Page 248 of 513
PDF/HTML Page 281 of 546
single page version
വികാരോഹമാസം സംസാരീ, തദാപി ന നാമ മമ കോപ്യാസീത
രൂപമഹമേക ഏവ ഫലം ചാസ്മി
ഐസേ സ്ഫ ടിക മണികീ ഭാ തി
സ്വഭാവകേ ദ്വാരാ സാധകതമ (-ഉത്കൃഷ്ടസാധന) ഥാ; മൈം അകേലാ ഹീ കര്മ ഥാ, ക്യോംകി മൈം അകേലാ
ഹീ ഉപരക്ത ചൈതന്യരൂപ പരിണമിത ഹോനേകേ സ്വഭാവകേ കാരണ ആത്മാസേ പ്രാപ്യ (-പ്രാപ്ത ഹോനേ യോഗ്യ)
ഥാ; ഔര മൈം അകേലാ ഹീ സുഖസേ വിപരീത ലക്ഷണവാലാ, ‘ദുഃഖ’ നാമക കര്മഫല ഥാ
Page 249 of 513
PDF/HTML Page 282 of 546
single page version
വിസ്ഫു രിതസുവിശുദ്ധസഹജാത്മവൃത്തിഃ സ്ഫ ടികമണിരിവ വിശ്രാന്തപരാരോപിതവികാരോഹമേകാന്തേനാസ്മി
മുമുക്ഷുഃ
ഏവ ച സുവിശുദ്ധചിത്പരിണമനസ്വഭാവേനാത്മനാ പ്രാപ്യഃ കര്മാസ്മി; അഹമേക ഏവ ച സുവിശുദ്ധ-
ചിത്പരിണമനസ്വഭാവസ്യ നിഷ്പാദ്യമനാകുലത്വലക്ഷണം സൌഖ്യാഖ്യം കര്മഫലമസ്മി
ഭാ തി
ഭീ നഹീം ഹൈ
ഹൂ , ക്യോംകി മൈം അകേലാ ഹീ സുവിശുദ്ധ ചൈതന്യരൂപ സ്വഭാവസേ സാധകതമ ഹൂ ; മൈം അകേലാ ഹീ കര്മ
ഹൂ , ക്യോംകി മൈം അകേലാ ഹീ സുവിശുദ്ധ ചൈതന്യരൂപ പരിണമിത ഹോനേകേ സ്വഭാവകേ കാരണ ആത്മാസേ
പ്രാപ്യ ഹൂ ഔര മൈം അകേലാ ഹീ അനാകുലതാ ലക്ഷണവാലാ, ‘സുഖ’ നാമക കര്മഫല ഹൂ
ഹോനേസേ), ഉസേ പരദ്രവ്യരൂപ പരിണതി കിംചിത് നഹീം ഹോതീ; ഔര പരമാണുകീ ഭാ തി (ജൈസേ
Page 250 of 513
PDF/HTML Page 283 of 546
single page version
ലുണ്ടാക ഉത്കടവിവേകവിവിക്തതത്ത്വഃ
സംകീര്ണ ന ഹോനേസേ സുവിശുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ
ഹൈ (അര്ഥാത് സമസ്ത പര്യായോംകോ ദ്രവ്യകേ ഭീതര ഡൂബാ ഹുആ ദിഖായാ ഹൈ )
ദ്വാരാ തത്ത്വകോ (ആത്മസ്വരൂപകോ)
Page 251 of 513
PDF/HTML Page 284 of 546
single page version
ഭ്രാന്തിധ്വംസാദപി ച സുചിരാല്ലബ്ധശുദ്ധാത്മതത്ത്വഃ
സ്ഥാസ്യത്യുദ്യത്സഹജമഹിമാ സര്വദാ മുക്ത ഏവ
ദ്വിതീയാ ചേതി ‘ലോഗാലോഗേസു’ ഇത്യാദിസൂത്രദ്വയേന പഞ്ചമസ്ഥലമ്
അപ്പദേസോ’ ഇത്യാദിഗാഥാദ്വയേന ഷഷ്ഠസ്ഥലമ്
കിയാ ഹൈ
Page 252 of 513
PDF/HTML Page 285 of 546
single page version
[പുദ്ഗലദ്രവ്യപ്രമുഖഃ അചേതനഃ ] പുദ്ഗലദ്രവ്യാദിക അചേതന ദ്രവ്യ വേ [അജീവഃ ഭവതി ] അജീവ
ഹൈം
ജീവത്വരൂപ ഔര അജീവത്വരൂപ വിശേഷകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ
പുദ്ഗലപ്രമുഖ ജേ ഛേ അചേതന ദ്രവ്യ, തേഹ അജീവ ഛേ. ൧൨൭.
Page 253 of 513
PDF/HTML Page 286 of 546
single page version
ദ്രവ്യവൃത്തിരൂപേണോപയോഗേന ച നിര്വൃത്തത്വമവതീര്ണം പ്രതിഭാതി സ ജീവഃ
ത്വാദുപയോഗമയഃ
തഥാ ചേതനാപരിണാമലക്ഷണ,
രഹനേവാലീ,
ചേതനാരഹിത ഹോനേസേ അചേതന ഹൈ വഹ അജീവ ഹൈ
ജീവ -പുദ്ഗലോഥീ യുക്ത ഛേ, തേ സര്വകാളേ ലോക ഛേ. ൧൨൮.
Page 254 of 513
PDF/HTML Page 287 of 546
single page version
തദ്ഗതിസ്ഥിതിനിബന്ധനഭൂതൌ ച ധര്മാധര്മാവഭിവ്യാപ്യാവസ്ഥിതൌ, സര്വദ്രവ്യവര്തനാനിമിത്തഭൂതശ്ച കാലോ
നിത്യദുര്ലലിതസ്തത്താവദാകാശം ശേഷാണ്യശേഷാണി ദ്രവ്യാണി ചേത്യമീഷാം സമവായ ആത്മത്വേന സ്വലക്ഷണം
ജീവാശ്ചേത്ഥംഭൂതജീവപുദ്ഗലൈര്നിബദ്ധഃ സംബദ്ധോ ഭൃതഃ പുദ്ഗലജീവനിബദ്ധഃ
ഔര കാലസേ സമൃദ്ധ ഹൈ, [സഃ ] വഹ [സര്വകാലേ തു ] സര്വകാലമേം [ലോകഃ ] ലോക ഹൈ
ആകാശസ്വരൂപപനാ) ഹൈ
ഉന്ഹേം, ഗതി -സ്ഥിതിമേം നിമിത്തഭൂത ധര്മ തഥാ അധര്മ വ്യാപ്ത ഹോകര രഹതേ ഹൈം ഔര (ജഹാ ജിതനേമേം) സര്വ
ദ്രവ്യോംകോ വര്തനാമേം നിമിത്തഭൂത കാല സദാ വര്തതാ ഹൈ, വഹ ഉതനാ ആകാശ തഥാ ശേഷ സമസ്ത
Page 255 of 513
PDF/HTML Page 288 of 546
single page version
സോലോകഃ
നഹീം വര്തതാ, ഉതനാ കേവല ആകാശ ജിസകാ സ്വ -പനേസേ സ്വലക്ഷണ ഹൈ, വഹ അലോക ഹൈ
സേ [ഉത്പാദസ്ഥിതിഭംഗാഃ ] ഉത്പാദ, ധ്രൌവ്യ ഔര വ്യയ [ജായന്തേ ] ഹോതേ ഹൈം
പരിണാമ ദ്വാരാ, ഭേദ വാ സംഘാത ദ്വാരാ ഥായ ഛേ. ൧൨൯
Page 256 of 513
PDF/HTML Page 289 of 546
single page version
തിഷ്ഠമാനഭജ്യമാനാഃ ക്രിയാവന്തശ്ച ഭവന്തി
ഭവാന്തരസംക്രമണാത്സക്രിയത്വം ഭണ്യതേ
രൂപേണ വിനാശേ സതി കേവലജ്ഞാനാദ്യനന്തചതുഷ്ടയവ്യക്തിലക്ഷണേന പരമകാര്യസമയസാരരൂപേണ സ്വഭാവവ്യഞ്ജന-
പര്യായേണ കൃത്വാ യോസാവുത്പാദഃ സ ഭേദാദേവ ഭവതി, ന സംഘാതാത്
ഉത്പന്ന ഹോതേ ഹൈം, ടികതേ ഹൈം ഔര നഷ്ട ഹോതേ ഹൈം
പരിസ്പംദകേ ദ്വാരാ
ഹോതേ ഹൈം
Page 257 of 513
PDF/HTML Page 290 of 546
single page version
തിഷ്ഠമാനഭജ്യമാനാഃ ക്രിയാവന്തശ്ച ഭവന്തി
ഭൂതേന
വിശിഷ്ട (-ദ്രവ്യസേ അതദ്ഭാവകേ ദ്വാരാ ഭിന്ന ഐസേ) [മൂര്താമൂര്താഃ ] മൂര്ത -അമൂര്ത [ഗുണാഃ ] ഗുണ
[ജ്ഞേയാഃ ] ജാനനേ ചാഹിയേ
തേ ജാണ മൂര്ത -അമൂര്ത ഗുണ, അതത്പണാഥീ വിശിഷ്ട ജേ. ൧൩൦.
Page 258 of 513
PDF/HTML Page 291 of 546
single page version
വിശിഷ്ടാഃ സന്തോ ലിംഗലിംഗിപ്രസിദ്ധൌ തലിംഗത്വമുപഢൌകന്തേ
ഇമേ അമൂര്താ ഇതി തേഷാം വിശേഷോ നിശ്ചേയഃ
ഗുണാനാം തൈഃ പ്രദേശൈഃ സഹ യദാ സംജ്ഞാലക്ഷണപ്രയോജനാദിഭേദഃ ക്രിയതേ തദാ പുനരതദ്ഭാവോ ഭണ്യതേ, തേനാതദ്ഭാവേന
സംജ്ഞാദിഭേദരൂപേണ സ്വകീയസ്വകീയദ്രവ്യേണ സഹ വിശിഷ്ടാ ഭിന്നാ ഇതി, ദ്വിതീയവ്യാഖ്യാനേന പുനഃ സ്വകീയ-
ദ്രവ്യേണ സഹ തദ്ഭാവേന തന്മയത്വേനാന്യദ്രവ്യാദ്വിശിഷ്ടാ ഭിന്നാ ഇത്യഭിപ്രായഃ
൨. ലിംഗീ = ലിംഗവാലാ, (വിശേഷഗുണ വഹ ലിംഗ
വിശേഷ (-ഭേദ) ഹൈം; ഔര ഇസീലിയേ മൂര്ത തഥാ അമൂര്ത ദ്രവ്യോംകാ മൂര്തത്വ -അമൂര്തത്വരൂപ തദ്ഭാവകേ ദ്വാരാ
വിശിഷ്ടത്വ ഹോനേസേ ഉനമേം ഇസ പ്രകാരകേ ഭേദ നിശ്ചിത കരനാ ചാഹിയേ കി ‘യഹ മൂര്ത ഗുണ ഹൈം ഔര യഹ
അമൂര്തഗുണ ഹൈം’
Page 259 of 513
PDF/HTML Page 292 of 546
single page version
ലക്ഷണമുക്തമ്
[ഗുണാഃ ] ഗുണ [അമൂര്താഃ ജ്ഞാതവ്യാഃ ] അമൂര്ത ജാനനാ ചാഹിയേ
ശേഷ സഭീ ദ്രവ്യ അമൂര്ത ഹൈം
ദ്രവ്യോ അമൂര്തിക ജേഹ തേനാ ഗുണ അമൂര്തിക ജാണജേ. ൧൩൧.
ഛേ വര്ണ തേമ ജ ഗംധ വളീ രസ -സ്പര്ശ പുദ്ഗലദ്രവ്യനേ,
Page 260 of 513
PDF/HTML Page 293 of 546
single page version
ഹോതേ ഹൈം; [ചിത്രഃ ശബ്ദഃ ] ജോ വിവിധ പ്രകാരകാ ശബ്ദ ഹൈ [സഃ ] വഹ [പുദ്ഗല ] പുദ്ഗല അര്ഥാത്
പൌദ്ഗലിക പര്യായ ഹൈ
സ്ഥൂലപര്യായരൂപ പൃഥ്വീസ്കംധ തകകേ സമസ്ത പുദ്ഗലകേ, അവിശേഷതയാ വിശേഷ ഗുണോംകേ രൂപമേം ഹോതേ
ഹൈം; ഔര ഉനകേ മൂര്ത ഹോനേകേ കാരണ ഹീ, (പുദ്ഗലകേ അതിരിക്ത) ശേഷ ദ്രവ്യോംകേ ന ഹോനേസേ വേ
പുദ്ഗലകോ ബതലാതേ ഹൈം
Page 261 of 513
PDF/HTML Page 294 of 546
single page version
ലക്ഷണഭൂതം യഥാസംഭവം സര്വപുദ്ഗലേഷു സാധാരണമ്
ഗമ്യമാഗമഗമ്യം ച
സ്നിഗ്ധഗുണാഭാവേ ബന്ധനേസതി പരമാണുപുദ്ഗലാവസ്ഥായാം ശുദ്ധത്വമിതി
കഭീ ഹീ ഹോതാ ഹൈ, ഔര നിത്യ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ) ശബ്ദ വഹ ഗുണ നഹീം ഹൈ
ശബ്ദപര്യായകാ നഹീം
Page 262 of 513
PDF/HTML Page 295 of 546
single page version
വ്യക്തഗന്ധരസവര്ണാനാമപ്ജ്യോതിരുദരമരുതാമാരമ്ഭദര്ശനാത
ഹോതീ ഹൈ ഉസീപ്രകാര ശബ്ദരൂപ പുദ്ഗലപര്യായ ഭീ സഭീ ഇന്ദ്രിയോംസേ ജ്ഞാത ഹോനീ ചാഹിയേ’’ (ഐസാ തര്ക
കിയാ ജായ തോ) ഐസാ ഭീ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി പാനീ (പുദ്ഗലകീ പര്യായ ഹോനേ പര ഭീ) ഘ്രാണേന്ദ്രിയകാ
വിഷയ നഹീം ഹൈ; അഗ്നി (പുദ്ഗലകീ പര്യായ ഹോനേ പര ഭീ) ഘ്രാണേന്ദ്രിയ തഥാ രസനേന്ദ്രിയകാ വിഷയ നഹീം
ഹൈ ഔര വായു (പുദ്ഗലകീ പര്യായ ഹോനേ പരഭീ) ഘ്രാണ, രസനാ തഥാ ചക്ഷുഇന്ദ്രിയകാ വിഷയ നഹീം ഹൈ
രസ രഹിത ഹൈ (ഇസലിയേ നാക, ജീഭസേ അഗ്രാഹ്യ ഹൈ ) ഔര വായു ഗംധ, രസ തഥാ വര്ണ രഹിത ഹൈ
(ഇസലിയേ നാക, ജീഭ തഥാ ആ ഖോംസേ അഗ്രാഹ്യ ഹൈ ); ക്യോംകി സഭീ പുദ്ഗല സ്പര്ശാദി
(൨) അരണികോ ഔര (൩) ജൌ കോ ജോ പുദ്ഗല ഉത്പന്ന കരതേ ഹൈം ഉന്ഹീം കേ ദ്വാരാ (൧) ജിസകീ ഗംധ
അവ്യക്ത ഹൈ ഐസേ പാനീകീ, (൨) ജിസകീ ഗംധ തഥാ രസ അവ്യക്ത ഹൈ ഐസീ അഗ്നികീ ഔര
(൩) ജിസകീ ഗംധ, രസ തഥാ വര്ണ അവ്യക്ത ഹൈ ഐസീ ഉദരവായുകീ ഉത്പത്തി ഹോതീ ദേഖീ ജാതീ ഹൈ
ഔര (൩) ജൌ മേം രഹനേവാലേ ചാരോം ഗുണ (൧) പാനീമേം, (൨) അഗ്നിമേം ഔര (൩) വായുമേം ഹോനേ ചാഹിയേ
ഹൈം
Page 263 of 513
PDF/HTML Page 296 of 546
single page version
കഹീം വിരോധകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതീ
വളീ സ്ഥാനകാരണതാരൂപീ ഗുണ ജാണ ദ്രവ്യ അധര്മനോ. ൧൩൩.
ഛേ കാളനോ ഗുണ വര്തനാ ഉപയോഗ ഭാഖ്യോ ജീവമാം,
ഏ രീത മൂര്തിവിഹീനനാ ഗുണ ജാണവാ സംക്ഷേപമാം. ൧൩൪.
Page 264 of 513
PDF/HTML Page 297 of 546
single page version
ജീവപുദ്ഗലാനാം സ്ഥാനഹേതുത്വമധര്മസ്യ, അശേഷശേഷദ്രവ്യാണാം പ്രതിപര്യായം സമയവൃത്തിഹേതുത്വം കാലസ്യ,
ചൈതന്യപരിണാമോ ജീവസ്യ
ധര്മദ്രവ്യം നിശ്ചിനോതി
ഗുണ [സ്ഥാനകാരണതാ ] സ്ഥാനകാരണതാ ഹൈ
ചാഹിയേ
ഹൈ
Page 265 of 513
PDF/HTML Page 298 of 546
single page version
താദന്യത്ര ലോകാസംഖ്യേയഭാഗമാത്രത്വാജ്ജീവസ്യ, ലോകാലോക സീമ്നോചലിതത്വാദാകാശസ്യ, വിരുദ്ധ-
കാര്യഹേതുത്വാദധര്മസ്യാസംഭവദ്ധര്മമധിഗമയതി
ജ്ജീവസ്യ, ലോകാലോകസീമ്നോചലിതത്വാദാകാശസ്യ, വിരുദ്ധകാര്യഹേതുത്വാദ്ധര്മസ്യ ചാസംഭവദധര്മമധി-
മനുഷ്ഠാനം ച കര്തവ്യമിതി
(സര്വവ്യാപക) ന ഹോനേസേ ഉനകേ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ
ഹൈം ഇസലിയേ ഉനകേ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ; ജീവ സമുദ്ഘാതകോ ഛോഡകര അന്യത്ര ലോകകേ അസംഖ്യാതവേം
ഭാഗ മാത്ര ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസകേ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ, ലോക -അലോകകീ സീമാ അചലിത ഹോനേസേ
ആകാശകോ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ ഔര വിരുദ്ധ കാര്യകാ ഹേതു ഹോനേസേ അധര്മകോ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ
സമുദ്ഘാതകോ ഛോഡകര അന്യ കാലമേം ലോകകേ അസംഖ്യാതവേം ഭാഗമേം ഹീ രഹതാ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ ഭീ
ലോക തക ഗമനമേം നിമിത്ത നഹീം ഹോ സകതാ; യദി ആകാശ ഗതിമേം നിമിത്ത ഹോ തോ ജീവ ഔര
പുദ്ഗലോംകീ ഗതി അലോകമേം ഭീ ഹോനേ ലഗേ, ജിസസേ ലോകാകാശകീ മര്യാദാ ഹീ ന രഹേഗീ; ഇസലിയേ
ഗതിഹേതുത്വ ആകാശകാ ഭീ ഗുണ നഹീം ഹൈ; അധര്മ ദ്രവ്യ തോ ഗതിസേ വിരുദ്ധ സ്ഥിതികാര്യമേം നിമിത്തഭൂത
ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ ഭീ ഗതിമേം നിമിത്ത നഹീം ഹോ സകതാ
ഹൈ; ജീവ സമുദ്ഘാതകോ ഛോഡകര അന്യത്ര ലോകകേ അസംഖ്യാതവേം ഭാഗ മാത്ര ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസകേ വഹ
സംഭവ നഹീം ഹൈ; ലോക ഔര അലോകകീ സീമാ അചലിത ഹോനേസേ ആകാശകേ വഹ സംഭവ നഹീം ഹൈ, ഔര
Page 266 of 513
PDF/HTML Page 299 of 546
single page version
വഹ (സമയവൃത്തിഹേതുപനാ) സംഭവിത നഹീം ഹൈ
ജീവ ഔര പുദ്ഗലോംകോ ഗതി കരനേമേം നിമിത്തഭൂത കോഈ ദ്രവ്യ ഹോനാ ചാഹിയേ; വഹ ദ്രവ്യ ലോകവ്യാപീ
ധര്മദ്രവ്യ ഹൈ
പരിണമനമേം നിമിത്തഭൂത കോഈ ദ്രവ്യ ഹോനാ ചാഹിയേ; വഹ ദ്രവ്യ അസംഖ്യാത കാലാണു ഹൈം
Page 267 of 513
PDF/HTML Page 300 of 546
single page version
പ്രദേശത്വാത്പുദ്ഗലസ്യ, സകലലോകവ്യാപ്യസംഖ്യേയപ്രദേശപ്രസ്താരരൂപത്വാദ
[അസംഖ്യാതാഃ ] അസംഖ്യാത അര്ഥാത് അനേക ഹൈം; [കാലസ്യ ] കാലകേ [പ്രദേശാഃ ഇതി ] പ്രദേശ [ന
സന്തി ] നഹീം ഹൈം
പ്രദേശമാത്ര (-ഏകപ്രദേശീ) ഹോനേസേ അപ്രദേശീ ഹൈ തഥാപി, ദോ പ്രദേശോംസേ ലേകര സംഖ്യാത, അസംഖ്യാത,
ഔര അനന്തപ്രദേശോംവാലീ പര്യായോംകീ അപേക്ഷാസേ അനിശ്ചിത പ്രദേശവാലാ ഹോനേസേ പ്രദേശവാന് ഹൈ; സകല
ലോകവ്യാപീ അസംഖ്യ പ്രദേശോംകേ
ഛേ സ്വപ്രദേശ അനേക, നഹി വര്തേ പ്രദേശോ കാളനേ. ൧൩൫.