Page 328 of 513
PDF/HTML Page 361 of 546
single page version
ഗ്രഹണ ഇതി
ഭാവസേ സ്ത്രീ, പുരുഷ തഥാ നപുംസക നഹീം ഹൈ’ ഇസ അര്ഥകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ (൧൭) ലിംഗോകാ അര്ഥാത്
ധര്മചിഹ്നോംകാ ഗ്രഹണ ജിസകേ നഹീം ഹൈ വഹ അലിംഗഗ്രഹണ ഹൈ; ഇസപ്രകാര ‘ആത്മാകേ ബഹിരംഗ യതിലിംഗോംകാ
അഭാവ ഹൈ’ ഇസ അര്ഥകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ
ആലിംഗിത ന ഹോനേവാലാ ഐസാ ശുദ്ധ ദ്രവ്യ ഹൈ’ ഐസേ അര്ഥകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ
‘ആത്മാ പര്യായവിശേഷസേ ആലിംഗിത ന ഹോനേവാലാ ഐസാ ശുദ്ധ ദ്രവ്യ ഹൈ’ ഐസേ അര്ഥകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ
നഹീം ഹൈ വഹ അലിംഗഗ്രഹണ ഹൈ; ഇസപ്രകാര ‘ആത്മാ ദ്രവ്യസേ നഹീം ആലിംഗിത ഐസീ ശുദ്ധ പര്യായ ഹൈ’ ഐസേ
അര്ഥകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ
Page 329 of 513
PDF/HTML Page 362 of 546
single page version
കരോതി
(പരന്തു) [തദ്വിപരീതഃ ആത്മാ ] ഉസസേ വിപരീത (-അമൂര്ത) ഐസാ ആത്മാ [പൌദ്ഗലികം കര്മ ]
പൌദ്ഗലിക കര്മകോ [കഥം ] കൈസേ [ബധ്നാതി ] ബാ ധതാ ഹൈ ?
കിന്തു ആത്മാ ഔര കര്മപുദ്ഗലകാ ബംധ ഹോനാ കൈസേ സമഝാ ജാ സകതാ ഹൈ ? ക്യോംകി മൂര്ത ഐസാ
കര്മപുദ്ഗല രൂപാദിഗുണയുക്ത ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസകേ യഥോക്ത സ്നിഗ്ധരൂക്ഷത്വരൂപ സ്പര്ശവിശേഷകാ സംഭവ
ഹോനേ പര ഭീ അമൂര്ത ഐസേ ആത്മാകോ രൂപാദിഗുണയുക്തതാ നഹീം ഹൈ ഇസലിയേ ഉസകേ യഥോക്ത
സ്നിഗ്ധരൂക്ഷത്വരൂപ സ്പര്ശവിശേഷകാ അസംഭവ ഹോനേസേ ഏക അംഗ വികല ഹൈ
പണ ജീവ മൂര്തിരഹിത ബാംധേ കേമ പുദ്ഗലകര്മനേ ? ൧൭൩
Page 330 of 513
PDF/HTML Page 363 of 546
single page version
സംബന്ധേന പശ്യതി ജാനാതി
ക്യോംകി യദി ഐസാ ന ഹോ തോ യഹാ ഭീ (ദേഖനേ
Page 331 of 513
PDF/HTML Page 364 of 546
single page version
ഭാവാവസ്ഥിതബലീവര്ദനിമിത്തോപയോഗാധിരൂഢബലീവര്ദാകാരദര്ശനജ്ഞാനസംബന്ധോ ബലീവര്ദസംബന്ധവ്യവഹാര-
സാധകസ്ത്വസ്ത്യേവ, തഥാ കിലാത്മനോ നീരൂപത്വേന സ്പര്ശശൂന്യത്വാന്ന കര്മപുദ്ഗലൈഃ സഹാസ്തി സംബന്ധഃ,
ഏകാവഗാഹഭാവാവസ്ഥിതകര്മപുദ്ഗലനിമിത്തോപയോഗാധിരൂഢരാഗദ്വേഷാദിഭാവസംബന്ധഃ കര്മപുദ്ഗലബന്ധ-
വ്യവഹാരസാധകസ്ത്വസ്ത്യേവ
ലക്ഷണസംബന്ധോസ്തി
വികല്പരൂപം ഭാവബന്ധോപയോഗം കരോതി
(ജ്ഞാത) ഹോ ജായ ഇസലിയേ ദൃഷ്ടാന്ത ദ്വാരാ സമഝായാ ഗയാ ഹൈ
നഹീം ഹൈ തഥാപി വിഷയരൂപസേ രഹനേവാലാ ബൈല ജിനകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസേ ഉപയോഗാരൂഢ വൃഷഭാകാര
ദര്ശന
സംബംധ നഹീം ഹൈ, തഥാപി ഏകാവഗാഹരൂപസേ രഹനേവാലേ കര്മപുദ്ഗല ജിനകേ നിമിത്ത ഹൈം ഐസേ
ഉപയോഗാരൂഢ രാഗദ്വേഷാദികഭാവോംകേ സാഥകാ സംബംധ കര്മപുദ്ഗലോംകേ സാഥകേ ബംധരൂപ വ്യവഹാരകാ
സാധക അവശ്യ ഹൈ
ഉസീപ്രകാര മൂര്തിക കര്മപുദ്ഗലോംകേ സാഥ ബ ധതാ ഹൈ
Page 332 of 513
PDF/HTML Page 365 of 546
single page version
സാഥ കോഈ സംബംധ നഹീം ഹൈ; ഉസകാ തോ മാത്ര ഉസ മൂര്തിക പദാര്ഥകേ ആകാരരൂപ ഹോനേവാലേ ജ്ഞാനകേ
സാഥ ഹീ സംബംധ ഹൈ ഔര ഉസ പദാര്ഥാകാര ജ്ഞാനകേ സാഥകേ സംബംധകേ കാരണ ഹീ ‘അമൂര്തിക ആത്മാ
മൂര്തിക പദാര്ഥകോ ജാനതാ ഹൈ’ ഐസാ അമൂര്തിക
വഹാ പരമാര്ഥതഃ അമൂര്തിക ആത്മാകാ മൂര്തിക കര്മപുദ്ഗലോംകേ സാഥ കോഈ സമ്ബന്ധ നഹീം ഹൈ; ആത്മാകാ
തോ കര്മപുദ്ഗല ജിസമേം നിമിത്ത ഹൈം ഐസേ രാഗദ്വേഷാദിഭാവോംകേ സാഥ ഹീ സമ്ബന്ധ (ബംധ) ഹൈ ഔര ഉന
കര്മനിമിത്തക രാഗദ്വേഷാദി ഭാവോംകേ സാഥ സമ്ബന്ധ ഹോനേസേ ഹീ ‘ഇസ ആത്മാകാ മൂര്തിക കര്മപുദ്ഗലോംകേ
സാഥ ബംധ ഹൈ’ ഐസാ അമൂര്തികമൂര്തികകാ ബന്ധരൂപ വ്യവഹാര സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ
രാഗദ്വേഷാദി ഭാവ കരനേവാലേ ആത്മാകോ രാഗദ്വേഷാദി ഭാവോംകാ ബന്ധന ഹോനേസേ ഔര ഉന ഭാവോംമേം
കര്മപുദ്ഗല നിമിത്ത ഹോനേസേ വ്യവഹാരസേ ഐസാ അവശ്യ കഹാ ജാ സകതാ ഹൈ കി ‘ഇസ ആത്മാകോ
കര്മപുദ്ഗലോംകാ ബന്ധന ഹൈ’
Page 333 of 513
PDF/HTML Page 366 of 546
single page version
പരപ്രത്യയൈരപി മോഹരാഗദ്വേഷൈരുപരക്താത്മസ്വഭാവത്വാന്നീലപീതരക്തോപാശ്രയപ്രത്യയനീലപീതരക്തത്വൈരുപരക്ത-
സ്വഭാവഃ സ്ഫ ടികമണിരിവ സ്വയമേക ഏവ തദ്ഭാവദ്വിതീയത്വാദ്ബന്ധോ ഭവതി
ഭവതീതി
കരതാ ഹൈ, [വാ ] അഥവാ [പ്രദ്വേഷ്ടി ] ദ്വേഷ കരതാ ഹൈ, [സഃ ] വഹ ജീവ [തൈഃ ] ഉനകേ ദ്വാരാ (മോഹ
(ബംധരൂപ) ഹൈ, ക്യോംകി മോഹരാഗദ്വേഷാദിഭാവ ഉസകാ
Page 334 of 513
PDF/HTML Page 367 of 546
single page version
സന് സമസ്തരാഗാദിവികല്പപരിഹാരേണാഭാവയംശ്ച തേനൈവ പൂര്വോക്തജ്ഞാനദര്ശനോപയോഗേന രജ്യതേ രാഗം കരോതി
ഇതി ഭാവബന്ധയുക്തിഃ
ഹോതാ ഹൈ; [പുനഃ ] ഔര ഉസീസേ [കര്മ ബധ്യതേ ] കര്മ ബ ധതാ ഹൈ;
രാഗരൂപ യാ ദ്വേഷരൂപ ഭാവസേ ദേഖതാ ഹൈ ഔര ജാനതാ ഹൈ, ഉസീസേ ഉപരക്ത ഹോതാ ഹൈ
തേനാഥീ ഛേ ഉപരക്തതാ; വളീ കര്മബംധന തേ വഡേ. ൧൭൬
Page 335 of 513
PDF/HTML Page 368 of 546
single page version
ദ്രവ്യകര്മണാ സഹ ചേതി ത്രിവിധബന്ധസ്വരൂപം പ്രജ്ഞാപയതി ---
സ്പര്ശസംയോഗേന യോസൌ ബന്ധഃ സ പുദ്ഗലബന്ധഃ
അവഗാഹഃ ] അന്യോന്യ അവഗാഹ വഹ [പുദ്ഗലജീവാത്മകഃ ഭണിതഃ ] പുദ്ഗലജീവാത്മക ബംധ കഹാ
ഗയാ ഹൈ
അന്യോന്യ ജേ അവഗാഹ തേനേ ബംധ ഉഭയാത്മക കഹ്യോ. ൧൭൭
Page 336 of 513
PDF/HTML Page 369 of 546
single page version
ബന്ധഃ
പുദ്ഗലസ്യ ച യോസൌ പരസ്പരാവഗാഹലക്ഷണഃ സ ഇത്ഥംഭൂതബന്ധോ ജീവപുദ്ഗലബന്ധ ഇതി ത്രിവിധബന്ധലക്ഷണം
ജ്ഞാതവ്യമ്
യഥായോഗ്യ രഹതേ ഹൈം, [യാന്തി ] ജാതേ ഹൈം, [ച ] ഔര [ബധ്യന്തേ ] ബംധതേ ഹൈം
പുദ്ഗലസമൂഹ രഹേ യഥോചിത, ജായ ഛേ, ബംധായ ഛേ. ൧൭൮
Page 337 of 513
PDF/HTML Page 370 of 546
single page version
രൂപേണ ബധ്യന്തേ ച
കരതേ ഹൈം, രഹതേ ഭീ ഹൈം, ഔര ജാതേ ഭീ ഹൈം; ഔര യദി ജീവകേ മോഹ
Page 338 of 513
PDF/HTML Page 371 of 546
single page version
ദ്രവ്യകര്മണാ ചിരസംചിതേന പുരാണേന ച, ന മുച്യതേ രാഗപരിണതഃ; മുച്യത ഏവ സംസ്പൃശതൈവാഭിനവേന
ദ്രവ്യകര്മണാ ചിരസംചിതേന പുരാണേന ച വൈരാഗ്യപരിണതോ ന ബധ്യതേ; തതോവധാര്യതേ ദ്രവ്യബന്ധസ്യ
സാധകതമത്വാദ്രാഗപരിണാമ ഏവ നിശ്ചയേന ബന്ധഃ
ജീവ സംസ്പര്ശ കരനേ (-സമ്ബന്ധമേം ആനേ) വാലേ നവീന ദ്രവ്യകര്മസേ, ഔര ചിരസംചിത (ദീര്ഘകാലസേ
സംചിത ഐസേ) പുരാനേ ദ്രവ്യകര്മസേ ബ ധതാ ഹീ ഹൈ, മുക്ത നഹീം ഹോതാ; വൈരാഗ്യപരിണത ജീവ സംസ്പര്ശ കരനേ
(സമ്ബന്ധമേം ആനേ) വാലേ നവീന ദ്രവ്യകര്മസേ ഔര ചിരസംചിത ഐസേ പുരാനേ ദ്രവ്യകര്മസേ മുക്ത ഹീ ഹോതാ
ഹൈ, ബ ധതാ നഹീം ഹൈ; ഇസസേ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി
കരതേ ഹൈം ) :
Page 339 of 513
PDF/HTML Page 372 of 546
single page version
നിജാത്മദ്രവ്യേ ഭാവനാ കര്തവ്യേതി താത്പര്യമ്
നിജദ്രവ്യഗത പരിണാമ സമയേ ദുഃഖക്ഷയനോ ഹേതു ഛേ. ൧൮൧
Page 340 of 513
PDF/HTML Page 373 of 546
single page version
ദേശവിരതപ്രമത്തസംയതസംജ്ഞഗുണസ്ഥാനത്രയേ താരതമ്യേന ശുഭപരിണാമശ്ച ഭണിതഃ, അപ്രമത്താദിക്ഷീണകഷായാന്തഗുണ-
സ്ഥാനേഷു താരതമ്യേന ശുദ്ധോപയോഗോപി ഭണിതഃ
[അനന്യഗതഃ പരിണാമഃ ] ജോ ദൂസരേകേ പ്രതി പ്രവര്തമാന നഹീം ഹൈ ഐസാ പരിണാമ [സമയേ ] സമയ പര
[ദുഃഖക്ഷയകാരണമ് ] ദുഃഖക്ഷയകാ കാരണ ഹൈ
ന ഹോനേസേ അവിശിഷ്ട പരിണാമ ഹൈ
കര്മപുദ്ഗലകാ ക്ഷയസ്വരൂപ മോക്ഷ ഹീ ഹൈ
Page 341 of 513
PDF/HTML Page 374 of 546
single page version
ശുദ്ധോപയോഗപരിണാമോ ലഭ്യത ഇതി നയലക്ഷണമുപയോഗലക്ഷണം ച യഥാസംഭവം സര്വത്ര ജ്ഞാതവ്യമ്
ലക്ഷണാദ്ധയേയഭൂതാച്ഛുദ്ധപാരിണാമികഭാവാദഭേദപ്രധാനദ്രവ്യാര്ഥികനയേനാഭിന്നോപി ഭേദപ്രധാനപര്യായാര്ഥികനയേന
ഭിന്നഃ
അനാദ്യനന്തത്വേനാവിനശ്വരഃ
ശുഭപരിണാമ വഹ പുണ്യ ഹൈ ഔര അശുഭ പരിണാമ വഹ പാപ
വഹ മോക്ഷ ഹൈ
ഹൈം, [തേ ] വേ [ജീവാത് അന്യേ ] ജീവസേ അന്യ ഹൈം, [ച ] ഔര [ജീവഃ അപി ] ജീവ ഭീ [തേഭ്യഃ
തേ ജീവഥീ ഛേ അന്യ തേമ ജ ജീവ തേഥീ അന്യ ഛേ. ൧൮൨
Page 342 of 513
PDF/HTML Page 375 of 546
single page version
ജീവനികായാഃ ശുദ്ധചൈതന്യസ്വഭാവജീവാദ്ഭിന്നാഃ
അന്യ ഹൈ
തേ ‘ആ ഹും, ആ മുജ’ ഏമ അധ്യവസാന മോഹ ഥകീ കരേ. ൧൮൩
Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546
single page version
വിനാ ഭീ) സാമര്ഥ്യസേ (യഹ നിശ്ചിത ഹുആ കി) സ്വദ്രവ്യമേം പ്രവൃത്തികാ നിമിത്ത
പണ തേ നഥീ കര്താ സകല പുദ്ഗലദരവമയ ഭാവനോ. ൧൮൪
Page 344 of 513
PDF/HTML Page 377 of 546
single page version
കാര്യത്വാത
പരിണാമോപ്യശുദ്ധനിശ്ചയേന സ്വഭാവോ ഭണ്യതേ
[പുദ്ഗലദ്രവ്യമയാനാം സര്വഭാവാനാം ] പുദ്ഗലദ്രവ്യമയ സര്വ ഭാവോംകാ [കര്താ ന ] കര്താ നഹീം ഹൈ
(ഭാവ) അവശ്യമേവ ആത്മാകാ കാര്യ ഹൈ
ദ്വാരാ പ്രാപ്യ ഹോനേസേ അവശ്യ ഹീ ആത്മാകാ കര്മ ഹൈ
ഹുഏ ഉസകാ കര്മ നഹീം ഹൈം
പണ നവ ഗ്രഹേ, ന തജേ, കരേ നഹി ജീവ പുദ്ഗലകര്മനേ. ൧൮൫
Page 345 of 513
PDF/HTML Page 378 of 546
single page version
വാസ്തവമേം [ഗൃഹ്ണാതി ന ഏവ ] ന തോ ഗ്രഹണ കരതാ ഹൈ, [ന മുചംതി ] ന ഛോഡതാ ഹൈ, ഔര [ന കരോതി ]
ന കരതാ ഹൈ
നിരൂപണ കരതേ ഹൈം :
തേഥീ ഗ്രഹായ അനേ കദാപി മുകായ ഛേ കര്മോ വഡേ. ൧൮൬
Page 346 of 513
PDF/HTML Page 379 of 546
single page version
സ്വപരിണാമം നിമിത്തമാത്രീകൃത്യോപാത്തകര്മപരിണാമാഭിഃ പുദ്ഗലധൂലീഭിര്വിശിഷ്ടാവഗാഹരൂപേണോപാദീയതേ
കദാചിന്മുച്യതേ ച
ജീവോപീതി ഭാവാര്ഥഃ
കര്താ ഹോതാ ഹുആ [കര്മധൂലിഭിഃ ] കര്മരജസേ [ആദീയതേ ] ഗ്രഹണ കിയാ ജാതാ ഹൈ ഔര [കദാചിത്
വിമുച്യതേ ] കദാചിത് ഛോഡാ ജാതാ ഹൈ
ഗ്രഹണ കിയാ ജാതാ ഹൈ ഔര കദാചിത് ഛോഡാ ജാതാ ഹൈ
ഹൈ ), പരദ്രവ്യകാ കര്താ നഹീം ഹോതാ
അവഗാഹരൂപസേ ജീവകോ ഗ്രഹണ
Page 347 of 513
PDF/HTML Page 380 of 546
single page version
അപ്പാ പരിണമതി യദാത്മാ
[ജ്ഞാനാവരണാദിഭാവൈഃ ] ജ്ഞാനാവരണാദിരൂപസേ [തം ] ഉസമേം [പ്രവിശതി ] പ്രവേശ കരതീ ഹൈ