Page 228 of 513
PDF/HTML Page 261 of 546
single page version
തൃതീയാ, ദ്രവ്യസ്യ സത്താദിലക്ഷണത്രയസൂചനരൂപേണ ചതുര്ഥീതി സ്വതന്ത്രഗാഥാചതുഷ്ടയേന പീഠികാസ്ഥലമ്
സത്താഗുണോപീതി കഥനരൂപേണ തൃതീയാ, ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യത്വേപി സത്തൈവ ദ്രവ്യം ഭവതീതി കഥനേന ചതുര്ഥീതി
ഗാഥാചതുഷ്ടയേന സത്താലക്ഷണവിവരണമുഖ്യതാ
ബദലതീ രഹതീ ഹൈം, ഇസപ്രകാര) പ്രകാശിത കരതേ ഹൈം :
നിഷേധ കിയാ ഹൈ
Page 229 of 513
PDF/HTML Page 262 of 546
single page version
സ്യാതദ്ഭാവസ്യ വിവരണരൂപേണ തൃതീയാ, തസ്യൈവ ദൃഢീകരണാര്ഥം ചതുര്ഥീതി ഗാഥാചതുഷ്ടയേന സത്താദ്രവ്യയോര-
ഭേദവിഷയേ യുക്തികഥനമുഖ്യതാ
സ്വഭാവനിഷ്പന്ന ക്രിയാ നഹീം ഹോ സോ ബാത നഹീം ഹൈ; (അര്ഥാത് വിഭാവസ്വഭാവസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ രാഗ-
ദ്വേഷമയ ക്രിയാ അവശ്യ ഹൈ
മനുഷ്യാദിപര്യായരൂപ ഫല ഉത്പന്ന നഹീം കരതീ; രാഗ -ദ്വേഷമയ ക്രിയാ തോ അവശ്യ വഹ ഫല ഉത്പന്ന
കരതീ ഹൈ
ടംകോത്കീര്ണ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി വേ പര്യായേം പൂര്വ -പൂര്വ പര്യായോംകേ നാശമേം പ്രവര്തമാന ക്രിയാ ഫലരൂപ ഹോനേസേ
Page 230 of 513
PDF/HTML Page 263 of 546
single page version
സൂത്രഗാഥൈകാ
രാഗാദിപരിണാമ ഏവ ദ്രവ്യകര്മകാരണത്വാദ്ഭാവകര്മ ഭണ്യത ഇതി പരിണാമമുഖ്യത്വേന ‘ആദാ കമ്മമലിമസോ’
ഇത്യാദിസൂത്രദ്വയം, തദനന്തരം ക ര്മഫലചേതനാ ക ര്മചേതനാ ജ്ഞാനചേതനേതി ത്രിവിധചേതനാപ്രതിപാദനരൂപേണ
‘പരിണമദി ചേദണാഏ’ ഇത്യാദിസൂത്രത്രയം, തദനന്തരം ശുദ്ധാത്മഭേദഭാവനാഫലം കഥയന് സന് ‘കത്താകരണം’
ഇത്യാദ്യേകസൂത്രേണോപസംഹരതി
കഥയതി
നിഷ്ഫലാ തഥാപി നാനാദുഃഖദായകസ്വകീയകാര്യഭൂതമനുഷ്യാദിപര്യായനിര്വര്തകത്വാത്സഫലേതി മനുഷ്യാദി-
പര്യായനിഷ്പത്തിരേവാസ്യാഃ ഫലമ്
Page 231 of 513
PDF/HTML Page 264 of 546
single page version
ധര്മഃ, സ കേവലജ്ഞാനാദ്യനന്തചതുഷ്ടയവ്യക്തിരൂപസ്യ കാര്യസമയസാരസ്യോത്പാദകത്വാത്സഫലോപി നരനാരകാദി-
പര്യായകാരണഭൂതം ജ്ഞാനാവരണാദികര്മബന്ധം നോത്പാദയതി, തതഃ കാരണാന്നിഷ്ഫലഃ
നഷ്ട ഹോ ഗയാ ഹൈ ഐസേ അണുകീ പരിണതി ദ്വിഅണുക കാര്യകീ നിഷ്പാദക നഹീം ഹൈ ഉസീപ്രകാര, മോഹകേ
സാഥ മിലനകാ നാശ ഹോനേ പര വഹീ ക്രിയാ
അഭിഭൂത കരീ തിര്യംച, ദേവ, മനുഷ്യ വാ നാരക കരേ. ൧൧൭.
Page 232 of 513
PDF/HTML Page 265 of 546
single page version
[നരം തിര്യഞ്ചം നൈരയികം വാ സുരം ] മനുഷ്യ, തിര്യംച, നാരക അഥവാ ദേവ (-ഇന പര്യായോംകോ) [കരോതി ]
കരതാ ഹൈ
കര്മ ഹൈ
ഹോനേസേ ഉസ (-പുദ്ഗലകര്മ) കീ കാര്യഭൂത മനുഷ്യാദിപര്യായോംകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ
Page 233 of 513
PDF/HTML Page 266 of 546
single page version
തിരസ്കൃത്യ വര്തിസ്ഥാനീയശരീരാധാരേണ ദീപശിഖാസ്ഥാനീയനരനാരകാദിപര്യായരൂപേണ പരിണമയതി
പരാഭവ കരകേ കീ ജാനേവാലീ മനുഷ്യാദിപര്യായേം കര്മകേ കാര്യ ഹൈം
മനുഷ്യാദിപര്യായോംകോ ഉത്പന്ന കരതേ ഹൈം
[തേ ന ലബ്ധസ്വഭാവാഃ ] ഉന്ഹേം സ്വഭാവകീ ഉപലബ്ധി നഹീം ഹൈ
നിജ കര്മരൂപ പരിണമനഥീ ജ സ്വഭാവലബ്ധി ന തേമനേ. ൧൧൮.
Page 234 of 513
PDF/HTML Page 267 of 546
single page version
കര്മപരിണമനാന്നാമൂര്തത്വനിരുപരാഗവിശുദ്ധിമത്ത്വസ്വഭാവമുപലഭതേ
മാണികകേ സ്വഭാവകാ പരാഭവ നഹീം ഹോതാ തദനുസാര
വൃക്ഷോംകീ ലമ്ബീ പംക്തിരൂപ) പരിണമിത ഹോതാ ഹുആ ( അപനേ
(അപനേ) അമൂര്തത്വ ഔര
ഇസലിയേ ഉസേ അപനേ സ്വഭാവകീ ഉപലബ്ധി നഹീം ഹൈ
കരതാ, ഔര സ്വാദകീ അപേക്ഷാസേ വൃക്ഷരൂപ പരിണമിത ഹോതാ ഹുആ അപനേ സ്വാദിഷ്ടപനേരൂപ സ്വഭാവകോ
ഉപലബ്ധ നഹീം കരതാ, ഉസീപ്രകാര ആത്മാ ഭീ പ്രദേശകീ അപേക്ഷാസേ സ്വകര്മാനുസാര പരിണമിത ഹോതാ
ഹുആ അപനേ അമൂര്തസ്വരൂപ സ്വഭാവകോ ഉപലബ്ധ നഹീം കരതാ ഔര ഭാവകീ അപേക്ഷാസേ സ്വകര്മരൂപ
പരിണമിത ഹോതാ ഹുആ ഉപരാഗസേ രഹിത വിശുദ്ധിവാലാപനാരൂപ അപനേ സ്വഭാവകോ ഉപലബ്ധ നഹീം
കരതാ
Page 235 of 513
PDF/HTML Page 268 of 546
single page version
ലക്ഷണസുഖാമൃതാസ്വാദനൈര്മല്യാദിസ്വകീയഗുണസമൂഹം ന ലഭത ഇതി
ഹോതാ ഹൈ; [ഹി ] ക്യോംകി [യഃ ഭവഃ സഃ വിലയഃ ] ജോ ഉത്പാദ ഹൈ വഹീ വിനാശ ഹൈ;
[സംഭവ -വിലയൌ ഇതി തൌ നാനാ ] ഔര ഉത്പാദ തഥാ വിനാശ, ഇസപ്രകാര വേ അനേക (ഭിന്ന) ഭീ
ഹൈം
കാരണ ജനമ തേ നാശ ഛേ; വളീ ജന്മ നാശ വിഭിന്ന ഛേ. ൧൧൯.
Page 236 of 513
PDF/HTML Page 269 of 546
single page version
സ്വരൂപയോരേകത്വാസംഭവാത്തദുഭയാധാരഭൂതം ധ്രൌവ്യം സംഭവതി; തതോ ദേവാദിപര്യായേ സംഭവതി മനുഷ്യാദി-
പര്യായേ വിലീയമാനേ ച യ ഏവ സംഭവഃ സ ഏവ വിലയ ഇതി കൃത്വാ തദുഭയാധാരഭൂതം
ധ്രൌവ്യവജ്ജീവദ്രവ്യം സംഭാവ്യത ഏവ
ജഗതി കശ്ചിദപി, തസ്മാന്നൈവ ജായതേ ന ചോത്പദ്യത ഇതി ഹേതും വദതി
ഔര ഉത്പാദകാ പക്ഷ ഫലിത ഹോതാ ഹൈ
ഹൈ വഹീ വിനാശ ഹൈ’ ഐസാ കഹാ ജാനേ പര ഉത്പാദ ഔര വിനാശകേ സ്വരൂപകാ ഏകപനാ അസമ്ഭവ ഹോനേസേ
ഉന ദോനോംകാ ആധാരഭൂത ധ്രൌവ്യ പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ; ഇസലിയേ ദേവാദിപര്യായകേ ഉത്പന്ന ഹോനേ ഔര
മനുഷ്യാദിപര്യായകേ നഷ്ട ഹോനേ പര, ‘ജോ ഉത്പാദ ഹൈ വഹീ വിലയ ഹൈ’ ഐസാ മാനനേസേ (ഇസ അപേക്ഷാസേ)
ഉന ദോനോംകാ ആധാരഭൂത ധ്രൌവ്യവാന് ജീവദ്രവ്യ പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ (-ലക്ഷമേം ആതാ ഹൈ ) ഇസലിയേ സര്വദാ
ദ്രവ്യപനേസേ ജീവ ടംകോത്കീര്ണ രഹതാ ഹൈ
(-ദോനോംകാ ഭിന്ന -ഭിന്ന) സ്വരൂപ പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര ‘അന്യ ഉത്പാദ ഹൈ ഔര അന്യ വ്യയ
Page 237 of 513
PDF/HTML Page 270 of 546
single page version
ചാന്യഃ സംഭവോന്യോ വിലയ ഇതി കൃത്വാ സംഭവവിലയവന്തൌ ദേവാദിമനുഷ്യാദിപര്യായൌ സംഭാവ്യേതേ ഏവ
തതഃ പ്രതിക്ഷണം പര്യായൈര്ജീവോനവസ്ഥിതഃ
ഔര വ്യയകാ സ്വരൂപ പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ; ഇസലിയേ ദേവാദിപര്യായകേ ഉത്പന്ന ഹോനേ പര ഔര
മനുഷ്യാദിപര്യായകേ നഷ്ട ഹോനേ പര, ‘അന്യ ഉത്പാദ ഹൈ ഔര അന്യ വ്യയ ഹൈ’ ഐസാ മാനനേസേ (ഇസ
അപേക്ഷാസേ) ഉത്പാദ ഔര വ്യയവാലീ ദേവാദിപര്യായ ഔര മനുഷ്യാദിപര്യായ പ്രഗട ഹോതീ ഹൈ (-ലക്ഷമേം
ആതീ ഹൈ ); ഇസലിയേ ജീവ പ്രതിക്ഷണ പര്യായോംസേ അനവസ്ഥിത ഹൈ
കിസീകാ സ്വഭാവ കേവല ഏകരൂപ രഹനേവാലാ നഹീം ഹൈ ); [സംസാരഃ പുനഃ ] ഔര സംസാര തോ
[സംസരതഃ ] സംസരണ കരതേ ഹുയേ (ഗോല ഫി രതേ ഹുയേ, പരിവര്തിത ഹോതേ ഹുയേ) [ദ്രവ്യസ്യ ] ദ്രവ്യകീ
[ക്രിയാ ] ക്രിയാ ഹൈ
സംസാര തോ സംസരണ കരതാ ദ്രവ്യ കേരീ ഛേ ക്രിയാ. ൧൨൦.
Page 238 of 513
PDF/HTML Page 271 of 546
single page version
സ്വഭാവ കേവല അവിചല
ഹീ വൈസാ ഹൈ, (അര്ഥാത് സംസാരകാ സ്വരൂപ ഹീ ഐസാ ഹൈ ) ഉസമേം പരിണമന കരതേ ഹുയേ ദ്രവ്യകാ
പൂര്വോത്തരദശാകാ ത്യാഗഗ്രഹണാത്മക ഐസാ ജോ ക്രിയാ നാമകാ പരിണാമ ഹൈ വഹ സംസാരകാ സ്വരൂപ
ഹൈ
തേഥീ കരമ ബംധായ ഛേ; പരിണാമ തേഥീ കര്മ ഛേ. ൧൨൧.
Page 239 of 513
PDF/HTML Page 272 of 546
single page version
കരതാ ഹൈ
ദോഷ ആതാ ഹൈ
Page 240 of 513
PDF/HTML Page 273 of 546
single page version
ഹീ ഹൈ, ഔര ആത്മാ ഭീ അപനേ പരിണാമകാ കര്ത്താ ഹോനേസേ ദ്രവ്യകര്മകാ കര്ത്താ ഭീ ഉപചാരസേ
ഹൈ
ഇതി മതാ ] കര്മ മാനാ ഗയാ ഹൈ; [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ ആത്മാ [കര്മണഃ കര്താ തു ന ] ദ്രവ്യകര്മകാ
കര്ത്താ തോ നഹീം ഹൈ
കിരിയാ ഗണീ ഛേ കര്മ; തേഥീ കര്മനോ കര്താ നഥീ. ൧൨൨.
Page 241 of 513
PDF/HTML Page 274 of 546
single page version
പരിണാമാദനന്യത്വാത
പാതനികാദ്വയം മനസി സംപ്രധാര്യ സൂത്രമിദം നിരൂപയതി
തഥാവിധ പരിണാമ ഹൈ വഹ ജീവമയീ ഹീ ക്രിയാ ഹൈ, ക്യോംകി സര്വ ദ്രവ്യോംകീ പരിണാമലക്ഷണക്രിയാ
ആത്മമയതാ (നിജമയതാ) സേ സ്വീകാര കീ ഗഈ ഹൈ; ഔര ഫി ര, ജോ (ജീവമയീ) ക്രിയാ ഹൈ വഹ
ആത്മാകേ ദ്വാരാ സ്വതംത്രതയാ
അനന്യ ഹൈ; ഔര ജോ ഉസകാ (-പുദ്ഗലകാ) തഥാവിധി പരിണാമ ഹൈ വഹ പുദ്ഗലമയീ ഹീ ക്രിയാ
ഹൈ, ക്യോംകി സര്വ ദ്രവ്യോംകീ പരിണാമസ്വരൂപ ക്രിയാ നിജമയ ഹോതീ ഹൈ, ഐസാ സ്വീകാര കിയാ ഗയാ
ഹൈ; ഔര ഫി ര, ജോ (പുദ്ഗലമയീ) ക്രിയാ ഹൈ വഹ പുദ്ഗലകേ ദ്വാരാ സ്വതംത്രതയാ പ്രാപ്യ ഹോനേസേ കര്മ
ഹൈ
Page 242 of 513
PDF/HTML Page 275 of 546
single page version
കര്മഫല സംബംധീ
തേ ജ്ഞാനവിഷയക, കര്മവിഷയക, കര്മഫ ളവിഷയക കഹീ. ൧൨൩.
Page 243 of 513
PDF/HTML Page 276 of 546
single page version
ഭീ പരിണാമ ചേതനാകോ കിംചിത്മാത്ര ഭീ നഹീം ഛോഡതാ
കര്മഫലപരിണതി വഹ കര്മഫലചേതനാ ഹൈ
രഹാ ഹോ [കര്മ ] വഹ കര്മ ഹൈ, [തദ് അനേകവിധം ] വഹ അനേക പ്രകാരകാ ഹൈ; [സൌഖ്യം വാ ദുഃഖം വാ ]
സുഖ അഥവാ ദുഃഖ [ഫലം ഇതി ഭണിതമ് ] വഹ കര്മഫല കഹാ ഗയാ ഹൈ
Page 244 of 513
PDF/HTML Page 277 of 546
single page version
ദ്രവ്യകര്മോപാധിസാന്നിധ്യസദ്ഭാവാത്കര്മ തസ്യ ഫലം സൌഖ്യലക്ഷണാഭാവാദ്വികൃതിഭൂതം ദുഃഖമ്
ഏക ഹീ സാഥ പ്രകാശിത ഹോതേ ഹൈം, ഉസീപ്രകാര) ജിസമേം ഏക ഹീ സാഥ സ്വ -പരാകാര അവഭാസിത ഹോതേ
ഹൈം, ഐസാ അര്ഥവികല്പ വഹ ജ്ഞാന ഹൈ
Page 245 of 513
PDF/HTML Page 278 of 546
single page version
രാഗരൂപം ശുഭോപയോഗലക്ഷണം കര്മ തസ്യ ഫലം ചക്രവര്ത്യാദിപഞ്ചേന്ദ്രിയഭോഗാനുഭവരൂപം, തച്ചാശുദ്ധനിശ്ചയേന
സുഖമപ്യാകുലോത്പാദകത്വാത് ശുദ്ധനിശ്ചയേന ദുഃഖമേവ
കര്മ
ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ സ്വഭാവഭൂത സുഖ ഹൈ; ഔര ദ്രവ്യകര്മരൂപ ഉപാധിമേം യുക്ത ഹോനേസേ ജോ
ഔപാധിക ശുഭാശുഭഭാവരൂപ കര്മ ഹോതാ ഹൈ, ഉസകാ ഫല വികാരഭൂത ദുഃഖ ഹൈ, ക്യോംകി ഉസമേം
അനാകുലതാ നഹീം, കിന്തു ആകുലതാ ഹൈ
തേഥീ കരമഫ ള, കര്മ തേമ ജ ജ്ഞാന ആത്മാ ജാണജേ. ൧൨൫.
Page 246 of 513
PDF/HTML Page 279 of 546
single page version
ചേതനാസ്വരൂപ ഹോനേസേ ജ്ഞാന, കര്മ ഔര കര്മഫലരൂപ ഹോനേകേ സ്വഭാവവാലാ ഹൈ, ക്യോംകി ചേതനാ തന്മയ
(ജ്ഞാനമയ, കര്മമയ അഥവാ കര്മഫലമയ) ഹോതീ ഹൈ
ഹുഏ (അര്ഥാത് ആത്മാകീ ശുദ്ധതാകേ നിര്ണയകീ പ്രശംസാ കരതേ ഹുഏ
Page 247 of 513
PDF/HTML Page 280 of 546
single page version
ഹുആ [അന്യത് ] അന്യരൂപ [ന ഏവ പരിണമതി ] പരിണമിത ഹീ നഹീം ഹോ, [ശുദ്ധം ആത്മാനം ] തോ വഹ
ശുദ്ധ ആത്മാകോ [ലഭതേ ] ഉപലബ്ധ കരതാ ഹൈ
കരതാ ഹൈ; പരന്തു അന്യ കോഈ (പുരുഷ) ഐസേ ശുദ്ധ ആത്മാകോ ഉപലബ്ധ നഹീം കരതാ
ദൂസരീ
മുനി അന്യരൂപ നവ പരിണമേ, പ്രാപ്തി കരേ ശുദ്ധാത്മനീ. ൧൨൬.