Pravachansar-Hindi (Kannada transliteration). Gatha: 6-16 ; Shuddhopayog adhikAr.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 28

 

Page 8 of 513
PDF/HTML Page 41 of 546
single page version

ಅಬ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅರಹನ್ತ, ಸಿದ್ಧ, ಆಚಾರ್ಯ, ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ತಥಾ ಸರ್ವ ಸಾಧುಓಂಕೋ ಪ್ರಣಾಮ ಔರ
ವನ್ದನೋಚ್ಚಾರಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ದ್ವೈತಕೇ ದ್ವಾರಾ, ೧ಭಾವ್ಯಭಾವಕ ಭಾವಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಅತ್ಯನ್ತ ಗಾಢ ೨ಇತರೇತರ
ಮಿಲನಕೇ ಕಾರಣ ಸಮಸ್ತ ಸ್ವಪರಕಾ ವಿಭಾಗ ವಿಲೀನ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ಜಿಸಮೇಂ ೩ಅದ್ವೈತ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೈ ಐಸಾ
ನಮಸ್ಕಾರ ಕರಕೇ, ಉನ್ಹೀಂ ಅರಹನ್ತ, ಸಿದ್ಧ, ಆಚಾರ್ಯ, ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ಸರ್ವಸಾಧುಓಂಕೇ ಆಶ್ರಮಕೋ, — ಜೋ
ಕಿ (ಆಶ್ರಮ) ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಪ್ರಧಾನ ಹೋನೇಸೇ ೪ಸಹಜಶುದ್ಧದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವವಾಲೇ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕಾ
ಶ್ರದ್ಧಾನ ಔರ ಜ್ಞಾನ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೇ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ ಔರ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಕಾ ೫ಸಮ್ಪಾದಕ ಹೈ ಉಸೇ —
ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ, ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸಮ್ಪನ್ನ ಹೋಕರ, ಜಿಸಮೇಂ ೬ಕಷಾಯಕಣ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವಕೋ ಜೋ
ಪುಣ್ಯಬನ್ಧಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಐಸೇ ಸರಾಗ ಚಾರಿತ್ರಕೋ — ವಹ (ಸರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ) ಕ್ರಮಸೇ ಆ ಪಡನೇ
ಯಾಮಿ ..೩.. ಅಥೈವಮರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಾಚಾರ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯಸರ್ವಸಾಧೂನಾಂ ಪ್ರಣತಿವಂದನಾಭಿಧಾನಪ್ರವೃತ್ತದ್ವೈತದ್ವಾರೇಣ ಭಾವ್ಯ-
ಭಾವಕಭಾವವಿಜೃಮ್ಭಿತಾತಿನಿರ್ಭ̄ರೇತರೇತರಸಂವಲನಬಲವಿಲೀನನಿಖಿಲಸ್ವಪರವಿಭಾಗತಯಾ ಪ್ರವೃತ್ತಾದ್ವೈತಂ
ನಮಸ್ಕಾರಂ ಕೃತ್ವಾ ..೪.. ತೇಷಾಮೇವಾರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಾಚಾರ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯಸರ್ವಸಾಧೂನಾಂ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಪ್ರಧಾನತ್ವೇನ
ಸಹಜಶುದ್ಧದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಾತ್ಮತತ್ತ್ವಶ್ರದ್ಧಾನಾವಬೋಧಲಕ್ಷಣಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸಂಪಾದಕಮಾಶ್ರಮಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ
ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನೋ ಭೂತ್ವಾ, ಜೀವತ್ಕಷಾಯಕಣತಯಾ ಪುಣ್ಯಬನ್ಧಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿಹೇತುಭೂತಂ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ
ಮಹಾವಿದೇಹಸ್ಥಿತಶ್ರೀಸೀಮನ್ಧರಸ್ವಾಮೀತೀರ್ಥಕರಪರಮದೇವಪ್ರಭೃತಿತೀರ್ಥಕರೈಃ ಸಹ ತಾನೇವ ಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಿನೋ ನಮಸ್ಕರೋಮಿ .
ಕಯಾ ಕರಣಭೂತಯಾ . ಮೋಕ್ಷಲಕ್ಷ್ಮೀಸ್ವಯಂವರಮಣ್ಡಪಭೂತಜಿನದೀಕ್ಷಾಕ್ಷಣೇ ಮಙ್ಗಲಾಚಾರಭೂತಯಾ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಸಿದ್ಧಗುಣ-
ಭಾವನಾರೂಪಯಾ ಸಿದ್ಧಭಕ್ತ್ಯಾ, ತಥೈವ ನಿರ್ಮಲಸಮಾಧಿಪರಿಣತಪರಮಯೋಗಿಗುಣಭಾವನಾಲಕ್ಷಣಯಾ ಯೋಗಭಕ್ತ್ಯಾ ಚೇತಿ .
ಏವಂ ಪೂರ್ವವಿದೇಹತೀರ್ಥಕರನಮಸ್ಕಾರಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಗಾಥಾ ಗತೇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೩.. ಅಥ ಕಿಚ್ಚಾ ಕೃತ್ವಾ . ಕಮ್ . ಣಮೋ
ನಮಸ್ಕಾರಮ್ . ಕೇಭ್ಯಃ . ಅರಹಂತಾಣಂ ಸಿದ್ಧಾಣಂ ತಹ ಣಮೋ ಗಣಹರಾಣಂ ಅಜ್ಝಾವಯವಗ್ಗಾಣಂ ಸಾಹೂಣಂ ಚೇವ ಅರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಗಣಧರೋ-
ಪಾಧ್ಯಾಯಸಾಧುಭ್ಯಶ್ಚೈವ . ಕತಿಸಂಖ್ಯೋಪೇತೇಭ್ಯಃ . ಸವ್ವೇಸಿಂ ಸರ್ವೇಭ್ಯಃ . ಇತಿ ಪೂರ್ವಗಾಥಾತ್ರಯೇಣ ಕೃತಪಞ್ಚ-
ಪರಮೇಷ್ಠಿನಮಸ್ಕಾರೋಪಸಂಹಾರೋಽಯಮ್ ..೪.. ಏವಂ ಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಿನಮಸ್ಕಾರಂ ಕೃತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರೋಮಿ . ಉವಸಂಪಯಾಮಿ ಉಪಸಂಪದ್ಯೇ
೧. ಭಾವ್ಯ = ಭಾನೇ ಯೋಗ್ಯ; ಚಿಂತವನ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ; ಧ್ಯಾನ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ಧ್ಯೇಯ . ಭಾವಕ = ಭಾವನಾ ಕರನೇವಾಲಾ,
ಚಿಂತವನ ಕರನೇವಾಲಾ, ಧ್ಯಾನ ಕರನೇವಾಲಾ, ಅರ್ಥಾತ್ ಧ್ಯಾತಾ .
೨. ಇತರೇತರಮಿಲನ = ಏಕ ದೂಸರೇಕಾ ಪರಸ್ಪರ ಮಿಲ ಜಾನಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಮಿಶ್ರಿತ ಹೋ ಜಾನಾ .
೩. ಅದ್ವೈತ = ಪಂಚ ಪರಮೇಷ್ಠೀಕೇ ಪ್ರತಿ ಅತ್ಯಂತ ಆರಾಧ್ಯ ಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಆರಾಧ್ಯರೂಪ ಪಂಚ ಪರಮೇಷ್ಠೀ ಭಗವಾನ ಔರ
ಆರಾಧಕರೂಪ ಅಪನೇ ಭೇದಕಾ ವಿಲಯ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ನಮಸ್ಕಾರಮೇಂ ಅದ್ವೈತ ಪಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಯದ್ಯಪಿ
ನಮಸ್ಕಾರಮೇಂ ಪ್ರಣಾಮ ಔರ ವಂದನೋಚ್ಚಾರ ದೋನೋಂಕಾ ಸಮಾವೇಶ ಹೋತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಮೇಂ ದ್ವೈತ ಕಹಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ತೀವ್ರ
ಭಕ್ತಿಭಾವಸೇ ಸ್ವಪರಕಾ ಭೇದವಿಲಿನ ಹೋ ಜಾನೇಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಉಸಮೇಂ ಅದ್ವೈತ ಪಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
೪. ಸಹಜಶುದ್ಧದರ್ಶನಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವವಾಲೇ = ಸಹಜ ಶುದ್ಧ ದರ್ಶನ ಔರ ಜ್ಞಾನ ಜಿನಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ವೇ .
೫. ಸಂಪಾದಕ = ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಾನೇವಾಲಾ, ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲಾ .
೬. ಕಷಾಯಕಣ = ಕಷಾಯಕಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಂಶ

Page 9 of 513
PDF/HTML Page 42 of 546
single page version

ಪರ ಭೀ (ಗುಣಸ್ಥಾನ -ಆರೋಹಣಕೇ ಕ್ರಮಮೇಂ ಬಲಾತ್ ಅರ್ಥಾತ್ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಕೇ ಮನ್ದ ಉದಯಸೇ ಆ ಪಡನೇ ಪರ
ಭೀ) — ದೂರ ಉಲ್ಲಂಘನ ಕರಕೇ, ಜೋ ಸಮಸ್ತ ಕಷಾಯಕ್ಲೇಶರೂಪೀ ಕಲಂಕಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೋನೇಸೇ
ನಿರ್ವಾಣಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಐಸೇ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರ ನಾಮಕ ಸಾಮ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೂಂ . ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ,
ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನ ಔರ ಸಮ್ಯಕ್ಚಾರಿತ್ರ ಕೀ ಐಕ್ಯಸ್ವರೂಪ ಏಕಾಗ್ರತಾಕೋ ಮೈಂ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹುಆ ಹೂಂ, ಯಹ (ಇಸ)
ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ . ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ತಬ ಇನ್ಹೋಂನೇ (ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವತ್ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವನೇ) ಸಾಕ್ಷಾತ್
ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕೋ ಅಂಗೀಕಾರ ಕಿಯಾ ..೪ -೫..
ಅಬ ವೇ ಹೀ (ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವ) ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರ ಇಷ್ಟ ಫಲವಾಲಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೀ
ಉಪಾದೇಯತಾ ಔರ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರ ಅನಿಷ್ಟ ಫಲವಾಲಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೀ ಹೇಯತಾಕಾ ವಿವೇಚನ
ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಕ್ರಮಾಪತಿತಮಪಿ ದೂರಮುತ್ಕ್ರಮ್ಯ ಸಕಲಕಷಾಯಕಲಿಕಲಂಕ ವಿವಿಕ್ತತಯಾ ನಿರ್ವಾಣಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿಹೇತುಭೂತಂ
ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಾಖ್ಯಂ ಸಾಮ್ಯಮುಪಸಮ್ಪದ್ಯೇ . ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಚಾರಿತ್ರೈಕ್ಯಾತ್ಮಕೈಕಾಗ್ರಯಂ ಗತೋಽಸ್ಮೀತಿ
ಪ್ರತಿಜ್ಞಾರ್ಥಃ . ಏವಂ ತಾವದಯಂ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಂ ಸಂಪ್ರತಿಪನ್ನಃ ..೫..
ಅಥಾಯಮೇವ ವೀತರಾಗಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಯೋರಿಷ್ಟಾನಿಷ್ಟಫಲತ್ವೇನೋಪಾದೇಯಹೇಯತ್ವಂ ವಿವೇಚಯತಿ —
ಸಂಪಜ್ಜದಿ ಣಿವ್ವಾಣಂ ದೇವಾಸುರಮಣುಯರಾಯವಿಹವೇಹಿಂ .
ಜೀವಸ್ಸ ಚರಿತ್ತಾದೋ ದಂಸಣಣಾಣಪ್ಪಹಾಣಾದೋ ..೬..
ಸಮಾಶ್ರಯಾಮಿ . ಕಿಮ್ . ಸಮ್ಮಂ ಸಾಮ್ಯಂ ಚಾರಿತ್ರಮ್ . ಯಸ್ಮಾತ್ ಕಿಂ ಭವತಿ . ಜತ್ತೋ ಣಿವ್ವಾಣಸಂಪತ್ತೀ
ಯಸ್ಮಾನ್ನಿರ್ವಾಣಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿಃ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪೂರ್ವಂ . ಸಮಾಸಿಜ್ಜ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ಯ . ಕಮ್ . ವಿಸುದ್ಧಣಾಣದಂಸಣಪಹಾಣಾಸಮಂ
ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನಲಕ್ಷಣಪ್ರಧಾನಾಶ್ರಮಮ್ . ಕೇಷಾಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತ್ವೇನ . ತೇಸಿಂ ತೇಷಾಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಿನಾಮಿತಿ .
ತಥಾಹಿ — ಅಹಮಾರಾಧಕಃ, ಏತೇ ಚಾರ್ಹದಾದಯ ಆರಾಧ್ಯಾ, ಇತ್ಯಾರಾಧ್ಯಾರಾಧಕವಿಕಲ್ಪರೂಪೋ ದ್ವೈತನಮಸ್ಕಾರೋ ಭಣ್ಯತೇ .
ರಾಗಾದ್ಯುಪಾಧಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಪರಮಸಮಾಧಿಬಲೇನಾತ್ಮನ್ಯೇವಾರಾಧ್ಯಾರಾಧಕಭಾವಃ ಪುನರದ್ವೈತನಮಸ್ಕಾರೋ ಭಣ್ಯತೇ . ಇತ್ಯೇವಂ-
ಲಕ್ಷಣಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಗಾಥಾತ್ರಯಕಥಿತಪ್ರಕಾರೇಣ ಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಿಸಮ್ಬನ್ಧಿನಂ ದ್ವೈತಾದ್ವೈತನಮಸ್ಕಾರಂ ಕೃತ್ವಾ . ತತಃ ಕಿಂ ಕರೋಮಿ .
ರಾಗಾದಿಭ್ಯೋ ಭಿನ್ನೋಽಯಂ ಸ್ವಾತ್ಮೋತ್ಥಸುಖಸ್ವಭಾವಃ ಪರಮಾತ್ಮೇತಿ ಭೇದಜ್ಞಾನಂ, ತಥಾ ಸ ಏವ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯ ಇತಿ
ರುಚಿರೂಪಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಮಿತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸ್ವಭಾವಂ, ಮಠಚೈತ್ಯಾಲಯಾದಿಲಕ್ಷಣವ್ಯವಹಾರಾಶ್ರಮಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಂ, ಭಾವಾ-
ಶ್ರಮರೂಪಂ ಪ್ರಧಾನಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ, ತತ್ಪೂರ್ವಕಂ ಕ್ರಮಾಯಾತಮಪಿ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ ಪುಣ್ಯಬನ್ಧಕಾರಣಮಿತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪರಿಹೃತ್ಯ
ಪ್ರ. ೨
ಸುರ -ಅಸುರ - ಮನುಜೇನ್ದ್ರೋ ತಣಾ ವಿಭವೋ ಸಹಿತ ನಿರ್ವಾಣನೀ
ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಕರೇ ಚಾರಿತ್ರಥೀ ಜೀವ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನಮುಖ್ಯಥೀ. ೬.

Page 10 of 513
PDF/HTML Page 43 of 546
single page version

ಸಮ್ಪದ್ಯತೇ ನಿರ್ವಾಣಂ ದೇವಾಸುರಮನುಜರಾಜವಿಭವೈಃ .
ಜೀವಸ್ಯ ಚರಿತ್ರಾದ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನಾತ್ ..೬..
ಸಂಪದ್ಯತೇ ಹಿ ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನಾಚ್ಚಾರಿತ್ರಾದ್ವೀತರಾಗಾನ್ಮೋಕ್ಷಃ . ತತ ಏವ ಚ ಸರಾಗಾದ್ದೇವಾಸುರ-
ಮನುಜರಾಜವಿಭವಕ್ಲೇಶರೂಪೋ ಬನ್ಧಃ . ಅತೋ ಮುಮುಕ್ಷುಣೇಷ್ಟಫಲತ್ವಾದ್ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮುಪಾದೇಯಮನಿಷ್ಟಫಲತ್ವಾ-
ತ್ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ ಹೇಯಮ್ ..೬..
ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಸ್ವರೂಪಂ ವಿಭಾವಯತಿ —
ಚಾರಿತ್ತಂ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಜೋ ಸೋ ಸಮೋ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ .
ಮೋಹಕ್ಖೋಹವಿಹೀಣೋ ಪರಿಣಾಮೋ ಅಪ್ಪಣೋ ಹು ಸಮೋ ..೭..
ನಿಶ್ಚಲಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನುಭೂತಿಸ್ವರೂಪಂ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮಹಮಾಶ್ರಯಾಮೀತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ . ಏವಂ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ನಮಸ್ಕಾರಮುಖ್ಯ-
ತ್ವೇನ ಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಂ ಗತಮ್ ..೫.. ಅಥೋಪಾದೇಯಭೂತಸ್ಯಾತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ಯ ಕಾರಣತ್ವಾದ್ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮುಪಾದೇಯಮ್ .
ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಹೇಯಸ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಸ್ಯ ಕಾರಣತ್ವಾತ್ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ ಹೇಯಮಿತ್ಯುಪದಿಶತಿ — ಸಂಪಜ್ಜದಿ ಸಮ್ಪದ್ಯತೇ .
ಕಿಮ್ . ಣಿವ್ವಾಣಂ ನಿರ್ವಾಣಮ್ . ಕಥಮ್ . ಸಹ . ಕೈಃ . ದೇವಾಸುರಮಣುಯರಾಯವಿಹವೇಹಿಂ ದೇವಾಸುರಮನುಷ್ಯರಾಜವಿಭವೈಃ . ಕಸ್ಯ .
ಜೀವಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಯ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಚರಿತ್ತಾದೋ ಚಾರಿತ್ರಾತ್ . ಕಥಂಭೂತಾತ್ . ದಂಸಣಣಾಣಪ್ಪಹಾಣಾದೋ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ-
ಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನಾದಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ ---ಆತ್ಮಾಧೀನಜ್ಞಾನಸುಖಸ್ವಭಾವೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮದ್ರವ್ಯೇ ಯನ್ನಿಶ್ಚಲನಿರ್ವಿಕಾರಾನುಭೂತಿರೂಪಮ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಸ್ಯ ] ಜೀವಕೋ [ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನಾತ್ ] ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನ [ಚಾರಿತ್ರಾತ್ ]
ಚಾರಿತ್ರಸೇ [ದೇವಾಸುರಮನುಜರಾಜವಿಭವೈಃ ] ದೇವೇನ್ದ್ರ, ಅಸುರೇನ್ದ್ರ ಔರ ನರೇನ್ದ್ರಕೇ ವೈಭವೋಂಕೇ ಸಾಥ [ನಿರ್ವಾಣಂ ]
ನಿರ್ವಾಣ [ಸಂಪದ್ಯತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ . (ಜೀವಕೋ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಸೇ ದೇವೇನ್ದ್ರ ಇತ್ಯಾದಿಕೇ ವೈಭವೋಂಕೀ ಔರ
ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಸೇ ನಿರ್ವಾಣಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ .) ..೬..
ಟೀಕಾ : — ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಪ್ರಧಾನ ಚಾರಿತ್ರಸೇ, ಯದಿ ವಹ (ಚಾರಿತ್ರ) ವೀತರಾಗ ಹೋ ತೋ ಮೋಕ್ಷ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ
ಹೈ; ಔರ ಉಸಸೇ ಹೀ, ಯದಿ ವಹ ಸರಾಗ ಹೋ ತೋ ದೇವೇನ್ದ್ರ -ಅಸುರೇನ್ದ್ರ -ನರೇನ್ದ್ರಕೇ ವೈಭವಕ್ಲೇಶರೂಪ ಬನ್ಧಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ
ಹೋತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಮುಮುಕ್ಷುಓಂಕೋ ಇಷ್ಟ ಫಲವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ (ಉಪಾದೇಯ)
ಹೈ, ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ಫಲವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರ ತ್ಯಾಗನೇ ಯೋಗ್ಯ (ಹೇಯ) ಹೈ ..೬..
ಅಬ ಚಾರಿತ್ರಕಾ ಸ್ವರೂಪ ವ್ಯಕ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಚಾರಿತ್ರ ಛೇ ತೇ ಧರ್ಮ ಛೇ, ಜೇ ಧರ್ಮ ಛೇ, ತೇ ಸಾಮ್ಯ ಛೇ;
ನೇ ಸಾಮ್ಯ ಜೀವನೋ ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನ ನಿಜ ಪರಿಣಾಮ ಛೇ. ೭.

Page 11 of 513
PDF/HTML Page 44 of 546
single page version

ಚಾರಿತ್ರಂ ಖಲು ಧರ್ಮೋ ಧರ್ಮೋ ಯಸ್ತತ್ಸಾಮ್ಯಮಿತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಮ್ .
ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಃ ಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮನೋ ಹಿ ಸಾಮ್ಯಮ್ ..೭..
ಸ್ವರೂಪೇ ಚರಣಂ ಚಾರಿತ್ರಂ, ಸ್ವಸಮಯಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ . ತದೇವ ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವತ್ವಾದ್ಧರ್ಮಃ . ಶುದ್ಧ-
ಚೈತನ್ಯಪ್ರಕಾಶನಮಿತ್ಯರ್ಥಃ . ತದೇವ ಚ ಯಥಾವಸ್ಥಿತಾತ್ಮಗುಣತ್ವಾತ್ಸಾಮ್ಯಮ್ . ಸಾಮ್ಯಂ ತು ದರ್ಶನಚಾರಿತ್ರ –
ಮೋಹನೀಯೋದಯಾಪಾದಿತಸಮಸ್ತಮೋಹಕ್ಷೋಭಾಭಾವಾದತ್ಯನ್ತನಿರ್ವಿಕಾರೋ ಜೀವಸ್ಯ ಪರಿಣಾಮಃ ..೭..
ವಸ್ಥಾನಂ ತಲ್ಲಕ್ಷಣನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಾಜ್ಜೀವಸ್ಯ ಸಮುತ್ಪದ್ಯತೇ . ಕಿಮ್ . ಪರಾಧೀನೇನ್ದ್ರಿಯಜನಿತಜ್ಞಾನಸುಖವಿಲಕ್ಷಣಂ,
ಸ್ವಾಧೀನಾತೀನ್ದ್ರಿಯರೂಪಪರಮಜ್ಞಾನಸುಖಲಕ್ಷಣಂ ನಿರ್ವಾಣಮ್ . ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಾತ್ಪುನರ್ದೇವಾಸುರಮನುಷ್ಯರಾಜವಿಭೂತಿಜನಕೋ
ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ವಿಶಿಷ್ಟಪುಣ್ಯಬನ್ಧೋ ಭವತಿ, ಪರಮ್ಪರಯಾ ನಿರ್ವಾಣಂ ಚೇತಿ . ಅಸುರೇಷು ಮಧ್ಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿಃ ಕಥಮುತ್ಪದ್ಯತೇ
ಇತಿ ಚೇತ್ – ನಿದಾನಬನ್ಧೇನ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವವಿರಾಧನಾಂ ಕೃತ್ವಾ ತತ್ರೋತ್ಪದ್ಯತ ಇತಿ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ . ಅತ್ರ ನಿಶ್ಚಯೇನ
ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮುಪಾದೇಯಂ ಸರಾಗಂ ಹೇಯಮಿತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೬.. ಅಥ ನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ಪರ್ಯಾಯನಾಮಾನಿ
ಕಥಯಾಮೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಂ ಮನಸಿ ಸಂಪ್ರಧಾರ್ಯ ಸೂತ್ರಮಿಂದ ನಿರೂಪಯತಿ, ಏವಮಗ್ರೇಽಪಿ ವಿವಕ್ಷಿತಸೂತ್ರಾರ್ಥಂ ಮನಸಿ
ಧೃತ್ವಾಥವಾಸ್ಯ ಸೂತ್ರಸ್ಯಾಗ್ರೇ ಸೂತ್ರಮಿದಮುಚಿತಂ ಭವತ್ಯೇವಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಸೂತ್ರಮಿದಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತಿ ಪಾತನಿಕಾಲಕ್ಷಣಂ
ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರ್ವತ್ರ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ --ಚಾರಿತ್ತಂ ಚಾರಿತ್ರಂ ಕರ್ತೃ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ಧರ್ಮೋ ಭವತಿ . ಧಮ್ಮೋ ಜೋ ಸೋ ಸಮೋ
ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಧರ್ಮೋ ಯಃ ಸ ತು ಶಮ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ . ಸಮೋ ಯಸ್ತು ಶಮಃ ಸಃ ಮೋಹಕ್ಖೋಹವಿಹೀಣೋ ಪರಿಣಾಮೋ ಅಪ್ಪಣೋ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಚಾರಿತ್ರಂ ] ಚಾರಿತ್ರ [ಖಲು ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಧರ್ಮಃ ] ಧರ್ಮ ಹೈ . [ಯಃ ಧರ್ಮಃ ] ಜೋ
ಧರ್ಮ ಹೈ [ತತ್ ಸಾಮ್ಯಮ್ ] ವಹ ಸಾಮ್ಯ ಹೈ [ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಮ್ ] ಐಸಾ (ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ) ಕಹಾ ಹೈ . [ಸಾಮ್ಯಂ ಹಿ ]
ಸಾಮ್ಯ [ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಃ ] ಮೋಕ್ಷಕ್ಷೋಭರಹಿತ ಐಸಾ [ಆತ್ಮನಃಪರಿಣಾಮಃ ] ಆತ್ಮಾಕಾ ಪರಿಣಾಮ
(ಭಾವ) ಹೈ ..೭..
ಟೀಕಾ : — ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಚರಣ ಕರನಾ ( – ರಮನಾ) ಸೋ ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ . ಸ್ವಸಮಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರನಾ
(ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರನಾ) ಐಸಾ ಇಸಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ . ಯಹೀ ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಧರ್ಮ ಹೈ .
ಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯಕಾ ಪ್ರಕಾಶ ಕರನಾ ಯಹ ಇಸಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ . ವಹೀ ಯಥಾವಸ್ಥಿತ ಆತ್ಮಗುಣ ಹೋನೇಸೇ
(ವಿಷಮತಾರಹಿತ ಸುಸ್ಥಿತ ಆತ್ಮಾಕಾ ಗುಣ ಹೋನೇಸೇ) ಸಾಮ್ಯ ಹೈ . ಔರ ಸಾಮ್ಯ, ದರ್ಶನಮೋಹನೀಯ ತಥಾ
ಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯಕೇ ಉದಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಸಮಸ್ತ ಮೋಹ ಔರ ಕ್ಷೋಭಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಅತ್ಯನ್ತ
ನಿರ್ವಿಕಾರ ಐಸಾ ಜೀವಕಾ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೇ ಶ್ರದ್ಧಾನರೂಪ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸೇ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವ (ಮಿಥ್ಯಾತ್ವ) ವಹ ಮೋಹ
ಹೈ ಔರ ನಿರ್ವಿಕಾರ ನಿಶ್ಚಲ ಚೈತನ್ಯಪರಿಣತಿರೂಪ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವ (ಅಸ್ಥಿರತಾ) ವಹ ಕ್ಷೋಭ ಹೈ .
ಮೋಹ ಔರ ಕ್ಷೋಭ ರಹಿತ ಪರಿಣಾಮ, ಸಾಮ್ಯ, ಧರ್ಮ ಔರ ಚಾರಿತ್ರ ಯಹ ಸಬ ಪರ್ಯಾಯವಾಚೀ ಹೈಂ ..೭..

Page 12 of 513
PDF/HTML Page 45 of 546
single page version

ಅಥಾತ್ಮನಶ್ಚಾರಿತ್ರತ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ —
ಪರಿಣಮದಿ ಜೇಣ ದವ್ವಂ ತಕ್ಕಾಲಂ ತಮ್ಮಯಂ ತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಂ .
ತಮ್ಹಾ ಧಮ್ಮಪರಿಣದೋ ಆದಾ ಧಮ್ಮೋ ಮುಣೇಯವ್ವೋ ..೮..
ಪರಿಣಮತಿ ಯೇನ ದ್ರವ್ಯಂ ತತ್ಕಾಲಂ ತನ್ಮಯಮಿತಿ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್ .
ತಸ್ಮಾದ್ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಆತ್ಮಾ ಧರ್ಮೋ ಮನ್ತವ್ಯಃ ..೮..
ಹು ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಃ ಪರಿಣಾಮಃ . ಕಸ್ಯ . ಆತ್ಮನಃ . ಹು ಸ್ಫು ಟಮಿತಿ . ತಥಾಹಿ --ಶುದ್ಧಚಿತ್ಸ್ವರೂಪೇ ಚರಣಂ ಚಾರಿತ್ರಂ,
ತದೇವ ಚಾರಿತ್ರಂ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವರಾಗಾದಿಸಂಸರಣರೂಪೇ ಭಾವಸಂಸಾರೇ ಪತನ್ತಂ ಪ್ರಾಣಿನಮುದ್ಧೃತ್ಯ ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯೇ ಧರತೀತಿ
ಧರ್ಮಃ . ಸ ಏವ ಧರ್ಮಃ ಸ್ವಾತ್ಮಭಾವನೋತ್ಥಸುಖಾಮೃತಶೀತಜಲೇನ ಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಿರೂಪಾಗ್ನಿಜನಿತಸ್ಯ ಸಂಸಾರದುಃಖ-
ದಾಹಸ್ಯೋಪಶಮಕತ್ವಾತ್ ಶಮ ಇತಿ . ತತಶ್ಚ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಶ್ರದ್ಧಾನರೂಪಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸ್ಯ ವಿನಾಶಕೋ ದರ್ಶನಮೋಹಾಭಿಧಾನೋ ಮೋಹ
ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ . ನಿರ್ವಿಕಾರನಿಶ್ಚಲಚಿತ್ತವೃತ್ತಿರೂಪಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ವಿನಾಶಕಶ್ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಾಭಿಧಾನಃ ಕ್ಷೋಭ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ .
ತಯೋರ್ವಿಧ್ವಂಸಕತ್ವಾತ್ಸ ಏವ ಶಮೋ ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಃ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪರಿಣಾಮೋ ಭಣ್ಯತ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೭..
ಅಥಾಭೇದನಯೇನ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಆತ್ಮೈವ ಧರ್ಮೋ ಭವತೀತ್ಯಾವೇದಯತಿ ---ಪರಿಣಮದಿ ಜೇಣ ದವ್ವಂ ತಕ್ಕಾಲೇ ತಮ್ಮಯಂ ತಿ
ಪಣ್ಣತ್ತಂ ಪರಿಣಮತಿ ಯೇನ ಪರ್ಯಾಯೇಣ ದ್ರವ್ಯಂ ಕರ್ತೃ ತತ್ಕಾಲೇ ತನ್ಮಯಂ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಂ ಯತಃ ಕಾರಣಾತ್,
ತಮ್ಹಾ ಧಮ್ಮಪರಿಣದೋ ಆದಾ ಧಮ್ಮೋ ಮುಣೇದವ್ವೋ ತತಃ ಕಾರಣಾತ್ ಧರ್ಮೇಣ ಪರಿಣತ ಆತ್ಮೈವ ಧರ್ಮೋ ಮನ್ತವ್ಯ ಇತಿ .
ತದ್ಯಥಾ – ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಪರಿಣತಿರೂಪೋ ನಿಶ್ಚಯಧರ್ಮೋ ಭವತಿ . ಪಞ್ಚಪರಮೇಷ್ಠಯಾದಿಭಕ್ತಿಪರಿಣಾಮರೂಪೋ ವ್ಯವಹಾರ-
ಧರ್ಮಸ್ತಾವದುಚ್ಯತೇ . ಯತಸ್ತೇನ ತೇನ ವಿವಕ್ಷಿತಾವಿವಕ್ಷಿತಪರ್ಯಾಯೇಣ ಪರಿಣತಂ ದ್ರವ್ಯಂ ತನ್ಮಯಂ ಭವತಿ, ತತಃ
ಪೂರ್ವೋಕ್ತಧರ್ಮದ್ವಯೇನ ಪರಿಣತಸ್ತಪ್ತಾಯಃಪಿಣ್ಡವದಭೇದನಯೇನಾತ್ಮೈವ ಧರ್ಮೋ ಭವತೀತಿ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ .
ಉಪಾದಾನಕಾರಣಸದ್ರಶಂ ಹಿ ಕಾರ್ಯಮಿತಿ ವಚನಾತ್ . ತಚ್ಚ ಪುನರುಪಾದಾನಕಾರಣಂ ಶುದ್ಧಾಶುದ್ಧಭೇದೇನ ದ್ವಿಧಾ .
ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಮಾಗಮಭಾಷಯಾ ಶುಕ್ಲಧ್ಯಾನಂ ವಾ ಕೇವಲಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತೌ ಶುದ್ಧೋಪಾದಾನಕಾರಣಂ
ಭವತಿ . ಅಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ತು ರಾಗಾದೀನಾಮಶುದ್ಧನಿಶ್ಚಯೇನಾಶುದ್ಧೋಪಾದಾನಕಾರಣಂ ಭವತೀತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ . ಏವಂ ಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ
ಅಬ ಆತ್ಮಾಕೀ ಚಾರಿತ್ರತಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ ಐಸಾ) ನಿಶ್ಚಯ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ದ್ರವ್ಯಂ ] ದ್ರವ್ಯ ಜಿಸ ಸಮಯ [ಯೇನ ] ಜಿಸ ಭಾವರೂಪಸೇ [ಪರಿಣಮತಿ ]
ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ [ತತ್ಕಾಲಂ ] ಉಸ ಸಮಯ [ತನ್ಮಯಂ ] ಉಸ ಮಯ ಹೈ [ಇತಿ ] ಐಸಾ [ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಂ ] (ಜಿನೇನ್ದ್ರ
ದೇವನೇ) ಕಹಾ ಹೈ; [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ [ಧರ್ಮಪರಿಣತಃ ಆತ್ಮಾ ] ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಆತ್ಮಾಕೋ [ಧರ್ಮಃ
ಮನ್ತವ್ಯಃ ] ಧರ್ಮ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮..
ಜೇ ಭಾವಮಾಂ ಪ್ರಣಮೇ ದರವ, ತೇ ಕಾಳ ತನ್ಮಯ ತೇ ಕಹ್ಯುಂ;
ಜೀವದ್ರವ್ಯ ತೇಥೀ ಧರ್ಮಮಾಂ ಪ್ರಣಮೇಲ ಧರ್ಮ ಜ ಜಾಣವುಂ . ೮.

Page 13 of 513
PDF/HTML Page 46 of 546
single page version

ಯತ್ಖಲು ದ್ರವ್ಯಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಯೇನ ಭಾವೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತತ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಕಾಲೇ ಕಿಲೌಷ್ಣ್ಯ-
ಪರಿಣತಾಯಃಪಿಣ್ಡವತ್ತನ್ಮಯಂ ಭವತಿ . ತತೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮೇಣ ಪರಿಣತೋ ಧರ್ಮ ಏವ ಭವತೀತಿ
ಸಿದ್ಧಮಾತ್ಮನಶ್ಚಾರಿತ್ರತ್ವಮ್ ..೮..
ಅಥ ಜೀವಸ್ಯ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧತ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ —
ಜೀವೋ ಪರಿಣಮದಿ ಜದಾ ಸುಹೇಣ ಅಸುಹೇಣ ವಾ ಸುಹೋ ಅಸುಹೋ .
ಸುದ್ಧೇಣ ತದಾ ಸುದ್ಧೋ ಹವದಿ ಹಿ ಪರಿಣಾಮಸಬ್ಭಾವೋ ..೯..
ಜೀವಃ ಪರಿಣಮತಿ ಯದಾ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾ ಶುಭೋಽಶುಭಃ .
ಶುದ್ಧೇನ ತದಾ ಶುದ್ಧೋ ಭವತಿ ಹಿ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ..೯..
ಸಂಕ್ಷೇಪಸೂಚನರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಂ ಗತಮ್ ..೮.. ಅಥ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗತ್ರಯೇಣ ಪರಿಣತೋ ಜೀವಃ
ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪೋ ಭವತೀತ್ಯುಪದಿಶತಿ ---ಜೀವೋ ಪರಿಣಮದಿ ಜದಾ ಸುಹೇಣ ಅಸುಹೇಣ ವಾ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ ಯದಾ
ಪರಿಣಮತಿ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇನ ಸುಹೋ ಅಸುಹೋ ಹವದಿ ತದಾ ಶುಭೇನ ಶುಭೋ ಭವತಿ, ಅಶುಭೇನ ವಾಽಶುಭೋ
ಭವತಿ . ಸುದ್ಧೇಣ ತದಾ ಸುದ್ಧೋ ಹಿ ಶುದ್ಧೇನ ಯದಾ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಶುದ್ಧೋ ಭವತಿ, ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ .
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜೋ ದ್ರವ್ಯ ಜಿಸ ಸಮಯ ಜಿಸ ಭಾವರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ, ವಹ
ದ್ರವ್ಯ ಉಸ ಸಮಯ ಉಷ್ಣತಾರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಕೀ ಭಾಂತಿ ಉಸ ಮಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ಆತ್ಮಾ
ಧರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇ ಸೇ ಧರ್ಮ ಹೀ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾಕೀ ಚಾರಿತ್ರತಾ ಸಿದ್ಧ ಹುಈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸಾತವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಕಿ ಚಾರಿತ್ರ ಆತ್ಮಾಕಾ ಹೀ ಭಾವ ಹೈ . ಔರ ಇಸ
ಗಾಥಾಮೇಂ ಅಭೇದನಯಸೇ ಯಹ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ ಜೈಸೇ ಉಷ್ಣತಾರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಲೋಹೇಕಾ ಗೋಲಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಉಷ್ಣತಾ
ಹೈ — ಲೋಹೇಕಾ ಗೋಲಾ ಔರ ಉಷ್ಣತಾ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಚಾರಿತ್ರಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ
ಹೀ ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ ..೮..
ಅಬ ಯಹಾಂ ಜೀವಕಾ ಶುಭ, ಅಶುಭ ಔರ ಶುದ್ಧತ್ವ (ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹ ಜೀವ ಹೀ ಶುಭ, ಅಶುಭ ಔರ
ಶುದ್ಧ ಹೈ ಐಸಾ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ .
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ] ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವೀ ಹೋನೇಸೇ [ಯದಾ ]
ಜಬ [ಶುಭೇನ ವಾ ಅಶುಭೇನ] ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ಭಾವರೂಪ [ಪರಿಣಮತಿ ] ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ [ಶುಭಃ
ಅಶುಭಃ ] ತಬ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ (ಸ್ವಯಂ ಹೀ) ಹೋತಾ ಹೈ, [ಶುದ್ಧೇನ ] ಔರ ಜಬ ಶುದ್ಧಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ
ಹೋತಾ ಹೈ [ತದಾ ಶುದ್ಧಃ ಹಿ ಭವತಿ ] ತಬ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ..೯..
ಶುಭ ಕೇ ಅಶುಭಮಾಂ ಪ್ರಣಮತಾಂ ಶುಭ ಕೇ ಅಶುಭ ಆತ್ಮಾ ಬನೇ,
ಶುದ್ಧೇ ಪ್ರಣಮತಾಂ ಶುದ್ಧ, ಪರಿಣಾಮ ಸ್ವಭಾವೀ ಹೋಈನೇ . ೯.

Page 14 of 513
PDF/HTML Page 47 of 546
single page version

ಯದಾಽಯಮಾತ್ಮಾ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾ ರಾಗಭಾವೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಜಪಾತಾಪಿಚ್ಛರಾಗ-
ಪರಿಣತಸ್ಫ ಟಿಕವತ್ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಶುಭೋಽಶುಭಶ್ಚ ಭವತಿ . ಯದಾ ಪುನಃ ಶುದ್ಧೇನಾರಾಗಭಾವೇನ
ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಶುದ್ಧಾರಾಗಪರಿಣತಸ್ಫ ಟಿಕವತ್ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಶುದ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ ಜೀವಸ್ಯ
ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧತ್ವಮ್ ..೯..
ಪರಿಣಾಮಸಬ್ಭಾವೋ ಪರಿಣಾಮಸದ್ಭಾವಃ ಸನ್ನಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ --ಯಥಾ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿವಿಶೇಷೋ ನಿರ್ಮಲೋಽಪಿ ಜಪಾಪುಷ್ಪಾದಿ-
ರಕ್ತಕೃಷ್ಣಶ್ವೇತೋಪಾಧಿವಶೇನ ರಕ್ತಕೃಷ್ಣಶ್ವೇತವರ್ಣೋ ಭವತಿ, ತಥಾಽಯಂ ಜೀವಃ ಸ್ವಭಾವೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವರೂಪೋಽಪಿ
ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಗೃಹಸ್ಥಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರಾಗಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕದಾನಪೂಜಾದಿಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇನ, ತಪೋಧನಾಪೇಕ್ಷಯಾ ತು
ಮೂಲೋತ್ತರಗುಣಾದಿಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇನ ಪರಿಣತಃ ಶುಭೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ . ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾವಿರತಿಪ್ರಮಾದಕಷಾಯಯೋಗಪಞ್ಚಪ್ರತ್ಯಯ-
ರೂಪಾಶುಭೋಪಯೋಗೇನಾಶುಭೋ ವಿಜ್ಞೇಯಃ . ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ಪರಿಣತಃ ಶುದ್ಧೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ . ಕಿಂಚ
ಜೀವಸ್ಯಾಸಂಖ್ಯೇಯಲೋಕಮಾತ್ರಪರಿಣಾಮಾಃ ಸಿದ್ಧಾನ್ತೇ ಮಧ್ಯಮಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯಾ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಯಾದಿಚತುರ್ದಶಗುಣಸ್ಥಾನರೂಪೇಣ
ಕಥಿತಾಃ . ಅತ್ರ ಪ್ರಾಭೃತಶಾಸ್ತ್ರೇ ತಾನ್ಯೇವ ಗುಣಸ್ಥಾನಾನಿ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣಾಶುಭಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗರೂಪೇಣ ಕಥಿತಾನಿ .
ಕಥಮಿತಿ ಚೇತ್ ---ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಸಾಸಾದನಮಿಶ್ರಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನಾಶುಭೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಮಸಂಯತಸಮ್ಯಗ್ದ್ರಷ್ಟಿ-
ದೇಶವಿರತಪ್ರಮತ್ತಸಂಯತಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುಭೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಮಪ್ರಮತ್ತಾದಿಕ್ಷೀಣಕಷಾಯಾನ್ತಗುಣಸ್ಥಾನ-
ಷಟಕೇ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಂ ಸಯೋಗ್ಯಯೋಗಿಜಿನಗುಣಸ್ಥಾನದ್ವಯೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಿತಿ
ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ರಾಗ ಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಜಪಾ
ಕುಸುಮ ಯಾ ತಮಾಲ ಪುಷ್ಪಕೇ (ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲೇ) ರಂಗರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಸ್ಫ ಟಿಕಕೀ ಭಾಂತಿ,
ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ (ಉಸ ಸಮಯ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ
ಹೈ); ಔರ ಜಬ ವಹ ಶುದ್ಧ ಅರಾಗಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಶುದ್ಧ ಅರಾಗಪರಿಣತ (ರಂಗ ರಹಿತ)
ಸ್ಫ ಟಿಕಕೀ ಭಾಂತಿ, ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ . (ಉಸ ಸಮಯ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೈ) .
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕಾ ಶುಭತ್ವ, ಅಶುಭತ್ವ ಔರ ಶುದ್ಧತ್ವ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವಥಾ ಕೂಟಸ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಸ್ಥಿರ ರಹಕರ ಪರಿಣಮನ ಕರನಾ ಉಸಕಾ
ಸ್ವಭಾವ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಜೈಸೇ ಜೈಸೇ ಭಾವೋಂಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ವೈಸಾ ವೈಸಾ ಹೀ ವಹ ಸ್ವಯಂ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ .
ಜೈಸೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ಸ್ವಭಾವಸೇ ನಿರ್ಮಲ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಜಬ ವಹ ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲೇ ಫೂ ಲಕೇ ಸಂಯೋಗ ನಿಮಿತ್ತಸೇ
ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಶುದ್ಧ-
ಬುದ್ಧ -ಏಕಸ್ವರೂಪೀ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಜಬ ಗೃಹಸ್ಥದಶಾಮೇಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವ ಪೂರ್ವಕ ದಾನಪೂಜಾದಿ ಶುಭ
ಅನುಷ್ಠಾನರೂಪ ಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಔರ ಮುನಿದಶಾಮೇಂ ಮೂಲಗುಣ ತಥಾ ಉತ್ತರಗುಣ ಇತ್ಯಾದಿ ಶುಭ ಅನುಷ್ಠಾನರೂಪ
ಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ, ಔರ ಜಬ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾದಿ ಪಾಂಚ ಪ್ರತ್ಯಯರೂಪ
ಅಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಜೈಸೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ಅಪನೇ
ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ನಿರ್ಮಲ ರಂಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಭೀ ಜಬ
ನಿಶ್ಚಯ ರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ
.

Page 15 of 513
PDF/HTML Page 48 of 546
single page version

ಅಥ ಪರಿಣಾಮಂ ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವತ್ವೇನ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ —
ಣತ್ಥಿ ವಿಣಾ ಪರಿಣಾಮಂ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥಂ ವಿಣೇಹ ಪರಿಣಾಮೋ .
ದವ್ವಗುಣಪಜ್ಜಯತ್ಥೋ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿವ್ವತ್ತೋ ..೧೦..
ನಾಸ್ತಿ ವಿನಾ ಪರಿಣಾಮಮರ್ಥೋಽರ್ಥಂ ವಿನೇಹ ಪರಿಣಾಮಃ .
ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಯಸ್ಥೋಽರ್ಥೋಽಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಃ ..೧೦..
ನ ಖಲು ಪರಿಣಾಮಮನ್ತರೇಣ ವಸ್ತು ಸತ್ತಾಮಾಲಮ್ಬತೇ . ವಸ್ತುನೋ ದ್ರವ್ಯಾದಿಭಿಃ ಪರಿಣಾಮಾತ್
ಪೃಥಗುಪಲಮ್ಭಾಭಾವಾನ್ನಿಃಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಖರಶೃಂಗಕಲ್ಪತ್ವಾದ್ ದ್ರಶ್ಯಮಾನಗೋರಸಾದಿಪರಿಣಾಮವಿರೋಧಾಚ್ಚ .
ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೯.. ಅಥ ನಿತ್ಯೈಕಾನ್ತಕ್ಷಣಿಕೈಕಾನ್ತನಿಷೇಧಾರ್ಥಂ ಪರಿಣಾಮಪರಿಣಾಮಿನೋಃ ಪರಸ್ಪರಂ ಕಥಂಚಿದಭೇದಂ
ದರ್ಶಯತಿ — ಣತ್ಥಿ ವಿಣಾ ಪರಿಣಾಮಂ ಅತ್ಥೋ ಮುಕ್ತಜೀವೇ ತಾವತ್ಕಥ್ಯತೇ, ಸಿದ್ಧಪರ್ಯಾಯರೂಪಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮಂ ವಿನಾ
ಶುದ್ಧಜೀವಪದಾರ್ಥೋ ನಾಸ್ತಿ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭೇದೇಽಪಿ ಪ್ರದೇಶಭೇದಾಭಾವಾತ್ . ಅತ್ಥಂ ವಿಣೇಹ
ಪರಿಣಾಮೋ ಮುಕ್ತಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಂ ವಿನಾ ಇಹ ಜಗತಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಮ್ಭಲಕ್ಷಣಃ ಸಿದ್ಧಪರ್ಯಾಯರೂಪಃ ಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮೋ ನಾಸ್ತಿ .
ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸಂಜ್ಞಾದಿಭೇದೇಽಪಿ ಪ್ರದೇಶಭೇದಾಭಾವಾತ್ . ದವ್ವಗುಣಪಜ್ಜಯತ್ಥೋ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಂ ದ್ರವ್ಯಂ, ತತ್ರೈವ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಯೋ
ಗುಣಾಃ, ಸಿದ್ಧರೂಪಃ ಪರ್ಯಾಯಶ್ಚ, ಇತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣೇಷು ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು ತಿಷ್ಠತೀತಿ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ಥೋ ಭವತಿ . ಸ
ಸಿದ್ಧಾನ್ತ ಗ್ರನ್ಥೋಂಮೇಂ ಜೀವಕೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಪರಿಣಾಮೋಂಕೋ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಣನಸೇ ಚೌದಹ ಗುಣಸ್ಥಾನರೂಪ ಕಹಾ
ಗಯಾ ಹೈ . ಉನ ಗುಣಸ್ಥಾನೋಂಕೋ ಸಂಕ್ಷೇಪಸೇ ‘ಉಪಯೋಗ’ ರೂಪ ವರ್ಣನ ಕರತೇ ಹುಏ, ಪ್ರಥಮ ತೀನ ಗುಣಸ್ಥಾನೋಂಮೇಂ
ತಾರತಮ್ಯಪೂರ್ವಕ (ಘಟತಾ ಹುಆ) ಅಶುಭೋಪಯೋಗ, ಚೌಥೇ ಸೇ ಛಟ್ಠೇ ಗುಣಸ್ಥಾನ ತಕ ತಾರತಮ್ಯ ಪೂರ್ವಕ (ಬಢತಾ
ಹುಆ) ಶುಭೋಪಯೋಗ, ಸಾತವೇಂಸೇ ಬಾರಹವೇಂ ಗುಣಸ್ಥಾನ ತಕ ತಾರತಮ್ಯ ಪೂರ್ವಕ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಔರ ಅನ್ತಿಮ ದೋ
ಗುಣಸ್ಥಾನೋಂಮೇಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕಾ ಫಲ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ, — ಐಸಾ ವರ್ಣನ ಕಥಂಚಿತ್ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ..೯..
ಅಬ ಪರಿಣಾಮ ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಯಹ ನಿಶ್ಚಯ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಇಹ ] ಇಸ ಲೋಕಮೇಂ [ಪರಿಣಾಮಂ ವಿನಾ ] ಪರಿಣಾಮಕೇ ಬಿನಾ [ಅರ್ಥಃ ನಾಸ್ತಿ ]
ಪದಾರ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ, [ಅರ್ಥಂ ವಿನಾ ] ಪದಾರ್ಥಕೇ ಬಿನಾ [ಪರಿಣಾಮಃ ] ಪರಿಣಾಮ ನಹೀಂ ಹೈ; [ಅರ್ಥಃ ] ಪದಾರ್ಥ
[ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಯಸ್ಥಃ ] ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ ರಹನೇವಾಲಾ ಔರ [ಅಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಃ ] (ಉತ್ಪಾದ-
ವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಮಯ) ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಬನಾ ಹುಆ ಹೈ ..೧೦..
ಟೀಕಾ : — ಪರಿಣಾಮಕೇ ಬಿನಾ ವಸ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವ ಧಾರಣ ನಹೀಂ ಕರತೀ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಸ್ತು ದ್ರವ್ಯಾದಿಕೇ
ದ್ವಾರಾ (ದ್ರವ್ಯ -ಕ್ಷೇತ್ರ -ಕಾಲ -ಭಾವಸೇ) ಪರಿಣಾಮಸೇ ಭಿನ್ನ ಅನುಭವಮೇಂ (ದೇಖನೇಮೇಂ) ನಹೀಂ ಆತೀ, ಕ್ಯೋಂಕಿ
ಪರಿಣಾಮ ವಿಣ ನ ಪದಾರ್ಥ, ನೇ ನ ಪದಾರ್ಥ ವಿಣ ಪರಿಣಾಮ ಛೇ;
ಗುಣ -ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಯಸ್ಥಿತ ನೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸಿದ್ಧ ಪದಾರ್ಥ ಛೇ .೧೦.

Page 16 of 513
PDF/HTML Page 49 of 546
single page version

ಅನ್ತರೇಣ ವಸ್ತು ಪರಿಣಾಮೋಽಪಿ ನ ಸತ್ತಾಮಾಲಮ್ಬತೇ . ಸ್ವಾಶ್ರಯಭೂತಸ್ಯ ವಸ್ತುನೋಽಭಾವೇ ನಿರಾಶ್ರಯಸ್ಯ
ಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಶೂನ್ಯತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ . ವಸ್ತು ಪುನರೂರ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣೇ ದ್ರವ್ಯೇ ಸಹಭಾವಿವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣೇಷು
ಗುಣೇಷು ಕ್ರಮಭಾವಿವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣೇಷು ಪರ್ಯಾಯೇಷು ವ್ಯವಸ್ಥಿತಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಮಯಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ನಿರ್ವರ್ತಿತ-
ನಿರ್ವೃತ್ತಿಮಚ್ಚ . ಅತಃ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಮೇವ ..೧೦..
ಕಃ ಕರ್ತಾ . ಅತ್ಥೋ ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥಃ, ಸುವರ್ಣದ್ರವ್ಯಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಸ್ಥಸುವರ್ಣಪದಾರ್ಥವತ್ . ಪುನಶ್ಚ
ಕಿಂರೂಪಃ . ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿವ್ವತ್ತೋ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಧಾರಭೂತಂ ಯಚ್ಛುದ್ಧಾಸ್ತಿತ್ವಂ ತೇನ ನಿರ್ವೃತ್ತೋಽಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಃ,
ಸುವರ್ಣದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಸುವರ್ಣಪದಾರ್ಥವದಿತಿ . ಅಯಮತ್ರ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಃ . ಯಥಾ ---ಮುಕ್ತಜೀವೇ ದ್ರವ್ಯಗುಣ-
ಪರ್ಯಾಯತ್ರಯಂ ಪರಸ್ಪರಾವಿನಾಭೂತಂ ದರ್ಶಿತಂ ತಥಾ ಸಂಸಾರಿಜೀವೇಽಪಿ ಮತಿಜ್ಞಾನಾದಿವಿಭಾವಗುಣೇಷು ನರನಾರಕಾದಿ-
ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯೇಷು ನಯವಿಭಾಗೇನ ಯಥಾಸಂಭವಂ ವಿಜ್ಞೇಯಮ್, ತಥೈವ ಪುದ್ಗಲಾದಿಷ್ವಪಿ . ಏವಂ ಶುಭಾಶುಭ-
ಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ತೃತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ ..೧೦.. ಅಥ ವೀತರಾಗಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಸಂಜ್ಞಯೋಃ
೧. ಯದಿ ವಸ್ತುಕೋ ಪರಿಣಾಮ ರಹಿತ ಮಾನಾ ಜಾವೇ ತೋ ಗೋರಸ ಇತ್ಯಾದಿ ವಸ್ತುಓಂಕೇ ದೂಧ, ದಹೀ ಆದಿ ಜೋ ಪರಿಣಾಮ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ
ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ ಉನಕೇ ಸಾಥ ವಿರೋಧ ಆಯೇಗಾ .
೨. ಕಾಲಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸ್ಥಿರ ಹೋನೇಕೋ ಅರ್ಥಾತ್ ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತ ಪ್ರವಾಹಕೋ ಊ ರ್ಧ್ವತಾ ಅಥವಾ ಊಂ ಚಾಈ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
ಊ ರ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನಾದಿ -ಅನನ್ತ ಉಚ್ಚ (ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತ) ಪ್ರವಾಹಸಾಮಾನ್ಯ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
(೧) ಪರಿಣಾಮ ರಹಿತ ವಸ್ತು ಗಧೇಕೇ ಸೀಂಗಕೇ ಸಮಾನ ಹೈ, (೨) ತಥಾ ಉಸಕಾ, ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ಗೋರಸ
ಇತ್ಯಾದಿ (ದೂಧ, ದಹೀ ವಗೈರಹ) ಕೇ ಪರಿಣಾಮೋಂಕೇ ಸಾಥ ೧ವಿರೋಧ ಆತಾ ಹೈ . (ಜೈಸೇ – ಪರಿಣಾಮಕೇ ಬಿನಾ
ವಸ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವ ಧಾರಣ ನಹೀಂ ಕರತೀ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ) ವಸ್ತುಕೇ ಬಿನಾ ಪರಿಣಾಮ ಭೀ ಅಸ್ತಿತ್ವಕೋ ಧಾರಣ
ನಹೀಂ ಕರತಾ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸ್ವಾಶ್ರಯಭೂತ ವಸ್ತುಕೇ ಅಭಾವಮೇಂ (ಅಪನೇ ಆಶ್ರಯರೂಪ ಜೋ ವಸ್ತು ಹೈ ವಹ ನ ಹೋ
ತೋ ) ನಿರಾಶ್ರಯ ಪರಿಣಾಮಕೋ ಶೂನ್ಯತಾಕಾ ಪ್ರಸಂಗ ಆತಾ ಹೈ .
ಔರ ವಸ್ತು ತೋ ೨ಊ ರ್ಧ್ವತಾಸಾಮಾನ್ಯಸ್ವರೂಪ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ, ಸಹಭಾವೀ ವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ (ಸಾಥ ಹೀ ಸಾಥ
ರಹನೇವಾಲೇ ವಿಶೇಷ -ಭೇದ ಜಿನಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಹೈ ಐಸೇ) ಗುಣೋಂಮೇಂ ತಥಾ ಕ್ರಮಭಾವೀ ವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ
ರಹೀ ಹುಈ ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಮಯ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಬನೀ ಹುಈ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ವಸ್ತು ಪರಿಣಾಮ-
ಸ್ವಭಾವವಾಲೀ ಹೀ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಹಾಂ ಜಹಾಂ ವಸ್ತು ದಿಖಾಈ ದೇತೀ ಹೈ ವಹಾಂ ವಹಾಂ ಪರಿಣಾಮ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ —
ಗೋರಸ ಅಪನೇ ದೂಧ, ದಹೀ ಘೀ, ಛಾಛ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರಿಣಾಮೋಂಸೇ ಯುಕ್ತ ಹೀ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ . ಜಹಾಂ ಪರಿಣಾಮ
ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹಾಂ ವಸ್ತು ಭೀ ನಹೀಂ ಹೋತೀ . ಜೈಸೇ ಕಾಲಾಪನ, ಸ್ನಿಗ್ಧತಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಪರಿಣಾಮ ನಹೀಂ ಹೈ ತೋ ಗಧೇಕೇ
ಸೀಂಗರೂಪ ವಸ್ತು ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ . ಇಸಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ಕಿ ವಸ್ತು ಪರಿಣಾಮ ರಹಿತ ಕದಾಪಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ . ಜೈಸೇ
ವಸ್ತು ಪರಿಣಾಮಕೇ ಬಿನಾ ನಹೀಂ ಹೋತೀ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪರಿಣಾಮ ಭೀ ವಸ್ತುಕೇ ಬಿನಾ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ಕ್ಯೋಂಕಿ
ವಸ್ತುರೂಪ ಆಶ್ರಯಕೇ ಬಿನಾ ಪರಿಣಾಮ ಕಿಸಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ರಹೇಂಗೇ ? ಗೋರಸರೂಪ ಆಶ್ರಯಕೇ ಬಿನಾ ದೂಧ, ದಹೀ
ಇತ್ಯಾದಿ ಪರಿಣಾಮ ಕಿಸಕೇ ಆಧಾರಸೇ ಹೋಂಗೇ ?

Page 17 of 513
PDF/HTML Page 50 of 546
single page version

ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಪರಿಣಾಮಸಂಪರ್ಕಸಂಭವವತೋಃ ಶುದ್ಧಶುಭಪರಿಣಾಮಯೋರುಪಾದಾನಹಾನಾಯ ಫಲ-
ಮಾಲೋಚಯತಿ —
ಧಮ್ಮೇಣ ಪರಿಣದಪ್ಪಾ ಅಪ್ಪಾ ಜದಿ ಸುದ್ಧಸಂಪಓಗಜುದೋ .
ಪಾವದಿ ಣಿವ್ವಾಣಸುಹಂ ಸುಹೋವಜುತ್ತೋ ಯ ಸಗ್ಗಸುಹಂ ..೧೧..
ಧರ್ಮೇಣ ಪರಿಣತಾತ್ಮಾ ಆತ್ಮಾ ಯದಿ ಶುದ್ಧಸಂಪ್ರಯೋಗಯುತಃ .
ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ನಿರ್ವಾಣಸುಖಂ ಶುಭೋಪಯುಕ್ತೋ ವಾ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಮ್ ..೧೧..
ಶುದ್ಧಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣಾಮಯೋಃ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ಫಲಂ ದರ್ಶಯತಿ ---ಧಮ್ಮೇಣ ಪರಿಣದಪ್ಪಾ ಅಪ್ಪಾ ಧರ್ಮ್ಮೇಣ ಪರಿಣತಾತ್ಮಾ
ಪರಿಣತಸ್ವರೂಪಃ ಸನ್ನಯಮಾತ್ಮಾ ಜದಿ ಸುದ್ಧಸಂಪಓಗಜುದೋ ಯದಿ ಚೇಚ್ಛುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಭಿಧಾನಶುದ್ಧಸಂಪ್ರಯೋಗ-
ಪರಿಣಾಮಯುತಃ ಪರಿಣತೋ ಭವತಿ ಪಾವದಿ ಣಿವ್ವಾಣಸುಹಂ ತದಾ ನಿರ್ವಾಣಸುಖಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ . ಸುಹೋವಜುತ್ತೋ ವ ಸಗ್ಗಸುಹಂ
ಶುಭೋಪಯೋಗಯುತಃ ಪರಿಣತಃ ಸನ್ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ . ಇತೋ ವಿಸ್ತರಮ್ ---ಇಹ ಧರ್ಮಶಬ್ದೇನಾಹಿಂಸಾಲಕ್ಷಣಃ
ಸಾಗಾರಾನಗಾರರೂಪಸ್ತಥೋತ್ತಮಕ್ಷಮಾದಿಲಕ್ಷಣೋ ರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕೋ ವಾ, ತಥಾ ಮೋಹಕ್ಷೋಭರಹಿತ ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮಃ ಶುದ್ಧ-
ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವಶ್ಚೇತಿ ಗೃಹ್ಯತೇ . ಸ ಏವ ಧರ್ಮಃ ಪರ್ಯಾಯಾನ್ತರೇಣ ಚಾರಿತ್ರಂ ಭಣ್ಯತೇ . ‘ಚಾರಿತ್ತಂ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ’ ಇತಿ
ವಚನಾತ್ . ತಚ್ಚ ಚಾರಿತ್ರಮಪಹೃತಸಂಯಮೋಪೇಕ್ಷಾಸಂಯಮಭೇದೇನ ಸರಾಗವೀತರಾಗಭೇದೇನ ವಾ ಶುಭೋಪಯೋಗಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಭೇದೇನ
ಪ್ರ. ೩
ಔರ ಫಿ ರ ವಸ್ತು ತೋ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಮಯ ಹೈ . ಉಸಮೇಂ ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ಊ ರ್ಧ್ವ ಪ್ರವಾಹಸಾಮಾನ್ಯ ದ್ರವ್ಯ
ಹೈ ಔರ ಸಾಥ ಹೀ ಸಾಥ ರಹನೇವಾಲೇ ಭೇದ ವೇ ಗುಣ ಹೈಂ, ತಥಾ ಕ್ರಮಶಃ ಹೋನೇವಾಲೇ ಭೇದ ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ . ಐಸೇ
ದ್ರವ್ಯ, ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಕೀ ಏಕತಾಸೇ ರಹಿತ ಕೋಈ ವಸ್ತು ನಹೀಂ ಹೋತೀ . ದೂಸರೀ ರೀತಿಸೇ ಕಹಾ ಜಾಯ ತೋ,
ವಸ್ತು ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಮಯ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ವಹ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ, ನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈ ಔರ ಸ್ಥಿರ ರಹತೀ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಹ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಮಯ ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಮಯ ಹೋನೇಸೇ ಉಸಮೇಂ ಕ್ರಿಯಾ
(ಪರಿಣಮನ) ಹೋತೀ ಹೀ ರಹತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಪರಿಣಾಮ ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಹೈ ..೧೦..
ಅಬ ಜಿನಕಾ ಚಾರಿತ್ರ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಪರ್ಕ (ಸಮ್ಬನ್ಧ) ಹೈ ಐಸೇ ಜೋ ಶುದ್ಧ ಔರ ಶುಭ (ದೋ
ಪ್ರಕಾರಕೇ) ಪರಿಣಾಮ ಹೈಂ ಉನಕೇ ಗ್ರಹಣ ತಥಾ ತ್ಯಾಗಕೇ ಲಿಯೇ (ಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಗ್ರಹಣ ಔರ ಶುಭ
ಪರಿಣಾಮಕೇ ತ್ಯಾಗಕೇ ಲಿಯೇ) ಉನಕಾ ಫಲ ವಿಚಾರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : – [ಧರ್ಮೇಣ ಪರಿಣತಾತ್ಮಾ ] ಧರ್ಮಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಸ್ವರೂಪವಾಲಾ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ
[ಯದಿ ] ಯದಿ [ಶುದ್ಧಸಂಪ್ರಯೋಗಯುಕ್ತಃ ] ಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಮೇಂ ಯುಕ್ತ ಹೋ ತೋ [ನಿರ್ವಾಣಸುಖಂ ] ಮೋಕ್ಷ ಸುಖಕೋ
[ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ [ಶುಭೋಪಯುಕ್ತಃ ಚ ] ಔರ ಯದಿ ಶುಭೋಪಯೋಗವಾಲಾ ಹೋ ತೋ (ಸ್ವರ್ಗಸುಖಮ್ )
ಸ್ವರ್ಗಕೇ ಸುಖಕೋ (ಬನ್ಧಕೋ) ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೧..
ಜೋ ಧರ್ಮ ಪರಿಣತ ಸ್ವರೂಪ ಜಿವ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ ಹೋಯ ತೋ
ತೇ ಪಾಮತೋ ನಿರ್ವಾಣಸುಖ, ನೇ ಸ್ವರ್ಗಸುಖ ಶುಭಯುಕ್ತ ಜೋ.೧೧.

Page 18 of 513
PDF/HTML Page 51 of 546
single page version

ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮಪರಿಣತಸ್ವಭಾವಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಮುದ್ವಹತಿ ತದಾ ನಿಃಪ್ರತ್ಯನೀಕಶಕ್ತಿತಯಾ
ಸ್ವಕಾರ್ಯಕರಣಸಮರ್ಥಚಾರಿತ್ರಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮೋಕ್ಷಮವಾಪ್ನೋತಿ . ಯದಾ ತು ಧರ್ಮಪರಿಣತಸ್ವಭಾವೋಽಪಿ ಶುಭೋಪ-
ಯೋಗಪರಿಣತ್ಯಾ ಸಂಗಚ್ಛತೇ ತದಾ ಸಪ್ರತ್ಯನೀಕಶಕ್ತಿತಯಾ ಸ್ವಕಾರ್ಯಕರಣಾಸಮರ್ಥಃ ಕಥಂಚಿದ್ವಿರುದ್ಧ-
ಕಾರ್ಯಕಾರಿಚಾರಿತ್ರಃ ಶಿಖಿತಪ್ತಘೃತೋಪಸಿಕ್ತಪುರುಷೋ ದಾಹದುಃಖಮಿವ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಬನ್ಧಮವಾಪ್ನೋತಿ . ಅತಃ
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಉಪಾದೇಯಃ ಶುಭೋಪಯೋಗೋ ಹೇಯಃ ..೧೧..
ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಪರಿಣಾಮಸಂಪರ್ಕಾಸಂಭವಾದತ್ಯನ್ತಹೇಯಸ್ಯಾಶುಭಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಫಲಮಾಲೋಚಯತಿ —
ಅಸುಹೋದಏಣ ಆದಾ ಕುಣರೋ ತಿರಿಯೋ ಭವೀಯ ಣೇರಇಯೋ .
ದುಕ್ಖಸಹಸ್ಸೇಹಿಂ ಸದಾ ಅಭಿದ್ದುದೋ ಭಮದಿ ಅಚ್ಚಂತಂ ..೧೨..
ಚ ದ್ವಿಧಾ ಭವತಿ . ತತ್ರ ಯಚ್ಛುದ್ಧಸಂಪ್ರಯೋಗಶಬ್ದವಾಚ್ಯಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ ತೇನ ನಿರ್ವಾಣಂ ಲಭತೇ .
ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿರೂಪಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಶಕ್ತ್ಯಭಾವೇ ಸತಿ ಯದಾ ಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪಸರಾಗಚಾರಿತ್ರೇಣ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ
೧. ದಾನ, ಪೂಜಾ, ಪಂಚ -ಮಹಾವ್ರತ, ದೇವಗುರುಧರ್ಮ ಪ್ರತಿ ರಾಗ ಇತ್ಯಾದಿರೂಪ ಜೋ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೈ ವಹ ಚಾರಿತ್ರಕಾ ವಿರೋಧೀ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ
ಸರಾಗ (ಶುಭೋಪಯೋಗವಾಲಾ) ಚಾರಿತ್ರ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ಸಹಿತ ಹೈ ಔರ ವೀತರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ರಹಿತ ಹೈ .
ಅಶುಭೋದಯೇ ಆತ್ಮಾ ಕುನರ, ತಿರ್ಯಂಚ ನೇ ನಾರಕಪಣೇ
ನಿತ್ಯೇ ಸಹಸ್ರ ದುಃಖೇ ಪೀಡಿತ, ಸಂಸಾರಮಾಂ ಅತಿ ಅತಿ ಭಮೇ.೧೨.
ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋತಾ ಹುಆ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕೋ
ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ — ಬನಾಯೇ ರಖತಾ ಹೈ ತಬ, ಜೋ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿಸೇ ರಹಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅಪನಾ ಕಾರ್ಯ
ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಸಮರ್ಥ ಹೈ ಐಸಾ ಚಾರಿತ್ರವಾನ ಹೋನೇಸೇ, (ವಹ) ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಮೋಕ್ಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ; ಔರ
ಜಬ ವಹ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕೇ ಸಾಥ ಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ
ಜೋ ೧ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ಸಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ವಕಾರ್ಯ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೈ ಔರ ಕಥಂಚಿತ್ ವಿರುದ್ಧ ಕಾರ್ಯ
ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ, ಜೈಸೇ ಅಗ್ನಿಸೇ ಗರ್ಮ ಕಿಯಾ ಹುಆ ಘೀ ಕಿಸೀ ಮನುಷ್ಯ ಪರ
ಡಾಲ ದಿಯಾ ಜಾವೇ ತೋ ವಹ ಉಸಕೀ ಜಲನಸೇ ದುಃಖೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹ ಸ್ವರ್ಗ ಸುಖಕೇ ಬನ್ಧಕೋ
ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ ಔರ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೇಯ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸೇ ಘೀ ಸ್ವಭಾವತಃ ಶೀತಲತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಗರ್ಮ ಘೀ ಸೇ ಜಲ
ಜಾತೇ ಹೈಂ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಚಾರಿತ್ರ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಮೋಕ್ಷ ದಾತಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಸರಾಗ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಬನ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ
ಠಂಡಾ ಘೀ ಶೀತಲತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ವೀತರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ..೧೧..
ಅಬ ಚಾರಿತ್ರ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಪರ್ಕ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಅತ್ಯನ್ತ ಹೇಯ ಹೈ ಐಸೇ ಅಶುಭ
ಪರಿಣಾಮಕಾ ಫಲ ವಿಚಾರತೇ ಹೈಂ : —

Page 19 of 513
PDF/HTML Page 52 of 546
single page version

ಅಶುಭೋದಯೇನಾತ್ಮಾ ಕುನರಸ್ತಿರ್ಯಗ್ಭೂತ್ವಾ ನೈರಯಿಕಃ .
ದುಃಖಸಹಸ್ರೈಃ ಸದಾ ಅಭಿದ್ರುತೋ ಭ್ರಮತ್ಯತ್ಯನ್ತಮ್ ..೧೨..
ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ಮನಾಗಪಿ ಧರ್ಮಪರಿಣತಿಮನಾಸಾದಯನ್ನಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಮಾಲಮ್ಬತೇ ತದಾ
ಕುಮನುಷ್ಯತಿರ್ಯಙ್ನಾರಕಭ್ರಮಣರೂಪಂ ದುಃಖಸಹಸ್ರಬನ್ಧಮನುಭವತಿ . ತತಶ್ಚಾರಿತ್ರಲವಸ್ಯಾಪ್ಯಭಾವಾದತ್ಯನ್ತಹೇಯ
ಏವಾಯಮಶುಭೋಪಯೋಗ ಇತಿ ..೧೨..
ಏವಮಯಮಪಾಸ್ತಸಮಸ್ತಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾ-
ಧಿಕಾರಮಾರಭತೇ . ತತ್ರ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಾತ್ಮನಃ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಾರ್ಥಮಭಿಷ್ಟೌತಿ —
ಪೂರ್ವಮನಾಕುಲತ್ವಲಕ್ಷಣಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖವಿಪರೀತಮಾಕುಲತ್ವೋತ್ಪಾದಕಂ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಂ ಲಭತೇ . ಪಶ್ಚಾತ್ ಪರಮ-
ಸಮಾಧಿಸಾಮಗ್ರೀಸದ್ಭಾವೇ ಮೋಕ್ಷಂ ಚ ಲಭತೇ ಇತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೧೧.. ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಪರಿಣಾಮಾಸಂಭವಾದತ್ಯನ್ತ-
ಹೇಯಸ್ಯಾಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯ ಫಲಂ ದರ್ಶಯತಿ ---ಅಸುಹೋದಏಣ ಅಶುಭೋದಯೇನ ಆದಾ ಆತ್ಮಾ ಕುಣರೋ ತಿರಿಯೋ ಭವೀಯ ಣೇರಇಯೋ
ಕುನರಸ್ತಿರ್ಯಙ್ನಾರಕೋ ಭೂತ್ವಾ . ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ದುಕ್ಖಸಹಸ್ಸೇಹಿಂ ಸದಾ ಅಭಿದ್ದುದೋ ಭಮದಿ ಅಚ್ಚಂತಂ ದುಃಖಸಹಸ್ರೈಃ ಸದಾ
ಸರ್ವಕಾಲಮಭಿದ್ರುತಃ ಕದರ್ಥಿತಃ ಪೀಡಿತಃ ಸನ್ ಸಂಸಾರೇ ಅತ್ಯನ್ತಂ ಭ್ರಮತೀತಿ . ತಥಾಹಿ ---ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮ-
ತತ್ತ್ವರುಚಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸ್ಯ ತತ್ರೈವ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನ್ಯವಿಕ್ಷಿಪ್ತಚಿತ್ತವೃತ್ತಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ಚ ವಿಲಕ್ಷಣೇನ
ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಶಜನಕೇನ ದ್ರಷ್ಟಶ್ರುತಾನುಭೂತಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾಭಿಲಾಷತೀವ್ರಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪೇಣ ಚಾಶುಭೋಪಯೋಗೇನ
ಯದುಪಾರ್ಜಿತಂ ಪಾಪಕರ್ಮ ತದುದಯೇನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಸಹಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖವಿಪರೀತೇನ ದುಃಖೇನ
ದುಃಖಿತಃ ಸನ್ ಸ್ವಸ್ವಭಾವಭಾವನಾಚ್ಯುತೋ ಭೂತ್ವಾ ಸಂಸಾರೇಽತ್ಯನ್ತಂ ಭ್ರಮತೀತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಃ . ಏವಮುಪಯೋಗತ್ರಯ-
ಫಲಕಥನರೂಪೇಣ ಚತುರ್ಥಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ ..೧೨.. ಅಥ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗದ್ವಯಂ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ಹೇಯಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಧಿಕಾರಂ ಪ್ರಾರಭಮಾಣಃ, ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಃ ಸನ್ ಜೀವಸ್ಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಾರ್ಥಂ ಶುದ್ಧೋ-
ಪಯೋಗಫಲಂ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ . ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನೀಕಾ --ಯದ್ಯಪಿ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಗ್ರೇ ಜ್ಞಾನಂ ಸುಖಂ ಚ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಶುಭೋದಯೇನ ] ಅಶುಭ ಉದಯಸೇ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಕುನರಃ ] ಕುಮನುಷ್ಯ
[ತಿರ್ಯಗ್ ] ತಿರ್ಯಂಚ [ನೈರಯಿಕಃ ] ಔರ ನಾರಕೀ [ಭೂತ್ವಾ ] ಹೋಕರ [ದುಃಖಸಹಸ್ರೈಃ ] ಹಜಾರೋಂ ದುಃಖೋಂಸೇ [ಸದಾ
ಅಭಿದ್ರುತಃ ] ಸದಾ ಪೀಡಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಅತ್ಯಂತಂ ಭ್ರಮತಿ ] (ಸಂಸಾರಮೇಂ) ಅತ್ಯನ್ತ ಭ್ರಮಣ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೨..
ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರ ಭೀ ಧರ್ಮಪರಿಣತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನ ಕರತಾ ಹುಆ
ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಕರತಾ ಹೈ, ತಬ ವಹ ಕುಮನುಷ್ಯ, ತಿರ್ಯಂಚ ಔರ ನಾರಕೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ
ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕರತಾ ಹುಆ (ತದ್ರೂಪ) ಹಜಾರೋಂ ದುಃಖೋಂಕೇ ಬನ್ಧನಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಚಾರಿತ್ರಕೇ
ಲೇಶಮಾತ್ರಕಾ ಭೀ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಯಹ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಅತ್ಯನ್ತ ಹೇಯ ಹೀ ಹೈ ..೧೨..
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಭಾವ (ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯ ದೇವ) ಸಮಸ್ತ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಕೋ
(ಶುಭಉಪಯೋಗರೂಪ ಔರ ಅಶುಭ ಉಪಯೋಗರೂಪ ಪರಿಣತಿಕೋ) ✽ಅಪಾಸ್ತ ಕರ (ಹೇಯ ಮಾನಕರ, ತಿರಸ್ಕಾರ
✽ ಅಪಾಸ್ತ ಕರನಾ = ತಿರಸ್ಕಾರ ಕರನಾ; ಹೇಯ ಮಾನನಾ; ದೂರ ಕರನಾ; ಛೋಡ ದೇನಾ.

Page 20 of 513
PDF/HTML Page 53 of 546
single page version

ಅಇಸಯಮಾದಸಮುತ್ಥಂ ವಿಸಯಾತೀದಂ ಅಣೋವಮಮಣಂತಂ .
ಅವ್ವುಚ್ಛಿಣ್ಣಂ ಚ ಸುಹಂ ಸುದ್ಧುವಓಗಪ್ಪಸಿದ್ಧಾಣಂ ..೧೩..
ಅತಿಶಯಮಾತ್ಮಸಮುತ್ಥಂ ವಿಷಯಾತೀತಮನೌಪಮ್ಯಮನನ್ತಮ್ .
ಅವ್ಯುಚ್ಛಿನ್ನಂ ಚ ಸುಖಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಿದ್ಧಾನಾಮ್ ..೧೩..
ಆಸಂಸಾರಾಪೂರ್ವಪರಮಾದ್ಭುತಾಹ್ಲಾದರೂಪತ್ವಾದಾತ್ಮಾನಮೇವಾಶ್ರಿತ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತತ್ವಾತ್ಪರಾಶ್ರಯನಿರಪೇಕ್ಷತ್ವಾದತ್ಯನ್ತ-
ವಿಲಕ್ಷಣತ್ವಾತ್ಸಮಸ್ತಾಯತಿನಿರಪಾಯಿತ್ವಾನ್ನೈರನ್ತರ್ಯಪ್ರವರ್ತಮಾನತ್ವಾಚ್ಚಾತಿಶಯವದಾತ್ಮಸಮುತ್ಥಂ ವಿಷಯಾತೀತ-
೧. ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋನಾ = ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನಾ; ಫಲರೂಪ ಹೋನಾ; ಸಿದ್ಧ ಹೋನಾ . (ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹುಏ ಅರ್ಥಾತ್ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ
ಕಾರಣಸೇ ಕಾರ್ಯರೂಪ ಹುಏ .)
ಅತ್ಯಂತ, ಆತ್ಮೋತ್ಪನ್ನ, ವಿಷಯಾತೀತ, ಅನುಪ ಅನಂತ ನೇ
ವಿಚ್ಛೇದಹೀನ ಛೇ ಸುಖ ಅಹೋ ! ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಿದ್ಧನೇ.೧೩.
ವಿಸ್ತರೇಣ ಚ ಕಥಯತಿ ತಥಾಪ್ಯತ್ರಾಪಿ ಪೀಠಿಕಾಯಾಂ ಸೂಚನಾಂ ಕರೋತಿ . ಅಥವಾ ತೃತೀಯಪಾತನಿಕಾ ---ಪೂರ್ವಂ
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಂ ನಿರ್ವಾಣಂ ಭಣಿತಮಿದಾನೀಂ ಪುನರ್ನಿರ್ವಾಣಸ್ಯ ಫಲಮನನ್ತಸುಖಂ ಕಥಯತೀತಿ ಪಾತನಿಕಾತ್ರಯಸ್ಯಾರ್ಥಂ
ಮನಸಿ ಧೃತ್ವಾ ಸೂತ್ರಮಿದಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ ---ಅಇಸಯಂ ಆಸಂಸಾರಾದ್ದೇವೇನ್ದ್ರಾದಿಸುಖೇಭ್ಯೋಽಪ್ಯಪೂರ್ವಾದ್ಭುತಪರಮಾಹ್ಲಾದರೂಪತ್ವಾದ-
ತಿಶಯಸ್ವರೂಪಂ, ಆದಸಮುತ್ಥಂ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮಸಂವಿತ್ತಿಸಮುತ್ಪನ್ನತ್ವಾದಾತ್ಮಸಮುತ್ಥಂ, ವಿಸಯಾತೀದಂ
ನಿರ್ವಿಷಯಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರತಿಪಕ್ಷಭೂತಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾತೀತತ್ವಾದ್ವಿಷಯಾತೀತಂ, ಅಣೋವಮಂ ನಿರುಪಮಪರಮಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣ-
ತ್ವೇನೋಪಮಾರಹಿತತ್ವಾದನುಪಮಂ, ಅಣಂತಂ ಅನನ್ತಾಗಾಮಿಕಾಲೇ ವಿನಾಶಾಭಾವಾದಪ್ರಮಿತತ್ವಾದ್ವಾಽನನ್ತಂ, ಅವ್ವುಚ್ಛಿಣ್ಣಂ ಚ
ಕರಕೇ, ದೂರ ಕರಕೇ) ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಕೋ ಆತ್ಮಸಾತ್ (ಆತ್ಮರೂಪ, ಅಪನೇರೂಪ) ಕರತೇ ಹುಏ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ
ಅಧಿಕಾರ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ (ಪಹಲೇ) ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೇ ಫಲಕೀ ಆತ್ಮಾಕೇ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಕೇ ಲಿಯೇ
ಪ್ರಶಂಸಾ ಕರತೇ ಹೈಂ .
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಿದ್ಧಾನಾಂ ] ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ೧ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹುಏ ಆತ್ಮಾಓಂಕೋ
(ಕೇವಲೀ ಔರ ಸಿದ್ಧೋಂಕಾ) [ಸುಖಂ ] ಸುಖ [ಅತಿಶಯಂ ] ಅತಿಶಯ [ಆತ್ಮಸಮುತ್ಥಂ ] ಆತ್ಮೋತ್ಪನ್ನ
[ವಿಷಯಾತೀತಂ ] ವಿಷಯಾತೀತ (ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ) [ಅನೌಪಮ್ಯಂ ] ಅನುಪಮ [ಅನನ್ತಂ ] ಅನನ್ತ (ಅವಿನಾಶೀ)
[ಅವ್ಯುಚ್ಛಿನ್ನಂ ಚ ] ಔರ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನ (ಅಟೂಟ) ಹೈ ..೧೩..
ಟೀಕಾ : — (೧) ಅನಾದಿ ಸಂಸಾರಸೇ ಜೋ ಪಹಲೇ ಕಭೀ ಅನುಭವಮೇಂ ನಹೀಂ ಆಯಾ ಐಸೇ ಅಪೂರ್ವ,
ಪರಮ ಅದ್ಭುತ ಆಹ್ಲಾದರೂಪ ಹೋನೇಸೇ ‘ಅತಿಶಯ’, (೨) ಆತ್ಮಾಕಾ ಹೀ ಆಶ್ರಯ ಲೇಕರ (ಸ್ವಾಶ್ರಿತ)
ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೋನೇಸೇ ‘ಆತ್ಮೋತ್ಪನ್ನ’, (೩) ಪರಾಶ್ರಯಸೇ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೋನೇಸೇ ( – ಸ್ಪರ್ಶ, ರಸ, ಗಂಧ, ವರ್ಣ ಔರ
ಶಬ್ದಕೇ ತಥಾ ಸಂಕಲ್ಪವಿಕಲ್ಪಕೇ ಆಶ್ರಯಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ) ‘ವಿಷಯಾತೀತ’, (೪) ಅತ್ಯನ್ತ

Page 21 of 513
PDF/HTML Page 54 of 546
single page version

ಮನೌಪಮ್ಯಮನನ್ತಮವ್ಯುಚ್ಛಿನ್ನಂ ಚ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗನಿಷ್ಪನ್ನಾನಾಂ ಸುಖಮತಸ್ತತ್ಸರ್ವಥಾ ಪ್ರಾರ್ಥನೀಯಮ್ ..೧೩..
ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣತಾತ್ಮಸ್ವರೂಪಂ ನಿರೂಪಯತಿ —
ಸುವಿದಿದಪಯತ್ಥಸುತ್ತೋ ಸಂಜಮತವಸಂಜುದೋ ವಿಗದರಾಗೋ .
ಸಮಣೋ ಸಮಸುಹದುಕ್ಖೋ ಭಣಿದೋ ಸುದ್ಧೋವಓಗೋ ತ್ತಿ ..೧೪..
ಸುವಿದಿತಪದಾರ್ಥಸೂತ್ರಃ ಸಂಯಮತಪಃಸಂಯುತೋ ವಿಗತರಾಗಃ .
ಶ್ರಮಣಃ ಸಮಸುಖದುಃಖೋ ಭಣಿತಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಇತಿ ..೧೪..
ಅಸಾತೋದಯಾಭಾವಾನ್ನಿರನ್ತರತ್ವಾದವಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಚ ಸುಹಂ ಏವಮುಕ್ತವಿಶೇಷಣವಿಶಿಷ್ಟಂ ಸುಖಂ ಭವತಿ . ಕೇಷಾಮ್ .
ಸುದ್ಧುವಓಗಪ್ಪಸಿದ್ಧಾಣಂ ವೀತರಾಗಪರಮಸಾಮಾಯಿಕಶಬ್ದವಾಚ್ಯಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾ ಉತ್ಪನ್ನಾ ಯೇಽರ್ಹತ್ಸಿದ್ಧಾಸ್ತೇಷಾ-
ಮಿತಿ . ಅತ್ರೇದಮೇವ ಸುಖಮುಪಾದೇಯತ್ವೇನ ನಿರನ್ತರಂ ಭಾವನೀಯಮಿತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೧೩.. ಅಥ ಯೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ
ಪೂರ್ವೋಕ್ತಸುಖಂ ಭವತಿ ತತ್ಪರಿಣತಪುರುಷಲಕ್ಷಣಂ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ ---ಸುವಿದಿದಪಯತ್ಥಸುತ್ತೋ ಸುಷ್ಠು ಸಂಶಯಾದಿರಹಿತತ್ವೇನ ವಿದಿತಾ
ಜ್ಞಾತಾ ರೋಚಿತಾಶ್ಚ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾಸ್ತತ್ಪ್ರತಿಪಾದಕಸೂತ್ರಾಣಿ ಚ ಯೇನ ಸ ಸುವಿದಿತಪದಾರ್ಥಸೂತ್ರೋ ಭಣ್ಯತೇ .
ಸಂಜಮತವಸಂಜುದೋ ಬಾಹ್ಯೇ ದ್ರವ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯವ್ಯಾವರ್ತನೇನ ಷಡ್ಜೀವರಕ್ಷೇಣನ ಚಾಭ್ಯನ್ತರೇ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಸಂವಿತ್ತಿಬಲೇನ ಸ್ವರೂಪೇ
ಸಂಯಮನಾತ್ ಸಂಯಮಯುಕ್ತಃ, ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯನ್ತರತಪೋಬಲೇನ ಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಿಶತ್ರುಭಿರಖಣ್ಡಿತಪ್ರತಾಪಸ್ಯ ಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮನಿ
ಪ್ರತಪನಾದ್ವಿಜಯನಾತ್ತಪಃಸಂಯುಕ್ತಃ . ವಿಗದರಾಗೋ ವೀತರಾಗಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಬಲೇನ ಸಮಸ್ತರಾಗಾದಿದೋಷರಹಿತತ್ವಾದ್ವಿ-
ವಿಲಕ್ಷಣ ಹೋನೇಸೇ (ಅನ್ಯ ಸುಖೋಂಸೇ ಸರ್ವಥಾ ಭಿನ್ನ ಲಕ್ಷಣವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ) ‘ಅನುಪಮ’, (೫) ಸಮಸ್ತ
ಆಗಾಮೀ ಕಾಲಮೇಂ ಕಭೀ ಭೀ ನಾಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನ ಹೋನೇಸೇ ‘ಅನನ್ತ’ ಔರ (೬) ಬಿನಾ ಹೀ ಅನ್ತರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ
ಹೋನೇಸೇ ‘ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನ’ ಸುಖ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹುಏ ಆತ್ಮಾಓಂಕೇ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ (ಸುಖ)
ಸರ್ವಥಾ ಪ್ರಾರ್ಥನೀಯ (ವಾಂಛನೀಯ) ಹೈ ..೧೩..
ಅಬ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣತ ಆತ್ಮಾಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸುವಿದಿತಪದಾರ್ಥಸೂತ್ರಃ ] ಜಿನ್ಹೋಂನೇ (ನಿಜ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾದಿ) ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಔರ
ಸೂತ್ರೋಂಕೋ ಭಲೀ ಭಾಂತಿ ಜಾನ ಲಿಯಾ ಹೈ, [ಸಂಯಮತಪಃಸಂಯುತಃ ] ಜೋ ಸಂಯಮ ಔರ ತಪಯುಕ್ತ ಹೈಂ,
[ವಿಗತರಾಗಃ ] ಜೋ ವೀತರಾಗ ಅರ್ಥಾತ್ ರಾಗ ರಹಿತ ಹೈಂ [ಸಮಸುಖದುಃಖಃ ] ಔರ ಜಿನ್ಹೇಂ ಸುಖ -ದುಃಖ
ಸಮಾನ ಹೈಂ, [ಶ್ರಮಣಃ ] ಐಸೇ ಶ್ರಮಣಕೋ (ಮುನಿವರಕೋ) [ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಃ ಇತಿ ಭಣಿತಃ ] ‘ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ’
ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ..೧೪..
ಸುವಿದಿತ ಸೂತ್ರ ಪದಾರ್ಥ, ಸಂಯಮ ತಪ ಸಹಿತ ವೀತರಾಗ ನೇ
ಸುಖ ದುಃಖಮಾಂ ಸಮ ಶ್ರಮಣನೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಜಿನೋ ಕಹೇ.೧೪.

Page 22 of 513
PDF/HTML Page 55 of 546
single page version

ಗತರಾಗಃ . ಸಮಸುಹದುಕ್ಖೋ ನಿರ್ವಿಕಾರನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧೇರುದ್ಗತಾ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ ತಥೈವ ಪರಮಾನನ್ದಸುಖರಸೇ ಲೀನಾ ತಲ್ಲಯಾ
ನಿರ್ವಿಕಾರಸ್ವಸಂವಿತ್ತಿರೂಪಾ ಯಾ ತು ಪರಮಕಲಾ ತದವಷ್ಟಮ್ಭೇನೇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೇಷು ಹರ್ಷವಿಷಾದರಹಿತತ್ವಾತ್ಸಮ-
ಸುಖದುಃಖಃ . ಸಮಣೋ ಏವಂಗುಣವಿಶಿಷ್ಟಃ ಶ್ರಮಣಃ ಪರಮಮುನಿಃ ಭಣಿದೋ ಸುದ್ಧೋವಓಗೋ ತ್ತಿ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೋ ಭಣಿತ
ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೧೪.. ಏವಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಭೂತಾನನ್ತಸುಖಸ್ಯ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣತಪುರುಷಸ್ಯ ಚ ಕಥನರೂಪೇಣ
ಪಞ್ಚಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ ..
ಇತಿ ಚತುರ್ದಶಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಪಞ್ಚಕೇನ ಪೀಠಿಕಾಭಿಧಾನಃ ಪ್ರಥಮೋಽನ್ತರಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ ..
ತದನನ್ತರಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಸರ್ವಜ್ಞಸಿದ್ಧಿರ್ಜ್ಞಾನವಿಚಾರಃ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಂ ಚೇತಿ ಕಥನರೂಪೇಣ ಗಾಥಾ-
ಸೂತ್ರಾರ್ಥಜ್ಞಾನಬಲೇನ ಸ್ವಪರದ್ರವ್ಯವಿಭಾಗಪರಿಜ್ಞಾನಶ್ರದ್ಧಾನವಿಧಾನಸಮರ್ಥತ್ವಾತ್ಸುವಿದಿತಪದಾರ್ಥಸೂತ್ರಃ .
ಸಕಲಷಡ್ಜೀವನಿಕಾಯನಿಶುಮ್ಭನವಿಕಲ್ಪಾತ್ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾಭಿಲಾಷವಿಕಲ್ಪಾಚ್ಚ ವ್ಯಾವರ್ತ್ಯಾತ್ಮನಃ ಶುದ್ಧಸ್ವರೂಪೇ
ಸಂಯಮನಾತ್, ಸ್ವರೂಪವಿಶ್ರಾನ್ತನಿಸ್ತರಂಗಚೈತನ್ಯಪ್ರತಪನಾಚ್ಚ ಸಂಯಮತಪಃಸಂಯುತಃ . ಸಕಲಮೋಹನೀಯವಿಪಾಕ-
ವಿವೇಕಭಾವನಾಸೌಷ್ಠವಸ್ಫು ಟೀಕೃತನಿರ್ವಿಕಾರಾತ್ಮಸ್ವರೂಪತ್ವಾದ್ವಿಗತರಾಗಃ . ಪರಮಕಲಾವಲೋಕನಾನನುಭೂಯಮಾನ-
೧. ಪರಿಜ್ಞಾನ = ಪೂರಾ ಜ್ಞಾನ; ಜ್ಞಾನ .
೨. ವ್ಯಾವೃತ್ತ ಕರಕೇ = ವಿಮುಖ ಕರಕೇ; ರೋಕಕರ; ಅಲಗ ಕರಕೇ .
೩. ಸ್ವರೂಪವಿಶ್ರಾನ್ತ = ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಸ್ಥಿರ ಹುಆ .
೪. ನಿಸ್ತರಂಗ = ತರಂಗ ರಹಿತ; ಚಂಚಲತಾ ರಹಿತ; ವಿಕಲ್ಪ ರಹಿತ; ಶಾಂತ .
೫. ಪ್ರತಪನ ಹೋನಾ = ಪ್ರತಾಪವಾನ ಹೋನಾ, ಪ್ರಕಾಶಿತ ಹೋನಾ, ದೈದೀಪ್ಯಮಾನ ಹೋನಾ .
ಟೀಕಾ : — ಸೂತ್ರೋಂಕೇ ಅರ್ಥಕೇ ಜ್ಞಾನಬಲಸೇ ಸ್ವದ್ರವ್ಯ ಔರ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ವಿಭಾಗಕೇ ೧ಪರಿಜ್ಞಾನಮೇಂ
ಶ್ರದ್ಧಾನಮೇಂ ಔರ ವಿಧಾನಮೇಂ (ಆಚರಣಮೇಂ) ಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ (ಸ್ವದ್ರವ್ಯ ಔರ ಪರದ್ರವ್ಯಕೀ ಭಿನ್ನತಾಕಾ ಜ್ಞಾನ,
ಶ್ರದ್ಧಾನ ಔರ ಆಚರಣ ಹೋನೇಸೇ) ಜೋ ಶ್ರಮಣ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಔರ (ಉನಕೇ ಪ್ರತಿಪಾದಕ) ಸೂತ್ರೋಂಕೋ ಜಿನ್ಹೋಂನೇ
ಭಲೀಭಾಂತಿ ಜಾನ ಲಿಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಹೈಂ, ಸಮಸ್ತ ಛಹ ಜೀವನಿಕಾಯಕೇ ಹನನಕೇ ವಿಕಲ್ಪಸೇ ಔರ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ
ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಅಭಿಲಾಷಾಕೇ ವಿಕಲ್ಪಸೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ೨ವ್ಯಾವೃತ್ತ ಕರಕೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ಶುದ್ಧಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಸಂಯಮನ
ಕರನೇಸೇ, ಔರ ೩ಸ್ವರೂಪವಿಶ್ರಾನ್ತ ೪ನಿಸ್ತರಂಗ ೫ಚೈತನ್ಯಪ್ರತಪನ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಸಂಯಮ ಔರ ತಪಯುಕ್ತ ಹೈಂ,
ಸಕಲ ಮೋಹನೀಯಕೇ ವಿಪಾಕಸೇ ಭೇದಕೀ ಭಾವನಾಕೀ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತಾಸೇ (ಸಮಸ್ತ ಮೋಹನೀಯ ಕರ್ಮಕೇ ಉದಯಸೇ
ಭಿನ್ನತ್ವಕೀ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಭಾವನಾಸೇ) ನಿರ್ವಿಕಾರ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಕೋ ಪ್ರಗಟ ಕಿಯಾ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ವೀತರಾಗ ಹೈ,
ಔರ ಪರಮಕಲಾಕೇ ಅವಲೋಕನಕೇ ಕಾರಣ ಸಾತಾ ವೇದನೀಯ ತಥಾ ಅಸಾತಾ ವೇದನೀಯಕೇ ವಿಪಾಕಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ
ಹೋನೇವಾಲೇ ಜೋ ಸುಖ -ದುಃಖ ಉನ ಸುಖ -ದುಃಖ ಜನಿತ ಪರಿಣಾಮೋಂಕೀ ವಿಷಮತಾಕಾ ಅನುಭವ ನಹೀಂ ಹೋನೇಸೇ
(ಪರಮ ಸುಖರಸಮೇಂ ಲೀನ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಸ್ವಸಂವೇದನರೂಪ ಪರಮಕಲಾಕೇ ಅನುಭವಕೇ ಕಾರಣ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ

Page 23 of 513
PDF/HTML Page 56 of 546
single page version

ಸಾತಾಸಾತವೇದನೀಯವಿಪಾಕನಿರ್ವರ್ತಿತಸುಖದುಃಖಜನಿತಪರಿಣಾಮವೈಷಮ್ಯತ್ವಾತ್ಸಮಸುಖದುಃಖಃ ಶ್ರಮಣಃ ಶುದ್ಧೋ-
ಪಯೋಗ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ ..೧೪..
ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಾಭಾನನ್ತರಭಾವಿಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಲಾಭಮಭಿನಂದತಿ —
ಉವಓಗವಿಸುದ್ಧೋ ಜೋ ವಿಗದಾವರಣಂತರಾಯಮೋಹರಓ .
ಭೂದೋ ಸಯಮೇವಾದಾ ಜಾದಿ ಪರಂ ಣೇಯಭೂದಾಣಂ ..೧೫..
ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧೋ ಯೋ ವಿಗತಾವರಣಾನ್ತರಾಯಮೋಹರಜಾಃ .
ಭೂತಃ ಸ್ವಯಮೇವಾತ್ಮಾ ಯಾತಿ ಪಾರಂ ಜ್ಞೇಯಭೂತಾನಾಮ್ ..೧೫..
ಸಪ್ತಕಮ್ . ತತ್ರ ಸ್ಥಲಚತುಷ್ಟಯಂ ಭವತಿ; ತಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ವರೂಪಕಥನಾರ್ಥಂ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ,
ಸ್ವಯಮ್ಭೂಕಥನಾರ್ಥಂ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ‘ಉವಓಗವಿಸುದ್ಧೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಅಥ ತಸ್ಯೈವ ಭಗವತ
ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಸ್ಥಾಪನಾರ್ಥಂ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ಪುನರಪಿ ತಸ್ಯೈವ ದ್ರಢೀಕರಣಾರ್ಥಂ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ‘ಭಂಗವಿಹೀಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ
ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಅಥ ಸರ್ವಜ್ಞಶ್ರದ್ಧಾನೇನಾನನ್ತಸುಖಂ ಭವತೀತಿ ದರ್ಶನಾರ್ಥಂ ‘ತಂ ಸವ್ವಟ್ಠವರಿಟ್ಠಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೂತ್ರಮೇಕಮ್ .
ಅಥಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸೌಖ್ಯಪರಿಣಮನಕಥನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ಕೇವಲಿಭುಕ್ತಿನಿರಾಕರಣಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ದ್ವಿತೀಯಾ
ಚೇತಿ ‘ಪಕ್ಖೀಣಘಾಇಕಮ್ಮೋ’ ಇತಿ ಪ್ರಭೃತಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಏವಂ ದ್ವಿತೀಯಾನ್ತರಾಧಿಕಾರೇ ಸ್ಥಲಚತುಷ್ಟಯೇನ ಸಮುದಾಯ-
೧. ಸಮಸುಖದುಃಖ = ಜಿನ್ಹೇಂ ಸುಖ ಔರ ದುಃಖ (ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ ಸಂಯೋಗ) ದೋನೋಂ ಸಮಾನ ಹೈಂ .
ಜೇ ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧ ತೇ ಮೋಹಾದಿಘಾತಿರಜ ಥಕೀ
ಸ್ವಯಮೇವ ರಹಿತ ಥಯೋ ಥಕೋ ಜ್ಞೇಯಾನ್ತನೇ ಪಾಮೇ ಸಹೀ.೧೫.
ಸಂಯೋಗೋಂಮೇಂ ಹರ್ಷ -ಶೋಕಾದಿ ವಿಷಯ ಪರಿಣಾಮೋಂಕಾ ಅನುಭವ ನ ಹೋನೇ ಸೇ) ಜೋ ೧ಸಮಸುಖದುಃಖ ಹೈಂ, ಐಸೇ
ಶ್ರಮಣ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ ಕಹಲಾತೇ ಹೈಂ ..೧೪..
ಅಬ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಕೇ ಬಾದ ತತ್ಕಾಲ (ಅನ್ತರ ಪಡೇ ಬಿನಾ) ಹೀ ಹೋನೇವಾಲೀ ಶುದ್ಧ
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವ (ಕೇವಲಜ್ಞಾನ) ಪ್ರಾಪ್ತಿಕೀ ಪ್ರಶಂಸಾ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ] ಜೋ [ಉಪಯೋಗವಿಶುದ್ಧಃ ] ಉಪಯೋಗ ವಿಶುದ್ಧ (ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ) ಹೈ
[ಆತ್ಮಾ ] ವಹ ಆತ್ಮಾ [ವಿಗತಾವರಣಾನ್ತರಾಯಮೋಹರಜಾಃ ] ಜ್ಞಾನಾವರಣ, ದರ್ಶನಾವರಣ, ಅನ್ತರಾಯ ಔರ
ಮೋಹರೂಪ ರಜಸೇ ರಹಿತ [ಸ್ವಯಮೇವ ಭೂತಃ ] ಸ್ವಯಮೇವ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಜ್ಞೇಯಭೂತಾನಾಂ ] ಜ್ಞೇಯಭೂತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ [ಪಾರಂ
ಯಾತಿ ] ಪಾರಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೫..

Page 24 of 513
PDF/HTML Page 57 of 546
single page version

ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ಚೈತನ್ಯಪರಿಣಾಮಲಕ್ಷಣೇನೋಪಯೋಗೇನ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ವಿಶುದ್ಧೋ ಭೂತ್ವಾ ವರ್ತತೇ ಸ ಖಲು
ಪ್ರತಿಪದಮುದ್ಭಿದ್ಯಮಾನವಿಶಿಷ್ಟವಿಶುದ್ಧಿಶಕ್ತಿರುದ್ಗ್ರನ್ಥಿತಾಸಂಸಾರಬದ್ಧದೃಢತರಮೋಹಗ್ರನ್ಥಿತಯಾತ್ಯನ್ತನಿರ್ವಿಕಾರಚೈತನ್ಯೋ
ನಿರಸ್ತಸಮಸ್ತಜ್ಞಾನದರ್ಶನಾವರಣಾನ್ತರಾಯತಯಾ ನಿಃಪ್ರತಿಘವಿಜೃಮ್ಭಿತಾತ್ಮಶಕ್ತಿಶ್ಚ ಸ್ವಯಮೇವ ಭೂತೋ
ಜ್ಞೇಯತ್ವಮಾಪನ್ನಾನಾಮನ್ತಮವಾಪ್ನೋತಿ . ಇಹ ಕಿ ಲಾತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವೋ ಜ್ಞಾನಂ, ತು ಜ್ಞೇಯಮಾತ್ರಂ; ತತಃ ಸಮಸ್ತ-
ಜ್ಞೇಯಾನ್ತರ್ವರ್ತಿಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಮಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮಾ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಾದಾದೇವಾಸಾದಯತಿ ..೧೫..
ಪಾತನಿಕಾ . ತದ್ಯಥಾ ---ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಾಭಾನನ್ತರಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ಭವತೀತಿ ಕಥಯತಿ . ಅಥವಾ
ದ್ವಿತೀಯಪಾತನಿಕಾ ---ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಾಃ ಸಮ್ಬೋಧನಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ, ಹೇ ಶಿವಕುಮಾರಮಹಾರಾಜ, ಕೋಽಪ್ಯಾಸನ್ನಭವ್ಯಃ
ಸಂಕ್ಷೇಪರುಚಿಃ ಪೀಠಿಕಾವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮೇವ ಶ್ರುತ್ವಾತ್ಮಕಾರ್ಯಂ ಕರೋತಿ, ಅನ್ಯಃ ಕೋಽಪಿ ಪುನರ್ವಿಸ್ತರರುಚಿಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ
ಸಂಜಾತಸರ್ವಜ್ಞಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಸುಖಾದಿಕಂ ವಿಚಾರ್ಯ ಪಶ್ಚಾದಾತ್ಮಕಾರ್ಯಂ ಕರೋತೀತಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಿ ---ಉವಓಗವಿಸುದ್ಧೋ ಜೋ
ಉಪಯೋಗೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ಪರಿಣಾಮೇನ ವಿಶುದ್ಧೋ ಭೂತ್ವಾ ವರ್ತತೇ ಯಃ ವಿಗದಾವರಣಂತರಾಯಮೋಹರಓ ಭೂದೋ
ವಿಗತಾವರಣಾನ್ತರಾಯಮೋಹರಜೋಭೂತಃ ಸನ್ . ಕಥಮ್ . ಸಯಮೇವ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವಯಮೇವ ಆದಾ ಸ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಆತ್ಮಾ ಜಾದಿ
ಯಾತಿ ಗಚ್ಛತಿ . ಕಿಂ . ಪರಂ ಪಾರಮವಸಾನಮ್ . ಕೇಷಾಮ್ . ಣೇಯಭೂದಾಣಂ ಜ್ಞೇಯಭೂತಪದಾರ್ಥಾನಾಮ್ . ಸರ್ವಂ ಜಾನಾತೀತ್ಯರ್ಥಃ .
ಅತೋ ವಿಸ್ತರ : — ಯೋ ನಿರ್ಮೋಹಶುದ್ಧಾತ್ಮಸಂವಿತ್ತಿಲಕ್ಷಣೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸಂಜ್ಞೇನಾಗಮಭಾಷಯಾ ಪೃಥಕ್ತ್ವವಿತರ್ಕ-
ವೀಚಾರಪ್ರಥಮಶುಕ್ಲಧ್ಯಾನೇನ ಪೂರ್ವಂ ನಿರವಶೇಷಮೋಹಕ್ಷಪಣಂ ಕೃತ್ವಾ ತದನನ್ತರಂ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪೋಪಾಧಿರಹಿತಸ್ವಸಂವಿತ್ತಿ-
ಲಕ್ಷಣೇನೈಕತ್ವವಿತರ್ಕಾವೀಚಾರಸಂಜ್ಞದ್ವಿತೀಯಶುಕ್ಲಧ್ಯಾನೇನ ಕ್ಷೀಣಕಷಾಯಗುಣಸ್ಥಾನೇಽನ್ತರ್ಮುಹೂರ್ತಕಾಲಂ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ತಸ್ಯೈ-
ವಾನ್ತ್ಯಸಮಯೇ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನಾವರಣವೀರ್ಯಾನ್ತರಾಯಾಭಿಧಾನಘಾತಿಕರ್ಮತ್ರಯಂ ಯುಗಪದ್ವಿನಾಶಯತಿ, ಸ ಜಗತ್ತ್ರಯಕಾಲತ್ರಯ-
ವರ್ತಿಸಮಸ್ತವಸ್ತುಗತಾನನ್ತಧರ್ಮಾಣಾಂ ಯುಗಪತ್ಪ್ರಕಾಶಕಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ . ತತಃ ಸ್ಥಿತಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾತ್ಸರ್ವಜ್ಞೋ
ಭವತೀತಿ ..೧೫.. ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಜನ್ಯಸ್ಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಲಾಭಸ್ಯ ಭಿನ್ನಕಾರಕ ನಿರಪೇಕ್ಷತ್ವೇನಾತ್ಮಾಧೀನತ್ವಂ
೧. ವಿಶಿಷ್ಟ = ವಿಶೇಷ; ಅಸಾಧಾರಣ; ಖಾಸ .
ಟೀಕಾ : — ಜೋ (ಆತ್ಮಾ) ಚೈತನ್ಯ ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಉಪಯೋಗಕೇ ದ್ವಾರಾ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ವಿಶುದ್ಧ
ಹೋಕರ ವರ್ತತಾ ಹೈ, ವಹ (ಆತ್ಮಾ) ಜಿಸೇ ಪದ ಪದ ಪರ ( – ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ) ೧ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿಶುದ್ಧ
ಶಕ್ತಿ ಪ್ರಗಟ ಹೋತೀ ಜಾತೀ ಹೈ, ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ, ಅನಾದಿ ಸಂಸಾರಸೇ ಬಂಧೀ ಹುಈ ದೃಢತರ ಮೋಹಗ್ರನ್ಥಿ ಛೂಟ
ಜಾನೇಸೇ ಅತ್ಯನ್ತ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಚೈತನ್ಯವಾಲಾ ಔರ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞಾನಾವರಣ, ದರ್ಶನಾವರಣ ತಥಾ ಅನ್ತರಾಯಕೇ
ನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ನಿರ್ವಿಘ್ನ ವಿಕಸಿತ ಆತ್ಮಶಕ್ತಿವಾನ ಸ್ವಯಮೇವ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜ್ಞೇಯತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ
(ಪದಾರ್ಥೋಂ) ಕೇ ಅನ್ತಕೋ ಪಾ ಲೇತಾ ಹೈ .
ಯಹಾಂ (ಯಹ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ) ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವ ಹೈ, ಔರ ಜ್ಞಾನ ಜ್ಞೇಯ ಪ್ರಮಾಣ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ
ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯೋಂಕೇ ಭೀತರ ಪ್ರವೇಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ (ಜ್ಞಾತಾ) ಜ್ಞಾನ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸೇ ಆತ್ಮಾಕೋ ಆತ್ಮಾ
ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಕೇ ಹೀ ಪ್ರಸಾದಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೀ ಜೀವ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ಅತ್ಯನ್ತ ಶುದ್ಧಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ರಹತಾ ಹೈ; ಔರ

Page 25 of 513
PDF/HTML Page 58 of 546
single page version

ಅಥ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಜನ್ಯಸ್ಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಲಾಭಸ್ಯ ಕಾರಕಾನ್ತರನಿರಪೇಕ್ಷತಯಾಽತ್ಯನ್ತ-
ಮಾತ್ಮಾಯತ್ತತ್ವಂ ದ್ಯೋತಯತಿ —
ತಹ ಸೋ ಲದ್ಧಸಹಾವೋ ಸವ್ವಣ್ಹೂ ಸವ್ವಲೋಗಪದಿಮಹಿದೋ .
ಭೂದೋ ಸಯಮೇವಾದಾ ಹವದಿ ಸಯಂಭು ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ..೧೬..
ತಥಾ ಸ ಲಬ್ಧಸ್ವಭಾವಃ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವಲೋಕಪತಿಮಹಿತಃ .
ಭೂತಃ ಸ್ವಯಮೇವಾತ್ಮಾ ಭವತಿ ಸ್ವಯಮ್ಭೂರಿತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ..೧೬..
ಅಯಂ ಖಲ್ವಾತ್ಮಾ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಭಾವನಾನುಭಾವಪ್ರತ್ಯಸ್ತಮಿತಸಮಸ್ತಘಾತಿಕರ್ಮತಯಾ ಸಮುಪಲಬ್ಧ-
ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಚಿತ್ಸ್ವಭಾವಃ, ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾಯಕಸ್ವಭಾವೇನ ಸ್ವತನ್ತ್ರತ್ವಾದ್ಗೃಹೀತಕರ್ತೃತ್ವಾಧಿಕಾರಃ,
ಪ್ರಕಾಶಯತಿ — ತಹ ಸೋ ಲದ್ಧಸಹಾವೋ ಯಥಾ ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಲಕ್ಷಣಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪ್ರಸಾದಾತ್ಸರ್ವಂ ಜಾನಾತಿ ತಥೈವ ಸಃ
ಪೂರ್ವೋಕ್ತಲಬ್ಧಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಆದಾ ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಹವದಿ ಸಯಂಭು ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಸ್ವಯಮ್ಭೂರ್ಭವತೀತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ
ಕಥಿತಃ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೋ ಭೂತಃ . ಸವ್ವಣ್ಹೂ ಸವ್ವಲೋಗಪದಿಮಹಿದೋ ಭೂದೋ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವಲೋಕಪತಿಮಹಿತಶ್ಚ ಭೂತಃ ಸಂಜಾತಃ .
೧. ಸರ್ವಲೋಕಕೇ ಅಧಿಪತಿ = ತೀನೋಂ ಲೋಕಕೇ ಸ್ವಾಮೀ — ಸುರೇನ್ದ್ರ, ಅಸುರೇನ್ದ್ರ ಔರ ಚಕ್ರವರ್ತೀ .
ಸರ್ವಜ್ಞ, ಲಬ್ಧ ಸ್ವಭಾವ ನೇ ತ್ರಿಜಗೇನ್ದ್ರಪೂಜಿತ ಏ ರೀತೇ
ಸ್ವಯಮೇವ ಜೀವ ಥಯೋ ಥಕೋ ತೇನೇ ಸ್ವಯಂಭೂ ಜಿನ ಕಹೇ .೧೬.
ಪ್ರ. ೪
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೋಹಕಾ ಕ್ಷಯ ಕರಕೇ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಚೇತನಾವಾನ ಹೋಕರ, ಬಾರಹವೇಂ ಗುಣಸ್ಥಾನಕೇ ಅನ್ತಿಮ ಸಮಯಮೇಂ
ಜ್ಞಾನಾವರಣ; ದರ್ಶನಾವರಣ ಔರ ಅನ್ತರಾಯಕಾ ಯುಗಪದ್ ಕ್ಷಯ ಕರಕೇ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯೋಂಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ
ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ಹೀ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಕಾ ಲಾಭ ಹೋತಾ
ಹೈ ..೧೫..
ಅಬ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸೇ ಹೋನೇವಾಲೀ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಅನ್ಯ ಕಾರಕೋಂಸೇ ನಿರಪೇಕ್ಷ
( – ಸ್ವತಂತ್ರ) ಹೋನೇಸೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಆತ್ಮಾಧೀನ ಹೈ ( – ಲೇಶಮಾತ್ರ ಪರಾಧೀನ ನಹೀಂ ಹೈ) ಯಹ ಪ್ರಗಟ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ತಥಾ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಸಃ ಆತ್ಮಾ ] ವಹ ಆತ್ಮಾ [ಲಬ್ಧಸ್ವಭಾವಃ ]
ಸ್ವಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ [ಸರ್ವಜ್ಞಃ ] ಸರ್ವಜ್ಞ [ಸರ್ವಲೋಕಪತಿಮಹಿತಃ ] ಔರ ೧ಸರ್ವ (ತೀನ) ಲೋಕಕೇ
ಅಧಿಪತಿಯೋಂಸೇ ಪೂಜಿತ [ಸ್ವಯಮೇವ ಭೂತಃ ] ಸ್ವಯಮೇವ ಹುಆ ಹೋನೇ ಸೇ [ಸ್ವಯಂಭೂಃ ಭವತಿ ] ‘ಸ್ವಯಂಭೂ’ ಹೈ
[ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ] ಐಸಾ ಜಿನೇನ್ದ್ರದೇವನೇ ಕಹಾ ಹೈ ..೧೬..
ಟೀಕಾ : — ಶುದ್ಧ ಉಪಯೋಗಕೀ ಭಾವನಾಕೇ ಪ್ರಭಾವಸೇ ಸಮಸ್ತ ಘಾತಿಕರ್ಮೋಂಕೇ ನಷ್ಟ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ
ಶುದ್ಧ ಅನನ್ತಶಕ್ತಿವಾನ ಚೈತನ್ಯ ಸ್ವಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ, ಐಸಾ ಯಹ (ಪೂರ್ವೋಕ್ತ) ಆತ್ಮಾ, (೧) ಶುದ್ಧ

Page 26 of 513
PDF/HTML Page 59 of 546
single page version

ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾನವಿಪರಿಣಮನಸ್ವಭಾವೇನ ಪ್ರಾಪ್ಯತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮತ್ವಂ ಕಲಯನ್, ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾನ-
ವಿಪರಿಣಮನಸ್ವಭಾವೇನ ಸಾಧಕತಮತ್ವಾತ್ ಕರಣತ್ವಮನುಬಿಭ್ರಾಣಃ, ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾನವಿಪರಿಣಮನ-
ಸ್ವಭಾವೇನ ಕರ್ಮಣಾ ಸಮಾಶ್ರಿಯಮಾಣತ್ವಾತ್ ಸಂಪ್ರದಾನತ್ವಂ ದಧಾನಃ, ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾನವಿಪರಿಣಮನಸಮಯೇ
ಪೂರ್ವಪ್ರವೃತ್ತವಿಕಲಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಾಪಗಮೇಽಪಿ ಸಹಜಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವೇನ ಧ್ರುವತ್ವಾಲಮ್ಬನಾದಪಾದಾನತ್ವಮುಪಾದದಾನಃ,
ಶುದ್ಧಾನನ್ತಶಕ್ತಿಜ್ಞಾನವಿಪರಿಣಮನಸ್ವಭಾವಸ್ಯಾಧಾರಭೂತತ್ವಾದಧಿಕರಣತ್ವಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಃ, ಸ್ವಯಮೇವ
ಷಟ್ಕಾರಕೀರೂಪೇಣೋಪಜಾಯಮಾನಃ, ಉತ್ಪತ್ತಿವ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ದ್ರವ್ಯಭಾವಭೇದಭಿನ್ನಘಾತಿಕರ್ಮಾಣ್ಯಪಾಸ್ಯ ಸ್ವಯಮೇವಾ-
ವಿರ್ಭೂತತ್ವಾದ್ವಾ ಸ್ವಯಂಭೂರಿತಿ ನಿರ್ದಿಶ್ಯತೇ . ಅತೋ ನ ನಿಶ್ಚಯತಃ ಪರೇಣ ಸಹಾತ್ಮನಃ ಕಾರಕತ್ವ-
ಕಥಮ್ . ಸಯಮೇವ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವಯಮೇವೇತಿ . ತಥಾಹಿ — ಅಭಿನ್ನಕಾರಕಚಿದಾನನ್ದೈಕಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವೇನ ಸ್ವತನ್ತ್ರತ್ವಾತ್
ಕರ್ತಾ ಭವತಿ . ನಿತ್ಯಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವೇನ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮಕಾರಕಂ ಭವತಿ . ಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವೇನ
ಸಾಧಕತಮತ್ವಾತ್ಕರಣಕಾರಕಂ ಭವತಿ . ನಿರ್ವಿಕಾರಪರಮಾನನ್ದೈಕಪರಿಣತಿಲಕ್ಷಣೇನ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವರೂಪಕರ್ಮಣಾ
೧. ವಿಕಲಜ್ಞಾನ = ಅಪೂರ್ಣ (ಮತಿ ಶ್ರುತಾದಿ ) ಜ್ಞಾನ .
೨. ದ್ರವ್ಯ -ಭಾವಭೇದಸೇ ಭಿನ್ನ ಘಾತಿಕರ್ಮ = ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಭಾವಕೇ ಭೇದಸೇ ಘಾತಿಕರ್ಮ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ, ದ್ರವ್ಯಘಾತಿಕರ್ಮ ಔರ
ಭಾವಘಾತಿಕರ್ಮ .
ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಜ್ಞಾಯಕ ಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೋನೇಸೇ ಜಿಸನೇ ಕರ್ತೃತ್ವಕೇ ಅಧಿಕಾರಕೋ ಗ್ರಹಣ
ಕಿಯಾ ಹೈ ಐಸಾ, (೨) ಶುದ್ಧ ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಸ್ವಯಂ
ಹೀ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ( – ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೋನೇಸೇ) ಕರ್ಮತ್ವಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹುಆ, (೩) ಶುದ್ಧ
ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಸಾಧಕತಮ (-ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಸಾಧನ)
ಹೋನೇಸೇ ಕರಣತಾಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, (೪) ಶುದ್ಧ ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ
ಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ಮ ದ್ವಾರಾ ಸಮಾಶ್ರಿತ ಹೋನೇಸೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ಕರ್ಮ ಸ್ವಯಂಕೋ ಹೀ ದೇನೇಮೇಂ ಆತಾ
ಹೋನೇಸೇ) ಸಮ್ಪ್ರದಾನತಾಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, (೫) ಶುದ್ಧ ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಮಯ ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ
ಹೋನೇಕೇ ಸಮಯ ಪೂರ್ವಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ೧ವಿಕಲಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಕಾ ನಾಶ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಸಹಜ ಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಸೇ ಸ್ವಯಂ
ಹೀ ಧ್ರುವತಾಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಕರನೇಸೇ ಅಪಾದಾನಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, ಔರ (೬) ಶುದ್ಧ
ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕೇ ಸ್ವಭಾವಕಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಆಧಾರ ಹೋನೇ ಸೇ ಅಧಿಕರಣತಾ
ಕೋ ಆತ್ಮಸಾತ್ ಕರತಾ ಹುಆ — (ಇಸ ಪ್ರಕಾರ) ಸ್ವಯಮೇವ ಛಹ ಕಾರಕರೂಪ ಹೋನೇಸೇ ಅಥವಾ ಉತ್ಪತ್ತಿ –
ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ೨ದ್ರವ್ಯ -ಭಾವಭೇದಸೇ ಭಿನ್ನ ಘಾತಿಕರ್ಮೋಂಕೋ ದೂರ ಕರಕೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಆವಿರ್ಭೂತ ಹೋನೇಸೇ, ‘ಸ್ವಯಂಭೂ’
ಕಹಲಾತಾ ಹೈ .
ಯಹಾಂ ಯಹ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಕಿ — ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಪರಕೇ ಸಾಥ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕಾರಕತಾಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ
ಹೈ, ಕಿ ಜಿಸಸೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಕೇ ಲಿಯೇ ಸಾಮಗ್ರೀ ( – ಬಾಹ್ಯ ಸಾಧನ) ಢೂಂಢನೇಕೀ ವ್ಯಗ್ರತಾಸೇ
ಜೀವ (ವ್ಯರ್ಥ ಹೀ) ಪರತಂತ್ರ ಹೋತೇ ಹೈಂ .

Page 27 of 513
PDF/HTML Page 60 of 546
single page version

ಸಂಬನ್ಧೋಽಸ್ತಿ, ಯತಃ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಲಾಭಾಯ ಸಾಮಗ್ರೀಮಾರ್ಗಣವ್ಯಗ್ರತಯಾ ಪರತನ್ತ್ರರ್ಭೂಯತೇ ..೧೬..
ಸಮಾಶ್ರಿಯಮಾಣತ್ವಾತ್ಸಂಪ್ರದಾನಂ ಭವತಿ . ತಥೈವ ಪೂರ್ವಮತ್ಯಾದಿಜ್ಞಾನವಿಕಲ್ಪವಿನಾಶೇಽಪ್ಯಖಣ್ಡಿತೈಕಚೈತನ್ಯ-
ಪ್ರಕಾಶೇನಾವಿನಶ್ವರತ್ವಾದಪಾದಾನಂ ಭವತಿ . ನಿಶ್ಚಯಶುದ್ಧಚೈತನ್ಯಾದಿಗುಣಸ್ವಭಾವಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಯಮೇವಾಧಾರತ್ವಾದಧಿಕರಣಂ
ಭವತೀತ್ಯಭೇದಷಟ್ಕಾರಕೀರೂಪೇಣ ಸ್ವತ ಏವ ಪರಿಣಮಮಾಣಃ ಸನ್ನಯಮಾತ್ಮಾ ಪರಮಾತ್ಮಸ್ವಭಾವ-
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಕರ್ತಾ, ಕರ್ಮ, ಕರಣ, ಸಮ್ಪ್ರದಾನ, ಅಪಾದಾನ ಔರ ಅಧಿಕರಣ ನಾಮಕ ಛಹ ಕಾರಕ
ಹೈಂ . ಜೋ ಸ್ವತಂತ್ರತಯಾ -ಸ್ವಾಧೀನತಾಸೇ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಕರ್ತ್ತಾ ಹೈ; ಕರ್ತ್ತಾ ಜಿಸೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಕರ್ಮ
ಹೈ; ಸಾಧಕತಮ ಅರ್ಥಾತ್ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಸಾಧನಕೋ ಕರಣ ಕಹತೇ ಹೈಂ; ಕರ್ಮ ಜಿಸೇ ದಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಅಥವಾ ಜಿಸಕೇ
ಲಿಯೇ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ವಹ ಸಮ್ಪ್ರದಾನ ಹೈ; ಜಿಸಮೇಂಸೇ ಕರ್ಮ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ವಹ ಧ್ರುವವಸ್ತು ಅಪಾದಾನ
ಹೈ, ಔರ ಜಿಸಮೇಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿಸಕೇ ಆಧಾರಸೇ ಕರ್ಮ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ವಹ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ . ಯಹ ಛಹ ಕಾರಕ
ವ್ಯವಹಾರ ಔರ ನಿಶ್ಚಯಕೇ ಭೇದಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ . ಜಹಾಂ ಪರಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಕಾರ್ಯಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ಕಹಲಾತೀ
ಹೈ ವಹಾ ವ್ಯವಹಾರ ಕಾರಕ ಹೈಂ, ಔರ ಜಹಾಂ ಅಪನೇ ಹೀ ಉಪಾದಾನ ಕಾರಣಸೇ ಕಾರ್ಯಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ಕಹೀ ಜಾತೀ
ಹೈ ವಹಾಂ ನಿಶ್ಚಯಕಾರಕ ಹೈಂ .
ವ್ಯವಹಾರ ಕಾರಕೋಂಕಾ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈ — ಕುಮ್ಹಾರ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಘಡಾ ಕರ್ಮ ಹೈ; ದಂಡ, ಚಕ್ರ,
ಚೀವರ ಇತ್ಯಾದಿ ಕರಣ ಹೈ; ಕುಮ್ಹಾರ ಜಲ ಭರನೇವಾಲೇಕೇ ಲಿಯೇ ಘಡಾ ಬನಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಜಲ ಭರನೇವಾಲಾ
ಸಮ್ಪ್ರದಾನ ಹೈ; ಟೋಕರೀಮೇಂಸೇ ಮಿಟ್ಟೀ ಲೇಕರ ಘಡಾ ಬನಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಟೋಕರೀ ಅಪಾದಾನ ಹೈ, ಔರ ಪೃಥ್ವೀಕೇ
ಆಧಾರ ಪರ ಘಡಾ ಬನಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಪೃಥ್ವೀ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಸಭೀ ಕಾರಕ ಭಿನ್ನ -ಭಿನ್ನ ಹೈಂ .
ಅನ್ಯ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ಕರ್ಮ ಹೈ; ಅನ್ಯ ಕರಣ ಹೈ; ಅನ್ಯ ಸಮ್ಪ್ರದಾನ; ಅನ್ಯ ಅಪಾದಾನ ಔರ ಅನ್ಯ
ಅಧಿಕರಣ ಹೈ . ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಕೋಈ ದ್ರವ್ಯ ಕಿಸೀಕಾ ಕರ್ತಾ – ಹರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತಾ, ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ಛಹೋಂ
ವ್ಯವಹಾರ ಕಾರಕ ಅಸತ್ಯ ಹೈಂ . ವೇ ಮಾತ್ರ ಉಪಚರಿತ ಅಸದ್ಭೂತ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಕಹೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ನಿಶ್ಚಯಸೇ
ಕಿಸೀ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಕಾರಣತಾಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೈ ಹೀ ನಹೀಂ .
ನಿಶ್ಚಯ ಕಾರಕೋಂಕಾ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಹೈ : — ಮಿಟ್ಟೀ ಸ್ವತಂತ್ರತಯಾ ಘಟರೂಪ ಕಾರ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ
ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಮಿಟ್ಟೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ ಔರ ಘಡಾ ಕರ್ಮ ಹೈ . ಅಥವಾ, ಘಡಾ ಮಿಟ್ಟೀಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಮಿಟ್ಟೀ
ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರ್ಮ ಹೈ; ಅಪನೇ ಪರಿಣಮನ ಸ್ವಭಾವ ಸೇ ಮಿಟ್ಟೀನೇ ಘಡಾ ಬನಾಯಾ ಇಸಲಿಯೇ ಮಿಟ್ಟೀ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕರಣ
ಹೈ; ಮಿಟ್ಟೀನೇ ಘಡಾರೂಪ ಕರ್ಮ ಅಪನೇಕೋ ಹೀ ದಿಯಾ ಇಸಲಿಏ ಮಿಟ್ಟೀ ಸ್ವಯಂ ಸಮ್ಪ್ರದಾನ ಹೈ; ಮಿಟ್ಟೀನೇ ಅಪನೇಮೇಂಸೇ
ಪಿಂಡರೂಪ ಅವಸ್ಥಾ ನಷ್ಟ ಕರಕೇ ಘಟರೂಪ ಕರ್ಮ ಕಿಯಾ ಔರ ಸ್ವಯಂ ಧ್ರುವ ಬನೀ ರಹೀ ಇಸಲಿಏ ವಹ ಸ್ವಯಂ
ಹೀ ಅಪಾದಾನ ಹೈ; ಮಿಟ್ಟೀನೇ ಅಪನೇ ಹೀ ಆಧಾರಸೇ ಘಡಾ ಬನಾಯಾ ಇಸಲಿಯೇ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಛಹೋಂ ಕಾರಕ ಏಕ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಹೈ . ಪರಮಾರ್ಥತಃ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ದೂಸರೇ ಕೀ ಸಹಾಯತಾ
ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಯಂ ಹೀ, ಅಪನೇಕೋ, ಅಪನೇಸೇ, ಅಪನೇ ಲಿಏ, ಅಪನೇಮೇಂಸೇ, ಅಪನೇಮೇಂ ಕರತಾ
ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಯ ಛಹ ಕಾರಕ ಹೀ ಪರಮ ಸತ್ಯ ಹೈಂ .
ಉಪರೋಕ್ತ ಪ್ರಕಾರಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಪನೀ ಅನನ್ತ ಶಕ್ತಿರೂಪ ಸಮ್ಪದಾಸೇ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ
ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಛಹ ಕಾರಕರೂಪ ಹೋಕರ ಅಪನಾ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಕೇ ಲಿಏ ಸಮರ್ಥ ಹೈ, ಉಸೇ ಬಾಹ್ಯ ಸಾಮಗ್ರೀ ಕೋಈ