Page 468 of 513
PDF/HTML Page 501 of 546
single page version

ಛದುಮತ್ಥವಿಹಿದವತ್ಥುಸು ವದಣಿಯಮಜ್ಝಯಣಝಾಣದಾಣರದೋ .

ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯ ಸರ್ವಜ್ಞವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತವಸ್ತುಷು ಪ್ರಣಿಹಿತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯೋಪಚಯಪೂರ್ವಕೋಽಪುನರ್ಭಾವೋಪಲಮ್ಭಃ ಕಿಲ ಫಲಂ; ತತ್ತು ಕಾರಣವೈಪರೀತ್ಯಾದ್ವಿಪರ್ಯಯ ಏವ . ತತ್ರ ಛದ್ಮಸ್ಥವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತವಸ್ತೂನಿ ಕಾರಣವೈಪರೀತ್ಯಂ; ತೇಷು ವ್ರತನಿಯಮಾಧ್ಯಯನಧ್ಯಾನದಾನರತತ್ವಪ್ರಣಿಹಿತಸ್ಯ ಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯಾಪುನರ್ಭಾವಶೂನ್ಯಕೇವಲಪುಣ್ಯಾಪಸದ- ಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಫಲವೈಪರೀತ್ಯಂ; ತತ್ಸುದೇವಮನುಜತ್ವಮ್ ..೨೫೬.. ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತಮಾಹ — ಣಾಣಾಭೂಮಿಗದಾಣಿಹ ಬೀಜಾಣಿವ ಸಸ್ಸಕಾಲಮ್ಹಿ ನಾನಾಭೂಮಿಗತಾನೀಹ ಬೀಜಾನಿ ಇವ ಸಸ್ಯಕಾಲೇ ಧಾನ್ಯ- ನಿಷ್ಪತ್ತಿಕಾಲ ಇತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯಥಾ ಜಘನ್ಯಮಧ್ಯಮೋತ್ಕೃಷ್ಟಭೂಮಿವಿಶೇಷೇಣ ತಾನ್ಯೇವ ಬೀಜಾನಿ ಭಿನ್ನಭಿನ್ನ- ಫಲಂ ಪ್ರಯಚ್ಛನ್ತಿ, ತಥಾ ಸ ಏವ ಬೀಜಸ್ಥಾನೀಯಶುಭೋಪಯೋಗೋ ಭೂಮಿಸ್ಥಾನೀಯಪಾತ್ರಭೂತವಸ್ತುವಿಶೇಷೇಣ ಭಿನ್ನಭಿನ್ನ- ಫಲಂ ದದಾತಿ . ತೇನ ಕಿಂ ಸಿದ್ಧಮ್ . ಯದಾ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರಕಥಿತನ್ಯಾಯೇನ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕಃ ಶುಭೋಪಯೋಗೋ ಭವತಿ ತದಾ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ಪುಣ್ಯಬನ್ಧೋ ಭವತಿ, ಪರಂಪರಯಾ ನಿರ್ವಾಣಂ ಚ . ನೋ ಚೇತ್ಪುಣ್ಯಬನ್ಧಮಾತ್ರಮೇವ ..೨೫೫.. ಅಥ ಕಾರಣ- ವೈಪರೀತ್ಯಾಫಲಮಪಿ ವಿಪರೀತಂ ಭವತೀತಿ ತಮೇವಾರ್ಥಂ ದ್ರಢಯತಿ — ಣ ಲಹದಿ ನ ಲಭತೇ . ಸ ಕಃ ಕರ್ತಾ . ವದ- ಅಬ ಕಾರಣಕೀ ವಿಪರೀತತಾ ಔರ ಫಲಕೀ ವಿಪರೀತತಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಛದ್ಮಸ್ಥವಿಹಿತವಸ್ತುಷು ] ಜೋ ಜೀವ ಛದ್ಮಸ್ಥವಿಹಿತ ವಸ್ತುಓಂಮೇಂ (ಛದ್ಮಸ್ಥ- ಅಜ್ಞಾನೀಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕಥಿತ ದೇವ – ಗುರು – ಧರ್ಮಾದಿಮೇಂ) [ವ್ರತನಿಯಮಾಧ್ಯಯನಧ್ಯಾನದಾನರತಃ ] ವ್ರತ – ನಿಯಮ – ಅಧ್ಯಯನ – ಧ್ಯಾನ – ದಾನಮೇಂ ರತ ಹೋತಾ ಹೈ ವಹ ಜೀವ [ಅಪುನರ್ಭಾವಂ ] ಮೋಕ್ಷಕೋ [ನ ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, (ಕಿನ್ತು) [ಸಾತಾತ್ಮಕಂ ಭಾವಂ ] ಸಾತಾತ್ಮಕ ಭಾವಕೋ [ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ..೨೫೬..

ಟೀಕಾ : — ೧ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ಥಾಪಿತ ವಸ್ತುಓಂಮೇಂ ಯುಕ್ತ ಶುಭೋಪಯೋಗಕಾ ಫಲ ಪುಣ್ಯಸಂಚಯಪೂರ್ವಕ ಮೋಕ್ಷಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೈ . ವಹ ಫಲ, ಕಾರಣಕೀ ವಿಪರೀತತಾ ಹೋನೇಸೇ ವಿಪರೀತ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ . ವಹಾಂ, ಛದ್ಮಸ್ಥಸ್ಥಾಪಿತ ವಸ್ತುಯೇಂ ವೇ ಕಾರಣವಿಪರೀತತಾ ಹೈ; ಉನಮೇಂ ವ್ರತ – ನಿಯಮ – ಅಧ್ಯಯನ – ಧ್ಯಾನ – ದಾನರತರೂಪಸೇ ಯುಕ್ತ ಶುಭೋಪಯೋಗಕಾ ಫಲ ಜೋ ಮೋಕ್ಷಶೂನ್ಯ ಕೇವಲ ೨ಪುಣ್ಯಾಪಸದಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೈ ವಹ ಫಲಕೀ ವಿಪರೀತತಾ ಹೈ; ವಹ ಫಲ ಸುದೇವ – ಮನುಷ್ಯತ್ವ ಹೈ ..೨೫೬..

೧. ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ಥಾಪಿತ = ಸರ್ವಜ್ಞ ಕಥಿತ . ೨. ಪುಣ್ಯಾಪಸದ = ಪುಣ್ಯ ಅಪಸದ; ಅಧಮಪುಣ್ಯ; ಹತಪುಣ್ಯ .

Page 469 of 513
PDF/HTML Page 502 of 546
single page version

ಅವಿದಿದಪರಮತ್ಥೇಸು ಯ ವಿಸಯಕಸಾಯಾಧಿಗೇಸು ಪುರಿಸೇಸು .

ಯಾನಿ ಹಿ ಛದ್ಮಸ್ಥವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತವಸ್ತೂನಿ ಕಾರಣವೈಪರೀತ್ಯಂ; ತೇ ಖಲು ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪರಿಜ್ಞಾನಶೂನ್ಯ- ತಯಾನವಾಪ್ತಶುದ್ಧಾತ್ಮವೃತ್ತಿತಯಾ ಚಾವಿದಿತಪರಮಾರ್ಥಾ ವಿಷಯಕಷಾಯಾಧಿಕಾಃ ಪುರುಷಾಃ . ತೇಷು ಶುಭೋಪಯೋಗಾ- ತ್ಮಕಾನಾಂ ಜುಷ್ಟೋಪಕೃತದತ್ತಾನಾಂ ಯಾ ಕೇವಲಪುಣ್ಯಾಪಸದಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಫಲವೈಪರೀತ್ಯಂ; ತತ್ಕುದೇವಮನುಜತ್ವಮ್ ..೨೫೭.. ಣಿಯಮಜ್ಝಯಣಝಾಣದಾಣರದೋ ವ್ರತನಿಯಮಾಧ್ಯಯನಧ್ಯಾನದಾನರತಃ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇ ಯಾನಿ ವ್ರತಾದೀನಿ . ಛದುಮತ್ಥವಿಹಿದವತ್ಥುಸು ಛದ್ಮಸ್ಥವಿಹಿತವಸ್ತುಷು ಅಲ್ಪಜ್ಞಾನಿಪುರುಷವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತಪಾತ್ರಭೂತವಸ್ತುಷು . ಇತ್ಥಂಭೂತಃ ಪುರುಷಃ ಕಂ ನ ಲಭತೇ . ಅಪುಣಬ್ಭಾವಂ ಅಪುನರ್ಭವಶಬ್ದವಾಚ್ಯಂ ಮೋಕ್ಷಮ್ . ತರ್ಹಿ ಕಿಂ ಲಭತೇ . ಭಾವಂ ಸಾದಪ್ಪಗಂ ಲಹದಿ ಭಾವಂ ಸಾತಾತ್ಮಕಂ ಲಭತೇ . ಭಾವಶಬ್ದೇನ ಸುದೇವಮನುಷ್ಯತ್ವಪರ್ಯಾಯೋ ಗ್ರಾಹ್ಯಃ . ಸ ಚ ಕಥಂಭೂತಃ . ಸಾತಾತ್ಮಕಃ ಸದ್ವೇದ್ಯೋದಯರೂಪ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ – ಯೇ ಕೇಚನ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಪುಣ್ಯಮೇವ ಮುಕ್ತಿಕಾರಣಂ ಭಣನ್ತಿ, ತೇ ಛದ್ಮಸ್ಥಶಬ್ದೇನ ಗೃಹ್ಯನ್ತೇ, ನ ಚ ಗಣಧರದೇವಾದಯಃ . ತೈಃ ಛದ್ಮಸ್ಥೈರಜ್ಞಾನಿಭಿಃ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪದೇಶಶೂನ್ಯೈರ್ಯೇ ದೀಕ್ಷಿತಾಸ್ತಾನಿ ಛದ್ಮಸ್ಥವಿಹಿತವಸ್ತೂನಿ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ತತ್ಪಾತ್ರಸಂಸರ್ಗೇಣ ಯದ್ವ್ರತನಿಯಮಾಧ್ಯಯನದಾನಾದಿಕಂ ಕರೋತಿ ತದಪಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾನುಕೂಲಂ ನ ಭವತಿ, ತತಃ ಕಾರಣಾನ್ಮೋಕ್ಷಂ ನ ಲಭತೇ . ಸುದೇವಮನುಷ್ಯತ್ವಂ ಲಭತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೨೫೬.. ಅಥ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವವ್ರತರಹಿತಪಾತ್ರೇಷು ಭಕ್ತಾನಾಂ ಕುದೇವಮನುಜತ್ವಂ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಫಲದಿ ಫಲತಿ . ಕೇಷು . ಕುದೇವೇಸು ಮಣುವೇಸು ಕುತ್ಸಿತದೇವೇಷು

ಅಬ (ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಭೀ) ಕಾರಣವಿಪರೀತತಾ ಔರ ಫಲವಿಪರೀತತಾ ಹೀ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅವಿದಿತಪರಮಾರ್ಥೇಷು ] ಜಿನ್ಹೋಂನೇ ಪರಮಾರ್ಥಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನಾ ಹೈ, [ಚ ] ಔರ [ವಿಷಯಕಷಾಯಾಧಿಕೇಷು ] ಜೋ ವಿಷಯ – ಕಷಾಯಮೇಂ ಅಧಿಕ ಹೈಂ, [ಪುರುಷೇಷು ] ಐಸೇ ಪುರುಷೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ [ಜುಷ್ಟಂ ಕೃತಂ ವಾ ದತ್ತಂ ] ಸೇವಾ, ಉಪಕಾರ ಯಾ ದಾನ [ಕುದೇವೇಷು ಮನುಜೇಷು ] ಕುದೇವರೂಪಮೇಂ ಔರ ಕುಮನುಷ್ಯರೂಪಮೇಂ [ಫಲತಿ ] ಫಲತಾ ಹೈ ..೨೫೭..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಛದ್ಮಸ್ಥಸ್ಥಾಪಿತ ವಸ್ತುಯೇಂ ಹೈಂ ವೇ ಕಾರಣವಿಪರೀತತಾ ಹೈಂ; ವೇ (ವಿಪರೀತ ಕಾರಣ) ವಾಸ್ತವಮೇಂ (೧) ಶುದ್ಧಾತ್ಮಜ್ಞಾನಸೇ ಶೂನ್ಯತಾಕೇ ಕಾರಣ, ‘ಪರಮಾರ್ಥಕೇ ಅಜಾನ’ ಔರ (೨) ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪರಿಣತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನ ಕರನೇಸೇ ‘ವಿಷಯಕಷಾಯಮೇಂ ಅಧಿಕ’ ಐಸೇ ಪುರುಷ ಹೈಂ . ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಶುಭೋಪಯೋಗಾತ್ಮಕ ಜೀವೋಂಕೋ — ಸೇವಾ, ಉಪಕಾರ ಯಾ ದಾನ ಕರನೇವಾಲೇ ಜೀವೋಂಕೋ — ಜೋ ಕೇವಲ

Page 470 of 513
PDF/HTML Page 503 of 546
single page version

ಅಥ ಕಾರಣವೈಪರೀತ್ಯಾತ್ ಫಲಮವಿಪರೀತಂ ನ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ ಶ್ರದ್ಧಾಪಯತಿ — ಜದಿ ತೇ ವಿಸಯಕಸಾಯಾ ಪಾವ ತ್ತಿ ಪರೂವಿದಾ ವ ಸತ್ಥೇಸು .

ವಿಷಯಕಷಾಯಾಸ್ತಾವತ್ಪಾಪಮೇವ; ತದ್ವನ್ತಃ ಪುರುಷಾ ಅಪಿ ಪಾಪಮೇವ; ತದನುರಕ್ತಾ ಅಪಿ ಪಾಪಾನುರಕ್ತತ್ವಾತ್ ಪಾಪಮೇವ ಭವನ್ತಿ . ತತೋ ವಿಷಯಕಷಾಯವನ್ತಃ ಸ್ವಾನುರಕ್ತಾನಾಂ ಪುಣ್ಯಾಯಾಪಿ ನ ಕಲ್ಪ್ಯನ್ತೇ, ಕಥಂ ಪುನಃ ಸಂಸಾರನಿಸ್ತಾರಣಾಯ . ತತೋ ನ ತೇಭ್ಯಃ ಫಲಮವಿಪರೀತಂ ಸಿಧ್ಯೇತ್ ..೨೫೮.. ಮನುಜೇಷು . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ . ಜುಟ್ಠಂ ಜುಷ್ಟಂ ಸೇವಾ ಕೃತಾ, ಕದಂ ವ ಕೃತಂ ವಾ ಕಿಮಪಿ ವೈಯಾವೃತ್ತ್ಯಾದಿಕಮ್, ದತ್ತಂ ದತ್ತಂ ಕಿಮಪ್ಯಾಹಾರಾದಿಕಮ್ . ಕೇಷು . ಪುರಿಸೇಸು ಪುರುಷೇಷು ಪಾತ್ರೇಷು . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೇಷು . ಅವಿದಿದಪರಮತ್ಥೇಸು ಯ ಅವಿದಿತಪರಮಾರ್ಥೇಷು ಚ, ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಶ್ರದ್ಧಾನಜ್ಞಾನಶೂನ್ಯೇಷು . ಪುನರಪಿ ಕಿಂರೂಪೇಷು . ವಿಸಯಕಸಾಯಾಧಿಗೇಸು ವಿಷಯಕಷಾಯಾಧಿಕೇಷು, ವಿಷಯ- ಕಷಾಯಾಧೀನತ್ವೇನ ನಿರ್ವಿಷಯಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಭಾವನಾರಹಿತೇಷು ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೨೫೭.. ಅಥ ತಮೇವಾರ್ಥಂ ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರೇಣ ದ್ರಢಯತಿ — ಜದಿ ತೇ ವಿಸಯಕಸಾಯಾ ಪಾವ ತ್ತಿ ಪರೂವಿದಾ ವ ಸತ್ಥೇಸು ಯದಿ ಚೇತ್ ತೇ ವಿಷಯಕಷಾಯಾಃ ಪಾಪಮಿತಿ ಪ್ರರೂಪಿತಾಃ ಪುಣ್ಯಾಪಸದಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ವಹ ಫಲವಿಪರೀತತಾ ಹೈ; ವಹ (ಫಲ) ಕುದೇವಮನುಷ್ಯತ್ವ ಹೈ ..೨೫೭..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ವಾ ] ಜಬಕಿ ‘[ತೇ ವಿಷಯಕಷಾಯಾಃ ] ವೇ ವಿಷಯಕಷಾಯ [ಪಾಪಮ್ ] ಪಾಪ ಹೈಂ’ [ಇತಿ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ] ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ [ಪ್ರರೂಪಿತಾಃ ] ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ, ತೋ [ತತ್ಪ್ರತಿಬದ್ಧಾಃ ] ಉನಮೇಂ ಪ್ರತಿಬದ್ಧ (ವಿಷಯ – ಕಷಾಯೋಂಮೇಂ ಲೀನ) [ತೇ ಪುರುಷಾಃ ] ವೇ ಪುರುಷ [ನಿಸ್ತಾರಕಾಃ ] ನಿಸ್ತಾರಕ (ಪಾರ ಲಗಾನೇವಾಲೇ) [ಕಥಂ ಭವನ್ತಿ ] ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತೇ ಹೈಂ ?..೨೫೮..

ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ವಿಷಯಕಷಾಯ ಪಾಪ ಹೀ ಹೈಂ; ವಿಷಯಕಷಾಯವಾನ್ ಪುರುಷ ಭೀ ಪಾಪ ಹೀ ಹೈಂ; ವಿಷಯಕಷಾಯವಾನ್ ಪುರುಷೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಅನುರಕ್ತ ಜೀವ ಭೀ ಪಾಪಮೇಂ ಅನುರಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಪಾಪ ಹೀ ಹೈಂ . ಇಸಲಿಯೇ ವಿಷಯಕಷಾಯವಾನ್ ಪುರುಷ ಸ್ವಾನುರಕ್ತ (ಅಪನೇ ಪ್ರತಿ ಅನುರಾಗವಾಲೇ) ಪುರುಷೋಂಕೋ ಪುಣ್ಯಕಾ ಕಾರಣ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ತಬ ಫಿ ರ ವೇ ಸಂಸಾರಸೇ ನಿಸ್ತಾರಕೇ ಕಾರಣ ತೋ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತೇ ಹೈಂ ? (ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತೇ); ಇಸಲಿಯೇ ಉನಸೇ ಅವಿಪರೀತ ಫಲ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಹೋತಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಷಯಕಷಾಯವಾನ್ ಪುರುಷರೂಪ ವಿಪರೀತ ಕಾರಣಕಾ ಫಲ ಅವಿಪರೀತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ) ..೨೫೮..

Page 471 of 513
PDF/HTML Page 504 of 546
single page version

ಉಪರತಪಾಪತ್ವೇನ, ಸರ್ವಧರ್ಮಿಮಧ್ಯಸ್ಥತ್ವೇನ, ಗುಣಗ್ರಾಮೋಪಸೇವಿತ್ವೇನ ಚ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಚಾರಿತ್ರ- ಯೌಗಪದ್ಯಪರಿಣತಿನಿರ್ವೃತ್ತೈಕಾಗ್ಾ್ರಯಾತ್ಮಕಸುಮಾರ್ಗಭಾಗೀ, ಸ ಶ್ರಮಣಃ ಸ್ವಯಂ ಪರಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಪುಣ್ಯಾಯತನತ್ವಾದ- ವಿಪರೀತಫಲಕಾರಣಂ ಕಾರಣಮವಿಪರೀತಂ ಪ್ರತ್ಯೇಯಮ್ ..೨೫೯.. ಶಾಸ್ತ್ರೇಷು, ಕಿಹ ತೇ ತಪ್ಪಡಿಬದ್ಧಾ ಪುರಿಸಾ ಣಿತ್ಥಾರಗಾ ಹೋಂತಿ ಕಥಂ ತೇ ತತ್ಪ್ರತಿಬದ್ಧಾ ವಿಷಯಕಷಾಯಪ್ರತಿಬದ್ಧಾಃ ಪುರುಷಾ ನಿಸ್ತಾರಕಾಃ ಸಂಸಾರೋತ್ತಾರಕಾ ದಾತೄಣಾಮ್, ನ ಕಥಮಪೀತಿ . ಏತದುಕ್ತಂ ಭವತಿ — ವಿಷಯಕಷಾಯಾಸ್ತಾವತ್ಪಾಪ- ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತದ್ವನ್ತಃ ಪುರುಷಾ ಅಪಿ ಪಾಪಾ ಏವ, ತೇ ಚ ಸ್ವಕೀಯಭಕ್ತಾನಾಂ ದಾತೄಣಾಂ ಪುಣ್ಯವಿನಾಶಕಾ ಏವೇತಿ ..೨೫೮.. ಅಥ ಪಾತ್ರಭೂತತಪೋಧನಲಕ್ಷಣಂ ಕಥಯತಿ — ಉಪರತಪಾಪತ್ವೇನ, ಸರ್ವಧಾರ್ಮಿಕಸಮದರ್ಶಿತ್ವೇನ, ಗುಣಗ್ರಾಮಸೇವಕತ್ವೇನ ಚ ಸ್ವಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಕಾರಣತ್ವಾತ್ಪರೇಷಾಂ ಪುಣ್ಯಕಾರಣತ್ವಾಚ್ಚೇತ್ಥಂಭೂತಗುಣಯುಕ್ತಃ ಪುರುಷಃ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಚಾರಿತ್ರೈಕಾಗ್ರಯಲಕ್ಷಣ- ನಿಶ್ಚಯಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಸ್ಯ ಭಾಜನಂ ಭವತೀತಿ ..೨೫೯.. ಅಥ ತೇಷಾಮೇವ ಪಾತ್ರಭೂತತಪೋಧನಾನಾಂ ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರೇಣ ಲಕ್ಷಣಮುಪಲಕ್ಷಯತಿ — ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಪುರುಷಾಃ ಪಾತ್ರಂ ಭವನ್ತೀತಿ . ತದ್ಯಥಾ — ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪ- ಸಮಾಧಿಬಲೇನ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗದ್ವಯರಹಿತಕಾಲೇ ಕದಾಚಿದ್ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಲಕ್ಷಣಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಯುಕ್ತಾಃ, ಕದಾಚಿತ್ಪುನ- ರ್ಮೋಹದ್ವೇಷಾಶುಭರಾಗರಹಿತಕಾಲೇ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಲಕ್ಷಣಶುಭೋಪಯೋಗಯುಕ್ತಾಃ ಸನ್ತೋ ಭವ್ಯಲೋಕಂ ನಿಸ್ತಾರಯನ್ತಿ, ತೇಷು ಚ

ಅಬ ಅವಿಪರೀತ ಫಲಕಾ ಕಾರಣ, ಐಸಾ ಜೋ ‘ಅವಿಪರೀತ ಕಾರಣ’ ಯಹ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಉಪರತಪಾಪಃ] ಜಿಸಕೇ ಪಾಪ ರುಕ ಗಯಾ ಹೈ, [ಸರ್ವೇಷು ಧಾರ್ಮಿಕೇಷು ಸಮಭಾವಃ ] ಜೋ ಸಭೀ ಧಾರ್ಮಿಕೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಸಮಭಾವವಾನ್ ಹೈ ಔರ [ಗುಣಸಮಿತಿತೋಪಸೇವೀ ] ಜೋ ಗುಣಸಮುದಾಯಕಾ ಸೇವನ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ, [ಸಃ ಪುರುಷಃ ] ವಹ ಪುರುಷ [ಸುಮಾರ್ಗಸ್ಯ ] ಸುಮಾರ್ಗಕಾ [ಭಾಗೀ ಭವತಿ ] ಭಾಗೀ ಹೋತಾ ಹೈ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಸುಮಾರ್ಗವಾನ್ ಹೈ) ..೨೫೯..

ಟೀಕಾ : — ಪಾಪಕೇ ರುಕ ಜಾನೇಸೇ ಸರ್ವಧರ್ಮಿಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಸ್ವಯಂ ಮಧ್ಯಸ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಗುಣಸಮೂಹಕಾ ಸೇವನ ಕರನೇಸೇ ಜೋ ಶ್ರಮಣ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ – ಜ್ಞಾನ – ಚಾರಿತ್ರಕೇ ಯುಗಪತ್ಪನೇರೂಪ ಪರಿಣತಿಸೇ ರಚಿತ ಏಕಾಗ್ರತಾಸ್ವರೂಪ ಸುಮಾರ್ಗಕಾ ಭಾಗೀ (ಸುಮಾರ್ಗಶಾಲೀ – ಸುಮಾರ್ಗಕಾ ಭಾಜನ) ಹೈ ವಹ ನಿಜಕೋ ಔರ ಪರಕೋ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಔರ ಪುಣ್ಯಕಾ ಆಯತನ (ಸ್ಥಾನ) ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ವಹ (ಶ್ರಮಣ) ಅವಿಪರೀತ ಫಲಕಾ ಕಾರಣ ಐಸಾ ‘ಅವಿಪರೀತ ಕಾರಣ’ ಹೈ, ಐಸೀ ಪ್ರತೀತಿ ಕರನೀ ಚಾಹಿಯೇ ..೨೫೯..

Page 472 of 513
PDF/HTML Page 505 of 546
single page version

ಯಥೋಕ್ತಲಕ್ಷಣಾ ಏವ ಶ್ರಮಣಾ ಮೋಹದ್ವೇಷಾಪ್ರಶಸ್ತರಾಗೋಚ್ಛೇದಾದಶುಭೋಪಯೋಗವಿಯುಕ್ತಾಃ ಸನ್ತಃ, ಸಕಲಕಷಾಯೋದಯವಿಚ್ಛೇದಾತ್ ಕದಾಚಿತ್ ಶುದ್ಧೋಪಯುಕ್ತಾಃ ಪ್ರಶಸ್ತರಾಗವಿಪಾಕಾತ್ಕದಾಚಿಚ್ಛುಭೋಪಯುಕ್ತಾಃ, ಸ್ವಯಂ ಮೋಕ್ಷಾಯತನತ್ವೇನ ಲೋಕಂ ನಿಸ್ತಾರಯನ್ತಿ; ತದ್ಭಕ್ತಿಭಾವಪ್ರವೃತ್ತಪ್ರಶಸ್ತಭಾವಾ ಭವನ್ತಿ ಪರೇ ಚ ಪುಣ್ಯಭಾಜಃ ..೨೬೦.. ಭಕ್ತೋ ಭವ್ಯವರಪುಣ್ಡರೀಕಃ ಪ್ರಶಸ್ತಫಲಭೂತಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ಲಭತೇ, ಪರಂಪರಯಾ ಮೋಕ್ಷಂ ಚೇತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೨೬೦.. ಏವಂ ಪಾತ್ರಾಪಾತ್ರಪರೀಕ್ಷಾಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾಷಟಕೇನ ತೃತೀಯಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಇತ ಊರ್ಧ್ವಂ ಆಚಾರಕಥಿತಕ್ರಮೇಣ ಪೂರ್ವಂ ಕಥಿತಮಪಿ ಪುನರಪಿ ದೃಢೀಕರಣಾರ್ಥಂ ವಿಶೇಷೇಣ ತಪೋಧನಸಮಾಚಾರಂ ಕಥಯತಿ . ಅಥಾಭ್ಯಾಗತತಪೋಧನಸ್ಯ ದಿನತ್ರಯಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತಿಂ, ತದನನ್ತರಂ ವಿಶೇಷಪ್ರತಿಪತ್ತಿಂ ದರ್ಶಯತಿ — ವಟ್ಟದು ವರ್ತತಾಮ್ . ಸ ಕಃ . ಅತ್ರತ್ಯ

ಅಬ, ಅವಿಪರೀತ ಫಲಕಾ ಕಾರಣ, ಐಸಾ ಜೋ ‘ಅವಿಪರೀತ ಕಾರಣ’ ಹೈ ಉಸೇ ವಿಶೇಷ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತಾಃ ] ಜೋ ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ಶುದ್ಧೋಪಯುಕ್ತಾಃ ] ಶುದ್ಧೋಪಯುಕ್ತ [ವಾ ] ಅಥವಾ [ಶುಭೋಪಯುಕ್ತಾಃ ] ಶುಭೋಪಯುಕ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ವೇ (ಶ್ರಮಣ) [ಲೋಕಂ ನಿಸ್ತಾರಯನ್ತಿ ] ಲೋಗೋಂಕೋ ತಾರ ದೇತೇ ಹೈಂ; (ಔರ) [ತೇಷು ಭಕ್ತಃ ] ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಭಕ್ತಿವಾನ ಜೀವ [ಪ್ರಶಸ್ತಂ ] ಪ್ರಶಸ್ತ (-ಪುಣ್ಯ) ಕೋ [ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ..೨೬೦..

ಟೀಕಾ : — ಯಥೋಕ್ತ ಲಕ್ಷಣವಾಲೇ ಶ್ರಮಣ ಹೀ — ಜೋ ಕಿ ಮೋಹ, ದ್ವೇಷ ಔರ ಅಪ್ರಶಸ್ತ ರಾಗಕೇ ಉಚ್ಛೇದಸೇ ಅಶುಭೋಪಯೋಗರಹಿತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ, ಸಮಸ್ತ ಕಷಾಯೋದಯಕೇ ವಿಚ್ಛೇದಸೇ ಕದಾಚಿತ್ ಶುದ್ಧೋಪಯುಕ್ತ (ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮೇಂ ಯುಕ್ತ) ಔರ ಪ್ರಶಸ್ತ ರಾಗಕೇ ವಿಪಾಕಕೇ ಕದಾಚಿತ್ ಶುಭೋಪಯುಕ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ವೇ — ಸ್ವಯಂ ಮೋಕ್ಷಾಯತನ (ಮೋಕ್ಷಕೇ ಸ್ಥಾನ) ಹೋನೇಸೇ ಲೋಕಕೋ ತಾರ ದೇತೇ ಹೈಂ; ಔರ ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಭಕ್ತಿಭಾವಸೇ ಜಿನಕೇ ಪ್ರಶಸ್ತ ಭಾವ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೈ ಐಸೇ ಪರ ಜೀವ ಪುಣ್ಯಕೇ ಭಾಗೀ (ಪುಣ್ಯಶಾಲೀ) ಹೋತೇ ಹೈಂ ..೨೬೦..

Page 473 of 513
PDF/HTML Page 506 of 546
single page version

ಅಥಾವಿಪರೀತಫಲಕಾರಣಾವಿಪರೀತಕಾರಣಸಮುಪಾಸನಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷತೋ ವಿಧೇಯತಯಾ ಸೂತ್ರದ್ವೈತೇನೋಪದರ್ಶಯತಿ —

ಶ್ರಮಣಾನಾಮಾತ್ಮವಿಶುದ್ಧಿಹೇತೌ ಪ್ರಕೃತೇ ವಸ್ತುನಿ ತದನುಕೂಲಕ್ರಿಯಾಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾ ಗುಣಾತಿಶಯಾಧಾನಮ- ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಮ್ ..೨೬೧.. ಆಚಾರ್ಯಃ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ . ದಿಟ್ಠಾ ದೃಷ್ಟವಾ . ಕಿಮ್ . ವತ್ಥುಂ ತಪೋಧನಭೂತಂ ಪಾತ್ರಂ ವಸ್ತು . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಪಗದಂ ಪ್ರಕೃತಂ ಅಭ್ಯನ್ತರನಿರುಪರಾಗಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಜ್ಞಾಪಕಬಹಿರಙ್ಗನಿರ್ಗ್ರನ್ಥನಿರ್ವಿಕಾರರೂಪಮ್ . ಕಾಭಿಃ ಕೃತ್ವಾ ವರ್ತತಾಮ್ . ಅಬ್ಭುಟ್ಠಾಣಪ್ಪಧಾಣಕಿರಿಯಾಹಿಂ ಅಭ್ಯಾಗತಯೋಗ್ಯಾಚಾರವಿಹಿತಾಭಿರಭ್ಯುತ್ಥಾನಾದಿಕ್ರಿಯಾಭಿಃ . ತದೋ ಗುಣಾದೋ ತತೋ ದಿನ-

ಅಬ, ಅವಿಪರೀತ ಫಲಕಾ ಕಾರಣ ಐಸಾ ಜೋ ‘ಅವಿಪರೀತ ಕಾರಣ’ ಉಸಕೀ ಉಪಾಸನಾರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಔರ ವಿಶೇಷರೂಪಸೇ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ ಐಸಾ ದೋ ಸೂತ್ರೋಂ ದ್ವಾರಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಪ್ರಕೃತಂ ವಸ್ತು ] ೧ಪ್ರಕೃತ ವಸ್ತುಕೋ [ದೃಷ್ಟ್ವಾ ] ದೇಖಕರ (ಪ್ರಥಮ ತೋ) [ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಪ್ರಧಾನಕ್ರಿಯಾಭಿಃ ] ೨ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ ಆದಿ ಕ್ರಿಯಾಓಂಸೇ [ವರ್ತತಾಮ್ ] (ಶ್ರಮಣ) ವರ್ತೋ; [ತತಃ ] ಫಿ ರ [ಗುಣಾತ್ ] ಗುಣಾನುಸಾರ [ವಿಶೇಷಿತವ್ಯಃ ] ಭೇದ ಕರನಾ, — [ಇತಿ ಉಪದೇಶಃ ] ಐಸಾ ಉಪದೇಶ ಹೈ ..೨೬೦..

ಟೀಕಾ : — ಶ್ರಮಣೋಂಕೇ ಆತ್ಮವಿಶುದ್ಧಿಕೀ ಹೇತುಭೂತ ಪ್ರಕೃತ ವಸ್ತು (-ಶ್ರಮಣ) ಕೇ ಪ್ರತಿ ಉಸಕೇ ಯೋಗ್ಯ (ಶ್ರಮಣ ಯೋಗ್ಯ) ಕ್ರಿಯಾರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿಸೇ ಗುಣಾತಿಶಯತಾಕಾ ಆರೋಪಣ ಕರನೇಕಾ ನಿಷೇಧ ನಹೀಂ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಯದಿ ಕೋಈ ಶ್ರಮಣ ಅನ್ಯ ಶ್ರಮಣಕೋ ದೇಖೇ ತೋ ಪ್ರಥಮ ಹೀ, ಮಾನೋ ವೇ ಅನ್ಯ ಶ್ರಮಣ ಗುಣಾತಿಶಯವಾನ್ ಹೋಂ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ (ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಾದಿ) ವ್ಯವಹಾರ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ . ಫಿ ರ ಉನಕಾ ಪರಿಚಯ ಹೋನೇಕೇ ಬಾದ ಉನಕೇ ಗುಣಾನುಸಾರ ಬರ್ತಾವ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೨೬೧..

೧. ಪ್ರಕೃತ ವಸ್ತು = ಅವಿಕೃತ ವಸ್ತು; ಅವಿಪರೀತ ಪಾತ್ರ (ಅಭ್ಯಂತರ – ನಿರುಪರಾಗ – ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೀ ಭಾವನಾಕೋ ಬತಾನೇವಾಲಾ ಜೋ ಬಹಿರಂಗ – ನಿರ್ಗ್ರಂಥ – ನಿರ್ವಿಕಾರರೂಪ ಹೈ ಉಸ ರೂಪವಾಲೇ ಶ್ರಮಣಕೋ ಯಹಾಂ ‘ಪ್ರಕೃತ – ವಸ್ತು’ ಕಹಾ ಹೈ .)

೨. ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ = ಸಮ್ಮಾನಾರ್ಥ ಖಡೇ ಹೋ ಜಾನಾ ಔರ ಸಮ್ಮುಖ ಜಾನಾ .

Page 474 of 513
PDF/HTML Page 507 of 546
single page version

ಶ್ರಮಣಾನಾಂ ಸ್ವತೋಽಧಿಕಗುಣಾನಾಮಭ್ಯುತ್ಥಾನಗ್ರಹಣೋಪಾಸನಪೋಷಣಸತ್ಕಾರಾಂಜಲಿಕರಣಪ್ರಣಾಮ- ಪ್ರವೃತ್ತಯೋ ನ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾಃ ..೨೬೨.. ತ್ರಯಾನನ್ತರಂ ಗುಣಾದ್ಗುಣವಿಶೇಷಾತ್ ವಿಸೇಸಿದವ್ವೋ ತೇನ ಆಚಾರ್ಯೇಣ ಸ ತಪೋಧನೋ ರತ್ನತ್ರಯಭಾವನಾವೃದ್ಧಿಕಾರಣ- ಕ್ರಿಯಾಭಿರ್ವಿಶೇಷಿತವ್ಯಃ ತ್ತಿ ಉವದೇಸೋ ಇತ್ಯುಪದೇಶಃ ಸರ್ವಜ್ಞಗಣಧರದೇವಾದೀನಾಮಿತಿ ..೨೬೧.. ಅಥ ತಮೇವ ವಿಶೇಷಂ ಕಥಯತಿ . ಭಣಿದಂ ಭಣಿತಂ ಕಥಿತಂ ಇಹ ಅಸ್ಮಿನ್ಗ್ರನ್ಥೇ . ಕೇಷಾಂ ಸಂಬನ್ಧೀ . ಗುಣಾಧಿಗಾಣಂ ಹಿ ಗುಣಾಧಿಕತಪೋಧನಾನಾಂ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಿಂ ಭಣಿತಮ್ . ಅಬ್ಭುಟ್ಠಾಣಂ ಗಹಣಂ ಉವಾಸಣಂ ಪೋಸಣಂ ಚ ಸಕ್ಕಾರಂ ಅಂಜಲಿಕರಣಂ ಪಣಮಂ ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ- ಗ್ರಹಣೋಪಾಸನಪೋಷಣಸತ್ಕಾರಾಞ್ಜಲಿಕರಣಪ್ರಣಾಮಾದಿಕಮ್ . ಅಭಿಮುಖಗಮನಮಭ್ಯುತ್ಥಾನಮ್, ಗ್ರಹಣಂ ಸ್ವೀಕಾರಃ, ಉಪಾಸನಂ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಸಹಕಾರಿಕಾರಣನಿಮಿತ್ತಂ ಸೇವಾ, ತದರ್ಥಮೇವಾಶನಶಯನಾದಿಚಿನ್ತಾ ಪೋಷಣಮ್, ಭೇದಾಭೇದ- ರತ್ನತ್ರಯಗುಣಪ್ರಕಾಶನಂ ಸತ್ಕಾರಃ, ಬದ್ಧಾಞ್ಜಲಿನಮಸ್ಕಾರೋಽಞ್ಜಲಿಕರಣಮ್, ನಮೋಽಸ್ತ್ವಿತಿವಚನವ್ಯಾಪಾರಃ ಪ್ರಣಾಮ ಇತಿ ..೨೬೨.. ಅಥಾಭ್ಯಾಗತಾನಾಂ ತದೇವಾಭ್ಯುತ್ಥಾನಾದಿಕಂ ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರೇಣ ನಿರ್ದಿಶತಿ — ಅಬ್ಭುಟ್ಠೇಯಾ ಯದ್ಯಪಿ ಚಾರಿತ್ರಗುಣೇನಾಧಿಕಾ ನ ಭವನ್ತಿ, ತಪಸಾ ವಾ, ತಥಾಪಿ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಗುಣೇನ ಜ್ಯೇಷ್ಠತ್ವಾಚ್ಛ್ರುತವಿನಯಾರ್ಥಮಭ್ಯುತ್ಥೇಯಾಃ ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಯೋಗ್ಯಾ ಭವನ್ತಿ . ಕೇ ತೇ . ಸಮಣಾ ಶ್ರಮಣಾ ನಿರ್ಗ್ರನ್ಥಾಚಾರ್ಯಾಃ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಾಃ . ಸುತ್ತತ್ಥವಿಸಾರದಾ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸ್ವಭಾವಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರಭೃತ್ಯನೇಕಾನ್ತಾತ್ಮಕಪದಾರ್ಥೇಷು ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಪ್ರಣೀತಮಾರ್ಗೇಣ ಪ್ರಮಾಣನಯ- ನಿಕ್ಷೇಪೈರ್ವಿಚಾರಚತುರಚೇತಸಃ ಸೂತ್ರಾರ್ಥವಿಶಾರದಾಃ . ನ ಕೇವಲಮಭ್ಯುತ್ಥೇಯಾಃ, ಉವಾಸೇಯಾ ಪರಮಚಿಜ್ಜೋತಿಃಪರಮಾತ್ಮ-

(ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪಹಲಾ ಸೂತ್ರ ಕಹಕರ ಅಬ ಇಸೀ ವಿಷಯಕಾ ದೂಸರಾ ಸೂತ್ರ ಕಹತೇ ಹೈಂ : — )

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಗುಣಾಧಿಕಾನಾಂ ಹಿ ] ಗುಣೋಂಮೇಂ ಅಧಿಕ (ಶ್ರಮಣೋಂ) ಕೇ ಪ್ರತಿ [ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಂ ] ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ, [ಗ್ರಹಣಂ ] ಗ್ರಹಣ (ಆದರಸೇ ಸ್ವೀಕಾರ), [ಉಪಾಸನಂ ] ಉಪಾಸನ (ಸೇವಾ), [ಪೋಷಣಂ ] ಪೋಷಣ (ಉನಕೇ ಅಶನ, ಶಯನಾದಿಕೀ ಚಿನ್ತಾ), [ಸತ್ಕಾರಃ ] ಸತ್ಕಾರ (ಗುಣೋಂಕೀ ಪ್ರಶಂಸಾ), [ಅಞ್ಜಲಿಕರಣಂ ] ಅಞ್ಜಲಿ ಕರನಾ (ವಿನಯಪೂರ್ವಕ ಹಾಥ ಜೋಡನಾ) [ಚ ] ಔರ [ಪ್ರಣಾಮಃ ] ಪ್ರಣಾಮ ಕರನಾ [ಇಹ ] ಯಹಾಂ [ಭಣಿತಮ್ ] ಕಹಾ ಹೈ ..೨೬೨..

ಟೀಕಾ : — ಶ್ರಮಣೋಂಕೋ ಅಪನೇಸೇ ಅಧಿಕ ಗುಣವಾನ (ಶ್ರಮಣ) ಕೇ ಪ್ರತಿ ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ, ಗ್ರಹಣ, ಉಪಾಸನ, ಪೋಷಣ, ಸತ್ಕಾರ, ಅಂಜಲಿಕರಣ ಔರ ಪ್ರಣಾಮರೂಪ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಾಂ ನಿಷಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಹೈಂ ..೨೬೨..

Page 475 of 513
PDF/HTML Page 508 of 546
single page version

ಅಥ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸೇಷು ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರವೃತ್ತೀಃ ಪ್ರತಿಷೇಧಯತಿ —

ಸೂತ್ರಾರ್ಥವೈಶಾರದ್ಯಪ್ರವರ್ತಿತಸಂಯಮತಪಃಸ್ವತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾನಾಮೇವ ಶ್ರಮಣಾನಾಮಭ್ಯುತ್ಥಾನಾದಿಕಾಃ ಪ್ರವೃತ್ತಯೋ- ಽಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾ, ಇತರೇಷಾಂ ತು ಶ್ರಮಣಾಭಾಸಾನಾಂ ತಾಃ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾ ಏವ ..೨೬೩.. ಪದಾರ್ಥಪರಿಜ್ಞಾನಾರ್ಥಮುಪಾಸೇಯಾಃ ಪರಮಭಕ್ತ್ಯಾ ಸೇವನೀಯಾಃ . ಸಂಜಮತವಣಾಣಡ್ಢಾ ಪಣಿವದಣೀಯಾ ಹಿ ಸಂಯಮತಪೋಜ್ಞಾನಾಢಯಾಃ ಪ್ರಣಿಪತನೀಯಾಃ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ . ಬಹಿರಙ್ಗೇನ್ದ್ರಿಯಸಂಯಮಪ್ರಾಣಸಂಯಮಬಲೇನಾಭ್ಯನ್ತರೇ ಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ ಯತ್ನಪರತ್ವಂ ಸಂಯಮಃ . ಬಹಿರಙ್ಗಾನಶನಾದಿತಪೋಬಲೇನಾಭ್ಯನ್ತರೇ ಪರದ್ರವ್ಯೇಚ್ಛಾನಿರೋಧೇನ ಚ ಸ್ವಸ್ವರೂಪೇ ಪ್ರತಪನಂ ವಿಜಯನಂ ತಪಃ . ಬಹಿರಙ್ಗ- ಪರಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸೇನಾಭ್ಯನ್ತರೇ ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಂ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಮ್ . ಏವಮುಕ್ತಲಕ್ಷಣೈಃ ಸಂಯಮತಪೋಜ್ಞಾನೈರಾಢಯಾಃ ಪರಿಪೂರ್ಣಾ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಪ್ರತಿವನ್ದನೀಯಾಃ . ಕೈಃ . ಸಮಣೇಹಿಂ ಶ್ರಮಣೈರಿತಿ . ಅತ್ರೇದಂ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ — ಯೇ ಬಹುಶ್ರುತಾ ಅಪಿ ಚಾರಿತ್ರಾಧಿಕಾ ನ ಭವನ್ತಿ, ತೇಽಪಿ ಪರಮಾಗಮಾಭ್ಯಾಸನಿಮಿತ್ತಂ ಯಥಾಯೋಗ್ಯಂ ವನ್ದನೀಯಾಃ . ದ್ವಿತೀಯಂ ಚ ಕಾರಣಮ್ — ತೇ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೇ ಜ್ಞಾನೇ ಚ ಪೂರ್ವಮೇವ ದೃಢತರಾಃ, ಅಸ್ಯ ತು ನವತರತಪೋಧನಸ್ಯ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೇ ಜ್ಞಾನೇ ಚಾಪಿ ದಾಢರ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ . ತರ್ಹಿ ಸ್ತೋಕಚಾರಿತ್ರಾಣಾಂ ಕಿಮರ್ಥಮಾಗಮೇ ವನ್ದನಾದಿನಿಷೇಧಃ ಕೃತ ಇತಿ ಚೇತ್ . ಅತಿಪ್ರಸಂಗನಿಷೇಧಾರ್ಥಮಿತಿ ..೨೬೩..

ಅಬ ಶ್ರಮಣಭಾಸೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯೋಂಕಾ ನಿಷೇಧ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಶ್ರಮಣೈಃ ಹಿ ] ಶ್ರಮಣೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ಸೂತ್ರಾರ್ಥವಿಶಾರದಾಃ ] ಸೂತ್ರಾರ್ಥವಿಶಾರದ (ಸೂತ್ರೋಂಕೇ ಔರ ಸೂತ್ರಕಥಿತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಜ್ಞಾನಮೇಂ ನಿಪುಣ) ತಥಾ [ಸಂಯಮತಪೋಜ್ಞಾನಾಢಯಾಃ ] ಸಂಯಮತಪಜ್ಞಾನಾಢಯ, (ಸಂಯಮ, ತಪ ಔರ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಮೇಂ ಸಮೃದ್ಧ) [ಶ್ರಮಣಃ ] ಶ್ರಮಣ [ಅಭ್ಯುತ್ಥೇಯಾಃ ಉಪಾಸೇಯಾಃ ಪ್ರಣಿಪತನೀಯಾಃ ] ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನ, ಉಪಾಸನಾ ಔರ ಪ್ರಣಾಮ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ ..೨೬೩..

ಟೀಕಾ : — ಜಿನಕೇ ಸೂತ್ರೋಂಮೇಂ ಔರ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ವಿಶಾರದಪನೇಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸಂಯಮ, ತಪ ಔರ ಸ್ವತತ್ವಕಾ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೈ ಉನ ಶ್ರಮಣೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ಹೀ ಅಭ್ಯುತ್ಥಾನಾದಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಾಂ ಅನಿಷಿದ್ಧ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಉಸಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಅನ್ಯ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ವೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಾಂ ನಿಷಿದ್ಧ ಹೀ ಹೈಂ ..೨೬೩..

Page 476 of 513
PDF/HTML Page 509 of 546
single page version

ಅಥ ಕೀದೃಶಃ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸೋ ಭವತೀತ್ಯಾಖ್ಯಾತಿ — ಣ ಹವದಿ ಸಮಣೋ ತ್ತಿ ಮದೋ ಸಂಜಮತವಸುತ್ತಸಂಪಜುತ್ತೋ ವಿ .

ಆಗಮಜ್ಞೋಽಪಿ, ಸಂಯತೋಽಪಿ, ತಪಃಸ್ಥೋಽಪಿ, ಜಿನೋದಿತಮನನ್ತಾರ್ಥನಿರ್ಭರಂ ವಿಶ್ವಂ ಸ್ವೇನಾತ್ಮನಾ ಜ್ಞೇಯತ್ವೇನ ನಿಷ್ಪೀತತ್ವಾದಾತ್ಮಪ್ರಧಾನಮಶ್ರದ್ದಧಾನಃ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸೋ ಭವತಿ ..೨೬೪.. ಅಥ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸಃ ಕೀದೃಶೋ ಭವತೀತಿ ಪೃಷ್ಟೇ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಂ ದದಾತಿ — ಣ ಹವದಿ ಸಮಣೋ ಸ ಶ್ರಮಣೋ ನ ಭವತಿ ತ್ತಿ ಮದೋ ಇತಿ ಮತಃ ಸಮ್ಮತಃ . ಕ್ವ . ಆಗಮೇ . ಕಥಂಭೂತೋಽಪಿ . ಸಂಜಮತವಸುತ್ತಸಂಪಜುತ್ತೋ ವಿ ಸಂಯಮತಪಃಶ್ರುತೈಃ ಸಂಪ್ರಯುಕ್ತೋಽಪಿ ಸಹಿತೋಽಪಿ . ಯದಿ ಕಿಮ್ . ಜದಿ ಸದ್ದಹದಿ ಣ ಯದಿ ಚೇನ್ಮೂಢತ್ರಯಾದಿಪಞ್ಚವಿಂಶತಿಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಮಲಸಹಿತಃ ಸನ್ ನ ಶ್ರದ್ಧತ್ತೇ, ನ ರೋಚತೇ, ನ ಮನ್ಯತೇ . ಕಾನ್ . ಅತ್ಥೇ ಪದಾರ್ಥಾನ್ . ಕಥಂಭೂತಾನ್ . ಆದಪಧಾಣೇ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಪ್ರಭೃತೀನ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಾನ್ . ಜಿಣಕ್ಖಾದೇ ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಜಿನೇಶ್ವರೇಣಾಖ್ಯಾತಾನ್, ದಿವ್ಯ- ಧ್ವನಿನಾ ಪ್ರಣೀತಾನ್, ಗಣಧರದೇವೈರ್ಗ್ರನ್ಥವಿರಚಿತಾನಿತ್ಯರ್ಥಃ ..೨೬೪.. ಅಥ ಮಾರ್ಗಸ್ಥಶ್ರಮಣದೂಷಣೇ ದೋಷಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಅವವದದಿ ಅಪವದತಿ ದೂಷಯತ್ಯಪವಾದಂ ಕರೋತಿ . ಸ ಕಃ . ಜೋ ಹಿ ಯಃ ಕರ್ತಾ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕ ಮ್ . ಸಮಣಂ ಶ್ರಮಣಂ

ಅಬ, ಕೈಸಾ ಜೀವ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸ ಹೈ ಸೋ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸಂಯಮತಪಃಸೂತ್ರಸಂಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಅಪಿ ] ಸೂತ್ರ, ಸಂಯಮ ಔರ ತಪಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ [ಯದಿ ] ಯದಿ (ವಹ ಜೀವ) [ಜಿನಾಖ್ಯಾತಾನ್ ] ಜಿನೋಕ್ತ [ಆತ್ಮಪ್ರಧಾನಾನ್ ] ಆತ್ಮಪ್ರಧಾನ [ಅರ್ಥಾನ್ ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ [ನ ಶ್ರದ್ಧತ್ತೇ ] ಶ್ರದ್ಧಾನ ನಹೀಂ ಕರತಾ ತೋ ವಹ [ಶ್ರಮಣಃ ನ ಭವತಿ ] ಶ್ರಮಣ ನಹೀಂ ಹೈ, — [ಇತಿ ಮತಃ ] ಐಸಾ (ಆಗಮಮೇಂ) ಕಹಾ ಹೈ ..೨೬೪..

ಟೀಕಾ : — ಆಗಮಕಾ ಜ್ಞಾತಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಸಂಯತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ತಪಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಜಿನೋಕ್ತ ಅನನ್ತ ಪದಾರ್ಥೋಂಸೇ ಭರೇ ಹುಏ ವಿಶ್ವಕೋ — ಜೋ ಕಿ (ವಿಶ್ವ) ಅಪನೇ ಆತ್ಮಾಸೇ ಜ್ಞೇಯರೂಪಸೇ ಪಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ೧ಆತ್ಮಪ್ರಧಾನ ಹೈ ಉಸಕಾ — ಜೋ ಜೀವ ಶ್ರದ್ಧಾನ ನಹೀಂ ಕರತಾ ವಹ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸ ಹೈ ..೨೬೪..

೧. ಆತ್ಮಪ್ರಧಾನ = ಜಿಸಮೇಂ ಆತ್ಮಾ ಪ್ರಧಾನ ಹೈ ಐಸಾ; [ಆತ್ಮಾ ಸಮಸ್ತ ವಿಶ್ವಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ವಿಶ್ವಮೇಂ — ವಿಶ್ವಕೇ ಸಮಸ್ತ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ — ಪ್ರಧಾನ ಹೈ . ]

Page 477 of 513
PDF/HTML Page 510 of 546
single page version

ಅಥ ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇನ ಸಮಮನನುಮನ್ಯಮಾನಸ್ಯ ವಿನಾಶಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಅವವದದಿ ಸಾಸಣತ್ಥಂ ಸಮಣಂ ದಿಟ್ಠಾ ಪದೋಸದೋ ಜೋ ಹಿ .

ಶ್ರಮಣಂ ಶಾಸನಸ್ಥಮಪಿ ಪ್ರದ್ವೇಷಾದಪವದತಃ ಕ್ರಿಯಾಸ್ವನನುಮನ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಚ ಪ್ರದ್ವೇಷಕಷಾಯಿತತ್ವಾತ್ ಚಾರಿತ್ರಂ ನಶ್ಯತಿ ..೨೬೫.. ತಪೋಧನಮ್ . ಕ ಥಂಭೂತಮ್ . ಸಾಸಣತ್ಥಂ ಶಾಸನಸ್ಥಂ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಸ್ಥಮ್ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಪದೋಸದೋ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಭಾವನಾವಿಲಕ್ಷಣಾತ್ ಪ್ರದ್ವೇಷಾತ್ಕಷಾಯಾತ್ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪೂರ್ವಮ್ . ದಿಟ್ಠಾ ದೃಷ್ಟವಾ . ನ ಕೇವಲಂ ಅಪವದತಿ, ಣಾಣುಮಣ್ಣದಿ ನಾನುಮನ್ಯತೇ . ಕಾಸು ವಿಷಯೇ . ಕಿರಿಯಾಸು ಯಥಾಯೋಗ್ಯಂ ವನ್ದನಾದಿಕ್ರಿಯಾಸು . ಹವದಿ ಹಿ ಸೋ ಭವತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಸಃ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಣಟ್ಠಚಾರಿತ್ತೋ ಕಥಂಚಿದತಿಪ್ರಸಂಗಾನ್ನಷ್ಟಚಾರಿತ್ರೋ ಭವತೀತಿ . ತಥಾಹಿ — ಮಾರ್ಗಸ್ಥತಪೋಧನಂ ದೃಷ್ಟವಾ ಯದಿ ಕಥಂಚಿನ್ಮಾತ್ಸರ್ಯವಶಾದ್ದೋಷಗ್ರಹಣಂ ಕರೋತಿ ತದಾ ಚಾರಿತ್ರಭ್ರಷ್ಟೋ ಭವತಿ ಸ್ಫು ಟಂ; ಪಶ್ಚಾದಾತ್ಮನಿನ್ದಾಂ ಕೃತ್ವಾ ನಿವರ್ತತೇ ತದಾ ದೋಷೋ ನಾಸ್ತಿ, ಕಾಲಾನ್ತರೇ ವಾ ನಿವರ್ತತೇ ತಥಾಪಿ ದೋಷೋ ನಾಸ್ತಿ . ಯದಿ ಪುನಸ್ತತ್ರೈವಾನುಬನ್ಧಂ ಕೃತ್ವಾ ತೀವ್ರಕಷಾಯವಶಾದತಿಪ್ರಸಂಗಂ ಕರೋತಿ ತದಾ ಚಾರಿತ್ರಭ್ರಷ್ಟೋ ಭವತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರ ಭಾವಾರ್ಥಃ — ಬಹುಶ್ರುತೈರಲ್ಪ- ಶ್ರುತತಪೋಧನಾನಾಂ ದೋಷೋ ನ ಗ್ರಾಹ್ಯಸ್ತೈರಪಿ ತಪೋಧನೈಃ ಕಿಮಪಿ ಪಾಠಮಾತ್ರಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ತೇಷಾಂ ದೋಷೋ ನ ಗ್ರಾಹ್ಯಃ, ಕಿಂತು ಕಿಮಪಿ ಸಾರಪದಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸ್ವಯಂ ಭಾವನೈವ ಕರ್ತವ್ಯಾ . ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ . ರಾಗದ್ವೇಷೋತ್ಪತ್ತೌ ಸತ್ಯಾಂ ಬಹುಶ್ರುತಾನಾಂ

ಅಬ, ಜೋ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಸೇ ಸಮಾನ ಹೈಂ ಉನಕಾ ಅನುಮೋದನ (-ಆದರ) ನ ಕರನೇವಾಲೇಕಾ ವಿನಾಶ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಹಿ ] ಜೋ [ಶಾಸನಸ್ಥಂ ಶ್ರಮಣಂ ] ಶಾಸನಸ್ಥ (ಜಿನದೇವಕೇ ಶಾಸನಮೇಂ ಸ್ಥಿತ) ಶ್ರಮಣಕೋ [ದೃಷ್ಟ್ವಾ ] ದೇಖಕರ [ಪ್ರದ್ವೇಷತಃ ] ದ್ವೇಷಸೇ [ಅಪವದತಿ ] ಉಸಕಾ ಅಪವಾದ ಕರತಾ ಹೈ ಔರ [ಕ್ರಿಯಾಸು ನ ಅನುಮನ್ಯತೇ ] (ಸತ್ಕಾರಾದಿ) ಕ್ರಿಯಾಓಂಸೇ ಕರನೇಮೇಂ ಅನುಮತ (ಪ್ರಸನ್ನ) ನಹೀಂ ಹೈ [ಸಃ ನಷ್ಟಚಾರಿತ್ರಃ ಹಿ ಭವತಿ ] ಉಸಕಾ ಚಾರಿತ್ರ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ ..೨೬೫..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಶ್ರಮಣ ದ್ವೇಷಕೇ ಕಾರಣ ಶಾಸನಸ್ಥ ಶ್ರಮಣಕಾ ಭೀ ಅಪವಾದ ಬೋಲತಾ ಹೈ ಔರ (ಉಸಕೇ ಪ್ರತಿ ಸತ್ಕಾರಾದಿ) ಕ್ರಿಯಾಯೇಂ ಕರನೇಮೇಂ ಅನುಮತ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ ಶ್ರಮಣ ದ್ವೇಷಸೇ ೧ಕಷಾಯಿತ ಹೋನೇಸೇ ಉಸಕಾ ಚಾರಿತ್ರ ನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ ..೨೬೫..

೧. ಕಷಾಯಿತ = ಕ್ರೋಧಮಾನಾದಿಕ ಕಷಾಯವಾಲೇ; ರಂಗಿತ; ವಿಕಾರೀ .

Page 478 of 513
PDF/HTML Page 511 of 546
single page version

ಗುಣತೋಽಧಿಕಸ್ಯ ವಿನಯಂ ಪ್ರತ್ಯೇಷಕೋ ಯೋಽಪಿ ಭವಾಮಿ ಶ್ರಮಣ ಇತಿ .

ಭವನ್ ಗುಣಾಧರೋ ಯದಿ ಸ ಭವತ್ಯನನ್ತಸಂಸಾರೀ ..೨೬೬..

ಸ್ವಯಂ ಜಘನ್ಯಗುಣಃ ಸನ್ ಶ್ರಮಣೋಽಹಮಪೀತ್ಯವಲೇಪಾತ್ಪರೇಷಾಂ ಗುಣಾಧಿಕಾನಾಂ ವಿನಯಂ ಪ್ರತೀಚ್ಛನ್ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಾವಲೇಪವಶಾತ್ ಕದಾಚಿದನನ್ತಸಂಸಾರ್ಯಪಿ ಭವತಿ ..೨೬೬.. ಶ್ರುತಫಲಂ ನಾಸ್ತಿ, ತಪೋಧನಾನಾಂ ತಪಃಫಲಂ ಚೇತಿ ..೨೬೫.. ಅತ್ರಾಹ ಶಿಷ್ಯಃ — ಅಪವಾದವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರಸ್ತಾವೇ ಶುಭೋಪಯೋಗೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ, ಪುನರಪಿ ಕಿಮರ್ಥಂ ಅತ್ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕೃತಮಿತಿ . ಪರಿಹಾರಮಾಹ — ಯುಕ್ತಮಿದಂ ಭವದೀಯವಚನಂ, ಕಿಂತು ತತ್ರ ಸರ್ವತ್ಯಾಗಲಕ್ಷಣೋತ್ಸರ್ಗವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇ ಕೃತೇ ಸತಿ ತತ್ರಾಸಮರ್ಥತಪೋಧನೈಃ ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಕಿಮಪಿ ಜ್ಞಾನಸಂಯಮಶೌಚೋಪಕರಣಾದಿಕಂ ಗ್ರಾಹ್ಯಮಿತ್ಯಪವಾದವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮೇವ ಮುಖ್ಯಮ್ . ಅತ್ರ ತು ಯಥಾ ಭೇದನಯೇನ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಚಾರಿತ್ರತಪಶ್ಚರಣರೂಪಾ ಚತುರ್ವಿಧಾರಾಧನಾ ಭವತಿ, ಸೈವಾಭೇದನಯೇನ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಚಾರಿತ್ರರೂಪೇಣ ದ್ವಿಧಾ ಭವತಿ, ತತ್ರಾಪ್ಯಭೇದವಿವಕ್ಷಯಾ ಪುನರೇಕೈವ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಾರಾಧನಾ, ತಥಾ ಭೇದನಯೇನ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನ- ಸಮ್ಯಕ್ಚಾರಿತ್ರರೂಪಸ್ತ್ರಿವಿಧಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗೋ ಭವತಿ, ಸ ಏವಾಭೇದನಯೇನ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಾಪರಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗನಾಮಾ ಪುನರೇಕ ಏವ, ಸ ಚಾಭೇದರೂಪೋ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ‘ಏಯಗ್ಗಗದೋ ಸಮಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಚತುರ್ದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಪೂರ್ವಮೇವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ . ಅಯಂ ತು

ಅಬ, ಜೋ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಮೇಂ ಅಧಿಕ ಹೋ ಉಸಕೇ ಪ್ರತಿ ಜೈಸೇ ಕಿ ವಹ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಮೇಂ ಹೀನ (ಅಪನೇಸೇ ಮುನಿಪನೇಮೇಂ ನೀಚಾ) ಹೋ ಐಸಾ ಆಚರಣ ಕರನೇವಾಲೇಕಾ ವಿನಾಶ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ ಶ್ರಮಣ [ಯದಿ ಗುಣಾಧರಃ ಭವನ್ ] ಗುಣೋಂಮೇಂ ಹೀನ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ [ಅಪಿ ಶ್ರಮಣಃ ಭವಾಮಿ ] ‘ಮೈಂ ಭೀ ಶ್ರಮಣ ಹೂಂ’ [ಇತಿ ] ಐಸಾ ಮಾನಕರ ಅರ್ಥಾತ್ ಗರ್ವ ಕರಕೇ [ಗುಣತಃ ಅಧಿಕಸ್ಯ ] ಗುಣೋಂಮೇಂ ಅಧಿಕ (ಐಸೇ ಶ್ರಮಣ) ಕೇ ಪಾಸಸೇ [ವಿನಯಂ ಪ್ರತ್ಯೇಷಕಃ ] ವಿನಯ (ಕರವಾನಾ) ಚಾಹತಾ ಹೈ [ಸಃ ] ವಹ [ಅನನ್ತಸಂಸಾರೀ ಭವತಿ ] ಅನನ್ತಸಂಸಾರೀ ಹೋತಾ ಹೈ ..೨೬೬..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಶ್ರಮಣ ಸ್ವಯಂ ಜಘನ್ಯ ಗುಣೋಂವಾಲಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ‘ಮೈಂ ಭೀ ಶ್ರಮಣ ಹೂಂ’ ಐಸೇ ಗರ್ವಕೇ ಕಾರಣ ದೂಸರೇ ಅಧಿಕ ಗುಣವಾಲೋಂ (ಶ್ರಮಣೋಂ) ಸೇ ವಿನಯಕೀ ಇಚ್ಛಾ ಕರತಾ ಹೈ, ವಹ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಕೇ ಗರ್ವಕೇ ವಶಸೇ ಕದಾಚಿತ್ ಅನನ್ತ ಸಂಸಾರೀ ಭೀ ಹೋತಾ ಹೈ ..೨೬೬..

Page 479 of 513
PDF/HTML Page 512 of 546
single page version

ಅಧಿಗಗುಣಾ ಸಾಮಣ್ಣೇ ವಟ್ಟಂತಿ ಗುಣಾಧರೇಹಿಂ ಕಿರಿಯಾಸು .

ಭೇದರೂಪೋ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪೇಣೇದಾನೀಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತೋ, ನಾಸ್ತಿ ಪುನರುಕ್ತದೋಷ ಇತಿ . ಏವಂ ಸಮಾಚಾರವಿಶೇಷವಿವರಣರೂಪೇಣ ಚತುರ್ಥಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾಷ್ಟಕಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಸ್ವಯಂ ಗುಣಹೀನಃ ಸನ್ ಪರೇಷಾಂ ಗುಣಾಧಿಕಾನಾಂ ಯೋಽಸೌ ವಿನಯಂ ವಾಞ್ಛತಿ, ತಸ್ಯ ಗುಣವಿನಾಶಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಸೋ ಹೋದಿ ಅಣಂತಸಂಸಾರೀ ಸ ಕಥಂಚಿದನನ್ತಸಂಸಾರೀ ಸಂಭವತಿ . ಯಃ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಪಡಿಚ್ಛಗೋ ಜೋ ದು ಪ್ರತ್ಯೇಷಕೋ ಯಸ್ತು, ಅಭಿಲಾಷಕೋಽಪೇಕ್ಷಕ ಇತಿ . ಕಮ್ . ವಿಣಯಂ ವನ್ದನಾದಿವಿನಯಮ್ . ಕಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿನಮ್ . ಗುಣದೋಧಿಗಸ್ಸ ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯನ್ತರರತ್ನತ್ರಯಗುಣಾಭ್ಯಾಮಧಿಕಸ್ಯಾನ್ಯ- ತಪೋಧನಸ್ಯ . ಕೇನ ಕೃತ್ವಾ . ಹೋಮಿ ಸಮಣೋ ತ್ತಿ ಅಹಮಪಿ ಶ್ರಮಣೋ ಭವಾಮೀತ್ಯಭಿಮಾನೇನ ಗರ್ವೇಣ . ಯದಿ ಕಿಮ್ . ಹೋಜ್ಜಂ ಗುಣಾಧರೋ ಜದಿ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರರತ್ನತ್ರಯಗುಣಾಭ್ಯಾಂ ಹೀನಃ ಸ್ವಯಂ ಯದಿ ಚೇದ್ಭವತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯದಿ ಚೇದ್ಗುಣಾಧಿಕೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದ್ಗರ್ವೇಣ ಪೂರ್ವಂ ವಿನಯವಾಞ್ಛಾಂ ಕರೋತಿ, ಪಶ್ಚಾದ್ವಿವೇಕಬಲೇನಾತ್ಮನಿನ್ದಾಂ ಕರೋತಿ, ತದಾನನ್ತಸಂಸಾರೀ ನ ಭವತಿ, ಯದಿ ಪುನಸ್ತತ್ರೈವ ಮಿಥ್ಯಾಭಿಮಾನೇನ ಖ್ಯಾತಿಪೂಜಾಲಾಭಾರ್ಥಂ ದುರಾಗ್ರಹಂ ಕರೋತಿ ತದಾ ಭವತಿ . ಅಥವಾ ಯದಿ ಕಾಲಾನ್ತರೇಽಪ್ಯಾತ್ಮನಿನ್ದಾಂ ಕರೋತಿ ತಥಾಪಿ ನ ಭವತೀತಿ ..೨೬೬.. ಅಥ ಸ್ವಯಮಧಿಕಗುಣಾಃ ಸನ್ತೋ ಯದಿ ಗುಣಾಧರೈಃ ಸಹ ವನ್ದನಾದಿಕ್ರಿಯಾಸು ವರ್ತನ್ತೇ ತದಾ ಗುಣವಿನಾಶಂ ದರ್ಶಯತಿ — ವಟ್ಟಂತಿ ವರ್ತನ್ತೇ ಪ್ರವರ್ತನ್ತೇ ಜದಿ ಯದಿ ಚೇತ್ . ಕ್ವ ವರ್ತನ್ತೇ . ಕಿರಿಯಾಸು ವನ್ದನಾದಿಕ್ರಿಯಾಸು . ಕೈಃ ಸಹ . ಗುಣಾಧರೇಹಿಂ ಗುಣಾಧರೈರ್ಗುಣರಹಿತೈಃ . ಸ್ವಯಂ ಕಥಂಭೂತಾಃ ಸನ್ತಃ . ಅಧಿಗಗುಣಾ ಅಧಿಕಗುಣಾಃ . ಕ್ವ . ಸಾಮಣ್ಣೇ ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇ ಚಾರಿತ್ರೇ . ತೇ ಮಿಚ್ಛತ್ತಪಉತ್ತಾ ಹವಂತಿ ತೇ ಕಥಂಚಿದತಿಪ್ರಸಂಗಾನ್ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಪ್ರಯುಕ್ತಾ ಭವನ್ತಿ . ನ ಕೇವಲಂ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಪ್ರಯುಕ್ತಾಃ, ಪಬ್ಭಟ್ಠಚಾರಿತ್ತಾ ಪ್ರಭ್ರಷ್ಟಚಾರಿತ್ರಾಶ್ಚ ಭವನ್ತಿ . ತಥಾಹಿ — ಯದಿ ಬಹುಶ್ರುತಾನಾಂ ಪಾರ್ಶ್ವೇ ಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣವೃದ್ಧಯರ್ಥಂ ಸ್ವಯಂ ಚಾರಿತ್ರಗುಣಾಧಿಕಾ ಅಪಿ ವನ್ದನಾದಿಕ್ರಿಯಾಸು ವರ್ತನ್ತೇ ತದಾ ದೋಷೋ ನಾಸ್ತಿ . ಯದಿ ಪುನಃ ಕೇವಲಂ ಖ್ಯಾತಿಪೂಜಾಲಾಭಾರ್ಥಂ

ಅಬ, ಜೋ ಶ್ರಮಣ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಸೇ ಅಧಿಕ ಹೋ ವಹ, ಜೋ ಅಪನೇಸೇ ಹೀನ ಶ್ರಮಣಕೇ ಪ್ರತಿ ಸಮಾನ ಜೈಸಾ (-ಅಪನೇ ಬರಾಬರೀವಾಲೇ ಜೈಸಾ) ಆಚರಣ ಕರೇ ತೋ ಉಸಕಾ ವಿನಾಶ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ಶ್ರಾಮಣ್ಯೇ ಅಧಿಕಗುಣಾಃ ] ಜೋ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಮೇಂ ಅಧಿಕ ಗುಣವಾಲೇ ಹೈಂ, ತಥಾಪಿ [ಗುಣಾಧರೈಃ ] ಹೀನಗುಣವಾಲೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ [ಕ್ರಿಯಾಸು ] (ವಂದನಾದಿ) ಕ್ರಿಯಾಓಂಮೇಂ [ವರ್ತನ್ತೇ ] ವರ್ತತೇ ಹೈಂ, [ತೇ ] ವೇ [ಮಿಥ್ಯೋಪಯುಕ್ತಾಃ ] ಮಿಥ್ಯಾ ಉಪಯುಕ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ [ಪ್ರಭ್ರಷ್ಟಚಾರಿತ್ರಾಃ ಭವನ್ತಿ ] ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಭ್ರಷ್ಟ ಹೋತೇ ಹೈಂ ..೨೬೭..

Page 480 of 513
PDF/HTML Page 513 of 546
single page version

ಸ್ವಯಮಧಿಕಗುಣಾ ಗುಣಾಧರೈಃ ಪರೈಃ ಸಹ ಕ್ರಿಯಾಸು ವರ್ತಮಾನಾ ಮೋಹಾದಸಮ್ಯಗುಪಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ ಚಾರಿತ್ರಾದ್ ಭ್ರಶ್ಯನ್ತಿ ..೨೬೭..

ಣಿಚ್ಛಿದಸುತ್ತತ್ಥಪದೋ ಸಮಿದಕಸಾಓ ತವೋಧಿಗೋ ಚಾವಿ .

ವರ್ತನ್ತೇ ತದಾತಿಪ್ರಸಂಗಾದ್ದೋಷೋ ಭವತಿ . ಇದಮತ್ರ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ — ವನ್ದನಾದಿಕ್ರಿಯಾಸು ವಾ ತತ್ತ್ವವಿಚಾರಾದೌ ವಾ ಯತ್ರ ರಾಗದ್ವೇಷೋತ್ಪತ್ತಿರ್ಭವತಿ ತತ್ರ ಸರ್ವತ್ರ ದೋಷ ಏವ . ನನು ಭವದೀಯಕಲ್ಪನೇಯಮಾಗಮೇ ತಥಾ ನಾಸ್ತಿ . ನೈವಮ್, ಆಗಮಃ ಸರ್ವೋಽಪಿ ರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಹಾರಾರ್ಥ ಏವ, ಪರಂ ಕಿಂತು ಯೇ ಕೇಚನೋತ್ಸರ್ಗಾಪವಾದರೂಪೇಣಾಗಮನಯವಿಭಾಗಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ ತ ಏವ ರಾಗದ್ವೇಷೌ ಕುರ್ವನ್ತಿ, ನ ಚಾನ್ಯ ಇತಿ ..೨೬೭.. ಇತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಕ್ರಮೇಣ ‘ಏಯಗ್ಗಗದೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಚತುರ್ದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಚತುಷ್ಟಯೇನ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಾಪರನಾಮಾ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಾಭಿಧಾನಸ್ತೃತೀಯೋಽನ್ತರಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ . ಅಥಾನನ್ತರಂ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶದ್ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಪಞ್ಚಭಿಃ ಸ್ಥಲೈಃ ಶುಭೋಪಯೋಗಾಧಿಕಾರಃ ಕಥ್ಯತೇ . ತತ್ರಾದೌ ಲೌಕಿಕಸಂಸರ್ಗನಿಷೇಧಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಣಿಚ್ಛಿದಸುತ್ತತ್ಥಪದೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಪಾಠಕ್ರಮೇಣ ಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ಸರಾಗಸಂಯಮಾಪರನಾಮಶುಭೋಪಯೋಗ – ಸ್ವರೂಪಕಥನಪ್ರಧಾನತ್ವೇನ ‘ಸಮಣಾ ಸುದ್ಧುವಜುತ್ತಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೂತ್ರಾಷ್ಟಕಮ್ . ತತಶ್ಚ ಪಾತ್ರಾಪಾತ್ರಪರೀಕ್ಷಾಪ್ರತಿಪಾದನರೂಪೇಣ ‘ರಾಗೋ ಪಸತ್ಥಭೂದೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾಷಷ್ಟಕಮ್ . ತತಃ ಪರಮಾಚಾರಾದಿವಿಹಿತಕ್ರಮೇಣ ಪುನರಪಿ ಸಂಕ್ಷೇಪರೂಪೇಣ ಸಮಾಚಾರ- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರಧಾನತ್ವೇನ ‘ದಿಟ್ಠಾ ಪಗದಂ ವತ್ಥು’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೂತ್ರಾಷ್ಟಕಮ್ . ತತಃ ಪರಂ ಪಞ್ಚರತ್ನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಜೇ

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಸ್ವಯಂ ಅಧಿಕ ಗುಣವಾಲೇ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅನ್ಯ ಹೀನಗುಣವಾಲೋಂ (ಶ್ರಮಣೋಂ) ಕೇ ಪ್ರತಿ (ವಂದನಾದಿ) ಕ್ರಿಯಾಓಂಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಹೈಂ ವೇ ಮೋಹಕೇ ಕಾರಣ ಅಸಮ್ಯಕ್ ಉಪಯುಕ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ (-ಮಿಥ್ಯಾಭಾವೋಂಮೇಂ ಯುಕ್ತ ಹೋತೇ ಹುಏ) ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಭ್ರಷ್ಟ ಹೋತೇ ಹೈಂ ..೨೬೭..

ಅಬ, ಅಸತ್ಸಂಗ ನಿಷೇಧ್ಯ ಹೈ ಐಸಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ನಿಶ್ಚಿತಸೂತ್ರಾರ್ಥಪದಃ ] ಜಿಸನೇ ಸೂತ್ರೋಂ ಔರ ಅರ್ಥೋಂಕೇ ಪದಕೋ – ಅಧಿಷ್ಠಾನಕೋ (ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಕೋ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ, [ಸಮಿತಕಷಾಯಃ ] ಜಿಸನೇ ಕಷಾಯೋಂಕಾ ಶಮನ ಕಿಯಾ ಹೈ, [ಚ ] ಔರ [ತಪೋಽಧಿಕಃ ಅಪಿ ] ಜೋ ಅಧಿಕ ತಪವಾನ್ ಹೈ — ಐಸಾ ಜೀವ ಭೀ [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಲೌಕಿಕಜನಸಂಸರ್ಗ ] ಲೌಕಿಕಜನೋಂಕೇ ಸಂಸರ್ಗಕೋ [ನ ತ್ಯಜತಿ ] ನಹೀಂ ಛೋಡತಾ, [ಸಂಯತಃ ನ ಭವತಿ ] ತೋ ವಹ ಸಂಯತ ನಹೀಂ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಅಸಂಯತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ) ..೨೬೮..

Page 481 of 513
PDF/HTML Page 514 of 546
single page version

ಯತಃ ಸಕಲಸ್ಯಾಪಿ ವಿಶ್ವವಾಚಕಸ್ಯ ಸಲ್ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ತದ್ವಾಚ್ಯಸ್ಯ ಸಕಲಸ್ಯಾಪಿ ಸಲ್ಲಕ್ಷ್ಮಣೋ ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಚ ಯುಗಪದನುಸ್ಯೂತತದುಭಯಜ್ಞೇಯಾಕಾರತಯಾಧಿಷ್ಠಾನಭೂತಸ್ಯ ಸಲ್ಲಕ್ಷ್ಮಣೋ ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯನಾನ್ನಿಶ್ಚಿತಸೂತ್ರಾರ್ಥಪದತ್ವೇನ, ನಿರುಪರಾಗೋಪಯೋಗತ್ವಾತ್ ಸಮಿತಕಷಾಯತ್ವೇನ, ಬಹುಶೋಽಭ್ಯಸ್ತ- ನಿಷ್ಕಮ್ಪೋಪಯೋಗತ್ವಾತ್ತಪೋಽಧಿಕತ್ವೇನ ಚ ಸುಷ್ಠು ಸಂಯತೋಽಪಿ ಸಪ್ತಾರ್ಚಿಃಸಂಗತಂ ತೋಯಮಿವಾವಶ್ಯಮ್ಭಾವಿ- ವಿಕಾರತ್ವಾತ್ ಲೌಕಿಕಸಂಗಾದಸಂಯತ ಏವ ಸ್ಯಾತ್, ತತಸ್ತತ್ಸಂಗಃ ಸರ್ವಥಾ ಪ್ರತಿಷೇಧ್ಯ ಏವ ..೨೬೮.. ಅಜಧಾಗಹಿದತ್ಥಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಮ್ . ಏವಂ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶದ್ಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಪಞ್ಚಕೇನ ಚತುರ್ಥಾನ್ತರಾಧಿಕಾರೇ ಸಮುದಾಯಪಾತನಿಕಾ . ತದ್ಯಥಾ — ಅಥ ಲೌಕಿಕಸಂಸರ್ಗಂ ಪ್ರತಿಷೇಧಯತಿ — ಣಿಚ್ಛಿದಸುತ್ತತ್ಥಪದೋ ನಿಶ್ಚಿತಾನಿ ಜ್ಞಾತಾನಿ ನಿರ್ಣೀತಾನ್ಯನೇಕಾನ್ತಸ್ವಭಾವನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಪ್ರತಿಪಾದಕಾನಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಪದಾನಿ ಯೇನ ಸ ಭವತಿ ನಿಶ್ಚಿತ- ಸೂತ್ರಾರ್ಥಪದಃ, ಸಮಿದಕಸಾಓ ಪರವಿಷಯೇ ಕ್ರೋಧಾದಿಪರಿಹಾರೇಣ ತಥಾಭ್ಯನ್ತರೇ ಪರಮೋಪಶಮಭಾವಪರಿಣತನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮ- ಭಾವನಾಬಲೇನ ಚ ಶಮಿತಕಷಾಯಃ, ತವೋಧಿಗೋ ಚಾವಿ ಅನಶನಾದಿಬಹಿರಙ್ಗತಪೋಬಲೇನ ತಥೈವಾಭ್ಯನ್ತರೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವ- ಭಾವನಾವಿಷಯೇ ಪ್ರತಪನಾದ್ವಿಜಯನಾಚ್ಚ ತಪೋಽಧಿಕಶ್ಚಾಪಿ ಸನ್ ಸ್ವಯಂ ಸಂಯತಃ ಕರ್ತಾ ಲೋಗಿಗಜಣಸಂಸಗ್ಗಂ ಣ ಚಯದಿ ಜದಿ ಲೌಕಿಕಾಃ ಸ್ವೇಚ್ಛಾಚಾರಿಣಸ್ತೇಷಾಂ ಸಂಸರ್ಗೋ ಲೌಕಿಕಸಂಸರ್ಗಸ್ತಂ ನ ತ್ಯಜತಿ ಯದಿ ಚೇತ್ ಸಂಜದೋ ಣ ಹವದಿ ತರ್ಹಿ ಸಂಯತೋ ನ ಭವತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಸ್ವಯಂ ಭಾವಿತಾತ್ಮಾಪಿ ಯದ್ಯಸಂವೃತಜನಸಂಸರ್ಗಂ ನ ತ್ಯಜತಿ ತದಾತಿಪರಿಚಯಾದಗ್ನಿಸಙ್ಗತಂ ಜಲಮಿವ ವಿಕೃತಿಭಾವಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ..೨೬೮..

ಟೀಕಾ : — (೧) ವಿಶ್ವಕೇ ವಾಚಕ, ‘ಸತ್’ ಲಕ್ಷಣವಾನ್ ಐಸಾ ಜೋ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮ ಔರ ಉಸ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಕೇ ವಾಚ್ಯ ‘ಸತ್’ ಲಕ್ಷಣವಾಲಾ ಐಸಾ ಜೋ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ವ ಉನ ದೋನೋಂಕೇ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರ ಅಪನೇಮೇಂ ಯುಗಪತ್ ಗುಂಥ ಜಾನೇಸೇ ( – ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಮೇಂ ಏಕ ಹೀ ಸಾಥ ಜ್ಞಾತ ಹೋನೇಸೇ) ಉನ ದೋನೋಂಕಾ ೧ಅಧಿಷ್ಠಾನಭೂತ — ಐಸಾ ‘ಸತ್’ ಲಕ್ಷಣವಾಲೇ ಜ್ಞಾತೃತ್ವಕಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕಿಯಾ ಹೋನೇಸೇ ‘ಜಿಸನೇ ಸೂತ್ರೋಂ ಔರ ಅರ್ಥೋಂಕೇ ಪದಕೋ ( – ಅಧಿಷ್ಠಾನಕೋ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ’ ಹೋ, (೨) ನಿರುಪರಾಗ ಉಪಯೋಗಕೇ ಕಾರಣ ‘ಜಿಸನೇ ಕಷಾಯೋಂಕೋ ಶಮಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ’ ಹೋ, ಔರ (೩) ನಿಷ್ಕಂಪ ಉಪಯೋಗಕಾ ೨ಬಹುಶಃ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರನೇಸೇ ‘ಅಧಿಕ ತಪವಾಲಾ’ ಹೋ, — ಇಸಪ್ರಕಾರ (ಇನ ತೀನ ಕಾರಣೋಂಸೇ) ಜೋ ಜೀವ ಭಲೀಭಾಂತಿ ಸಂಯತ ಹೋ, ವಹ ಭೀ ಲೌಕಿಕ (ಜನೋಂಕೇ) ಸಂಗಸೇ ಅಸಂಯತ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಅಗ್ನಿಕೀ ಸಂಗತಿಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ ಪಾನೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಉಸೇ ವಿಕಾರ ಅವಶ್ಯಂಭಾವೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಲೌಕಿಕ ಸಂಗ ಸರ್ವಥಾ ನಿಷೇಧ್ಯ ಹೀ ಹೈ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೋ ಜೀವ ಸಂಯತ ಹೋ, ಅರ್ಥಾತ್ (೧) ಜಿಸನೇ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಔರ ಉಸಕೇ ವಾಚ್ಯರೂಪ ಸಮಸ್ತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಕಾ ನಿರ್ಣಯ ಕಿಯಾ ಹೋ, (೨) ಜಿಸನೇ ಕಷಾಯೋಂಕೋ ಶಮಿತ ಕಿಯಾ ಹೋ (೩) ಔರ ಜೋ ಅಧಿಕ ತಪವಾನ್ ಹೋ, ವಹ ಜೀವ ಭೀ ಲೌಕಿಕಜನಕೇ ಸಂಗಸೇ ಅಸಂಯತ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜೈಸೇ ಅಗ್ನಿಕೇ ಸಂಗಸೇ ಪಾನೀಮೇಂ ಉಷ್ಣತಾರೂಪ ವಿಕಾರ ಅವಶ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಲೌಕಿಕಜನಕೇ ಸಂಸರ್ಗಕೋ ನ ಛೋಡನೇವಾಲೇ ಸಂಯತಕೇ ಅಸಂಯತತಾರೂಪ ವಿಕಾರ ಅವಶ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಲೌಕಿಕ ಜನೋಂಕಾ ಸಂಗ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರಸೇ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹೀ ಹೈ ..೨೬೮.. ಪ್ರ. ೬೧

೧. ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಔರ ಉಸಕೇ ವಾಚ್ಯರೂಪ ವಿಶ್ವಕೋ ಯುಗಪದ್ ಜಾನನೇಕಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಕೋ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಕಾ ತಥಾ ವಿಶ್ವಕಾ ಅಧಿಷ್ಠಾನ – ಆಧಾರ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ . ಸಂಯತ ಜೀವಕೋ ಐಸೇ ಜ್ಞಾತೃತತ್ತ್ವಕಾ ನಿಶ್ಚಯ ಹೋತಾ ಹೈ .೨. ಬಹುಶಃ = (೧) ಬಹುತ; ಖೂಬ (೨) ಬಾರಂಬಾರ .

Page 482 of 513
PDF/HTML Page 515 of 546
single page version

ಅಥ ಲೌಕಿಕಲಕ್ಷಣಮುಪಲಕ್ಷಯತಿ —

ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಪರಮನೈರ್ಗ್ರನ್ಥ್ಯಪ್ರವ್ರಜ್ಯತ್ವಾದುದೂಢಸಂಯಮತಪೋಭಾರೋಽಪಿ ಮೋಹಬಹುಲತಯಾ ಶ್ಲಥೀಕೃತ- ಶುದ್ಧಚೇತನವ್ಯವಹಾರೋ ಮುಹುರ್ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರೇಣ ವ್ಯಾಘೂರ್ಣಮಾನತ್ವಾದೈಹಿಕಕ ರ್ಮಾನಿವೃತ್ತೌ ಲೌಕಿಕ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ..೨೬೯..

ಅಥಾನುಕಮ್ಪಾಲಕ್ಷಣಂ ಕಥ್ಯತೇ —

ತಿಸಿದಂ ಬುಭುಕ್ಖಿದಂ ವಾ ದುಹಿದಂ ದಟ್ಠೂಣ ಜೋ ಹಿ ದುಹಿದಮಣೋ ಪಡಿವಜ್ಜದಿ ತೃಷಿತಂ ವಾ ಬುಭುಕ್ಷಿತಂ ವಾ ದುಃಖಿತಂ ವಾ ದೃಷ್ಟವಾ ಕಮಪಿ ಪ್ರಾಣಿನಂ ಯೋ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ದುಃಖಿತಮನಾಃ ಸನ್ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ಸ್ವೀಕರೋತಿ . ಕಂ ಕರ್ಮತಾಪನ್ನಮ್ . ತಂ ತಂ ಪ್ರಾಣಿನಮ್ . ಕಯಾ . ಕಿವಯಾ ಕೃಪಯಾ ದಯಾಪರಿಣಾಮೇನ . ತಸ್ಸೇಸಾ ಹೋದಿ ಅಣುಕಂ ಪಾ ತಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯೈಷಾ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೀಭೂತಾ ಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪಾನುಕಮ್ಪಾ ದಯಾ ಭವತೀತಿ . ಇಮಾಂ ಚಾನುಕಮ್ಪಾಂ ಜ್ಞಾನೀ ಸ್ವಸ್ಥಭಾವನಾಮವಿನಾಶಯನ್

ಅಬ, ‘ಲೌಕಿಕ’ (ಜನ) ಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ನೈರ್ಗ್ರನ್ಥ್ಯಂ ಪ್ರವ್ರಜಿತಃ ] ಜೋ (ಜೀವ) ನಿರ್ಗ್ರಂಥರೂಪಸೇ ದೀಕ್ಷಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ [ಸಂಯಮತಪಃ ಸಂಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಅಪಿ ] ಸಂಯಮತಪಸಂಯುಕ್ತ ಹೋ ಉಸೇ ಭೀ, [ಯದಿ ಸಃ ] ಯದಿ ವಹ [ಐಹಿಕೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ವರ್ತತೇ ] ಐಹಿಕ ಕಾರ್ಯೋಂ ಸಹಿತ ವರ್ತತಾ ಹೋ ತೋ, [ಲೌಕಿಕಃ ಇತಿ ಭಣಿತಃ ] ‘ಲೌಕಿಕ’ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ..೨೬೯..

ಟೀಕಾ : — ಪರಮನಿರ್ಗ್ರಂಥತಾರೂಪ ಪ್ರವ್ರಜ್ಯಾಕೀ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಲೀ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಜೀವ ಸಂಯಮತಪಕೇ ಭಾರಕೋ ವಹನ ಕರತಾ ಹೋ ಉಸೇ ಭೀ, ಯದಿ ಉಸ ಮೋಹಕೀ ಬಹುಲತಾಕೇ ಕಾರಣ ಶುದ್ಧಚೇತನ ವ್ಯವಹಾರಕೋ ಛೋಡಕರ ನಿರಂತರ ಮನುಷ್ಯವ್ಯವಹಾರಕೇ ದ್ವಾರಾ ಚಕ್ಕರ ಖಾನೇಸೇ ೧ಐಹಿಕ ಕರ್ಮೋಂಸೇ ಅನಿವೃತ್ತ ಹೋ ತೋ, ‘ಲೌಕಿಕ’ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ..೨೬೯..

೧. ಐಹಿಕ = ಲೌಕಿಕ .

Page 483 of 513
PDF/HTML Page 516 of 546
single page version

ಅಥ ಸತ್ಸಂಗ ವಿಧೇಯತ್ವೇನ ದರ್ಶಯತಿ — ತಮ್ಹಾ ಸಮಂ ಗುಣಾದೋ ಸಮಣೋ ಸಮಣಂ ಗುಣೇಹಿಂ ವಾ ಅಹಿಯಂ .

ಯತಃ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವತ್ವೇನಾತ್ಮನಃ ಸಪ್ತಾರ್ಚಿಃಸಂಗತಂ ತೋಯಮಿವಾವಶ್ಯಮ್ಭಾವಿವಿಕಾರತ್ವಾ- ಲ್ಲೌಕಿಕಸಂಗಾತ್ಸಂಯತೋಽಪ್ಯಸಂಯತ ಏವ ಸ್ಯಾತ್; ತತೋ ದುಃಖಮೋಕ್ಷಾರ್ಥಿನಾ ಗುಣೈಃ ಸಮೋಽಧಿಕೋ ವಾ ಶ್ರಮಣಃ ಸಂಕ್ಲೇಶಪರಿಹಾರೇಣ ಕರೋತಿ . ಅಜ್ಞಾನೀ ಪುನಃ ಸಂಕ್ಲೇಶೇನಾಪಿ ಕರೋತೀತ್ಯರ್ಥಃ ..“೩೬.. ಅಥ ಲೌಕಿಕಲಕ್ಷಣಂ ಕಥಯತಿ — ಣಿಗ್ಗಂಥೋ ಪವ್ವಇದೋ ವಸ್ತ್ರಾದಿಪರಿಗ್ರಹರಹಿತತ್ವೇನ ನಿರ್ಗ್ರನ್ಥೋಽಪಿ ದೀಕ್ಷಾಗ್ರಹಣೇನ ಪ್ರವ್ರಜಿತೋಽಪಿ ವಟ್ಟದಿ ಜದಿ ವರ್ತತೇ ಯದಿ ಚೇತ್ . ಕೈಃ . ಏಹಿಗೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿಂ ಐಹಿಕೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ಭೇದಾಭೇದರತ್ನತ್ರಯಭಾವನಾಶಕೈಃ ಖ್ಯಾತಿಪೂಜಾಲಾಭನಿಮಿತೈರ್ಜ್ಯೋತಿಷಮನ್ತ್ರವಾದವೈದಕಾದಿಭಿರೈಹಿಕಜೀವನೋಪಾಯಕರ್ಮಭಿಃ . ಸೋ ಲೋಗಿಗೋ ತ್ತಿ ಭಣಿದೋ ಸ ಲೌಕಿಕೋ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಇತಿ ಭಣಿತಃ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೋಽಪಿ . ಸಂಜಮತವಸಂಜುದೋ ಚಾವಿ ದ್ರವ್ಯರೂಪಸಂಯಮತಪೋಭ್ಯಾಂ ಸಂಯುಕ್ತಶ್ಚಾಪೀತ್ಯರ್ಥಃ ..೨೬೯.. ಅಥೋತ್ತಮಸಂಸರ್ಗಃ ಕರ್ತವ್ಯ ಇತ್ಯುಪದಿಶತಿ — ತಮ್ಹಾ ಯಸ್ಮಾದ್ಧೀನಸಂಸರ್ಗಾದ್ಗುಣಹಾನಿ- ರ್ಭವತಿ ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾತ್ ಅಧಿವಸದು ಅಧಿವಸತು ತಿಷ್ಠತು . ಸ ಕಃ ಕರ್ತಾ . ಸಮಣೋ ಶ್ರಮಣಃ . ಕ್ವ . ತಮ್ಹಿ ತಸ್ಮಿನ್ನಧಿಕರಣಭೂತೇ. ಣಿಚ್ಚಂ ನಿತ್ಯಂ ಸರ್ವಕಾಲಮ್ . ತಸ್ಮಿನ್ಕುತ್ರ . ಸಮಣಂ ಶ್ರಮಣೇ . ಲಕ್ಷಣವಶಾದಧಿಕರಣೇ ಕರ್ಮ

ಅಬ, ಸತ್ಸಂಗ ವಿಧೇಯ ( – ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ) ಹೈ, ಐಸಾ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ತಸ್ಮಾತ್ ] (ಲೌಕಿಕಜನಕೇ ಸಂಗಸೇ ಸಂಯತ ಭೀ ಅಸಂಯತ ಹೋತಾ ಹೈ) ಇಸಲಿಯೇ [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಶ್ರಮಣಃ ] ಶ್ರಮಣ [ದುಃಖಪರಿಮೋಕ್ಷಮ್ ಇಚ್ಛತಿ ] ದುಃಖಸೇ ಪರಿಮುಕ್ತ ಹೋನಾ ಚಾಹತಾ ಹೋ ತೋ ವಹ [ಗುಣಾತ್ಸಮಂ ] ಸಮಾನ ಗುಣೋಂವಾಲೇ ಶ್ರಮಣಕೇ [ವಾ ] ಅಥವಾ [ಗುಣೈಃ ಅಧಿಕಂ ಶ್ರಮಣಂ ತತ್ರ ] ಅಧಿಕ ಗುಣೋಂವಾಲೇ ಶ್ರಮಣಕೇ ಸಂಗಮೇಂ [ನಿತ್ಯಮ್ ] ಸದಾ [ಅಧಿವಸತು ] ನಿವಾಸ ಕರೋ ..೨೭೦..

ಟೀಕಾ : — ಆತ್ಮಾ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಅಗ್ನಿಕೇ ಸಂಗಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ ಪಾನೀಕೀ ಭಾಂತಿ (ಸಂಯತಕೇ ಭೀ) ಲೌಕಿಕಸಂಗಸೇ ವಿಕಾರ ಅವಶ್ಯಂಭಾವೀ ಹೋನೇಸೇ ಸಂಯತ ಭೀ ಅಸಂಯತ ಹೀ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ದುಃಖಮೋಕ್ಷಾರ್ಥೀ (-ದುಃಖೋಂಸೇ ಮುಕ್ತಿ ಚಾಹನೇವಾಲೇ) ಶ್ರಮಣಕೋ

Page 484 of 513
PDF/HTML Page 517 of 546
single page version

ಶ್ರಮಣೇನ ನಿತ್ಯಮೇವಾಧಿವಸನೀಯಃ . ತಥಾಸ್ಯ ಶೀತಾಪವರಕಕೋಣನಿಹಿತಶೀತತೋಯವತ್ಸಮಗುಣಸಂಗಾತ್ ಗುಣರಕ್ಷಾ, ಶೀತತರತುಹಿನಶರ್ಕರಾಸಮ್ಪೃಕ್ತಶೀತತೋಯವತ್ ಗುಣಾಧಿಕಸಂಗಾತ್ ಗುಣವೃದ್ಧಿಃ ..೨೭೦..

ಪಠಯತೇ . ಕಥಂಭೂತೇ ಶ್ರಮಣೇ . ಸಮಂ ಸಮೇ ಸಮಾನೇ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಗುಣಾದೋ ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯನ್ತರರತ್ನತ್ರಯಲಕ್ಷಣಗುಣಾತ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತೇ . ಅಹಿಯಂ ವಾ ಸ್ವಸ್ಮಾದಧಿಕೇ ವಾ . ಕೈಃ . ಗುಣೇಹಿಂ ಮೂಲೋತ್ತರಗುಣೈಃ . ಯದಿ ಕಿಮ್ . ಇಚ್ಛದಿ ಜದಿ ಇಚ್ಛತಿ ವಾಞ್ಛತಿ ಯದಿ ಚೇತ್ . ಕಮ್ . ದುಕ್ಖಪರಿಮೋಕ್ಖಂ ಸ್ವಾತ್ಮೋತ್ಥಸುಖವಿಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ನಾರಕಾದಿದುಃಖಾನಾಂ ಮೋಕ್ಷಂ ದುಃಖಪರಿಮೋಕ್ಷಮಿತಿ . ಅಥ ವಿಸ್ತರಃ — ಯಥಾಗ್ನಿಸಂಯೋಗಾತ್ ಜಲಸ್ಯ ಶೀತಲಗುಣವಿನಾಶೋ ಭವತಿ ತಥಾ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕಜನಸಂಸರ್ಗಾತ್ಸಂಯತಸ್ಯ ಸಂಯಮಗುಣವಿನಾಶೋ ಭವತೀತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಪೋಧನಃ ಕರ್ತಾ ಸಮಗುಣಂ ಗುಣಾಧಿಕಂ ವಾ ತಪೋಧನಮಾಶ್ರಯತಿ, ತದಾಸ್ಯ ತಪೋಧನಸ್ಯ ಯಥಾ ಶೀತಲಭಾಜನಸಹಿತಶೀತಲಜಲಸ್ಯ ಶೀತಲಗುಣರಕ್ಷಾ ಭವತಿ (೧) ಸಮಾನ ಗುಣವಾಲೇ ಶ್ರಮಣಕೇ ಸಾಥ ಅಥವಾ (೨) ಅಧಿಕ ಗುಣವಾಲೇ ಶ್ರಮಣಕೇ ಸಾಥ ಸದಾ ಹೀ ನಿವಾಸ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಉಸ ಶ್ರಮಣಕೇ (೧) ಶೀತಲ ಘರಕೇ ಕೋನೇಮೇಂ ರಖೇ ಹುಏ ಶೀತಲ ಪಾನೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಸಮಾನ ಗುಣವಾಲೇಕೀ ಸಂಗತಿಸೇ ಗುಣರಕ್ಷಾ ಹೋತೀ ಹೈ ಔರ (೨) ಅಧಿಕ ಶೀತಲ ಹಿಮ (ಬರಫ ) ಕೇ ಸಂಪರ್ಕಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ಶೀತಲ ಪಾನೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಅಧಿಕ ಗುಣವಾಲೇಕೇ ಸಂಗಸೇ ಗುಣವೃದ್ಧಿ ಹೋತೀ ಹೈ ..೨೭೦..

[ಅಬ ಶ್ಲೋಕ ದ್ವಾರಾ ಯಹ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಶ್ರಮಣ ಕ್ರಮಶಃ ಪರಮ ನಿವೃತ್ತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ ಶಾಶ್ವತ ಜ್ಞಾನಾನನ್ದಮಯದಶಾಕಾ ಅನುಭವ ಕರೋ : — ]

[ಅರ್ಥ : — ] ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುಭೋಪಯೋಗಜನಿತ ಕಿಂಚಿತ್ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಸೇವನ ಕರಕೇ ಯತಿ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಸಂಯಮಕೇ ಸೌಷ್ಠವ (ಶ್ರೇಷ್ಠತಾ, ಸುನ್ದರತಾ) ಸೇ ಕ್ರಮಶಃ ಪರಮ ನಿವೃತ್ತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ; ಜಿಸಕಾ ರಮ್ಯ ಉದಯ ಸಮಸ್ತ ವಸ್ತುಸಮೂಹಕೇ ವಿಸ್ತಾರಕೋ ಲೀಲಾಮಾತ್ರಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ (-ಜಾನ ಲೇತಾ ಹೈ) ಐಸೀ ಶಾಶ್ವತೀ ಜ್ಞಾನಾನನ್ದಮಯೀ ದಶಾಕಾ ಏಕಾನ್ತತಃ (ಕೇವಲ, ಸರ್ವಥಾ, ಅತ್ಯನ್ತ) ಅನುಭವ ಕರೋ .

“ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುಭೋಪಯೋಗ – ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಪೂರ್ಣ ಹುಆ .’’ ★ಶಾರ್ದೂಲವಿಕ್ರೀಡಿತ ಛಂದ

Page 485 of 513
PDF/HTML Page 518 of 546
single page version

ಅಥ ಸಂಸಾರತತ್ತ್ವಮುದ್ಘಾಟಯತಿ — ಜೇ ಅಜಧಾಗಹಿದತ್ಥಾ ಏದೇ ತಚ್ಚ ತ್ತಿ ಣಿಚ್ಛಿದಾ ಸಮಯೇ .

ಅಚ್ಚಂತಫಲಸಮಿದ್ಧಂ ಭಮಂತಿ ತೇ ತೋ ಪರಂ ಕಾಲಂ ..೨೭೧.. ತಥಾ ಸಮಗುಣಸಂಸರ್ಗಾದ್ಗುಣರಕ್ಷಾ ಭವತಿ . ಯಥಾ ಚ ತಸ್ಯೈವ ಜಲಸ್ಯ ಕರ್ಪೂರಶರ್ಕರಾದಿಶೀತಲದ್ರವ್ಯನಿಕ್ಷೇಪೇ ಕೃತೇ ಸತಿ ಶೀತಲಗುಣವೃದ್ಧಿರ್ಭವತಿ ತಥಾ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರರತ್ನತ್ರಯಗುಣಾಧಿಕಸಂಸರ್ಗಾದ್ಗುಣವೃದ್ಧಿರ್ಭವತೀತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೨೭೦.. ಇತಃಪರಂ ಪಞ್ಚಮಸ್ಥಲೇ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ಸಂಸಾರಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಚ ಪ್ರತೀತ್ಯರ್ಥಂ ಪಞ್ಚರತ್ನಭೂತಗಾಥಾಪಞ್ಚಕೇನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕರೋತಿ . ತದ್ಯಥಾ — ಅಥ ಸಂಸಾರಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರಕಟಯತಿ — ಜೇ ಅಜಧಾಗಹಿದತ್ಥಾ ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞ- ಪ್ರಣೀತನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರರತ್ನತ್ರಯಾರ್ಥಪರಿಜ್ಞಾನಾಭಾವಾತ್ ಯೇಽಯಥಾಗೃಹೀತಾರ್ಥಾಃ ವಿಪರೀತಗೃಹೀತಾರ್ಥಾಃ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಾಃ . ಏದೇ ತಚ್ಚ ತ್ತಿ ಣಿಚ್ಛಿದಾ ಏತೇ ತತ್ತ್ವಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾಃ, ಏತೇ ಯೇ ಮಯಾ ಕಲ್ಪಿತಾಃ ಪದಾರ್ಥಾಸ್ತ ಏವ ತತ್ತ್ವಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾಃ, ನಿಶ್ಚಯಂ ಕೃತವನ್ತಃ . ಕ್ವ ಸ್ಥಿತ್ವಾ . ಸಮಯೇ ನಿರ್ಗ್ರನ್ಥರೂಪದ್ರವ್ಯಸಮಯೇ . ಅಚ್ಚಂತಫಲಸಮಿದ್ಧಂ ಅಬ ಪಂಚರತ್ನ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಪಾಂಚ ರತ್ನೋಂ ಜೈಸೀ ಪಾಂಚ ಗಾಥಾಯೇಂ ಕಹತೇ ಹೈಂ ) . [ವಹಾಂ ಪಹಲೇ, ಶ್ಲೋಕ ದ್ವಾರಾ ಉನ ಪಾಂಚ ಗಾಥಾಓಂಕೀ ಮಹಿಮಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ : — ]

ಅರ್ಥ : — ಅಬ ಇಸ ಶಾಸ್ತ್ರಕೇ ಕಲಗೀಕೇ ಅಲಙ್ಕಾರ ಜೈಸೇ ( – ಚೂಡಾಮಣಿ – ಮುಕುಟಮಣಿ ಸಮಾನ) ಯಹ ಪಾಂಚ ಸೂತ್ರರೂಪ ನಿರ್ಮಲ ಪಂಚರತ್ನ — ಜೋಕಿ ಸಂಕ್ಷೇಪಸೇ ಅರ್ಹನ್ತಭಗವಾನಕೇ ಸಮಗ್ರ ಅದ್ವಿತೀಯ ಶಾಸನಕೋ ಸರ್ವತಃ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ವೇ — ೧ವಿಲಕ್ಷಣ ಪಂಥವಾಲೀ ಸಂಸಾರ – ಮೋಕ್ಷಕೀ ಸ್ಥಿತಿಕೋ ಜಗತಕೇ ಸಮಕ್ಷ ಪ್ರಕಟ ಕರತೇ ಹುಏ ಜಯವನ್ತ ವರ್ತೋ .

ಅಬ ಸಂಸಾರತತ್ತ್ವಕೋ ಪ್ರಕಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : — ★ಶಾರ್ದೂಲವಿಕ್ರೀಡಿತ ಛಂದ

೧. ವಿಲಕ್ಷಣ = ಭಿನ್ನ – ಭಿನ್ನ [ಸಂಸಾರ ಔರ ಮೋಕ್ಷಕೀ ಸ್ಥಿತಿ ಭಿನ್ನ – ಭಿನ್ನ ಪಂಥವಾಲೀ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ಸಂಸಾರ ಔರ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಮಾರ್ಗ ಅಲಗ – ಅಲಗ ಹೈ . ]

Page 486 of 513
PDF/HTML Page 519 of 546
single page version

ಯೇ ಸ್ವಯಮವಿವೇಕತೋಽನ್ಯಥೈವ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಾರ್ಥಾನಿತ್ಥಮೇವ ತತ್ತ್ವಮಿತಿ ನಿಶ್ಚಯಮಾರಚಯನ್ತಃ ಸತತಂ ಸಮುಪಚೀಯಮಾನಮಹಾಮೋಹಮಲಮಲೀಮಸಮಾನಸತಯಾ ನಿತ್ಯಮಜ್ಞಾನಿನೋ ಭವನ್ತಿ, ತೇ ಖಲು ಸಮಯೇ ಸ್ಥಿತಾ ಅಪ್ಯನಾಸಾದಿತಪರಮಾರ್ಥಶ್ರಾಮಣ್ಯತಯಾ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸಾಃ ಸನ್ತೋಽನನ್ತಕರ್ಮಫಲೋಪಭೋಗಪ್ರಾಗ್ಭಾರಭಯಂಕರ- ಮನನ್ತಕಾಲಮನನ್ತಭಾವಾನ್ತರಪರಾವರ್ತೈರನವಸ್ಥಿತವೃತ್ತಯಃ ಸಂಸಾರತತ್ತ್ವಮೇವಾವಬುಧ್ಯತಾಮ್ ..೨೭೧.. ಭಮಂತಿ ತೇ ತೋ ಪರಂ ಕಾಲಂ ಅತ್ಯನ್ತಫಲಸಮೃದ್ಧಂ ಭ್ರಮನ್ತಿ ತೇ ಅತಃ ಪರಂ ಕಾಲಮ್ . ದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭವಭಾವಪಞ್ಚಪ್ರಕಾರ- ಸಂಸಾರಪರಿಭ್ರಮಣರಹಿತಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಭಾವನಾಚ್ಯುತಾಃ ಸನ್ತಃ ಪರಿಭ್ರಮನ್ತಿ . ಕಮ್ . ಪರಂ ಕಾಲಂ ಅನನ್ತಕಾಲಮ್ . ನಾರಕಾದಿದುಃಖರೂಪಾತ್ಯನ್ತಫಲಸಮೃದ್ಧಮ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಅತೋ ವರ್ತಮಾನಕಾಲಾತ್ಪರಂ ಭಾವಿನಮಿತಿ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಇತ್ಥಂಭೂತಸಂಸಾರಪರಿಭ್ರಮಣಪರಿಣತಪುರುಷಾ ಏವಾಭೇದೇನ ಸಂಸಾರಸ್ವರೂಪಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯ- ಮಿತಿ ..೨೭೧.. ಅಥ ಮೋಕ್ಷಸ್ವರೂಪಂ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ — ಅಜಧಾಚಾರವಿಜುತ್ತೋ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಪಞ್ಚಾಚಾರಭಾವನಾ-

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯೇ ] ಜೋ [ಸಮಯೇ ] ಭಲೇ ಹೀ ಸಮಯಮೇಂ ಹೋಂ (-ಭಲೇ ಹೀ ವೇ ದ್ರವ್ಯಲಿಂಗೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಜಿನಮತಮೇಂ ಹೋಂ) ತಥಾಪಿ ವೇ [ಏತೇ ತತ್ತ್ವಮ್ ] ‘ಯಹ ತತ್ತ್ವ ಹೈ (ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪ ಐಸಾ ಹೀ ಹೈ)’ [ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾಃ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ ನಿಶ್ಚಯವಾನ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ಅಯಥಾಗೃಹೀತಾರ್ಥಾಃ ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಅಯಥಾರ್ಥರೂಪಸೇ ಗ್ರಹಣ ಕರತೇ ಹೈಂ (-ಜೈಸೇ ನಹೀಂ ಹೈಂ ವೈಸಾ ಸಮಝತೇ ಹೈಂ ), [ತೇ ] ವೇ [ಅತ್ಯನ್ತಫಲಸಮೃದ್ಧಮ್ ] ಅತ್ಯನ್ತಫಲಸಮೃದ್ಧ (ಅನನ್ತ ಕರ್ಮಫಲೋಂಸೇ ಭರೇ ಹುಏ) ಐಸೇ [ಅತಃ ಪರಂ ಕಾಲಂ ] ಅಬಸೇ ಆಗಾಮೀ ಕಾಲಮೇಂ [ಭ್ರಮನ್ತಿ ] ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕರೇಂಗೇ ..೨೭೧..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಸ್ವಯಂ ಅವಿವೇಕಸೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಅನ್ಯಥಾ ಹೀ ಅಂಗೀಕೃತ ಕರಕೇ (-ಅನ್ಯ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೀ ಸಮಝಕರ) ‘ಐಸಾ ಹೀ ತತ್ತ್ವ (ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪ) ಹೈ’ ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಯ ಕರತೇ ಹುಏ, ಸತತ ಏಕತ್ರಿತ ಕಿಯೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ಮಹಾ ಮೋಹಮಲಸೇ ಮಲಿನ ಮನವಾಲೇ ಹೋನೇಸೇ ನಿತ್ಯ ಅಜ್ಞಾನೀ ಹೈಂ, ವೇ ಭಲೇ ಹೀ ಸಮಯಮೇಂ (-ದ್ರವ್ಯಲಿಂಗೀ ರೂಪಸೇ ಜಿನಮಾರ್ಗಮೇಂ) ಸ್ಥಿತ ಹೋಂ ತಥಾಪಿ ಪರಮಾರ್ಥ ಶ್ರಾಮಣ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನ ಹೋನೇಸೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಶ್ರಮಣಾಭಾಸ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ಅನನ್ತ ಕರ್ಮಫಲಕೀ ಉಪಭೋಗರಾಶಿಸೇ ಭಯಂಕರ ಐಸೇ ಅನನ್ತಕಾಲ ತಕ ಅನನ್ತ ಭಾವಾನ್ತರರೂಪ ಪರಾವರ್ತ್ತನೋಂಸೇ ೧ಅನವಸ್ಥಿತ ವೃತ್ತಿವಾಲೇ ರಹನೇಸೇ, ಉನಕೋ ಸಂಸಾರತತ್ತ್ವ ಹೀ ಜಾನನಾ ..೨೭೧..

೧. ಅನವಸ್ಥಿತ = ಅಸ್ಥಿರ [ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿಯೋಂನೇ ಭಲೇ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಲಿಂಗ ಧಾರಣ ಕಿಯಾ ಹೋ ತಥಾಪಿ ಉನಕೇ ಅನನ್ತಕಾಲ ತಕ ಅನನ್ತ ಭಿನ್ನ – ಭಿನ್ನ ಭಾವರೂಪಸೇ – ಭಾವಾನ್ತರರೂಪಸೇ ಪರಾವರ್ತನ ಹೋತೇ ರಹನೇಸೇ ವೇ ಅಸ್ಥಿರ ಪರಿಣತಿವಾಲೇ ರಹೇಂಗೇ, ಔರ ಇಸಲಿಯೇ ವೇ ಸಂಸಾರತತ್ತ್ವ ಹೀ ಹೈಂ .]

Page 487 of 513
PDF/HTML Page 520 of 546
single page version

ಅಥ ಮೋಕ್ಷತತ್ತ್ವಮುದ್ಘಾಟಯತಿ —

ಯಸ್ತ್ರಿಲೋಕಚೂಲಿಕಾಯಮಾನನಿರ್ಮಲವಿವೇಕದೀಪಿಕಾಲೋಕಶಾಲಿತಯಾ ಯಥಾವಸ್ಥಿತಪದಾರ್ಥನಿಶ್ಚಯ- ನಿವರ್ತಿತೌತ್ಸುಕ್ಯಸ್ವರೂಪಮನ್ಥರಸತತೋಪಶಾನ್ತಾತ್ಮಾ ಸನ್ ಸ್ವರೂಪಮೇಕಮೇವಾಭಿಮುಖ್ಯೇನ ಚರನ್ನಯಥಾಚಾರ- ಪರಿಣತತ್ವಾದಯಥಾಚಾರವಿಯುಕ್ತಃ, ವಿಪರೀತಾಚಾರರಹಿತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಜಧತ್ಥಪದಣಿಚ್ಛಿದೋ ಸಹಜಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವನಿಜ- ಪರಮಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಪರಿಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾದ್ಯಥಾರ್ಥಪದನಿಶ್ಚಿತಃ, ಪಸಂತಪ್ಪಾ ವಿಶಿಷ್ಟಪರಮೋಪಶಮಭಾವಪರಿಣತನಿಜಾತ್ಮ- ದ್ರವ್ಯಭಾವನಾಸಹಿತತ್ವಾತ್ಪ್ರಶಾನ್ತಾತ್ಮಾ, ಜೋ ಯಃ ಕರ್ತಾ ಸೋ ಸಂಪುಣ್ಣಸಾಮಣ್ಣೋ ಸ ಸಂಪೂರ್ಣಶ್ರಾಮಣ್ಯಃ ಸನ್ ಚಿರಂ ಣ ಜೀವದಿ ಚಿರಂ ಬಹುತರಕಾಲಂ ನ ಜೀವತಿ, ನ ತಿಷ್ಠತಿ . ಕ್ವ . ಅಫಲೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸಂವಿತ್ತಿಸಮುತ್ಪನ್ನಸುಖಾಮೃತರಸಾಸ್ವಾದ- ರಹಿತತ್ವೇನಾಫಲೇ ಫಲರಹಿತೇ ಸಂಸಾರೇ . ಕಿನ್ತು ಶೀಘ್ರಂ ಮೋಕ್ಷಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ . ಅಯಮತ್ರ ಭಾವಾರ್ಥಃ — ಇತ್ಥಂಭೂತ-

ಅಬ ಮೋಕ್ಷ ತತ್ವಕೋ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಥಾರ್ಥಪದನಿಶ್ಚಿತಃ ] ಜೋ ಜೀವ ಯಥಾರ್ಥತಯಾ ಪದೋಂಕಾ ತಥಾ ಅರ್ಥೋಂ (ಪದಾರ್ಥೋಂ) ಕಾ ನಿಶ್ಚಯವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ [ಪ್ರಶಾನ್ತಾತ್ಮಾ ] ೧ಪ್ರಶಾನ್ತಾತ್ಮಾ ಹೈ ಔರ [ಅಯಥಾಚಾರವಿಯುಕ್ತಃ ] ಅಯಥಾಚಾರ ( – ಅನ್ಯಥಾಆಚರಣ, ಅಯಥಾರ್ಥಆಚರಣ) ರಹಿತ ಹೈ, [ಸಃ ಸಂಪೂರ್ಣಶ್ರಾಮಣ್ಯಃ ] ವಹ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರಾಮಣ್ಯವಾಲಾ ಜೀವ [ಅಫಲೇ ] ಅಫಲ ( – ಕರ್ಮಫಲ ರಹಿತ ಹುಏ) [ಇಹ ] ಇಸ ಸಂಸಾರಮೇಂ [ಚಿರಂ ನ ಜೀವತಿ ] ಚಿರಕಾಲ ತಕ ನಹೀಂ ರಹತಾ ( – ಅಲ್ಪಕಾಲಮೇಂ ಹೀ ಮುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ .) ..೨೭೨..

ಟೀಕಾ : — ಜೋ (ಶ್ರಮಣ) ತ್ರಿಲೋಕಕೀ ಚೂಲಿಕಾ (ಕಲಗೀ) ಕೇ ಸಮಾನ ನಿರ್ಮಲ ವಿವೇಕರೂಪೀ ದೀಪಿಕಾಕೇ ಪ್ರಕಾಶವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ಯಥಾಸ್ಥಿತ ಪದಾರ್ಥನಿಶ್ಚಯಸೇ ಉತ್ಸುಕತಾಕಾ ನಿವರ್ತನ ಕರಕೇ

೨ಸ್ವರೂಪಮಂಥರ ರಹನೇಸೇ ಸತತ ‘ಉಪಶಾಂತಾತ್ಮಾ’ ವರ್ತತಾ ಹುಆ, ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಏಕಮೇಂ ಹೀ ಅಭಿಮುಖರೂಪಸೇ

೧. ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ = ಪ್ರಶಾಂತಸ್ವರೂಪ; ಪ್ರಶಾಂತಮೂರ್ತಿ; ಉಪಶಾಂತ; ಸ್ಥಿರ ಹುಆ .

೨. ಸ್ವರೂಪಮಂಥರ = ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಜಮಾ ಹುಆ [ಮನ್ಥರಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ ಸುಸ್ತ, ಆಲಸೀ . ಯಹ ಶ್ರಮಣ ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ತೃಪ್ತ ತೃಪ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಮಾನೋ ವಹ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಬಾಹರ ನಿಕಲನೇಕೋ ಸುಸ್ತ ಯಾ ಆಲಸೀ ಹೋ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸ್ವರೂಪಪ್ರಶಾಂತಿಮೇಂ ಮಗ್ನ ಹೋಕರ ರಹಾ
ಹೈ .]