್ದಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತಿಕೀಕೃ ತಂ, ಕಿಂ ತು ದೃಷ್ಟಾನ್ತದ್ವಾರೇಣಾಬಾಲಗೋಪಾಲಪ್ರಕ ಟಿತಮ್ . ತಥಾ ಹಿ — ಯಥಾ ಬಾಲಕಸ್ಯ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಯ ವಾ ಪೃಥಗವಸ್ಥಿತಂ ಮೃದ್ಬಲೀವರ್ದಂ ಬಲೀವರ್ದಂ ವಾ ಪಶ್ಯತೋ ಜಾನತಶ್ಚ ನ ಬಲೀವರ್ದೇನ ಸಹಾಸ್ತಿ ಸಂಬನ್ಧಃ, ವಿಷಯ- ಭಾವಾವಸ್ಥಿತಬಲೀವರ್ದನಿಮಿತ್ತೋಪಯೋಗಾಧಿರೂಢಬಲೀವರ್ದಾಕಾರದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸಂಬನ್ಧೋ ಬಲೀವರ್ದಸಂಬನ್ಧವ್ಯವಹಾರ- ಸಾಧಕಸ್ತ್ವಸ್ತ್ಯೇವ, ತಥಾ ಕಿಲಾತ್ಮನೋ ನೀರೂಪತ್ವೇನ ಸ್ಪರ್ಶಶೂನ್ಯತ್ವಾನ್ನ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೈಃ ಸಹಾಸ್ತಿ ಸಂಬನ್ಧಃ, ಏಕಾವಗಾಹಭಾವಾವಸ್ಥಿತಕರ್ಮಪುದ್ಗಲನಿಮಿತ್ತೋಪಯೋಗಾಧಿರೂಢರಾಗದ್ವೇಷಾದಿಭಾವಸಂಬನ್ಧಃ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಬನ್ಧ- ವ್ಯವಹಾರಸಾಧಕಸ್ತ್ವಸ್ತ್ಯೇವ ..೧೭೪.. ಜೀವೋ ವಿಶೇಷಭೇದಜ್ಞಾನರಹಿತಃ ಸನ್ ಕಾಷ್ಠಪಾಷಾಣಾದ್ಯಚೇತನಜಿನಪ್ರತಿಮಾಂ ದೃಷ್ಟವಾ ಮದೀಯಾರಾಧ್ಯೋಽಯಮಿತಿ ಮನ್ಯತೇ . ಯದ್ಯಪಿ ತತ್ರ ಸತ್ತಾವಲೋಕದರ್ಶನೇನ ಸಹ ಪ್ರತಿಮಾಯಾಸ್ತಾದಾತ್ಮ್ಯಸಂಬನ್ಧೋ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾಪಿ ಪರಿಚ್ಛೇದ್ಯಪರಿಚ್ಛೇದಕ- ಲಕ್ಷಣಸಂಬನ್ಧೋಽಸ್ತಿ . ಯಥಾ ವಾ ಸಮವಸರಣೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜಿನೇಶ್ವರಂ ದೃಷ್ಟವಾ ವಿಶೇಷಭೇದಜ್ಞಾನೀ ಮನ್ಯತೇ ಮದೀಯಾರಾಧ್ಯೋಽಯಮಿತಿ . ತತ್ರಾಪಿ ಯದ್ಯಪ್ಯವಲೋಕ ನಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಜಿನೇಶ್ವರೇಣ ಸಹ ತಾದಾತ್ಮ್ಯಸಂಬನ್ಧೋ ನಾಸ್ತಿ ತಥಾಪ್ಯಾ- ರಾಧ್ಯಾರಾಧಕಸಂಬನ್ಧೋಽಸ್ತಿ . ತಹ ಬಂಧೋ ತೇಣ ಜಾಣೀಹಿ ತಥಾ ಬನ್ಧಂ ತೇನೈವ ದೃಷ್ಟಾನ್ತೇನ ಜಾನೀಹಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯದ್ಯಪ್ಯಯಮಾತ್ಮಾ ನಿಶ್ಚಯೇನಾಮೂರ್ತಸ್ತಥಾಪ್ಯನಾದಿಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾದ್ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಮೂರ್ತಃ ಸನ್ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧನಿಮಿತ್ತಭೂತಂ ರಾಗಾದಿ- ವಿಕಲ್ಪರೂಪಂ ಭಾವಬನ್ಧೋಪಯೋಗಂ ಕರೋತಿ . ತಸ್ಮಿನ್ಸತಿ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಸಹ ಯದ್ಯಪಿ ತಾದಾತ್ಮ್ಯಸಂಬನ್ಧೋ ನಾಸ್ತಿ ಹೈ ಕಿ ಅಮೂರ್ತ ಮೂರ್ತಕೋ ಕೈಸೇ ದೇಖತಾ – ಜಾನತಾ ಹೈ ?

ಔರ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿ ಯಹ (ಅರೂಪೀಕಾ ರೂಪೋಕೇ ಸಾಥ ಬಂಧ ಹೋನೇಕೀ) ಬಾತ ಅತ್ಯನ್ತ ದುರ್ಘಟ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ದಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಬನಾಯಾ ಹೈ, ಪರನ್ತು ದೃಷ್ಟಾಂತ ದ್ವಾರಾ ಆಬಾಲಗೋಪಾಲ ಸಭೀಕೋ ಪ್ರಗಟ (ಜ್ಞಾತ) ಹೋ ಜಾಯ ಇಸಲಿಯೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ದ್ವಾರಾ ಸಮಝಾಯಾ ಗಯಾ ಹೈ . ಯಥಾ : — ಬಾಲಗೋಪಾಲಕಾ ಪೃಥಕ್ ರಹನೇವಾಲೇ ಮಿಟ್ಟೀಕೇ ಬೈಲಕೋ ಅಥವಾ (ಸಚ್ಚೇ) ಬೈಲಕೋ ದೇಖನೇ ಔರ ಜಾನನೇ ಪರ ಬೈಲಕೇ ಸಾಥ ಸಂಬಂಧ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾಪಿ ವಿಷಯರೂಪಸೇ ರಹನೇವಾಲಾ ಬೈಲ ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಉಪಯೋಗಾರೂಢ ವೃಷಭಾಕಾರ ದರ್ಶನ – ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥಕಾ ಸಂಬಂಧ ಬೈಲಕೇ ಸಾಥಕೇ ಸಂಬಂಧರೂಪ ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಸಾಧಕ ಅವಶ್ಯ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಅರೂಪೀಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಸ್ಪರ್ಶಶೂನ್ಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕಾ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸಂಬಂಧ ನಹೀಂ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಏಕಾವಗಾಹರೂಪಸೇ ರಹನೇವಾಲೇ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ ಜಿನಕೇ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈಂ ಐಸೇ ಉಪಯೋಗಾರೂಢ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಿಕಭಾವೋಂಕೇ ಸಾಥಕಾ ಸಂಬಂಧ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥಕೇ ಬಂಧರೂಪ ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಸಾಧಕ ಅವಶ್ಯ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ‘ಆತ್ಮಾ ಅಮೂರ್ತಿಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಹ ಮೂರ್ತಿಕಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಕೈಸೇ ಬಂಧತಾ ಹೈ ?’ ಇಸ ಪ್ರಶ್ನಕಾ ಉತ್ತರ ದೇತೇ ಹುಏ ಆಚಾರ್ಯದೇವನೇ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ — ಆತ್ಮಾಕೇ ಅಮೂರ್ತಿಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಹ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಕೈಸೇ ಜಾನತಾ ಹೈ ? ಜೈಸೇ ವಹ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಮೂರ್ತಿಕ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಬಂಧತಾ ಹೈ .

Page 332 of 513
PDF/HTML Page 365 of 546
single page version

ತಥಾಪಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತದೃಷ್ಟಾನ್ತೇನ ಸಂಶ್ಲೇಷಸಂಬನ್ಧೋಽಸ್ತೀತಿ ನಾಸ್ತಿ ದೋಷಃ ..೧೭೪.. ಏವಂ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವ- ಜೀವಕಥನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ಮೂರ್ತಿರಹಿತಜೀವಸ್ಯ ಮೂರ್ತಕರ್ಮಣಾ ಸಹ ಕಥಂ ಬನ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷರೂಪೇಣ

ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅರೂಪೀ ಆತ್ಮಾಕಾ ರೂಪೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಸಾಥ ಕೋಈ ಸಂಬಂಧ ನ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅರೂಪೀಕಾ ರೂಪೀಕೇ ಸಾಥ ಸಂಬಂಧ ಹೋನೇಕಾ ವ್ಯವಹಾರ ಭೀ ವಿರೋಧಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ . ಜಹಾಂ ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಕಿ ‘ಆತ್ಮಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ’ ವಹಾಂ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಅಮೂರ್ತಿಕ ಆತ್ಮಾಕಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಸಾಥ ಕೋಈ ಸಂಬಂಧ ನಹೀಂ ಹೈ; ಉಸಕಾ ತೋ ಮಾತ್ರ ಉಸ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಆಕಾರರೂಪ ಹೋನೇವಾಲೇ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಸಂಬಂಧ ಹೈ ಔರ ಉಸ ಪದಾರ್ಥಾಕಾರ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥಕೇ ಸಂಬಂಧಕೇ ಕಾರಣ ಹೀ ‘ಅಮೂರ್ತಿಕ ಆತ್ಮಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಪದಾರ್ಥಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ’ ಐಸಾ ಅಮೂರ್ತಿಕ – ಮೂರ್ತಿಕಕಾ ಸಂಬಂಧರೂಪ ವ್ಯವಹಾರ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಜಹಾಂ ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಕಿ ‘ಅಮುಕ ಆತ್ಮಾಕಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಬಂಧ ಹೈ’ ವಹಾಂ ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಅಮೂರ್ತಿಕ ಆತ್ಮಾಕಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಕೋಈ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೈ; ಆತ್ಮಾಕಾ ತೋ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ ಜಿಸಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈಂ ಐಸೇ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಿಭಾವೋಂಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಸಮ್ಬನ್ಧ (ಬಂಧ) ಹೈ ಔರ ಉನ ಕರ್ಮನಿಮಿತ್ತಕ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಿ ಭಾವೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೋನೇಸೇ ಹೀ ‘ಇಸ ಆತ್ಮಾಕಾ ಮೂರ್ತಿಕ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಬಂಧ ಹೈ’ ಐಸಾ ಅಮೂರ್ತಿಕಮೂರ್ತಿಕಕಾ ಬನ್ಧರೂಪ ವ್ಯವಹಾರ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ

ಯದ್ಯಪಿ ಮನುಷ್ಯಕೋ ಸ್ತ್ರೀ – ಪುತ್ರ – ಧನಾದಿಕೇ ಸಾಥ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಕೋಈ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೈ, ವೇ ಉಸ ಮನುಷ್ಯಸೇ ಸರ್ವಥಾ ಭಿನ್ನ ಹೈಂ, ತಥಾಪಿ ಸ್ತ್ರೀ – ಪುತ್ರ – ಧನಾದಿಕೇ ಪ್ರತಿ ರಾಗ ಕರನೇವಾಲೇ ಮನುಷ್ಯಕೋ ರಾಗಕಾ ಬನ್ಧನ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಉಸ ರಾಗಮೇಂ ಸ್ತ್ರೀ – ಪುತ್ರ – ಧನಾದಿಕೇ ನಿಮಿತ್ತ ಹೋನೇಸೇ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಐಸಾ ಅವಶ್ಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಕಿ ‘ಇಸ ಮನುಷ್ಯಕೋ ಸ್ತ್ರೀ – ಪುತ್ರ – ಧನಾದಿಕಾ ಬನ್ಧನ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ, ಯದ್ಯಪಿ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಕೋಈ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೈ, ವೇ ಆತ್ಮಾಸೇ ಸರ್ವಥಾ ಭಿನ್ನ ಹೈಂ, ತಥಾಪಿ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಿ ಭಾವ ಕರನೇವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ರಾಗದ್ವೇಷಾದಿ ಭಾವೋಂಕಾ ಬನ್ಧನ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಉನ ಭಾವೋಂಮೇಂ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ ನಿಮಿತ್ತ ಹೋನೇಸೇ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಐಸಾ ಅವಶ್ಯ ಕಹಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ ಕಿ ‘ಇಸ ಆತ್ಮಾಕೋ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಬನ್ಧನ ಹೈ’ ..೧೭೪..

Page 333 of 513
PDF/HTML Page 366 of 546
single page version

ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಸರ್ವ ಏವ ತಾವತ್ಸವಿಕಲ್ಪನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಪರಿಚ್ಛೇದಾತ್ಮಕತ್ವಾದುಪಯೋಗಮಯಃ . ತತ್ರ ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ನಾನಾಕಾರಾನ್ ಪರಿಚ್ಛೇದ್ಯಾನರ್ಥಾನಾಸಾದ್ಯ ಮೋಹಂ ವಾ ರಾಗಂ ವಾ ದ್ವೇಷಂ ವಾ ಸಮುಪೈತಿ ಸ ನಾಮ ತೈಃ ಪರಪ್ರತ್ಯಯೈರಪಿ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷೈರುಪರಕ್ತಾತ್ಮಸ್ವಭಾವತ್ವಾನ್ನೀಲಪೀತರಕ್ತೋಪಾಶ್ರಯಪ್ರತ್ಯಯನೀಲಪೀತರಕ್ತತ್ವೈರುಪರಕ್ತ- ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿರಿವ ಸ್ವಯಮೇಕ ಏವ ತದ್ಭಾವದ್ವಿತೀಯತ್ವಾದ್ಬನ್ಧೋ ಭವತಿ ..೧೭೫.. ದ್ವಿತೀಯಾ, ತತ್ಪರಿಹಾರರೂಪೇಣ ತೃತೀಯಾ ಚೇತಿ ಗಾಥಾತ್ರಯೇಣ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಲಕ್ಷಣಂ ಭಾವಬನ್ಧ- ಸ್ವರೂಪಮಾಖ್ಯಾತಿ — ಉವಓಗಮಓ ಜೀವೋ ಉಪಯೋಗಮಯೋ ಜೀವಃ, ಅಯಂ ಜೀವೋ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನ- ದರ್ಶನೋಪಯೋಗಮಯಸ್ತಾವತ್ತಥಾಭೂತೋಽಪ್ಯನಾದಿಬನ್ಧವಶಾತ್ಸೋಪಾಧಿಸ್ಫ ಟಿಕವತ್ ಪರೋಪಾಧಿಭಾವೇನ ಪರಿಣತಃ ಸನ್ . ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಮುಜ್ಝದಿ ರಜ್ಜೇದಿ ವಾ ಪದುಸ್ಸೇದಿ ಮುಹ್ಯತಿ ರಜ್ಯತಿ ವಾ ಪ್ರದ್ವೇಷ್ಟಿ ದ್ವೇಷಂ ಕರೋತಿ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪೂರ್ವಂ . ಪಪ್ಪಾ ಪ್ರಾಪ್ಯ . ಕಾನ್ . ವಿವಿಧೇ ವಿಸಯೇ ನಿರ್ವಿಷಯಪರಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಭಾವನಾವಿಪಕ್ಷಭೂತಾನ್ವಿವಿಧಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾನ್ . ಜೋ ಹಿ ಪುಣೋ ಯಃ ಪುನರಿತ್ಥಂಭೂತೋಽಸ್ತಿ ಜೀವೋ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ, ತೇಹಿಂ ಸಂಬಂಧೋ ತೈಃ ಸಂಬದ್ಧೋ ಭವತಿ, ತೈಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತರಾಗ- ದ್ವೇಷಮೋಹೈಃ ಕರ್ತೃಭೂತೈರ್ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷರಹಿತಜೀವಸ್ಯ ಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮಲಕ್ಷಣಂ ಪರಮಧರ್ಮಮಲಭಮಾನಃ ಸನ್ ಸ ಜೀವೋ ಬದ್ಧೋ ಭವತೀತಿ . ಅತ್ರ ಯೋಽಸೌ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಪರಿಣಾಮಃ ಸ ಏವ ಭಾವಬನ್ಧ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೭೫.. ಅಥ ಭಾವಬನ್ಧ-

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಹಿ ಪುನಃ ] ಜೋ [ಉಪಯೋಗಮಯಃ ಜೀವಃ ] ಉಪಯೋಗಮಯ ಜೀವ [ವಿವಿಧಾನ್ ವಿಷಯಾನ್ ] ವಿವಿಧ ವಿಷಯೋಂಕೋ [ಪ್ರಾಪ್ಯ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ [ಮುಹ್ಯತಿ ] ಮೋಹ ಕರತಾ ಹೈ, [ರಜ್ಯತಿ ] ರಾಗ ಕರತಾ ಹೈ, [ವಾ ] ಅಥವಾ [ಪ್ರದ್ವೇಷ್ಟಿ ] ದ್ವೇಷ ಕರತಾ ಹೈ, [ಸಃ ] ವಹ ಜೀವ [ತೈಃ ] ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ (ಮೋಹ – ರಾಗ – ದ್ವೇಷಕೇ ದ್ವಾರಾ) [ಬನ್ಧಃ ] ಬನ್ಧರೂಪ ಹೈ ..೧೭೫..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವ ಹೀ ಉಪಯೋಗಮಯ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಸವಿಕಲ್ಪ ಔರ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ ಪ್ರತಿಭಾಸಸ್ವರೂಪ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞಾನ – ದರ್ಶನಸ್ವರೂಪ ಹೈ .) ಉಸಮೇಂ ಜೋ ಆತ್ಮಾ ವಿವಿಧಾಕಾರ ಪ್ರತಿಭಾಸಿತ ಹೋನೇವಾಲೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಮೋಹ, ರಾಗ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷ ಕರತಾ ಹೈ, ವಹ ಆತ್ಮಾ — ಕಾಲಾ, ಪೀಲಾ, ಔರ ಲಾಲ ೧ಆಶ್ರಯ ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಕಾಲೇಪನ, ಪೀಲೇಪನ ಔರ ಲಾಲಪನಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉಪರಕ್ತ ಸ್ವಭಾವವಾಲೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿಕೀ ಭಾಂತಿ — ಪರ ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉಪರಕ್ತ (ವಿಕಾರೀ, ಮಲಿನ, ಕಲುಷಿತ,) ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, ಸ್ವಯಂ ಅಕೇಲಾ ಹೀ ಬಂಧ (ಬಂಧರೂಪ) ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾದಿಭಾವ ಉಸಕಾ ೨ದ್ವಿತೀಯ ಹೈ ..೧೭೫.. ೧. ಆಶ್ರಯ = ಜಿಸಮೇಂ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ರಖಾ ಹೋ ವಹ ಪಾತ್ರ . ೨. ದ್ವಿತೀಯ = ದೂಸರಾ [‘ಬನ್ಧ ತೋ ದೋಕೇ ಬೀಚ ಹೋತಾ ಹೈ, ಅಕೇಲಾ ಆತ್ಮಾ ಬಂಧಸ್ವರೂಪ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ?’ ಇಸ

Page 334 of 513
PDF/HTML Page 367 of 546
single page version

ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಸಾಕಾರನಿರಾಕಾರಪರಿಚ್ಛೇದಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ಪರಿಚ್ಛೇದ್ಯತಾಮಾಪದ್ಯಮಾನಮರ್ಥಜಾತಂ ಯೇನೈವ ಮೋಹರೂಪೇಣ ರಾಗರೂಪೇಣ ದ್ವೇಷರೂಪೇಣ ವಾ ಭಾವೇನ ಪಶ್ಯತಿ ಜಾನಾತಿ ಚ ತೇನೈವೋಪರಜ್ಯತ ಏವ . ಯೋಽಯಮುಪರಾಗಃ ಸ ಖಲು ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಥಾನೀಯೋ ಭಾವಬನ್ಧಃ . ಅಥ ಪುನಸ್ತೇನೈವ ಪೌದ್ಗಲಿಕಂ ಕರ್ಮ ಯುಕ್ತಿಂ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸ್ವರೂಪಂ ಚ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಭಾವೇಣ ಜೇಣ ಭಾವೇನ ಪರಿಣಾಮೇನ ಯೇನ ಜೀವೋ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ ಪೇಚ್ಛದಿ ಜಾಣಾದಿ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪದರ್ಶನಪರಿಣಾಮೇನ ಪಶ್ಯತಿ ಸವಿಕಲ್ಪಜ್ಞಾನಪರಿಣಾಮೇನ ಜಾನಾತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ಮತಾಪನ್ನಂ, ಆಗದಂ ವಿಸಯೇ ಆಗತಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಕಿಮಪೀಷ್ಟಾನಿಷ್ಟಂ ವಸ್ತು ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೇ . ರಜ್ಜದಿ ತೇಣೇವ ಪುಣೋ ರಜ್ಯತೇ ತೇನೈವ ಪುನಃ ಆದಿಮಧ್ಯಾನ್ತವರ್ಜಿತಂ ರಾಗಾದಿದೋಷರಹಿತಂ ಚಿಜ್ಜ್ಯೋತಿಃಸ್ವರೂಪಂ ನಿಜಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಮರೋಚಮಾನಸ್ತಥೈವಾಜಾನನ್ ಸನ್ ಸಮಸ್ತರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪಪರಿಹಾರೇಣಾಭಾವಯಂಶ್ಚ ತೇನೈವ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಜ್ಞಾನದರ್ಶನೋಪಯೋಗೇನ ರಜ್ಯತೇ ರಾಗಂ ಕರೋತಿ ಇತಿ ಭಾವಬನ್ಧಯುಕ್ತಿಃ . ಬಜ್ಝದಿ ಕಮ್ಮ ತ್ತಿ ಉವದೇಸೋ ತೇನ ಭಾವಬನ್ಧೇನ ನವತರದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಬಧ್ನಾತೀತಿ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಯೇನ ಭಾವೇನ ] ಜಿಸ ಭಾವಸೇ [ವಿಷಯೇ ಆಗತಂ ] ವಿಷಯಾಗತ ಪದಾರ್ಥಕೋ [ಪಶ್ಯತಿ ಜಾನಾತಿ ] ದೇಖತಾ ಹೈ ಔರ ಜಾನತಾ ಹೈ, [ತೇನ ಏವ ] ಉಸೀಸೇ [ರಜ್ಯತಿ ] ಉಪರಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; [ಪುನಃ ] ಔರ ಉಸೀಸೇ [ಕರ್ಮ ಬಧ್ಯತೇ ] ಕರ್ಮ ಬಂಧತಾ ಹೈ; — (ಇತಿ) ಐಸಾ (ಉಪದೇಶಃ) ಉಪದೇಶ ಹೈ ..೧೭೬..

ಟೀಕಾ : — ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಸಾಕಾರ ಔರ ನಿರಾಕಾರ ಪ್ರತಿಭಾಸಸ್ವರೂಪ (-ಜ್ಞಾನ ಔರ ದರ್ಶನಸ್ವರೂಪ) ಹೋನೇಸೇ ಪ್ರತಿಭಾಸ್ಯ (ಪ್ರತಿಭಾಸಿತ ಹೋನೇ ಯೋಗ್ಯ) ಪದಾರ್ಥಸಮೂಹಕೋ ಜಿಸ ಮೋಹರೂಪ, ರಾಗರೂಪ ಯಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಭಾವಸೇ ದೇಖತಾ ಹೈ ಔರ ಜಾನತಾ ಹೈ, ಉಸೀಸೇ ಉಪರಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಜೋ ಯಹ ಉಪರಾಗ (ವಿಕಾರ) ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ೧ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಥಾನೀಯ ಭಾವಬಂಧ ಹೈ . ಔರ ಉಸೀಸೇ ಅವಶ್ಯ ೧. ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಥಾನೀಯ = ಸ್ನಿಗ್ಧತಾ ಔರ ರೂಕ್ಷತಾಕೇ ಸಮಾನ . (ಜೈಸೇ ಪುದ್ಗಲಮೇಂ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ನಿಗ್ಧತಾರೂಕ್ಷತಾ ವಹ ಬನ್ಧ

Page 335 of 513
PDF/HTML Page 368 of 546
single page version

ಬಧ್ಯತ ಏವ . ಇತ್ಯೇಷ ಭಾವಬನ್ಧಪ್ರತ್ಯಯೋ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಃ ..೧೭೬..

ಯಸ್ತಾವದತ್ರ ಕರ್ಮಣಾಂ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷೈರೇಕತ್ವಪರಿಣಾಮಃ ಸ ಕೇವಲಪುದ್ಗಲಬನ್ಧಃ . ಯಸ್ತು ಜೀವಸ್ಯೌಪಾಧಿಕಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರ್ಯಾಯೈರೇಕತ್ವಪರಿಣಾಮಃ ಸ ಕೇವಲಜೀವಬನ್ಧಃ . ಯಃ ಪುನಃ ಜೀವ- ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸ್ವರೂಪಂ ಚೇತ್ಯುಪದೇಶಃ ..೧೭೬.. ಏವಂ ಭಾವಬನ್ಧಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾದ್ವಯೇನ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪೂರ್ವನವತರಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣೋಃ ಪರಸ್ಪರಬನ್ಧೋ, ಜೀವಸ್ಯ ತು ರಾಗಾದಿಭಾವೇನ ಸಹ ಬನ್ಧೋ, ಜೀವಸ್ಯೈವ ನವತರ- ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಸಹ ಚೇತಿ ತ್ರಿವಿಧಬನ್ಧಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ ---ಫಾಸೇಹಿಂ ಪೋಗ್ಗಲಾಣಂ ಬಂಧೋ ಸ್ಪರ್ಶೈಃ ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ಬನ್ಧಃ . ಪೂರ್ವನವತರಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣೋರ್ಜೀವಗತರಾಗಾದಿಭಾವನಿಮಿತ್ತೇನ ಸ್ವಕೀಯಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷೋಪಾದಾನಕಾರಣೇನ ಚ ಪರಸ್ಪರ- ಸ್ಪರ್ಶಸಂಯೋಗೇನ ಯೋಽಸೌ ಬನ್ಧಃ ಸ ಪುದ್ಗಲಬನ್ಧಃ . ಜೀವಸ್ಸ ರಾಗಮಾದೀಹಿಂ ಜೀವಸ್ಯ ರಾಗಾದಿಭಿಃ . ನಿರುಪರಾಗ- ಪರಮಚೈತನ್ಯರೂಪನಿಜಾತ್ಮತತ್ತ್ವಭಾವನಾಚ್ಯುತಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಯದ್ರಾಗಾದಿಭಿಃ ಸಹ ಪರಿಣಮನಂ ಸ ಜೀವಬನ್ಧ ಇತಿ . ಅಣ್ಣೋಣ್ಣಸ್ಸವಗಾಹೋ ಪುಗ್ಗಲಜೀವಪ್ಪಗೋ ಭಣಿದೋ ಅನ್ಯೋನ್ಯಸ್ಯಾವಗಾಹಃ ಪುದ್ಗಲಜೀವಾತ್ಮಕೋ ಭಣಿತಃ . ನಿರ್ವಿಕಾರ- ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮ ಬಂಧತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ ದ್ರವ್ಯಬಂಧಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಭಾವಬಂಧ ಹೈ ..೧೭೬..

ಗಾಥಾ : ೧೭೭ ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸ್ಪರ್ಶೈಃ ] ಸ್ಪರ್ಶೋಂಕೇ ಸಾಥ [ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ಬಂಧಃ ] ಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಬಂಧ, [ರಾಗಾದಿಭಿಃ ಜೀವಸ್ಯ ] ರಾಗಾದಿಕೇ ಸಾಥ ಜೀವಕಾ ಬಂಧ ಔರ [ಅನ್ಯೋನ್ಯಮ್ ಅವಗಾಹಃ ] ಅನ್ಯೋನ್ಯ ಅವಗಾಹ ವಹ [ಪುದ್ಗಲಜೀವಾತ್ಮಕಃ ಭಣಿತಃ ] ಪುದ್ಗಲಜೀವಾತ್ಮಕ ಬಂಧ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ..೧೭೭..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಯಹಾಂ, ಕರ್ಮೋಂಕಾ ಜೋ ಸ್ನಿಗ್ಧತಾ – ರೂಕ್ಷತಾರೂಪ ಸ್ಪರ್ಶವಿಶೇಷೋಂಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಪರಿಣಾಮ ಹೈ ಸೋ ಕೇವಲ ಪುದ್ಗಲಬಂಧ ಹೈ; ಔರ ಜೀವಕಾ ಔಪಾಧಿಕ ಮೋಹ – ರಾಗ – ದ್ವೇಷರೂಪ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸಾಥ ಜೋ ಏಕತ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ ಸೋ ಕೇವಲ ಜೀವಬಂಧ ಹೈ; ಔರ ಜೀವ ತಥಾ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕೇ

Page 336 of 513
PDF/HTML Page 369 of 546
single page version

ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಯೋಃ ಪರಸ್ಪರಪರಿಣಾಮನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರತ್ವೇನ ವಿಶಿಷ್ಟತರಃ ಪರಸ್ಪರಮವಗಾಹಃ ಸ ತದುಭಯ- ಬನ್ಧಃ ..೧೭೭..

ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಲೋಕಾಕಾಶತುಲ್ಯಾಸಂಖ್ಯೇಯಪ್ರದೇಶತ್ವಾತ್ಸಪ್ರದೇಶಃ . ಅಥ ತೇಷು ತಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶೇಷು ಕಾಯವಾಙ್ಮನೋವರ್ಗಣಾಲಮ್ಬನಃ ಪರಿಸ್ಪನ್ದೋ ಯಥಾ ಭವತಿ ತಥಾ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕಾಯಾಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಪರಿಸ್ಪನ್ದ- ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನರಹಿತತ್ವೇನ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷಸ್ಥಾನೀಯರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಜೀವಸ್ಯ ಬನ್ಧಯೋಗ್ಯಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷಪರಿಣಾಮಪರಿಣತ- ಪುದ್ಗಲಸ್ಯ ಚ ಯೋಽಸೌ ಪರಸ್ಪರಾವಗಾಹಲಕ್ಷಣಃ ಸ ಇತ್ಥಂಭೂತಬನ್ಧೋ ಜೀವಪುದ್ಗಲಬನ್ಧ ಇತಿ ತ್ರಿವಿಧಬನ್ಧಲಕ್ಷಣಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ ..೧೭೭.. ಅಥ ‘ಬನ್ಧೋ ಜೀವಸ್ಸ ರಾಗಮಾದೀಹಿಂ’ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇ ಯದುಕ್ತಂ ತದೇವ ರಾಗತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸ್ಯ ಕಾರಣಮಿತಿ ವಿಶೇಷೇಣ ಸಮರ್ಥಯತಿ — ಸಪದೇಸೋ ಸೋ ಅಪ್ಪಾ ಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾತ್ಮಾ ಲೋಕಾಕಾಶಪ್ರಮಿತಾಸಂಖ್ಯೇಯಪ್ರದೇಶ- ತ್ವಾತ್ತಾವತ್ಸಪ್ರದೇಶಃ . ತೇಸು ಪದೇಸೇಸು ಪೋಗ್ಗಲಾ ಕಾಯಾ ತೇಷು ಪ್ರದೇಶೇಷು ಕರ್ಮವರ್ಗಣಾಯೋಗ್ಯಪುದ್ಗಲಕಾಯಾಃ ಕರ್ತಾರಃ ಪವಿಸಂತಿ ಪ್ರವಿಶನ್ತಿ . ಕಥಮ್ . ಜಹಾಜೋಗ್ಗಂ ಮನೋವಚನಕಾಯವರ್ಗಣಾಲಮ್ಬನವೀರ್ಯಾನ್ತರಾಯಕ್ಷಯೋಪಶಮಜನಿತಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಪರಿಸ್ಪನ್ದ- ಪರಸ್ಪರ ಪರಿಣಾಮಕೇ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರಸೇ ಜೋ ವಿಶಿಷ್ಟತರ ಪರಸ್ಪರ ಅವಗಾಹ ಹೈ ಸೋ ಉಭಯಬಂಧ ಹೈ . [ಅರ್ಥಾತ್ ಜೀವ ಔರ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲ ಏಕ ದೂಸರೇಕೇ ಪರಿಣಾಮಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಹೋವೇಂ, ಐಸಾ (ವಿಶಿಷ್ಟಪ್ರಕಾರಕಾ – ಖಾಸಪ್ರಕಾರಕಾ) ಜೋ ಉನಕಾ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಾವಗಾಹಸಂಬಂಧ ಹೈ ಸೋ ವಹ ಪುದ್ಗಲಜೀವಾತ್ಮಕ ಬಂಧ ಹೈ . ] ..೧೭೭..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸಃ ಆತ್ಮಾ ] ವಹ ಆತ್ಮಾ [ಸಪ್ರದೇಶಃ ] ಸಪ್ರದೇಶ ಹೈ; [ತೇಷು ಪ್ರದೇಶೇಷು ] ಉನ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ [ಪುದ್ಗಲಾಃ ಕಾಯಾಃ ] ಪುದ್ಗಲಸಮೂಹ [ಪ್ರವಿಶನ್ತಿ ] ಪ್ರವೇಶ ಕರತೇ ಹೈಂ, [ಯಥಾಯೋಗ್ಯಂ ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ] ಯಥಾಯೋಗ್ಯ ರಹತೇ ಹೈಂ, [ಯಾನ್ತಿ ] ಜಾತೇ ಹೈಂ, [ಚ ] ಔರ [ಬಧ್ಯನ್ತೇ ] ಬಂಧತೇ ಹೈಂ ..೧೭೮..

ಟೀಕಾ : — ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಲೋಕಾಕಾಶತುಲ್ಯ ಅಸಂಖ್ಯಪ್ರದೇಶೀ ಹೋನೇಸೇ ಸಪ್ರದೇಶ ಹೈ . ಉಸಕೇ ಇನ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಕಾಯವರ್ಗಣಾ, ವಚನವರ್ಗಣಾ ಔರ ಮನೋವರ್ಗಣಾಕಾ ಆಲಮ್ಬನವಾಲಾ ಪರಿಸ್ಪನ್ದ (ಕಮ್ಪನ) ಜಿಸ

Page 337 of 513
PDF/HTML Page 370 of 546
single page version

ವನ್ತಃ ಪ್ರವಿಶನ್ತ್ಯಪಿ ತಿಷ್ಠನ್ತ್ಯಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತ್ಯಪಿ ಚ . ಅಸ್ತಿ ಚೇಜ್ಜೀವಸ್ಯ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷರೂಪೋ ಭಾವೋ ಬಧ್ಯನ್ತೇಽಪಿ ಚ . ತತೋಽವಧಾರ್ಯತೇ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸ್ಯ ಭಾವಬನ್ಧೋ ಹೇತುಃ ..೧೭೮..

ಯತೋ ರಾಗಪರಿಣತ ಏವಾಭಿನವೇನ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಬಧ್ಯತೇ, ನ ವೈರಾಗ್ಯಪರಿಣತಃ; ಅಭಿನವೇನ ಲಕ್ಷಣಯೋಗಾನುಸಾರೇಣ ಯಥಾಯೋಗ್ಯಮ್ . ನ ಕೇವಲಂ ಪ್ರವಿಶನ್ತಿ ಚಿಟ್ಠಂತಿ ಹಿ ಪ್ರವೇಶಾನನ್ತರಂ ಸ್ವಕೀಯಸ್ಥಿತಿಕಾಲಪರ್ಯನ್ತಂ ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ನ ಕೇವಲಂ ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ಜಂತಿ ಸ್ವಕೀಯೋದಯಕಾಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಫಲಂ ದತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಬಜ್ಝಂತಿ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದ್ಯನನ್ತಚತುಷ್ಟಯವ್ಯಕ್ತಿರೂಪಮೋಕ್ಷಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತಬನ್ಧಸ್ಯ ಕಾರಣಂ ರಾಗಾದಿಕಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಪುನರಪಿ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧ- ರೂಪೇಣ ಬಧ್ಯನ್ತೇ ಚ . ಅತ ಏತದಾಯಾತಂ ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮ ಏವ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಕಾರಣಮಿತಿ . ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯ- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್ — ಪ್ರವಿಶನ್ತಿ ಪ್ರದೇಶಬನ್ಧಾಸ್ತಿಷ್ಠನ್ತಿ ಸ್ಥಿತಿಬನ್ಧಾಃ ಫಲಂ ದತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತ್ಯನುಭಾಗಬನ್ಧಾ ಬಧ್ಯನ್ತೇ ಪ್ರಕೃ ತಿಬನ್ಧಾ ಇತಿ ..೧೭೮.. ಏವಂ ತ್ರಿವಿಧಬನ್ಧಮುಖ್ಯತಯಾ ಸೂತ್ರದ್ವಯೇನ ತೃತೀಯಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ದ್ರವ್ಯ- ಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾನ್ನಿಶ್ಚಯೇನ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರೂಪೋ ಭಾವಬನ್ಧ ಏವ ಬನ್ಧ ಇತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ರತ್ತೋ ಬಂಧದಿ ಕಮ್ಮಂ ರಕ್ತೋ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕೇ ಸಮೂಹ ಸ್ವಯಮೇವ ಪರಿಸ್ಪನ್ದವಾಲೇ ಹೋತೇ ಹುಏ ಪ್ರವೇಶ ಭೀ ಕರತೇ ಹೈಂ, ರಹತೇ ಭೀ ಹೈಂ, ಔರ ಜಾತೇ ಭೀ ಹೈಂ; ಔರ ಯದಿ ಜೀವಕೇ ಮೋಹ – ರಾಗ – ದ್ವೇಷರೂಪ ಭಾವ ಹೋಂ ತೋ ಬಂಧತೇ ಭೀ ಹೈಂ . ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ದ್ರವ್ಯಬಂಧಕಾ ಹೇತು ಭಾವಬಂಧ ಹೈ ..೧೭೮..

ಅಬ, ಐಸಾ ಸಿದ್ಧ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ — ರಾಗ ಪರಿಣಾಮಮಾತ್ರ ಜೋ ಭಾವಬಂಧ ಹೈ ಸೋ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಕಾ ಹೇತು ಹೋನೇಸೇ ವಹೀ ನಿಶ್ಚಯಬನ್ಧ ಹೈ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ರಕ್ತಃ ] ರಾಗೀ ಆತ್ಮಾ [ಕರ್ಮ ಬಧ್ನಾತಿ ] ಕರ್ಮ ಬಾಂಧತಾ ಹೈ, [ರಾಗರಹಿತಾತ್ಮಾ ] ರಾಗರಹಿತ ಆತ್ಮಾ [ಕರ್ಮಭಿಃ ಮುಚ್ಯತೇ ] ಕರ್ಮೋಂಸೇ ಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; — [ಏಷಃ ] ಯಹ [ಜೀವಾನಾಂ ] ಜೀವೋಂಕೇ [ಬಂಧಸಮಾಸಃ ] ಬನ್ಧಕಾ ಸಂಕ್ಷೇಪ [ನಿಶ್ಚಯತಃ ] ನಿಶ್ಚಯಸೇ [ಜಾನೀಹಿ ] ಜಾನೋ ..೧೭೯..

Page 338 of 513
PDF/HTML Page 371 of 546
single page version

ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ರಾಗಪರಿಣತೋ ನ ಮುಚ್ಯತೇ, ವೈರಾಗ್ಯಪರಿಣತ ಏವ; ಬಧ್ಯತ ಏವ ಸಂಸ್ಪೃಶತೈವಾಭಿನವೇನ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಚಿರಸಂಚಿತೇನ ಪುರಾಣೇನ ಚ, ನ ಮುಚ್ಯತೇ ರಾಗಪರಿಣತಃ; ಮುಚ್ಯತ ಏವ ಸಂಸ್ಪೃಶತೈವಾಭಿನವೇನ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಚಿರಸಂಚಿತೇನ ಪುರಾಣೇನ ಚ ವೈರಾಗ್ಯಪರಿಣತೋ ನ ಬಧ್ಯತೇ; ತತೋಽವಧಾರ್ಯತೇ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸ್ಯ ಸಾಧಕತಮತ್ವಾದ್ರಾಗಪರಿಣಾಮ ಏವ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಬನ್ಧಃ ..೧೭೯..

ಅಬ, ಪರಿಣಾಮಕಾ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಕೇ ಸಾಧಕತಮ ರಾಗಸೇ ವಿಶಿಷ್ಟಪನಾ ಸವಿಶೇಷ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಿಣಾಮ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಕೇ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಹೇತುಭೂತ ರಾಗಸೇ ವಿಶೇಷತಾವಾಲಾ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಭೇದ ಸಹಿತ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ ) : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಪರಿಣಾಮಾತ್ ಬಂಧಃ ] ಪರಿಣಾಮಸೇ ಬನ್ಧ ಹೈ, [ಪರಿಣಾಮಃ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಯುತಃ ] (ಜೋ) ಪರಿಣಾಮ ರಾಗ – ದ್ವೇಷ – ಮೋಹಯುಕ್ತ ಹೈ . [ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷೌ ಅಶುಭೌ ] (ಉನಮೇಂಸೇ) ಮೋಹ ಔರ ದ್ವೇಷ ಅಶುಭ

Page 339 of 513
PDF/HTML Page 372 of 546
single page version

ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧೋಽಸ್ತಿ ತಾವದ್ವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಾತ್ . ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವಂ ತು ಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಮಯ- ತ್ವೇನ . ತಚ್ಚ ಶುಭಾಶುಭತ್ವೇನ ದ್ವೈತಾನುವರ್ತಿ . ತತ್ರ ಮೋಹದ್ವೇಷಮಯತ್ವೇನಾಶುಭತ್ವಂ, ರಾಗಮಯತ್ವೇನ ತು ಶುಭತ್ವಂ ಚಾಶುಭತ್ವಂ ಚ . ವಿಶುದ್ಧಿಸಂಕ್ಲೇಶಾಂಗತ್ವೇನ ರಾಗಸ್ಯ ದ್ವೈವಿಧ್ಯಾತ್ ಭವತಿ ..೧೮೦..

ಅಥ ವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮವಿಶೇಷಮವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಂ ಚ ಕಾರಣೇ ಕಾರ್ಯಮುಪಚರ್ಯ ಕಾರ್ಯತ್ವೇನ ನಿರ್ದಿಶತಿ —

ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಸಾಧಕಂ ರಾಗಾದ್ಯುಪಾಧಿಜನಿತಭೇದಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಪರಿಣಾಮಾದೋ ಬಂಧೋ ಪರಿಣಾಮಾತ್ಸಕಾಶಾದ್ಬನ್ಧೋ ಭವತಿ . ಸ ಚ ಪರಿಣಾಮಃ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಪರಿಣಾಮೋ ರಾಗದೋಸಮೋಹಜುದೋ ವೀತರಾಗಪರಮಾತ್ಮನೋ ವಿಲಕ್ಷಣತ್ವೇನ ಪರಿಣಾಮೋ ರಾಗದ್ವೇಷ- ಮೋಹೋಪಾಧಿತ್ರಯೇಣ ಸಂಯುಕ್ತಃ . ಅಸುಹೋ ಮೋಹಪದೋಸೋ ಅಶುಭೌ ಮೋಹಪ್ರದ್ವೇಷೌ . ಪರೋಪಾಧಿಜನಿತಪರಿಣಾಮತ್ರಯಮಧ್ಯೇ ಮೋಹ- ಪ್ರದ್ವೇಷದ್ವಯಮಶುಭಮ್ . ಸುಹೋ ವ ಅಸುಹೋ ಹವದಿ ರಾಗೋ ಶುಭೋಽಶುಭೋ ವಾ ಭವತಿ ರಾಗಃ . ಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಯಾದಿಭಕ್ತಿರೂಪಃ ಶುಭರಾಗ ಉಚ್ಯತೇ, ವಿಷಯಕಷಾಯರೂಪಶ್ಚಾಶುಭ ಇತಿ . ಅಯಂ ಪರಿಣಾಮಃ ಸರ್ವೋಽಪಿ ಸೋಪಾಧಿತ್ವಾತ್ ಬನ್ಧಹೇತುರಿತಿ ಜ್ಞಾತ್ವ ಬನ್ಧೇ ಶುಭಾಶುಭಸಮಸ್ತರಾಗದ್ವೇಷವಿನಾಶಾರ್ಥಂ ಸಮಸ್ತರಾಗಾದ್ಯುಪಾಧಿರಹಿತೇ ಸಹಜಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಸುಖಾಮೃತಸ್ವಭಾವೇ ನಿಜಾತ್ಮದ್ರವ್ಯೇ ಭಾವನಾ ಕರ್ತವ್ಯೇತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ..೧೮೦.. ಅಥ ದ್ರವ್ಯರೂಪಪುಣ್ಯಪಾಪಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾಚ್ಛುಭಾಶುಭಪರಿಣಾಮಯೋಃ ಪುಣ್ಯಪಾಪಸಂಜ್ಞಾಂ ಶುಭಾಶುಭರಹಿತಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಕಾರಣತ್ವಂ ಚ ಕಥಯತಿ — ಸುಹಪರಿಣಾಮೋ ಪುಣ್ಣಂ ಹೈ, [ರಾಗಃ ] ರಾಗ [ಶುಭಃ ವಾ ಅಶುಭಃ ] ಶುಭ ಅಥವಾ ಅಶುಭ [ಭವತಿ ] ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೮೦..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮಸೇ ಹೋತಾ ಹೈ . ಪರಿಣಾಮಕೀ ವಿಶಿಷ್ಟತಾ ರಾಗ – ದ್ವೇಷ – ಮೋಹಮಯಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಹೈ . ವಹ ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ದ್ವೈತಕಾ ಅನುಸರಣ ಕರತಾ ಹೈ . (ಅರ್ಥಾತ್ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ ); ಉಸಮೇಂಸೇ ೧ಮೋಹ – ದ್ವೇಷಮಯಪನೇಸೇ ಅಶುಭಪನಾ ಹೋತಾ ಹೈ, ಔರ ರಾಗಮಯಪನೇಸೇ ಶುಭಪನಾ ತಥಾ ಅಶುಭಪನಾ ಹೋತಾ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ೨ರಾಗ – ವಿಶುದ್ಧಿ ತಥಾ ಸಂಕ್ಲೇಶಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೮೦..

ಅಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಭೇದಕೋ ತಥಾ ಅವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮಕೋ, ಕಾರಣಮೇಂ ಕಾರ್ಯಕಾ ಉಪಚಾರ ಕರಕೇ ಕಾರ್ಯರೂಪಸೇ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : — ೧. ಮೋಹಮಯ ಪರಿಣಾಮ ಔರ ದ್ವೇಷಮಯ ಪರಿಣಾಮ ಅಶುಭ ಹೈಂ . ೨. ಧರ್ಮಾನುರಾಗ ವಿಶುದ್ಧಿವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ಧರ್ಮಾನುರಾಗಮಯ ಪರಿಣಾಮ ಶುಭ ಹೈ; ವಿಷಯಾನುರಾಗ ಸಂಕ್ಲೇಶಮಯ ಹೋನೇಸೇ ವಿಷಯಾನುರಾಗಮಯ

Page 340 of 513
PDF/HTML Page 373 of 546
single page version

ದ್ವಿವಿಧಸ್ತಾವತ್ಪರಿಣಾಮಃ, ಪರದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಃ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಶ್ಚ . ತತ್ರ ಪರದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಃ ಪರೋಪ- ರಕ್ತತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಃ, ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಸ್ತು ಪರಾನುಪರಕ್ತತ್ವಾದವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಃ . ತತ್ರೋಕ್ತೌ ದ್ವೌ ವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ವಿಶೇಷೌ, ಶುಭಪರಿಣಾಮೋಽಶುಭಪರಿಣಾಮಶ್ಚ . ತತ್ರ ಪುಣ್ಯಪುದ್ಗಲಬನ್ಧಕಾರಣಾತ್ವಾತ್ ಶುಭಪರಿಣಾಮಃ ಪುಣ್ಯಂ, ಪಾಪಪುದ್ಗಲಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾದಶುಭಪರಿಣಾಮಃ ಪಾಪಮ್ . ಅವಿಶಿಷ್ಟಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ತು ಶುದ್ಧತ್ವೇನೈಕತ್ವಾನ್ನಾಸ್ತಿ ವಿಶೇಷಃ . ಸ ಕಾಲೇ ಸಂಸಾರದುಃಖಹೇತುಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕ್ಷಯಕಾರಣತ್ವಾತ್ಸಂಸಾರ- ದುಃಖಹೇತುಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕ್ಷಯಾತ್ಮಕೋ ಮೋಕ್ಷ ಏವ ..೧೮೧.. ದ್ರವ್ಯಪುಣ್ಯಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾಚ್ಛುಭಪರಿಣಾಮಃ ಪುಣ್ಯಂ ಭಣ್ಯತೇ . ಅಸುಹೋ ಪಾವಂ ತಿ ಭಣಿದಂ ದ್ರವ್ಯಪಾಪಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾದ- ಶುಭಪರಿಣಾಮಃ ಪಾಪಂ ಭಣ್ಯತೇ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇಷು ಯೋಽಸೌ ಶುಭಾಶುಭಪರಿಣಾಮಃ . ಅಣ್ಣೇಸು ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನಃ ಸಕಾಶಾದನ್ಯೇಷು ಶುಭಾಶುಭಬಹಿರ್ದ್ರವ್ಯೇಷು . ಪರಿಣಾಮೋ ಣಣ್ಣಗದೋ ಪರಿಣಾಮೋ ನಾನ್ಯಗತೋಽನನ್ಯಗತಃ ಸ್ವಸ್ವರೂಪಸ್ಥ ಇತ್ಯರ್ಥಂಃ . ಸ ಇತ್ಥಂಭೂತಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣಃ ಪರಿಣಾಮಃ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಕಾರಣಂ ದುಃಖಕ್ಷಯಕಾರಣಂ ದುಃಖಕ್ಷಯಾಭಿಧಾನ- ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಕಾರಣಂ ಭಣಿದೋ ಭಣಿತಃ . ಕ್ವ ಭಣಿತಃ . ಸಮಯೇ ಪರಮಾಗಮೇ ಲಬ್ಧಿಕಾಲೇ ವಾ . ಕಿಂಚ, ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿಸಾಸಾದನಮಿಶ್ರಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನಾಶುಭಪರಿಣಾಮೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಂ ಭಣಿತಮಾಸ್ತೇ, ಅವಿರತ- ದೇಶವಿರತಪ್ರಮತ್ತಸಂಯತಸಂಜ್ಞಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುಭಪರಿಣಾಮಶ್ಚ ಭಣಿತಃ, ಅಪ್ರಮತ್ತಾದಿಕ್ಷೀಣಕಷಾಯಾನ್ತಗುಣ- ಸ್ಥಾನೇಷು ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೋಽಪಿ ಭಣಿತಃ . ನಯವಿವಕ್ಷಾಯಾಂ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಯಾದಿಕ್ಷೀಣಕ ಷಾಯಾನ್ತಗುಣಸ್ಥಾನೇಷು

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅನ್ಯೇಷು ] ಪರಕೇ ಪ್ರತಿ [ಶುಭ ಪರಿಣಾಮಃ ] ಶುಭ ಪರಿಣಾಮ [ಪುಣ್ಯಮ್ ] ಪುಣ್ಯ ಹೈ, ಔರ [ಅಶುಭಃ ] ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮ [ಪಾಪಮ್ ] ಪಾಪ ಹೈ, [ಇತಿ ಭಣಿತಮ್ ] ಐಸಾ ಕಹಾ ಹೈ; [ಅನನ್ಯಗತಃ ಪರಿಣಾಮಃ ] ಜೋ ದೂಸರೇಕೇ ಪ್ರತಿ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸಾ ಪರಿಣಾಮ [ಸಮಯೇ ] ಸಮಯ ಪರ [ದುಃಖಕ್ಷಯಕಾರಣಮ್ ] ದುಃಖಕ್ಷಯಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ..೧೮೧..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಪರಿಣಾಮ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ — ಪರದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತ (ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಪ್ರತಿ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ) ಔರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತ . ಇನಮೇಂಸೇ ಪರದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಪರಿಣಾಮ ಪರಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉಪರಕ್ತ (-ಪರಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ವಿಕಾರೀ) ಹೋನೇಸೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ ಔರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತ ಪರಿಣಾಮ ಪರಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉಪರಕ್ತ ನ ಹೋನೇಸೇ ಅವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ . ಉಸಮೇಂ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ದೋ ಭೇದ ಹೈಂ – ಶುಭಪರಿಣಾಮ ಔರ ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮ . ಉನಮೇಂ ಪುಣ್ಯರೂಪ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಬಂಧಕಾ ಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭಪರಿಣಾಮ ಪುಣ್ಯ ಹೈ ಔರ ಪಾಪರೂಪ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಬಂಧಕಾ ಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮ ಪಾಪ ಹೈ . ಅವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮ ತೋ ಶುದ್ಧ ಹೋನೇಸೇ ಏಕ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈಂ . ವಹ (ಅವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಣಾಮ) ಯಥಾಕಾಲ ಸಂಸಾರದುಃಖಕೇ ಹೇತುಭೂತ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕೇ ಕ್ಷಯಕಾ ಕಾರಣ ಹೋನೇಸೇ ಸಂಸಾರದುಃಖಕಾ ಹೇತುಭೂತ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕಾ ಕ್ಷಯಸ್ವರೂಪ ಮೋಕ್ಷ ಹೀ ಹೈ .

Page 341 of 513
PDF/HTML Page 374 of 546
single page version

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಪರಕೇ ಪ್ರತಿ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಐಸಾ ಶುಭ ಪರಿಣಾಮ ವಹ ಪುಣಯಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಔರ ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮ ವಹ ಪಾಪಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಯದಿ ಕಾರಣಮೇಂ ಕಾರ್ಯಕಾ ಉಪಚಾರ ಕಿಯಾ ಜಾಯ ತೋ, ಶುಭಪರಿಣಾಮ ವಹ ಪುಣ್ಯ ಹೈ ಔರ ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮ ವಹ ಪಾಪ . ಸ್ವಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಐಸಾ ಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಯದಿ ಕಾರಣಮೇಂ ಕಾರ್ಯಕಾ ಉಪಚಾರ ಕಿಯಾ ಜಾಯ ತೋ, ಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ವಹ ಮೋಕ್ಷ ಹೈ ..೧೮೧..

ಅಬ, ಜೀವಕೀ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಔರ ಪರದ್ರವ್ಯಸೇ ನಿವೃತ್ತಿಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ಸ್ವ – ಪರಕಾ ವಿಭಾಗ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಥ ] ಅಬ [ಸ್ಥಾವರಾಃ ಚ ತ್ರಸಾಃ ] ಸ್ಥಾವರ ಔರ ತ್ರಸ ಐಸೇ ಜೋ [ಪೃಥಿವೀಪ್ರಮುಖಾಃ ] ಪೃಥ್ವೀ ಆದಿ [ಜೀವ ನಿಕಾಯಾಃ ] ಜೀವನಿಕಾಯ [ಭಣಿತಾಃ ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ, [ತೇ ] ವೇ [ಜೀವಾತ್ ಅನ್ಯೇ ] ಜೀವಸೇ ಅನ್ಯ ಹೈಂ, [ಚ ] ಔರ [ಜೀವಃ ಅಪಿ ] ಜೀವ ಭೀ [ತೇಭ್ಯಃ

Page 342 of 513
PDF/HTML Page 375 of 546
single page version

ಯ ಏತೇ ಪೃಥಿವೀಪ್ರಭೃತಯಃ ಷಡ್ಜೀವನಿಕಾಯಾಸ್ತ್ರಸಸ್ಥಾವರಭೇದೇನಾಭ್ಯುಪಗಮ್ಯನ್ತೇ ತೇ ಖಲ್ವ- ಚೇತನತ್ವಾದನ್ಯೇ ಜೀವಾತ್, ಜೀವೋಽಪಿ ಚ ಚೇತನತ್ವಾದನ್ಯಸ್ತೇಭ್ಯಃ . ಅತ್ರ ಷಡ್ಜೀವನಿಕಾಯಾ ಆತ್ಮನಃ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಕ ಏವಾತ್ಮಾ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮ್ ..೧೮೨..

ಬನ್ಧ ಇತಿ ಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾತ್ರಯೇಣ ಚತುರ್ಥಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿಪರದ್ರವ್ಯ- ನಿವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಷಡ್ಜೀವನಿಕಾಯೈಃ ಸಹ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಂ ದರ್ಶಯತಿ --ಭಣಿದಾ ಪುಢವಿಪ್ಪಮುಹಾ ಭಣಿತಾಃ ಪರಮಾಗಮೇ ಕಥಿತಾಃ ಪೃಥಿವೀಪ್ರಮುಖಾಃ . ತೇ ಕೇ . ಜೀವಣಿಕಾಯಾ ಜೀವಸಮೂಹಾಃ . ಅಧ ಅಥ . ಕಥಂಭೂತಾಃ . ಥಾವರಾ ಯ ತಸಾ ಸ್ಥಾವರಾಶ್ಚ ತ್ರಸಾಃ . ತೇ ಚ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಾಃ . ಅಣ್ಣಾ ತೇ ಅನ್ಯೇ ಭಿನ್ನಾಸ್ತೇ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಜೀವಾದೋ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಜೀವಸ್ವಭಾವಾತ್ . ಜೀವೋ ವಿ ಯ ತೇಹಿಂದೋ ಅಣ್ಣೋ ಜೀವೋಽಪಿ ಚ ತೇಭ್ಯೋಽನ್ಯ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ – ಟಙ್ಕೋತ್ಕೀರ್ಣಜ್ಞಾಯಕೈಕ ಸ್ವಭಾವಪರಮಾತ್ಮ- ತತ್ತ್ವಭಾವನಾರಹಿತೇನ ಜೀವೇನ ಯದುಪಾರ್ಜಿತಂ ತ್ರಸಸ್ಥಾವರನಾಮಕರ್ಮ ತದುದಯಜನಿತತ್ವಾದಚೇತನತ್ವಾಚ್ಚ ತ್ರಸಸ್ಥಾವರ- ಜೀವನಿಕಾಯಾಃ ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಜೀವಾದ್ಭಿನ್ನಾಃ . ಜೀವೋಽಪಿ ಚ ತೇಭ್ಯೋ ವಿಲಕ್ಷಣತ್ವಾದ್ಭಿನ್ನ ಇತಿ . ಅತ್ರೈವಂ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನೇ ಜಾತೇ ಸತಿ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥೀ ಜೀವಃ ಸ್ವದ್ರವ್ಯೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಪರದ್ರವ್ಯೇ ನಿವೃತ್ತಿಂ ಚ ಕರೋತೀತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೧೮೨.. ಅನ್ಯಃ ] ಉನಸೇ ಅನ್ಯ ಹೈ ..೧೮೨..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಯಹ ಪೃಥ್ವೀ ಇತ್ಯಾದಿ ಷಟ್ ಜೀವನಿಕಾಯ ತ್ರಸಸ್ಥಾವರಕೇ ಭೇದಪೂರ್ವಕ ಮಾನೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ, ವೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅಚೇತನತ್ತ್ವಕೇ ಕಾರಣ ಜೀವಸೇ ಅನ್ಯ ಹೈಂ, ಔರ ಜೀವ ಭೀ ಚೇತನತ್ವಕೇ ಕಾರಣ ಉನಸೇ ಅನ್ಯ ಹೈ . ಯಹಾಂ (ಯಹ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ) ಷಟ್ ಜೀವನಿಕಾಯ ಆತ್ಮಾಕೋ ಪರದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಆತ್ಮಾ ಏಕ ಹೀ ಸ್ವದ್ರವ್ಯ ಹೈ ..೧೮೨..

ಅಬ, ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ – ಜೀವಕೋ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕಾ ಜ್ಞಾನ ಹೈ, ಔರ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕಾ ಅಜ್ಞಾನ ಹೈ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಏವಂ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಸ್ವಭಾವಮ್ ಆಸಾದ್ಯ ] ಸ್ವಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ (ಜೀವ – ಪುದ್ಗಲಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೋ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರಕೇ) [ಪರಮ್ ಆತ್ಮಾನಂ ] ಪರಕೋ ಔರ ಸ್ವಕೋ [ನ ಏವ ಜಾನಾತಿ ] ನಹೀಂ ಜಾನತಾ, [ಮೋಹಾತ್ ] ವಹ ಮೋಹಸೇ ‘[ಅಹಮ್ ] ಯಹ ಮೈಂ ಹೂಂ, [ಇದಂ ಮಮ ] ಯಹ ಮೇರಾ

Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546
single page version

ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ನೈವಂ ಪ್ರತಿನಿಯತಚೇತನಾಚೇತನತ್ವಸ್ವಭಾವೇನ ಜೀವಪುದ್ಗಲಯೋಃ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಂ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಏವಾಹಮಿದಂ ಮಮೇದಮಿತ್ಯಾತ್ಮಾತ್ಮೀಯತ್ವೇನ ಪರದ್ರವ್ಯಮಧ್ಯವಸ್ಯತಿ ಮೋಹಾನ್ನಾನ್ಯಃ . ಅತೋ ಜೀವಸ್ಯ ಪರದ್ರವ್ಯ- ಪ್ರವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಸ್ವಪರಪರಿಚ್ಛೇದಾಭಾವಮಾತ್ರಮೇವ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ತದಭಾವಃ ..೧೮೩..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಆತ್ಮಾ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕೇ (ಅಪನೇ – ಅಪನೇ) ನಿಶ್ಚಿತ ಚೇತನತ್ವ ಔರ ಅಚೇತನತ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕೋ ನಹೀಂ ದೇಖತಾ, ವಹೀ ಆತ್ಮಾ ‘ಯಹ ಮೈಂ ಹೂಂ, ಯಹ ಮೇರಾ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೋಹಸೇ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಪನೇಪನಕಾ ಅಧ್ಯವಸಾನ ಕರತಾ ಹೈ, ದೂಸರಾ ನಹೀಂ . ಇಸಸೇ (ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಹುಆ ಕಿ) ಜೀವಕೋ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಸ್ವಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ಅಭಾವಮಾತ್ರ ಹೀ ಹೈ ಔರ (ಕಹೇ ವಿನಾ ಭೀ) ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸೇ (ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಹುಆ ಕಿ) ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ೧ಉಸಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಿಸೇ ಸ್ವ – ಪರಕಾ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹೀ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಹಂಕಾರ – ಮಮಕಾರ ಕರತಾ ಹೈ, ಭೇದವಿಜ್ಞಾನೀ ನಹೀಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಕಾ ಅಭಾವ ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೈ ..೧೮೩..

ಅಬ ಯಹ ನಿರೂಪಣ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಕ್ಯಾ ಹೈ : — ೧. ಉಸಕಾ ಅಭಾವ = ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕೇ ಅಭಾವಕಾ ಅಭಾವ; ಸ್ವ – ಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ಸದ್ಭಾವ .

Page 344 of 513
PDF/HTML Page 377 of 546
single page version

ಆತ್ಮಾ ಹಿ ತಾವತ್ಸ್ವಂ ಭಾವಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಯ ಸ್ವಧರ್ಮತ್ವಾದಾತ್ಮನಸ್ತಥಾಭವನಶಕ್ತಿ- ಸಮ್ಭವೇನಾವಶ್ಯಮೇವ ಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ . ಸ ತಂ ಚ ಸ್ವತನ್ತ್ರಃ ಕುರ್ವಾಣಸ್ತಸ್ಯ ಕರ್ತಾವಶ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್, ಕ್ರಿಯಮಾಣ- ಶ್ಚಾತ್ಮನಾ ಸ್ವೋ ಭಾವಸ್ತೇನಾಪ್ಯತ್ವಾತ್ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಾವಶ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್ . ಏವಮಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಃ ಕರ್ಮ . ನ ತ್ವಾತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲಸ್ಯ ಭಾವಾನ್ ಕರೋತಿ, ತೇಷಾಂ ಪರಧರ್ಮತ್ವಾದಾತ್ಮನಸ್ತಥಾಭವನಶಕ್ತ್ಯಸಮ್ಭವೇನಾ- ಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ . ಸ ತಾನಕುರ್ವಾಣೋ ನ ತೇಷಾಂ ಕರ್ತಾ ಸ್ಯಾತ್, ಅಕ್ರಿಯಮಾಣಾಶ್ಚಾತ್ಮನಾ ತೇ ನ ತಸ್ಯ ಕರ್ಮ ಸ್ಯುಃ . ಏವಮಾತ್ಮನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮೋ ನ ಕರ್ಮ ..೧೮೪..

ನಿವೃತ್ತಿಂ ಕರೋತೀತಿ ..೧೮೩.. ಏವಂ ಭೇದಭಾವನಾಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಸೂತ್ರದ್ವಯೇನ ಪಞ್ಚಮಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥಾತ್ಮನೋ ನಿಶ್ಚಯೇನ ರಾಗಾದಿಸ್ವಪರಿಣಾಮ ಏವ ಕರ್ಮ, ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮೇತಿ ಪ್ರರೂಪಯತಿ — ಕುವ್ವಂ ಸಭಾವಂ ಕುರ್ವನ್ಸ್ವಭಾವಮ್ . ಅತ್ರ ಸ್ವಭಾವಶಬ್ದೇನ ಯದ್ಯಪಿ ಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವೋ ಭಣ್ಯತೇ, ತಥಾಪಿ ಕರ್ಮಬನ್ಧಪ್ರಸ್ತಾವೇ ರಾಗಾದಿ- ಪರಿಣಾಮೋಽಪ್ಯಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವಭಾವೋ ಭಣ್ಯತೇ . ತಂ ಸ್ವಭಾವಂ ಕುರ್ವನ್ . ಸ ಕಃ . ಆದಾ ಆತ್ಮಾ . ಹವದಿ ಹಿ ಕತ್ತಾ ಕರ್ತಾ ಭವತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಸ್ಯ . ಸಗಸ್ಸ ಭಾವಸ್ಸ ಸ್ವಕೀಯಚಿದ್ರೂಪಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮಸ್ಯ . ತದೇವ ತಸ್ಯ

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸ್ವಭಾವಂ ಕುರ್ವನ್ ] ಅಪನೇ ಭಾವಕೋ ಕರತಾ ಹುಆ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಹಿ ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಸ್ವಕಸ್ಯ ಭಾವಸ್ಯ ] ಅಪನೇ ಭಾವಕಾ [ಕರ್ತಾ ಭವತಿ ] ಕರ್ತಾ ಹೈ; [ತು ] ಪರನ್ತು [ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಮಯಾನಾಂ ಸರ್ವಭಾವಾನಾಂ ] ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಮಯ ಸರ್ವ ಭಾವೋಂಕಾ [ಕರ್ತಾ ನ ] ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ..೧೮೪..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸ್ವ ಭಾವಕೋ ಕರತಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ (ಭಾವ) ಉಸಕಾ ಸ್ವ ಧರ್ಮ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ಉಸರೂಪ ಹೋನೇಕೀ (ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೀ) ಶಕ್ತಿಕಾ ಸಂಭವ ಹೈ, ಅತಃ ವಹ (ಭಾವ) ಅವಶ್ಯಮೇವ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕಾರ್ಯ ಹೈ . (ಇಸಪ್ರಕಾರ) ವಹ (ಆತ್ಮಾ) ಉಸೇ (-ಸ್ವ ಭಾವಕೋ) ಸ್ವತಂತ್ರ- ತಯಾ ಕರತಾ ಹುಆ ಉಸಕಾ ಕರ್ತಾ ಅವಶ್ಯ ಹೈ ಔರ ಸ್ವ ಭಾವ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹುಆ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಅವಶ್ಯ ಹೀ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಹೈ .

ಪರನ್ತು, ಆತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಭಾವೋಂಕೋ ನಹೀಂ ಕರತಾ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಪರಕೇ ಧರ್ಮ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಉಸ – ರೂಪ ಹೋನೇಕೀ ಶಕ್ತಿಕಾ ಅಸಂಭವ ಹೋನೇಸೇ ವೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕಾರ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈಂ . (ಇಸಪ್ರಕಾರ) ವಹ (ಆತ್ಮಾ) ಉನ್ಹೇಂ ನ ಕರತಾ ಹುಆ ಉನಕಾ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಔರ ವೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ನ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹುಏ ಉಸಕಾ ಕರ್ಮ ನಹೀಂ ಹೈಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ನಹೀಂ ಹೈ ..೧೮೪..

Page 345 of 513
PDF/HTML Page 378 of 546
single page version

ನ ಖಲ್ವಾತ್ಮನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಃ ಕರ್ಮ, ಪರದ್ರವ್ಯೋಪಾದಾನಹಾನಶೂನ್ಯತ್ವಾತ್ . ಯೋ ಹಿ ಯಸ್ಯ ಪರಿಣಮಯಿತಾ ದೃಷ್ಟಃ ಸ ನ ತದುಪಾದಾನಹಾನಶೂನ್ಯೋ ದೃಷ್ಟಃ, ಯಥಾಗ್ನಿರಯಃಪಿಣ್ಡಸ್ಯ . ಆತ್ಮಾ ತು ತುಲ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವರ್ತಿತ್ವೇಽಪಿ ಪರದ್ರವ್ಯೋಪಾದಾನಹಾನಶೂನ್ಯ ಏವ . ತತೋ ನ ಸ ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ಕರ್ಮಭಾವೇನ ಪರಿಣಮಯಿತಾ ಸ್ಯಾತ್ ..೧೮೫..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಸರ್ವಕಾಲೇಷು ] ಸಭೀ ಕಾಲೋಂಮೇಂ [ಪುದ್ಗಲಮಧ್ಯೇ ವರ್ತಮಾನಃ ಅಪಿ ] ಪುದ್ಗಲಕೇ ಮಧ್ಯಮೇಂ ರಹತಾ ಹುಆ ಭೀ [ಪುದ್ಗಲಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ] ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮೋಂಕೋ [ಹಿ ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಗೃಹ್ಣಾತಿ ನ ಏವ ] ನ ತೋ ಗ್ರಹಣ ಕರತಾ ಹೈ, [ನ ಮುಚಂತಿ ] ನ ಛೋಡತಾ ಹೈ, ಔರ [ನ ಕರೋತಿ ] ನ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೮೬..

ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಗ್ರಹಣ – ತ್ಯಾಗಸೇ ರಹಿತ ಹೈ; ಜೋ ಜಿಸಕಾ ಪರಿಣಮಾನೇವಾಲಾ ದೇಖಾ ಜಾತಾ ಹೈ ವಹ ಉಸಕೇ ಗ್ರಹಣತ್ಯಾಗಸೇ ರಹಿತ ನಹೀಂ ದೇಖಾ ಜಾತಾ; ಜೈಸೇ — ಅಗ್ನಿ ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಮೇಂ ಗ್ರಹಣ – ತ್ಯಾಗ ರಹಿತ ಹೋತೀ ಹೈ . ಆತ್ಮಾ ತೋ ತುಲ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಮೇಂ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಭೀ (-ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಾವಗಾಹೀ ಹೋನೇಪರ ಭೀ) ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಗ್ರಹಣ – ತ್ಯಾಗಸೇ ರಹಿತ ಹೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ ಕರ್ಮಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಾನೇವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ ..೧೮೫..

ತಬ (ಯದಿ ಆತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ ಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ನಹೀಂ ಕರತಾ ತೋ ಫಿ ರ) ಆತ್ಮಾ ಕಿಸಪ್ರಕಾರ ಪುದ್ಗಲ ಕರ್ಮೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ಛೋಡಾ ಜಾತಾ ಹೈ ? ಇಸಕಾ ಅಬ ನಿರೂಪಣ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

Page 346 of 513
PDF/HTML Page 379 of 546
single page version

ಸೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಪರದ್ರವ್ಯೋಪಾದಾನಹಾನಶೂನ್ಯೋಽಪಿ ಸಾಮ್ಪ್ರತಂ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರೀಕೃತ- ಪರದ್ರವ್ಯಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಮಾತ್ರಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯತ್ವಭೂತತ್ವಾತ್ ಕೇವಲಸ್ಯ ಕಲಯನ್ ಕರ್ತೃತ್ವಂ, ತದೇವ ತಸ್ಯ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಂ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರೀಕೃತ್ಯೋಪಾತ್ತಕರ್ಮಪರಿಣಾಮಾಭಿಃ ಪುದ್ಗಲಧೂಲೀಭಿರ್ವಿಶಿಷ್ಟಾವಗಾಹರೂಪೇಣೋಪಾದೀಯತೇ ಕದಾಚಿನ್ಮುಚ್ಯತೇ ಚ ..೧೮೬.. ಪರಭಾವಂ ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ನ ಮುಞ್ಚತಿ ನ ಚ ಕರೋತ್ಯುಪಾದಾನರೂಪೇಣ ಲೋಹಪಿಣ್ಡೋ ವಾಗ್ನಿಂ ತಥಾಯಮಾತ್ಮಾ ನ ಚ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ನ ಚ ಮುಞ್ಚತಿ ನ ಚ ಕರೋತ್ಯುಪಾದಾನರೂಪೇಣ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಾಣೀತಿ . ಕಿಂ ಕುರ್ವನ್ನಪಿ . ಪೋಗ್ಗಲಮಜ್ಝೇ ವಟ್ಟಣ್ಣವಿ ಸವ್ವಕಾಲೇಸು ಕ್ಷೀರನೀರನ್ಯಾಯೇನ ಪುದ್ಗಲಮಧ್ಯೇ ವರ್ತ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಸರ್ವಕಾಲೇಷು . ಅನೇನ ಕಿ ಮುಕ್ತಂ ಭವತಿ . ಯಥಾ ಸಿದ್ಧೋ ಭಗವಾನ್ ಪುದ್ಗಲಮಧ್ಯೇ ವರ್ತ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಪರದ್ರವ್ಯಗ್ರಹಣಮೋಚನಕರಣರಹಿತಸ್ತಥಾ ಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯೇನ ಶಕ್ತಿರೂಪೇಣ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವೋಽಪೀತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೧೮೫.. ಅಥ ಯದ್ಯಯಮಾತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮ ನ ಕರೋತಿ ನ ಚ ಮುಞ್ಚತಿ ತರ್ಹಿ ಬನ್ಧಃ ಕಥಂ, ತರ್ಹಿ ಮೋಕ್ಷೋಽಪಿ ಕಥಮಿತಿ ಪ್ರಶ್ನೇ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಂ ದದಾತಿ --ಸ ಇದಾಣಿಂ ಕತ್ತಾ ಸಂ ಸ ಇದಾನೀಂ ಕರ್ತಾ ಸನ್ . ಸ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಲಕ್ಷಣ ಆತ್ಮಾ, ಇದಾನೀಂ ಕೋಽರ್ಥಃ ಏವಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ನಯವಿಭಾಗೇನ, ಕರ್ತಾ ಸನ್ . ಕಸ್ಯ . ಸಗಪರಿಣಾಮಸ್ಸ ನಿರ್ವಿಕಾರನಿತ್ಯಾ-

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸಃ ] ವಹ [ಇದಾನೀಂ ] ಅಭೀ (ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ) [ದ್ರವ್ಯಜಾತಸ್ಯ ] ದ್ರವ್ಯಸೇ (ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಸೇ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ [ಸ್ವಕಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ] (ಅಶುದ್ಧ) ಸ್ವಪರಿಣಾಮಕಾ [ಕರ್ತಾ ಸನ್ ] ಕರ್ತಾ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಕರ್ಮಧೂಲಿಭಿಃ ] ಕರ್ಮರಜಸೇ [ಆದೀಯತೇ ] ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ [ಕದಾಚಿತ್ ವಿಮುಚ್ಯತೇ ] ಕದಾಚಿತ್ ಛೋಡಾ ಜಾತಾ ಹೈ ..೧೮೬..

ಟೀಕಾ : — ಸೋ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಗ್ರಹಣ – ತ್ಯಾಗಸೇ ರಹಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಭೀ ಅಭೀ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ, ಪರದ್ರವ್ಯಪರಿಣಾಮಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕರತೇ ಹುಏ ಕೇವಲ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಮಾತ್ರಕಾ — ಉಸ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಕೇ ದ್ರವ್ಯತ್ವಭೂತ ಹೋನೇಸೇ — ಕರ್ತೃತ್ವಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹುಆ, ಉಸಕೇ ಇಸೀ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕರಕೇ ಕರ್ಮಪರಿಣಾಮಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹುಈ ಐಸೀ ಪುದ್ಗಲರಜಕೇ ದ್ವಾರಾ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ಗ್ರಹಣ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ಕದಾಚಿತ್ ಛೋಡಾ ಜಾತಾ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಅಭೀ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ ಜೀವ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮಪರಿಣಾಮಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕರಕೇ ಅಪನೇ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೋತಾ ಹೈ (ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ), ಪರದ್ರವ್ಯಕಾ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೋತಾ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವ ಅಪನೇ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಕರ್ತಾ ಹೋನೇ ಪರ ಜೀವಕೇ ಉಸೀ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕರಕೇ ಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೀ ಹುಈ ಪುದ್ಗಲರಜ ವಿಶೇಷ ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ಜೀವಕೋ ಗ್ರಹಣ೧ ಕರತೀ ಹೈ, ಔರ ಕಭೀ (ಸ್ಥಿತಿಕೇ ಅನುಸಾರ ರಹಕರ ಅಥವಾ ಜೀವಕೇ ೧. ಕರ್ಮಪರಿಣತ ಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಜೀವಕೇ ಸಾಥ ವಿಶೇಷ ಅವಗಾಹರೂಪಸೇ ರಹನೇಕೋ ಹೀ ಯಹಾಂ ಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜೀವಕಾ

Page 347 of 513
PDF/HTML Page 380 of 546
single page version

ಅಸ್ತಿ ಖಲ್ವಾತ್ಮನಃ ಶುಭಾಶುಭಪರಿಣಾಮಕಾಲೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಮುಪಾತ್ತವೈಚಿತ್ರ್ಯಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಃ, ನವಘನಾಮ್ಬುನೋ ಭೂಮಿಸಂಯೋಗಪರಿಣಾಮಕಾಲೇ ಸಮುಪಾತ್ತವೈಚಿತ್ರ್ಯಾನ್ಯಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮವತ್ . ತಥಾ ಹಿ — ಯಥಾ ಯದಾ ನವಘನಾಮ್ಬು ಭೂಮಿಸಂಯೋಗೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾನ್ಯೇ ಪುದ್ಗಲಾಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಮುಪಾತ್ತವೈಚಿತ್ರ್ಯೈಃ ನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಪರಮಸುಖಾಮೃತವ್ಯಕ್ತಿರೂಪಕಾರ್ಯಸಮಯಸಾರಸಾಧಕನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕಕಾರಣಸಮಯಸಾರವಿಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವರಾಗಾದಿವಿಭಾವರೂಪಸ್ಯ ಸ್ವಕೀಯಪರಿಣಾಮಸ್ಯ . ಪುನರಪಿ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯ . ದವ್ವಜಾದಸ್ಸ ಸ್ವಕೀಯಾತ್ಮ- ದ್ರವ್ಯೋಪಾದಾನಕಾರಣಜಾತಸ್ಯ . ಆದೀಯದೇ ಕದಾಈ ಕಮ್ಮಧೂಲೀಹಿಂ ಆದೀಯತೇ ಬಧ್ಯತೇ . ಕಾಭಿಃ . ಕರ್ಮಧೂಲೀಭಿಃ ಕರ್ತೃ- ಭೂತಾಭಿಃ ಕದಾಚಿತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತವಿಭಾವಪರಿಣಾಮಕಾಲೇ . ನ ಕೇವಲಮಾದೀಯತೇ, ವಿಮುಚ್ಚದೇ ವಿಶೇಷೇಣ ಮುಚ್ಯತೇ ತ್ಯಜ್ಯತೇ ತಾಭಿಃ ಕರ್ಮಧೂಲೀಭಿಃ ಕದಾಚಿತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತಕಾರಣಸಮಯಸಾರಪರಿಣತಿಕಾಲೇ . ಏತಾವತಾ ಕಿಮುಕ್ತಂ ಭವತಿ . ಅಶುದ್ಧ- ಪರಿಣಾಮೇನ ಬಧ್ಯತೇ ಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮೇನ ಮುಚ್ಯತ ಇತಿ ..೧೮೬.. ಅಥ ಯಥಾ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಾಣಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವಯಮೇವೋತ್ಪದ್ಯನ್ತೇ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿವಿಚಿತ್ರಭೇದರೂಪೇಣಾಪಿ ಸ್ವಯಮೇವ ಪರಿಣಮನ್ತೀತಿ ಕಥಯತಿ ---ಪರಿಣಮದಿ ಜದಾ ಅಪ್ಪಾ ಪರಿಣಮತಿ ಯದಾತ್ಮಾ . ಸಮಸ್ತಶುಭಾಶುಭಪರದ್ರವ್ಯವಿಷಯೇ ಪರಮೋಪೇಕ್ಷಾಲಕ್ಷಣಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣಾಮಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ಪರಿಣಮತಿ . ಕ್ವ . ಸುಹಮ್ಹಿ ಅಸುಹಮ್ಹಿ ಶುಭೇಽಶುಭೇ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇ . ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ . ರಾಗದೋಸಜುದೋ ಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕೋ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ರ ಕರಕೇ) ಛೋಡತೀ ಹೈ ..೧೮೬..

ಅಬ ಪುದ್ಗಲ ಕರ್ಮೋಂಕೀ ವಿಚಿತ್ರತಾ (ಜ್ಞಾನಾವರಣ, ದರ್ಶನಾವರಣಾದಿರೂಪ ಅನೇಕಪ್ರಕಾರತಾ) ಕೋ ಕೌನ ಕರತಾ ಹೈ ? ಇಸಕಾ ನಿರೂಪಣ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಾ ] ಜಬ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ರಾಗದ್ವೇಷಯುತಃ ] ರಾಗದ್ವೇಷಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಶುಭೇ ಅಶುಭೇ ] ಶುಭ ಔರ ಅಶುಭಮೇಂ [ಪರಿಣಮಿತ ] ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, ತಬ [ಕರ್ಮರಜಃ ] ಕರ್ಮರಜ [ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿಭಾವೈಃ ] ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿರೂಪಸೇ [ತಂ ] ಉಸಮೇಂ [ಪ್ರವಿಶತಿ ] ಪ್ರವೇಶ ಕರತೀ ಹೈ ..೧೮೭..

ಟೀಕಾ : — ಜೈಸೇ ನಯೇ ಮೇಘಜಲಕೇ ಭೂಮಿಸಂಯೋಗರೂಪ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಸಮಯ ಅನ್ಯ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಸ್ವಯಮೇವ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾಕೇ ಶುಭಾಶುಭ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಸಮಯ