Pravachansar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 223-231.

Page 408 of 513
PDF/HTML Page 441 of 546
single page version

വിശിഷ്ടകാലക്ഷേത്രവശാത്കശ്ചിദപ്രതിഷിദ്ധ ഇത്യപവാദഃ . യദാ ഹി ശ്രമണഃ സര്വോപധിപ്രതിഷേധമാസ്ഥായ

പരമമുപേക്ഷാസംയമം പ്രതിപത്തുകാമോപി വിശിഷ്ടകാലക്ഷേത്രവശാവസന്നശക്തിര്ന പ്രതിപത്തും ക്ഷമതേ,
തദാപകൃഷ്യ സംയമം പ്രതിപദ്യമാനസ്തദ്ബഹിരംഗസാധനമാത്രമുപധിമാതിഷ്ഠതേ . സ തു തഥാസ്ഥീയമാനോ ന

ഖലൂപധിത്വാച്ഛേദഃ, പ്രത്യുത ഛേദപ്രതിഷേധ ഏവ . യഃ കിലാശുദ്ധോപയോഗാവിനാഭാവീ സ ഛേദഃ . അയം

തു ശ്രാമണ്യപര്യായസഹകാരികാരണശരീരവൃത്തിഹേതുഭൂതാഹാരനിഹാരാദിഗ്രഹണവിസര്ജനവിഷയച്ഛേദപ്രതിഷേധാര്ഥ-
മുപാദീയമാനഃ സര്വഥാ ശുദ്ധോപയോഗാവിനാഭൂതത്വാച്ഛേദപ്രതിഷേധ ഏവ സ്യാത് ..൨൨൨..

അഥാപ്രതിഷിദ്ധോപധിസ്വരൂപമുപദിശതി —

അപ്പഡികുട്ഠം ഉവധിം അപത്ഥണിജ്ജം അസംജദജണേഹിം .

മുച്ഛാദിജണണരഹിദം ഗേണ്ഹദു സമണോ ജദി വി അപ്പം ..൨൨൩..

നിശ്ചയവ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗസഹകാരികാരണത്വേനാപ്രതിഷിദ്ധമുപധിമുപകരണരൂപോപധിം, അപത്ഥണിജ്ജം അസംജദജണേഹിം
അപ്രാര്ഥനീയം നിര്വികാരാത്മോപലബ്ധിലക്ഷണഭാവസംയമരഹിതസ്യാസംയതജനസ്യാനഭിലഷണീയമ്, മുച്ഛാദിജണണരഹിദം

ഹൈ — ഐസാ ഉത്സര്ഗ (-സാമാന്യ നിയമ) ഹൈ; ഔര വിശിഷ്ട കാലക്ഷേത്രകേ വശ കോഈ ഉപധി അനിഷിദ്ധ

— ഐസാ അപവാദ ഹൈ . ജബ ശ്രമണ സര്വ ഉപധികേ നിഷേധകാ ആശ്രയ ലേകര ൧പരമോപേക്ഷാസംയമകോ

പ്രാപ്ത കരനേകാ ഇച്ഛുക ഹോനേ പര ഭീ വിശിഷ്ട കാലക്ഷേത്രകേ വശ ഹീന ശക്തിവാലാ ഹോനേസേ ഉസേ പ്രാപ്ത
കരനേമേം അസമര്ഥ ഹോതാ ഹൈ, തബ ഉസമേം ൨അപകര്ഷണ കരകേ (അനുത്കൃഷ്ട) സംയമ പ്രാപ്ത കരതാ ഹുആ

ഉസകീ ബഹിരംഗ സാധനമാത്ര ഉപധികാ ആശ്രയ കരതാ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ജിസകാ ആശ്രയ കിയാ ജാതാ

ഹൈ ഐസീ വഹ ഉപധി ഉപധിപനേകേ കാരണ വാസ്തവമേം ഛേദരൂപ നഹീം ഹൈ, പ്രത്യുത ഛേദകീ നിഷേധരൂപ
(-ത്യാഗരൂപ) ഹീ ഹൈ . ജോ ഉപധി അശുദ്ധോപയോഗകേ ബിനാ നഹീം ഹോതീ വഹ ഛേദ ഹൈ . കിന്തു യഹ

(സംയമകീ ബാഹ്യസാധനമാത്രഭൂത ഉപധി) തോ ശ്രാമണ്യപര്യായകീ സഹകാരീ കാരണഭൂത ശരീരകീ വൃത്തികേ
ഹേതുഭൂത ആഹാര -നീഹാരാദികേ ഗ്രഹണ – വിസര്ജന (ഗ്രഹണ – ത്യാഗ) സംബംധീ ഛേദകേ നിഷേധാര്ഥ ഗ്രഹണ കീ

ജാനേസേ സര്വഥാ ശുദ്ധോപയോഗ സഹിത ഹൈ, ഇസലിയേ ഛേദകേ നിഷേധരൂപ ഹീ ഹൈ ..൨൨൨..

അബ, അനിഷിദ്ധ ഉപധികാ സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈം : —

൧. പരമോപേക്ഷാസംയമ = പരമ – ഉപേക്ഷാസംയമ [ഉത്സര്ഗ, നിശ്ചയനയ, സര്വപരിത്യാഗ പരമോപേക്ഷാസംയമ, വീതരാഗ ചാരിത്ര, ഔര

ശുദ്ധോപയോഗ; — യേ സബ ഏകാര്ഥവാചീ ഹൈം .]]

൨. അപകര്ഷണ = ഹീനതാ [അപവാദ, വ്യവഹാരനയ, ഏകദേശപരിത്യാഗ, അപഹൃതസംയമ (അല്പതാ – ഹീനതാവാലാ സംയമ)

സരാഗചാരിത്ര ഔര ശുഭോപയോഗ — യേ സബ ഏകാര്ഥവാചീ ഹൈം .]]

ഉപധി അനിംദിതനേ, അസംയത ജന ഥകീ അണപ്രാര്ഥ്യനേ,
മൂര്ഛാദിജനന രഹിതനേ ജ ഗ്രഹോ ശ്രമണ, ഥോഡോ ഭലേ. ൨൨൩.

Page 409 of 513
PDF/HTML Page 442 of 546
single page version

അപ്രതിക്രുഷ്ടമുപധിമപ്രാര്ഥനീയമസംയതജനൈഃ .

മൂര്ച്ഛാദിജനനരഹിതം ഗൃഹ്ണാതു ശ്രമണോ യദ്യപ്യല്പമ് ..൨൨൩..

യഃ കിലോപധിഃ സര്വഥാ ബന്ധാസാധകത്വാദപ്രതിക്രുഷ്ടഃ, സംയമാദന്യത്രാനുചിതത്വാദസംയതജനാ-

പ്രാര്ഥനീയോ, രാഗാദിപരിണാമമന്തരേണ ധാര്യമാണത്വാന്മൂര്ച്ഛാദിജനനരഹിതശ്ച ഭവതി, സ ഖല്വപ്രതിഷിദ്ധഃ .

അതോ യഥോദിതസ്വരൂപ ഏവോപധിരുപാദേയോ, ന പുനരല്പോപി യഥോദിതവിപര്യസ്തസ്വരൂപഃ ..൨൨൩..

അഥോത്സര്ഗ ഏവ വസ്തുധര്മോ, ന പുനരപവാദ ഇത്യുപദിശതി —

കിം കിംചണ ത്തി തക്കം അപുണബ്ഭവകാമിണോധ ദേഹേ വി .

സംഗ ത്തി ജിണവരിംദാ അപ്പഡികമ്മത്തമുദ്ദിട്ഠാ ..൨൨൪..

പരമാത്മദ്രവ്യവിലക്ഷണബഹിര്ദ്രവ്യമമത്വരൂപമൂര്ച്ഛാരക്ഷണാര്ജനസംസ്കാരാദിദോഷജനനരഹിതമ്, ഗേണ്ഹദു സമണോ ജദി വി
അപ്പം ഗൃഹ്ണാതു ശ്രമണോ യമപ്യല്പം പൂര്വോക്തമുപകരണോപധിം യദ്യപ്യല്പം തഥാപി പൂര്വോക്തോചിതലക്ഷണമേവ ഗ്രാഹ്യം,

ന ച തദ്വിപരീതമധികം വേത്യഭിപ്രായഃ ..൨൨൩.. അഥ സര്വസങ്ഗപരിത്യാഗ ഏവ ശ്രേഷ്ഠഃ, ശേഷമശക്യാനുഷ്ഠാനമിതി

പ്രരൂപയതി — കിം കിംചണ ത്തി തക്കം കിം കിംചനമിതി തര്കഃ, കിം കിംചനം പരിഗ്രഹ ഇതി തര്കോ വിചാരഃ ക്രിയതേ

താവത് . കസ്യ . അപുണബ്ഭവകാമിണോ അപുനര്ഭവകാമിനഃ അനന്തജ്ഞാനാദിചതുഷ്ടയാത്മകമോക്ഷാഭിലാഷിണഃ . അധ

അഹോ, ദേഹോ വി ദേഹോപി സംഗ ത്തി സങ്ഗഃ പരിഗ്രഹ ഇതി ഹേതോഃ ജിണവരിംദാ ജിനവരേന്ദ്രാഃ കര്താരഃ

પ્ર. ૫૨

അന്വയാര്ഥ : — [യദ്യപി അല്പമ് ] ഭലേ ഹീ അല്പ ഹോ തഥാപി, [അപ്രതിക്രുഷ്ടമ് ] ജോ

അനിംദിത ഹോ, [അസംയതജനൈഃ അപ്രാര്ഥനീയം ] അസംയതജനോംമേം അപ്രാര്ഥനീയ ഹോ ഔര
[മൂര്ച്ഛാദിജനനരഹിതം ] ജോ മൂര്ച്ഛാദികീ ജനനരഹിത ഹോ — [ഉപധിം ] ഐസീ ഹീ ഉപധികോ [ശ്രമണഃ ]

ശ്രമണ [ഗൃഹ്ണാതു ] ഗ്രഹണ കരോ ..൨൨൩..

ടീകാ : — ജോ ഉപധി സര്വഥാ ബംധകാ അസാധക ഹോനേസേ അനിംദിത ഹൈ, സംയതകേ അതിരിക്ത

അന്യത്ര അനുചിത ഹോനേസേ അസംയതജനോംകേ ദ്വാരാ അപ്രാര്ഥനീയ (അനിച്ഛനീയ) ഹൈ ഔര രാഗാദിപരിണാമകേ
ബിനാ ധാരണകീ ജാനേസേ മൂര്ച്ഛാദികേ ഉത്പാദനസേ രഹിത ഹൈ, വഹ വാസ്തവമേം അനിഷിദ്ധ ഹൈ . ഇസസേ യഥോക്ത

സ്വരൂപവാലീ ഉപധി ഹീ ഉപാദേയ ഹൈ, കിന്തു കിംചിത്മാത്ര ഭീ യഥോക്ത സ്വരൂപസേ വിപരീത സ്വരൂപവാലീ
ഉപധി ഉപാദേയ നഹീം ഹൈ ..൨൨൩..

അബ, ‘ഉത്സര്ഗ ഹീ വസ്തുധര്മ ഹൈ, അപവാദ നഹീം’ ഐസാ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

ക്യമ അന്യ പരിഗ്രഹ ഹോയ ജ്യാം കഹീ ദേഹനേ പരിഗ്രഹ അഹോ !
മോക്ഷേച്ഛുനേ ദേഹേയ നിഷ്പ്രതികര്മ ഉപദേശേ ജിനോ ? ൨൨൪.

Page 410 of 513
PDF/HTML Page 443 of 546
single page version

കിം കിഞ്ചനമിതി തര്കഃ അപുനര്ഭവകാമിനോഥ ദേഹേപി .

സങ്ഗ ഇതി ജിനവരേന്ദ്രാ അപ്രതികര്മത്വമുദ്ദിഷ്ടവന്തഃ ..൨൨൪..

അത്ര ശ്രാമണ്യപര്യായസഹകാരികാരണത്വേനാപ്രതിഷിധ്യമാനേത്യന്തമുപാത്തേദേഹേപി പരദ്രവ്യത്വാത്

പരിഗ്രഹോയം ന നാമാനുഗ്രഹാര്ഹഃ കിന്തൂപേക്ഷ്യ ഏവേത്യപ്രതികര്മത്വമുപദിഷ്ടവന്തോ ഭഗവന്തോര്ഹദ്ദേവാഃ . അഥ

തത്ര ശുദ്ധാത്മതത്ത്വോപലമ്ഭസമ്ഭാവനരസികസ്യ പുംസഃ ശേഷോന്യോനുപാത്തഃ പരിഗ്രഹോ വരാകഃ കിം നാമ
സ്യാദിതി വ്യക്ത ഏവ ഹി തേഷാമാകൂതഃ . അതോവധാര്യതേ ഉത്സര്ഗ ഏവ വസ്തുധര്മോ, ന പുനരപവാദഃ .

ഇദമത്ര താത്പര്യം, വസ്തുധര്മത്വാത്പരമനൈര്ഗ്രന്ഥ്യമേവാവലമ്ബ്യമ് ..൨൨൪..

ണിപ്പഡികമ്മത്തമുദ്ദിട്ഠാ നിഃപ്രതികര്മത്വമുപദിഷ്ടവന്തഃ . ശുദ്ധോപയോഗലക്ഷണപരമോപേക്ഷാസംയമബലേന ദേഹേപി

നിഃപ്രതികാരിത്വം കഥിതവന്ത ഇതി. തതോ ജ്ഞായതേ മോക്ഷസുഖാഭിലാഷിണാം നിശ്ചയേന ദേഹാദിസര്വസങ്ഗപരിത്യാഗ

ഏവോചിതോന്യസ്തൂപചാര ഏവേതി ..൨൨൪.. ഏവമപവാദവ്യാഖ്യാനരൂപേണ ദ്വിതീയസ്ഥലേ ഗാഥാത്രയം ഗതമ് .

അഥൈകാദശഗാഥാപര്യന്തം സ്ത്രീനിര്വാണനിരാകരണമുഖ്യത്വേന വ്യാഖ്യാനം കരോതി . തദ്യഥാ — ശ്വേതാമ്ബരമതാനുസാരീ

ശിഷ്യഃ പൂര്വപക്ഷം കരോതി —

പേച്ഛദി ണ ഹി ഇഹ ലോഗം പരം ച സമണിംദദേസിദോ ധമ്മോ .

ധമ്മമ്ഹി തമ്ഹി കമ്ഹാ വിയപ്പിയം ലിംഗമിത്ഥീണം ..“൨൦..

അന്വയാര്ഥ : — [അഥ ] ജബ കി [ജിനവരേന്ദ്രാഃ ] ജിനവരേന്ദ്രോംനേ [അപുനര്ഭവകാമിനഃ ]

മോക്ഷാഭിലാഷീകേ, [സംഗഃ ഇതി ] ‘ദേഹ പരിഗ്രഹ ഹൈ’ ഐസാ കഹകര [ദേഹേ അപി ] ദേഹമേം ഭീ
[അപ്രതികര്മത്വമ് ] അപ്രതികര്മപനാ (സംസ്കാരരഹിതപനാ) [ഉദ്ദിഷ്ടവന്തഃ ] കഹാ (ഉപദേശാ) ഹൈ, തബ
[കിം കിംചനമ് ഇതി തര്കഃ ] ഉനകാ യഹ (സ്പഷ്ട) ആശയ ഹൈ കി ഉസകേ അന്യ പരിഗ്രഹ തോ കൈസേ
ഹോ സകതാ ഹൈ ?..൨൨൪..

ടീകാ : — യഹാ , ശ്രാമണ്യപര്യായകാ സഹകാരീ കാരണ ഹോനേസേ ജിസകാ നിഷേധ നഹീം കിയാ ഗയാ

ഹൈ ഐസേ അത്യന്ത ൧ഉപാത്ത ശരീരമേം ഭീ, ‘യഹ (ശരീര) പരദ്രവ്യ ഹോനേസേ പരിഗ്രഹ ഹൈ, വാസ്തവമേം യഹ

അനുഗ്രഹയോഗ്യ നഹീം, കിന്തു ഉപേക്ഷാ യോഗ്യ ഹീ ഹൈ’ ഐസാ കഹകര, ഭഗവന്ത അര്ഹംന്തദേവോംനേ അപ്രതികര്മപനേകാ
ഉപദേശ ദിയാ ഹൈ, തബ ഫി ര വഹാ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വോപലബ്ധികീ സംഭാവനാകേ രസിക പുരുഷോംകേ ശേഷ അന്യ

൨അനുപാത്ത പരിഗ്രഹ ബേചാരാ കൈസേ (അനുഗ്രഹ യോഗ്യ) ഹോ സകതാ ഹൈ ? — ഐസാ ഉനകാ (-അര്ഹന്ത ദേവോംകാ)

ആശയ വ്യക്ത ഹീ ഹൈ . ഇസസേ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി — ഉത്സര്ഗ ഹീ വസ്തുധര്മ ഹൈ, അപവാദ നഹീം .

യഹാ ഐസാ താത്പര്യ ഹൈ കി വസ്തുധര്മ ഹോനേസേ പരമ നിര്ഗ്രംഥപനാ ഹീ അവലമ്ബന യോഗ്യ

..൨൨൪..

൧. ഉപാത്ത = പ്രാപ്ത, മിലാ ഹുആ . ൨. അനുപാത്ത = അപ്രാപ്ത .

Page 411 of 513
PDF/HTML Page 444 of 546
single page version

അഥ കേപവാദവിശേഷാ ഇത്യുപദിശതി —

ഉവയരണം ജിണമഗ്ഗേ ലിംഗം ജഹജാദരൂവമിദി ഭണിദം .

ഗുരുവയണം പി യ വിണഓ സുത്തജ്ഝയണം ച ണിദ്ദിട്ഠം ..൨൨൫..

പേച്ഛദി ണ ഹി ഇഹ ലോഗം നിരുപരാഗനിജചൈതന്യനിത്യോപലബ്ധിഭാവനാവിനാശകം ഖ്യാതിപൂജാലാഭരൂപം

പ്രേക്ഷതേ ന ച ഹി സ്ഫു ടം ഇഹ ലോകമ് . ന ച കേവലമിഹ ലോകം , പരം ച സ്വാത്മപ്രാപ്തിരൂപം മോക്ഷം വിഹായ

സ്വര്ഗഭോഗപ്രാപ്തിരൂപം പരം ച പരലോകം ച നേച്ഛതി . സ കഃ . സമണിംദദേസിദോ ധമ്മോ ശ്രമണേന്ദ്രദേശിതോ ധര്മഃ,

ജിനേന്ദ്രോപദിഷ്ട ഇത്യര്ഥഃ . ധമ്മമ്ഹി തമ്ഹി കമ്ഹാ ധര്മേ തസ്മിന് കസ്മാത് വിയപ്പിയം വികല്പിതം നിര്ഗ്രന്ഥലിങ്ഗാദ്വസ്ത്ര-

പ്രാവരണേന പൃഥക്കൃതമ് . കിമ് . ലിംഗം സാവരണചിഹ്നമ് . കാസാം സംബന്ധി . ഇത്ഥീണം സ്ത്രീണാമിതി

പൂര്വപക്ഷഗാഥാ ..“൨൦.. അഥ പരിഹാരമാഹ —

ണിച്ഛയദോ ഇത്ഥീണം സിദ്ധീ ണ ഹി തേണ ജമ്മണാ ദിട്ഠാ .

തമ്ഹാ തപ്പഡിരൂവം വിയപ്പിയം ലിംഗമിത്ഥീണം ..“൨൧..

ണിച്ഛയദോ ഇത്ഥീണം സിദ്ധീ ണ ഹി തേണ ജമ്മണാ ദിട്ഠാ നിശ്ചയതഃ സ്ത്രീണാം നരകാദിഗതിവിലക്ഷണാനന്ത-

സുഖാദിഗുണസ്വഭാവാ തേനൈവ ജന്മനാ സിദ്ധിര്ന ദ്രഷ്ടാ, ന കഥിതാ . തമ്ഹാ തപ്പഡിരൂവം തസ്മാത്കാരണാത്തത്പ്രതിയോഗ്യം

സാവരണരൂപം വിയപ്പിയം ലിംഗമിത്ഥീണം നിര്ഗ്രന്ഥലിങ്ഗാത്പൃഥക്ത്വേന വികല്പിതം കഥിതം ലിങ്ഗം പ്രാവരണസഹിതം ചിഹ്നമ് .

കാസാമ് . സ്ത്രീണാമിതി ..“൨൧.. അഥ സ്ത്രീണാം മോക്ഷപ്രതിബന്ധകം പ്രമാദബാഹുല്യം ദര്ശയതി —

പഇഡീപമാദമഇയാ ഏദാസിം വിത്തി ഭാസിയാ പമദാ .

തമ്ഹാ താഓ പമദാ പമാദബഹുലാ ത്തി ണിദ്ദിട്ഠാ ..“൨൨..

പഇഡീപമാദമഇയാ പ്രകൃത്യാ സ്വഭാവേന പ്രമാദേന നിര്വൃത്താ പ്രമാദമയീ . കാ കര്ത്രീ ഭവതി . ഏദാസിം

വിത്തി . ഏതാസാം സ്ത്രീണാം വൃത്തിഃ പരിണതിഃ . ഭാസിയാ പമദാ തത ഏവ നാമമാലായാം പ്രമദാഃ പ്രമദാസംജ്ഞാ

ഭാഷിതാഃ സ്ത്രിയഃ . തമ്ഹാ താഓ പമദാ യത ഏവ പ്രമദാസംജ്ഞാസ്താഃ സ്ത്രിയഃ, തസ്മാത്തത ഏവ പമാദബഹുലാ ത്തി

ണിദ്ദിട്ഠാ നിഃപ്രമാദപരമാത്മതത്ത്വഭാവനാവിനാശകപ്രമാദബഹുലാ ഇതി നിര്ദിഷ്ടാഃ ..“൨൨.. അഥ താസാം മോഹാദി-

ബാഹുല്യം ദര്ശയതി —

സംതി ധുവം പമദാണം മോഹപദോസാ ഭയം ദുഗുംഛാ യ .

ചിത്തേ ചിത്താ മായാ തമ്ഹാ താസിം ണ ണിവ്വാണം ..“൨൩..

അബ, അപവാദകേ കൌനസേ വിശേഷ (ഭേദ) ഹൈം, സോ കഹതേ ഹൈം : —

ജന്മ്യാ പ്രമാണേ രൂപ ഭാഖ്യും ഉപകരണ ജിനമാര്ഗമാം,
ഗുരുവചന നേ സൂത്രാധ്യയന, വളീ വിനയ പണ ഉപകരണമാം. ൨൨൫.

Page 412 of 513
PDF/HTML Page 445 of 546
single page version

ഉപകരണം ജിനമാര്ഗേ ലിങ്ഗം യഥാജാതരൂപമിതി ഭണിതമ് .

ഗുരുവചനമപി ച വിനയഃ സൂത്രാധ്യയനം ച നിര്ദിഷ്ടമ് ..൨൨൫..

സംതി ധുവം പമദാണം സന്തി വിദ്യന്തേ ധ്രുവം നിശ്ചിതം പ്രമദാനാം സ്ത്രീണാമ് . കേ തേ . മോഹപദോസാ ഭയം ദുഗുംഛാ

യ മോഹാദിരഹിതാനന്തസുഖാദിഗുണസ്വരൂപമോക്ഷകാരണപ്രതിബന്ധകാഃ മോഹപ്രദ്വേഷഭയദുഗുംഛാപരിണാമാഃ, ചിത്തേ ചിത്താ

മായാ കൌടില്യാദിരഹിതപരമബോധാദിപരിണതേഃ പ്രതിപക്ഷഭൂതാ ചിത്തേ മനസി ചിത്രാ വിചിത്രാ മായാ, തമ്ഹാ താസിം

ണ ണിവ്വാണം തത ഏവ താസാമവ്യാബാധസുഖാദ്യനന്തഗുണാധാരഭൂതം നിര്വാണം നാസ്തീത്യഭിപ്രായഃ ..“൨൩.. അഥൈതദേവ

ദ്രഢയതി —

ണ വിണാ വട്ടദി ണാരീ ഏക്കം വാ തേസു ജീവലോയമ്ഹി .

ണ ഹി സംഉഡം ച ഗത്തം തമ്ഹാ താസിം ച സംവരണം ..“൨൪..

ണ വിണാ വട്ടദി ണാരീ ന വിനാ വര്തതേ നാരീ ഏക്കം വാ തേസു ജീവലോയമ്ഹി തേഷു നിര്ദോഷി-

പരമാത്മധ്യാനവിഘാതകേഷു പൂര്വോക്തദോഷേഷു മധ്യേ ജീവലോകേ ത്വേകമപി ദോഷം വിഹായ ണ ഹി സംഉഡം ച ഗത്തം ന

ഹി സ്ഫു ടം സംവൃത്തം ഗാത്രം ച ശരീരം, തമ്ഹാ താസിം ച സംവരണം തത ഏവ ച താസാം സംവരണം വസ്ത്രാവരണം ക്രിയത

ഇതി ..“൨൪.. അഥ പുനരപി നിര്വാണപ്രതിബന്ധകദോഷാന്ദര്ശയതി —

ചിത്തസ്സാവോ താസിം സിത്ഥില്ലം അത്തവം ച പക്ഖലണം .

വിജ്ജദി സഹസാ താസു അ ഉപ്പാദോ സുഹമമണുആണം ..“൨൫..

വിജ്ജദി വിദ്യതേ താസു അ താസു ച സ്ത്രീഷു . കിമ് . ചിത്തസ്സാവോ ചിത്തസ്രവഃ, നിഃകാമാത്മതത്ത്വ-

സംവിത്തിവിനാശകചിത്തസ്യ കാമോദ്രേകേണ സ്രവോ രാഗസാര്ദ്രഭാവഃ, താസിം താസാം സ്ത്രീണാം, സിത്ഥില്ലം ശിഥിലസ്യ

ഭാവഃ ശൈഥില്യം, തദ്ഭവമുക്തിയോഗ്യപരിണാമവിഷയേ ചിത്തദാഢര്യാഭാവഃ സത്ത്വഹീനപരിണാമ ഇത്യര്ഥഃ, അത്തവം ച
പക്ഖലണം ഋതൌ ഭവമാര്തവം പ്രസ്ഖലനം രക്തസ്രവണം, സഹസാ ഝടിതി, മാസേ മാസേ ദിനത്രയപര്യന്തം

ചിത്തശുദ്ധിവിനാശകോ രക്തസ്രവോ ഭവതീത്യര്ഥഃ, ഉപ്പാദോ സുഹമമണുആണം ഉത്പാദ ഉത്പത്തിഃ സൂക്ഷ്മലബ്ധ്യപര്യാപ്ത-

മനുഷ്യാണാമിതി ..““
““
“

.൨൫.. അഥോത്പത്തിസ്ഥാനാനി കഥയതി —

ലിംഗമ്ഹി യ ഇത്ഥീണം ഥണംതരേ ണാഹികക്ഖപദേസേസു .

ഭണിദോ സുഹുമുപ്പാദോ താസിം കഹ സംജമോ ഹോദി ..“൨൬..

ലിംഗമ്ഹി യ ഇത്ഥീണം ഥണംതരേ ണാഹികക്ഖപദേസേസു സ്ത്രീണാം ലിങ്ഗേ യോനിപ്രദേശേ, സ്തനാന്തരേ, നാഭിപ്രദേശേ,

കക്ഷപ്രദേശേ ച, ഭണിദോ സുഹുമുപ്പാദോ ഏതേഷു സ്ഥാനേഷു സൂക്ഷ്മമനുഷ്യാദിജീവോത്പാദോ ഭണിതഃ . ഏതേ പൂര്വോക്തദോഷാഃ

ഗാഥാ : ൨൨൫ അന്വയാര്ഥ : — [യഥാജാതരൂപം ലിഗം ] യഥാജാതരൂപ (-ജന്മജാത –

നഗ്ന) ജോ ലിംഗ വഹ [ജിന – മാര്ഗേ ] ജിനമാര്ഗമേം [ഉപകരണം ഇതി ഭണിതമ് ] ഉപകരണ കഹാ ഗയാ

ഹൈ, [ഗുരുവചനം ] ഗുരുകേ വചന, [സൂത്രാധ്യയനം ച ] സൂത്രോംകാ അധ്യയന [ച ] ഔര [വിനയഃ അപി ]
വിനയ ഭീ [നിര്ദിഷ്ടമ് ] ഉപകരണ കഹീ ഗഈ ഹൈ ..൨൨൫..

Page 413 of 513
PDF/HTML Page 446 of 546
single page version

യോ ഹി നാമാപ്രതിഷിദ്ധോസ്മിന്നുപധിരപവാദഃ, സ ഖലു നിഖിലോപി ശ്രാമണ്യപര്യായ-

സഹകാരികാരണത്വേനോപകാരകാരകത്വാദുപകരണഭൂത ഏവ, ന പുനരന്യഃ . തസ്യ തു വിശേഷാഃ സര്വാഹാര്യ-

വര്ജിതസഹജരൂപാപേക്ഷിതയഥാജാതരൂപത്വേന ബഹിരംഗലിംഗഭൂതാഃ കായപുദ്ഗലാഃ, ശ്രൂയമാണതത്കാലബോധക-

പുരുഷാണാം കിം ന ഭവന്തീതി ചേത് . ഏവം ന വക്തവ്യം, സ്ത്രീഷു ബാഹുല്യേന ഭവന്തി . ന ചാസ്തിത്വമാത്രേണ

സമാനത്വമ് . ഏകസ്യ വിഷകണികാസ്തി, ദ്വിതീയസ്യ ച വിഷപര്വതോസ്തി, കിം സമാനത്വം ഭവതി . കിംതു

പുരുഷാണാം പ്രഥമസംഹനനബലേന ദോഷവിനാശകോ മുക്തിയോഗ്യവിശേഷസംയമോസ്തി . താസിം കഹ സംജമോ ഹോദി തതഃ

കാരണാത്താസാം കഥം സംയമോ ഭവതീതി ..“൨൬.. അഥ സ്ത്രീണാം തദ്ഭവമുക്തിയോഗ്യാം സകലകര്മനിര്ജരാം

നിഷേധയതി —

ജദി ദംസണേണ സുദ്ധാ സുത്തജ്ഝയണേണ ചാവി സംജുത്താ .

ഘോരം ചരദി വ ചരിയം ഇത്ഥിസ്സ ണ ണിജ്ജരാ ഭണിദാ ..“൨൭..

ജദി ദംസണേണ സുദ്ധാ യദ്യപി ദര്ശനേന സമ്യക്ത്വേന ശുദ്ധാ, സുത്തജ്ഝയണേ ചാവി സംജുത്താ ഏകാദശാങ്ഗ-

സൂത്രാധ്യയനേനാപി സംയുക്താ, ഘോരം ചരദി വ ചരിയം ഘോരം പക്ഷോപവാസമാസോപവാസാദി ചരതി വാ ചാരിത്രം, ഇത്ഥിസ്സ

ണ ണിജ്ജരാ ഭണിദാ തഥാപി സ്ത്രീജനസ്യ തദ്ഭവകര്മക്ഷയയോഗ്യാ സകലനിര്ജരാ ന ഭണിതേതി ഭാവഃ . കിംച യഥാ

പ്രഥമസംഹനനാഭാവാത്സ്ത്രീ സപ്തമനരകം ന ഗച്ഛതി, തഥാ നിര്വാണമപി . ‘‘പുംവേദം വേദംതാ പുരിസാ ജേ

ഖവഗസേഢിമാരൂഢാ . സേസോദയേണ വി തഹാ ഝാണുവജുത്താ യ തേ ദു സിജ്ഝംതി’’ ഇതി ഗാഥാകഥിതാര്ഥാഭിപ്രായേണ

ഭാവസ്ത്രീണാം കഥം നിര്വാണമിതി ചേത് . താസാം ഭാവസ്ത്രീണാം പ്രഥമസംഹനനമസ്തി, ദ്രവ്യസ്ത്രീവേദാഭാവാത്തദ്ഭവമോക്ഷ-

പരിണാമപ്രതിബന്ധകതീവ്രകാമോദ്രേകോപി നാസ്തി . ദ്രവ്യസ്ത്രീണാം പ്രഥമസംഹനനം നാസ്തീതി കസ്മിന്നാഗമേ

കഥിതമാസ്ത ഇതി ചേത് . തത്രോദാഹരണഗാഥാ – ‘‘അംതിമതിഗസംഘഡണം ണിയമേണ യ കമ്മഭൂമിമഹിലാണം .

ആദിമതിഗസംഘഡണം ണത്ഥി ത്തി ജിണേഹിം ണിദ്ദിട്ഠം’’.. അഥ മതമ് – യദി മോക്ഷോ നാസ്തി തര്ഹി ഭവദീയമതേ

കിമര്ഥമര്ജികാനാം മഹാവ്രതാരോപണമ് . പരിഹാരമാഹ – തദുപചാരേണ കുലവ്യവസ്ഥാനിമിത്തമ് . ന ചോപചാരഃ

സാക്ഷാദ്ഭവിതുമര്ഹതി, അഗ്നിവത് ക്രൂരോയം ദേവദത്ത ഇത്യാദിവത് . തഥാചോക്തമ് – മുഖ്യാഭാവേ സതി പ്രയോജനേ

നിമിത്തേ ചോപചാരഃ പ്രവര്തതേ . കിംതു യദി തദ്ഭവേ മോക്ഷോ ഭവതി സ്ത്രീണാം തര്ഹി ശതവര്ഷദീക്ഷിതായാ അര്ജികായാ

അദ്യദിനേ ദീക്ഷിതഃ സാധുഃ കഥം വന്ദ്യോ ഭവതി . സൈവ പ്രഥമതഃ കിം ന വന്ദ്യാ ഭവതി സാധോഃ . കിംതു ഭവന്മതേ

ടീകാ : — ഇസമേം ജോ അനിഷിദ്ധ ഉപധി അപവാദ ഹൈ, വഹ സഭീ വാസ്തവമേം ഐസാ ഹീ

ഹൈ കി ജോ ശ്രാമണ്യപര്യായകേ സഹകാരീ കാരണകേ രൂപമേം ഉപകാര കരനേവാലാ ഹോനേസേ ഉപകരണഭൂത
ഹൈ, ദൂസരാ നഹീം . ഉസകേ വിശേഷ (ഭേദ) ഇസപ്രകാര ഹൈം : — (൧) സര്വ ആഹാര്യ രഹിത സഹജരൂപസേ

അപേക്ഷിത (സര്വ ആഹാര്യ രഹിത) യഥാജാതരൂപപനേകേ കാരണ ജോ ബഹിരംഗ ലിംഗഭൂത ഹൈം ഐസേ

൧. ആഹാര്യ = ബാഹരസേ ലായാ ജാനേവാലാ; കൃത്രിമ; ഔപാധിക, (സര്വ കൃത്രിമ – ഔപാധിക ഭാവോംസേ രഹിത മുനികേ

ആത്മാകാ സഹജരൂപ വസ്ത്രാഭൂഷണാദി സര്വ കൃത്രിമതാഓംസേ രഹിത യഥാജാതരൂപപനേകീ അപേക്ഷാ രഖതാ ഹൈ അര്ഥാത്
മുനികേ ആത്മാകാ രൂപ – ദശാ – സഹജ ഹോനേസേ ശരീര ഭീ യഥാജാത ഹീ ഹോനാ ചാഹിയേ; ഇസലിയേ യഥാജാതരൂപപനാ

വഹ മുനിപനേകാ ബാഹ്യലിംഗ ഹൈ .])

Page 414 of 513
PDF/HTML Page 447 of 546
single page version

ഗുരുഗീര്യമാണാത്മതത്ത്വദ്യോതകസിദ്ധോപദേശവചനപുദ്ഗലാഃ, തഥാധീയമാനനിത്യബോധകാനാദിനിധനശുദ്ധാത്മ-
തത്ത്വദ്യോതനസമര്ഥശ്രുതജ്ഞാനസാധനീഭൂതശബ്ദാത്മകസൂത്രപുദ്ഗലാശ്ച, ശുദ്ധാത്മതത്ത്വവ്യംജകദര്ശനാദിപര്യായ-

മല്ലിതീര്ഥകരഃ സ്ത്രീതി കഥ്യതേ, തദപ്യയുക്തമ് . തീര്ഥകരാ ഹി സമ്യഗ്ദര്ശനവിശുദ്ധയാദിഷോഡശഭാവനാഃ പൂര്വഭവേ

ഭാവയിത്വാ പശ്ചാദ്ഭവന്തി . സമ്യഗ്ദ്രഷ്ടേഃ സ്ത്രീവേദകര്മണോ ബന്ധ ഏവ നാസ്തി, കഥം സ്ത്രീ ഭവിഷ്യതീതി . കിംച

യദി മല്ലിതീര്ഥകരോ വാന്യഃ കോപി വാ സ്ത്രീ ഭൂത്വാ നിര്വാണം ഗതഃ തര്ഹി സ്ത്രീരൂപപ്രതിമാരാധനാ കിം ന ക്രിയതേ
ഭവദ്ഭിഃ . യദി പൂര്വോക്തദോഷാഃ സന്തി സ്ത്രീണാം തര്ഹി സീതാരുക്മിണീകുന്തീദ്രൌപദീസുഭദ്രാപ്രഭൃതയോ ജിനദീക്ഷാം

ഗൃഹീത്വാ വിശിഷ്ടതപശ്ചരണേന കഥം ഷോഡശസ്വര്ഗേ ഗതാ ഇതി ചേത് . പരിഹാരമാഹ – തത്ര ദോഷോ നാസ്തി,

തസ്മാത്സ്വര്ഗാദാഗത്യ പുരുഷവേദേന മോക്ഷം യാസ്യന്ത്യഗ്രേ . തദ്ഭവമോക്ഷോ നാസ്തി, ഭവാന്തരേ ഭവതു, കോ ദോഷ ഇതി .

ഇദമത്ര താത്പര്യമ് – സ്വയം വസ്തുസ്വരൂപമേവ ജ്ഞാതവ്യം, പരം പ്രതി വിവാദോ ന കര്തവ്യഃ . കസ്മാത് . വിവാദേ

രാഗദ്വേഷോത്പത്തിര്ഭവതി, തതശ്ച ശുദ്ധാത്മഭാവനാ നശ്യതീതി ..“൨൭.. അഥോപസംഹാരരൂപേണ സ്ഥിതപക്ഷം ദര്ശയതി —

തമ്ഹാ തം പഡിരൂവം ലിംഗം താസിം ജിണേഹിം ണിദ്ദിട്ഠം .

കുലരൂവവഓജുത്താ സമണീഓ തസ്സമാചാരാ ..“൨൮..

തമ്ഹാ യസ്മാത്തദ്ഭവേ മോക്ഷോ നാസ്തി തസ്മാത്കാരണാത് തം പഡിരൂവം ലിംഗം താസിം ജിണേഹിം ണിദ്ദിട്ഠം തത്പ്രതിരൂപം

വസ്ത്രപ്രാവരണസഹിതം ലിങ്ഗം ചിഹ്നം ലാഞ്ഛനം താസാം സ്ത്രീണാം ജിനവരൈഃ സര്വജ്ഞൈര്നിര്ദിഷ്ടം കഥിതമ് . കുലരൂവവഓജുത്താ

സമണീഓ ലോകദുഗുഞ്ഛാരഹിതത്വേന ജിനദീക്ഷായോഗ്യം കുലം ഭണ്യതേ, അന്തരങ്ഗനിര്വികാരചിത്തശുദ്ധിജ്ഞാപകം

ബഹിരങ്ഗനിര്വികാരം രൂപം ഭണ്യതേ, ശരീരഭങ്ഗരഹിതം വാ അതിബാലവൃദ്ധബുദ്ധിവൈകല്യരഹിതം വയോ ഭണ്യതേ, തൈഃ
കുലരൂപവയോഭിര്യുക്താഃ കുലരൂപവയോയുക്താ ഭവന്തി . കാഃ . ശ്രമണ്യോര്ജികാഃ . പുനരപി കിംവിശിഷ്ടാഃ .

തസ്സമാചാരാ താസാം സ്ത്രീണാം യോഗ്യസ്തദ്യോഗ്യ ആചാരശാസ്ത്രവിഹിതഃ സമാചാര ആചാര ആചരണം യാസാം

താസ്തത്സമാചാരാ ഇതി ..“൨൮.. അഥേദാനീം പുരുഷാണാം ദീക്ഷാഗ്രഹണേ വര്ണവ്യവസ്ഥാം കഥയതി —

കായപുദ്ഗല; (൨) ജിനകാ ശ്രവണ കിയാ ജാതാ ഹൈ ഐസേ ൧തത്കാലബോധക, ഗുരു ദ്വാരാ കഹേ ജാനേ

പര ൨ആത്മതത്ത്വ – ദ്യോതക, ൩സിദ്ധ ഉപദേശരൂപ വചനപുദ്ഗല; തഥാ (൩) ജിനകാ അധ്യയന കിയാ

ജാതാ ഹൈ ഐസേ, നിത്യബോധക, അനാദിനിധന ശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകോ പ്രകാശിത കരനേമേം സമര്ഥ
ശ്രുതജ്ഞാനകേ സാധനഭൂത ശബ്ദാത്മക സൂത്രപുദ്ഗല; ഔര (൪) ശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകോ വ്യക്ത കരനേവാലീ
ജോ ദര്ശനാദിക പര്യായേം, ഉനരൂപസേ പരിണമിത പുരുഷകേ പ്രതി വിനീതതാകാ അഭിപ്രായ പ്രവര്തിത

൧. തത്കാലബോധക = ഉസീ (ഉപദേശകേ) സമയ ഹീ ബോധ ദേനേവാലാ . [ശാസ്ത്ര ശബ്ദ സദാ ബോധകേ നിമിത്തഭൂത

ഹോനേസേ നിത്യബോധക കഹേ ഗയേ ഹൈം, ഗുരുവചന ഉപദേശ – കാലമേം ഹീ ബോധകേ നിമിത്തഭൂത ഹോനേസേ തത്കാലബോധക കഹേ

ഗയേ ഹൈം .]]

൨. ആത്മതത്ത്വദ്യോതക = ആത്മതത്ത്വകോ സമഝാനേവാലേ – പ്രകാശിത കരനേവാലേ .

൩. സിദ്ധ = സഫല; രാമബാണ; അമോഘ = അചൂക; [ഗുരുകാ ഉപദേശ സിദ്ധ – സഫല – രാമബാണ ഹൈ .]]

൪. വിനീതതാ = വിനയ; നമ്രതാ; [സമ്യഗ്ദര്ശനാദി പര്യായമേം പരിണമിത പുരുഷകേ പ്രതി വിനയഭാവസേ പ്രവൃത്ത ഹോനേമേം മനകേ

പുദ്ഗല നിമിത്തഭൂത ഹൈം .]]

Page 415 of 513
PDF/HTML Page 448 of 546
single page version

തത്പരിണതപുരുഷവിനീതതാഭിപ്രായപ്രവര്തകചിത്തപുദ്ഗലാശ്ച ഭവന്തി . ഇദമത്ര താത്പര്യം, കായവദ്വചന-

മനസീ അപി ന വസ്തുധര്മഃ ..൨൨൫..

വണ്ണേസു തീസു ഏക്കോ കല്ലാണംഗോ തവോസഹോ വയസാ .

സുമുഹോേ കുച്ഛാരഹിദോ ലിംഗഗ്ഗഹണേ ഹവദി ജോഗ്ഗോ ..“൨൯..

വണ്ണേസു തീസു ഏക്കോ വര്ണേഷു ത്രിഷ്വേകഃ ബ്രാഹ്മണക്ഷത്രിയവൈശ്യവര്ണേഷ്വേകഃ . കല്ലാണംഗോ കല്യാണാങ്ഗ

ആരോഗ്യഃ . തവോസഹോ വയസാ തപഃസഹഃ തപഃക്ഷമഃ . കേന . അതിവൃദ്ധബാലത്വരഹിതവയസാ . സുമുഹോ

നിര്വികാരാഭ്യന്തരപരമചൈതന്യപരിണതിവിശുദ്ധിജ്ഞാപകം ഗമകം ബഹിരങ്ഗനിര്വികാരം മുഖം യസ്യ, മുഖാവയവഭങ്ഗ-
രഹിതം വാ, സ ഭവതി സുമുഖഃ . കുച്ഛാരഹിദോ ലോകമധ്യേ ദുരാചാരാദ്യപവാദരഹിതഃ . ലിംഗഗ്ഗഹണേ ഹവദി ജോഗ്ഗോ

ഏവംഗുണവിശിഷ്ടപുരുഷോ ജിനദീക്ഷാഗ്രഹണേ യോഗ്യോ ഭവതി . യഥായോഗ്യം സച്ഛൂദ്രാദ്യപി ..“൨൯.. അഥ

നിശ്ചയനയാഭിപ്രായം കഥയതി —

ജോ രയണത്തയണാസോ സോ ഭംഗോ ജിണവരേഹിം ണിദ്ദിട്ഠോ .

സേസം ഭംഗേണ പുണോ ണ ഹോദി സല്ലേഹണാഅരിഹോ ..“൩൦..

ജോ രയണത്തയണാസോ സോ ഭംഗോ ജിണവരേഹിം ണിദ്ദിട്ഠോ യോ രത്നത്രയനാശഃ സ ഭങ്ഗോ ജിനവരൈര്നിര്ദിഷ്ടഃ .

വിശുദ്ധജ്ഞാനദര്ശനസ്വഭാവനിജപരമാത്മതത്ത്വസമ്യക്ശ്രദ്ധാജ്ഞാനാനുഷ്ഠാനരൂപോ യോസൌ നിശ്ചയരത്നത്രയസ്വഭാവസ്തസ്യ
വിനാശഃ സ ഏവ നിശ്ചയേന നാശോ ഭങ്ഗോ ജിനവരൈര്നിര്ദിഷ്ടഃ . സേസം ഭംഗേണ പുണോ ശേഷഭങ്ഗേന പുനഃ

ശേഷഖണ്ഡമുണ്ഡവാതവൃഷണാദിഭങ്ഗേന ണ ഹോദി സല്ലേഹണാഅരിഹോ ന ഭവതി സല്ലേഖനാര്ഹഃ . ലോകദുഗുഞ്ഛാഭയേന

നിര്ഗ്രന്ഥരൂപയോഗ്യോ ന ഭവതി . കൌപീനഗ്രഹണേന തു ഭാവനായോഗ്യോ ഭവതീത്യഭിപ്രായഃ ..“൩൦.. ഏവം

സ്ത്രീനിര്വാണനിരാകരണവ്യാഖ്യാനമുഖ്യത്വേനൈകാദശഗാഥാഭിസ്തൃതീയം സ്ഥലം ഗതമ് . അഥ പൂര്വോക്തസ്യോപകരണരൂപാ-

പവാദവ്യാഖ്യാനസ്യ വിശേഷവിവരണം കരോതി — ഇദി ഭണിദം ഇതി ഭണിതം കഥിതമ് . കിമ് . ഉവയരണം

ഉപകരണമ് . ക്വ . ജിണമഗ്ഗേ ജിനോക്തമോക്ഷമാര്ഗേ . കിമുപകരണമ് . ലിംഗം ശരീരാകാരപുദ്ഗലപിണ്ഡരൂപം

കരനേവാലേ ചിത്രപുദ്ഗല . (അപവാദമാര്ഗമേം ജിസ ഉപകരണഭൂത ഉപധികാ നിഷേധ നഹീം ഹൈ ഉസകേ

ഉപരോക്ത ചാര ഭേദ ഹൈം .)

യഹാ ഐസാ താത്പര്യ ഹൈ കി കായകീ ഭാ തി വചന ഔര മന ഭീ വസ്തുധര്മ നഹീം ഹൈ .

ഭാവാര്ഥ : — ജിസ ശ്രമണകീ ശ്രാമണ്യപര്യായകേ സഹകാരീ കാരണഭൂത, സര്വ കൃത്രിമതാഓംസേ

രഹിത യഥാജാതരൂപകേ സമ്മുഖ വൃത്തി ജായേ, ഉസേ കായകാ പരിഗ്രഹ ഹൈ; ജിസ ശ്രമണകീ ഗുരു – ഉപദേശകേ

ശ്രവണമേം വൃത്തി രുകേ, ഉസേ വചനപുദ്ഗലോംകാ പരിഗ്രഹ ഹൈ; ജിസ ശ്രമണകീ സൂത്രാധ്യയനമേം വൃത്തി രുകേ
ഉസകേ സൂത്രപുദ്ഗലോംകാ പരിഗ്രഹ ഹൈ; ഔര ജിസ ശ്രമണകേ യോഗ്യ പുരുഷകേ വിനയരൂപ പരിണാമ ഹോം ഉസകേ
മനകേ പുദ്ഗലോംകാ പരിഗ്രഹ ഹൈ . യദ്യപി വഹ പരിഗ്രഹ ഉപകരണഭൂത ഹൈം, ഇസലിയേ അപവാദമാര്ഗമേം ഉനകാ

നിഷേധ നഹീം ഹൈ, തഥാപി വേ വസ്തുധര്മ നഹീം ഹൈം ..൨൨൫..

Page 416 of 513
PDF/HTML Page 449 of 546
single page version

അഥാപ്രതിഷിദ്ധശരീരമാത്രോപധിപാലനവിധാനമുപദിശതി —

ഇഹലോഗണിരാവേക്ഖോ അപ്പഡിബദ്ധോ പരമ്ഹി ലോയമ്ഹി .

ജുത്താഹാരവിഹാരോ രഹിദകസാഓ ഹവേ സമണോ ..൨൨൬..

ഇഹലോകനിരാപേക്ഷഃ അപ്രതിബദ്ധഃ പരസ്മിന് ലോകേ .

യുക്താഹാരവിഹാരോ രഹിതകഷായോ ഭവേത് ശ്രമണഃ ..൨൨൬..

അനാദിനിധനൈകരൂപശുദ്ധാത്മതത്ത്വപരിണതത്വാദഖിലകര്മപുദ്ഗലവിപാകാത്യന്തവിവിക്തസ്വഭാവത്വേന

രഹിതകഷായത്വാത്തദാത്വമനുഷ്യത്വേപി സമസ്തമനുഷ്യവ്യവഹാരബഹിര്ഭൂതത്വേനേഹലോകനിരാപേക്ഷത്വാത്തഥാ

ദ്രവ്യലിങ്ഗമ് . കിംവിശിഷ്ടമ് . ജഹജാദരൂവം യഥാജാതരൂപം, യഥാജാതരൂപശബ്ദേനാത്ര വ്യവഹാരേണ സംഗപരിത്യാഗയുക്തം

നഗ്നരൂപം, നിശ്ചയേനാഭ്യന്തരേണ ശുദ്ധബുദ്ധൈകസ്വഭാവം പരമാത്മസ്വരൂപം . ഗുരുവയണം പി യ ഗുരുവചനമപി,

നിര്വികാരപരമചിജ്ജയോതിഃസ്വരൂപപരമാത്മതത്ത്വപ്രതിബോധകം സാരഭൂതം സിദ്ധോപദേശരൂപം ഗുരൂപദേശവചനമ് . ന

കേവലം ഗുരൂപദേശവചനമ്, സുത്തജ്ഝയണം ച ആദിമധ്യാന്തവര്ജിതജാതിജരാമരണരഹിതനിജാത്മദ്രവ്യപ്രകാശക-

സൂത്രാധ്യയനം ച, പരമാഗമവാചനമിത്യര്ഥഃ . ണിദ്ദിട്ഠം ഉപകരണരൂപേണ നിര്ദിഷ്ടം കഥിതമ് . വിണഓ

സ്വകീയനിശ്ചയരത്നത്രയശുദ്ധിര്നിശ്ചയവിനയഃ, തദാധാരപുരുഷേഷു ഭക്തിപരിണാമോ വ്യവഹാരവിനയഃ . ഉഭയോപി

വിനയപരിണാമ ഉപകരണം ഭവതീതി നിര്ദിഷ്ടഃ . അനേന കിമുക്തം ഭവതി — നിശ്ചയേന ചതുര്വിധമേവോപകരണമ് .

അന്യദുപകരണം വ്യവഹാര ഇതി ..൨൨൫.. അഥ യുക്താഹാരവിഹാരലക്ഷണതപോധനസ്യ സ്വരൂപമാഖ്യാതി –

ഇഹലോഗണിരാവേക്ഖോ ഇഹലോകനിരാപേക്ഷഃ, ടങ്കോത്കീര്ണജ്ഞായകൈകസ്വഭാവനിജാത്മസംവിത്തിവിനാശകഖ്യാതിപൂജാ-

ലാഭരൂപേഹലോകകാങ്ക്ഷാരഹിതഃ, അപ്പഡിബദ്ധോ പരമ്ഹി ലോയമ്ഹി അപ്രതിബദ്ധഃ പരസ്മിന് ലോകേ, തപശ്ചരണേ കൃതേ

ദിവ്യദേവസ്ത്രീപരിവാരാദിഭോഗാ ഭവന്തീതി, ഏവംവിധപരലോകേ പ്രതിബദ്ധോ ന ഭവതി, ജുത്താഹാരവിഹാരോ ഹവേ
യുക്താഹാരവിഹാരോ ഭവേത് . സ കഃ . സമണോ ശ്രമണഃ . പുനരപി കഥംഭൂതഃ . രഹിദകസാഓ നിഃകഷായസ്വരൂപ-

അബ, അനിഷിദ്ധ ഐസാ ജോ ശരീര മാത്ര ഉപധി ഉസകേ പാലനകീ വിധികാ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [ശ്രമണഃ ] ശ്രമണ [രഹിതകഷായഃ ] കഷായരഹിത വര്തതാ ഹുആ [ഇഹലോക

നിരാപേക്ഷഃ ] ഇസ ലോകമേം നിരപേക്ഷ ഔര [പരസ്മിന് ലോകേ ] പരലോകമേം [അപ്രതിബദ്ധഃ ] അപ്രതിബദ്ധ
ഹോനേസേ [യുക്താഹാരവിഹാരഃ ഭവേത് ] ൧യുക്താഹാര – വിഹാരീ ഹോതാ ഹൈ ..൨൨൬..

ടീകാ : — അനാദിനിധന ഏകരൂപ ശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വമേം പരിണത ഹോനേസേ ശ്രമണ സമസ്ത

കര്മപുദ്ഗലകേ വിപാകസേ അത്യന്ത വിവിക്ത (-ഭിന്ന) സ്വഭാവകേ ദ്വാരാ കഷായരഹിത ഹോനേസേ, ഉസ

൧. യുക്താഹാര – വിഹാരീ = (൧) യോഗ്യ (-ഉചിത) ആഹാര – വിഹാരവാലാ; (൨) യുക്ത അര്ഥാത് യോഗീകേ ആഹാര

-വിഹാരവാലാ; യോഗപൂര്വക (ആത്മസ്വഭാവമേം യുക്തതാ പൂര്വക) ആഹാര -വിഹാരവാലാ .

ആ ലോകമാം നിരപേക്ഷ നേ പരലോക – അണപ്രതിബദ്ധ ഛേ

സാധു കഷായരഹിത, തേഥീ യുക്ത ആ’ര – വിഹാരീ ഛേ. ൨൨൬.

Page 417 of 513
PDF/HTML Page 450 of 546
single page version

ഭവിഷ്യദമര്ത്യാദിഭാവാനുഭൂതിതൃഷ്ണാശൂന്യത്വേന പരലോകാപ്രതിബദ്ധത്വാച്ച, പരിച്ഛേദ്യാര്ഥോപലമ്ഭപ്രസിദ്ധയര്ഥ-
പ്രദീപപൂരണോത്സര്പണസ്ഥാനീയാഭ്യാം ശുദ്ധാത്മതത്ത്വോപലമ്ഭപ്രസിദ്ധയര്ഥതച്ഛരീരസമ്ഭോജനസംചലനാഭ്യാം
യുക്താഹാരവിഹാരോ ഹി സ്യാത് ശ്രമണഃ . ഇദമത്ര താത്പര്യമ് — യതോ ഹി രഹിതകഷായഃ തതോ ന

തച്ഛരീരാനുരാഗേണ ദിവ്യശരീരാനുരാഗേണ വാഹാരവിഹാരയോരയുക്ത്യാ പ്രവര്തേത . ശുദ്ധാത്മതത്ത്വോപലമ്ഭ-

സാധകശ്രാമണ്യപര്യായപാലനായൈവ കേവലം യുക്താഹാരവിഹാരഃ സ്യാത് ..൨൨൬..

അഥ യുക്താഹാരവിഹാരഃ സാക്ഷാദനാഹാരവിഹാര ഏവേത്യുപദിശതി —

ജസ്സ അണേസണമപ്പാ തം പി തവോ തപ്പഡിച്ഛഗാ സമണാ .

അണ്ണം ഭിക്ഖമണേസണമധ തേ സമണാ അണാഹാരാ ..൨൨൭..

സംവിത്ത്യവഷ്ടമ്ഭബലേന രഹിതകഷായശ്ചേതി . അയമത്ര ഭാവാര്ഥഃ — യോസൌ ഇഹലോകപരലോകനിരപേക്ഷത്വേന

നിഃകഷായത്വേന ച പ്രദീപസ്ഥാനീയശരീരേ തൈലസ്ഥാനീയം ഗ്രാസമാത്രം ദത്വാ ഘടപടാദിപ്രകാശ്യപദാര്ഥസ്ഥാനീയം
നിജപരമാത്മപദാര്ഥമേവ നിരീക്ഷതേ സ ഏവ യുക്താഹാരവിഹാരോ ഭവതി, ന പുനരന്യഃ ശരീരപോഷണനിരത
ഇതി ..൨൨൬.. അഥ പഞ്ചദശപ്രമാദൈസ്തപോധനഃ പ്രമത്തോ ഭവതീതി പ്രതിപാദയതി —

પ્ર. ૫૩

(വര്തമാന) കാലമേം മനുഷ്യത്വകേ ഹോതേ ഹുഏ ഭീ (സ്വയം) സമസ്ത മനുഷ്യവ്യവഹാരസേ ൧ബഹിര്ഭൂത ഹോനേകേ

കാരണ ഇസ ലോകകേ പ്രതി നിരപേക്ഷ (നിസ്പൃഹ) ഹൈ; തഥാ ഭവിഷ്യമേം ഹോനേവാലേ ദേവാദി ഭാവോംകേ
അനുഭവകീ തൃഷ്ണാസേ ശൂന്യ ഹോനേകേ കാരണ പരലോകകേ പ്രതി അപ്രതിബദ്ധ ഹൈ; ഇസലിയേ, ജൈസേ ജ്ഞേയ
പദാര്ഥോംകേ ജ്ഞാനകീ സിദ്ധികേ ലിയേ (-ഘടപടാദി പദാര്ഥോംകോ ദേഖനേകേ ലിയേ ഹീ) ദീപകമേം തേല ഡാലാ
ജാതാ ഹൈ ഔര ദീപകകോ ഹടായാ ജാതാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര ശ്രമണ ശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകീ ഉപലബ്ധികീ
സിദ്ധികേ ലിയേ (-ശുദ്ധാത്മാകോ പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ ഹീ) വഹ ശരീരകോ ഖിലാതാ ഔര ചലാതാ ഹൈ,
ഇസലിയേ യുക്താഹാരവിഹാരീ ഹോതാ ഹൈ

യഹാ ഐസാ താത്പര്യ ഹൈ കി : — ശ്രമണ കഷായരഹിത ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ശരീരകേ (-വര്തമാന

മനുഷ്യ – ശരീരകേ) അനുരാഗസേ യാ ദിവ്യ ശരീരകേ (-ഭാവീ ദേവശരീരകേ) അനുരാഗസേ ആഹാര – വിഹാരമേം

അയുക്തരൂപസേ പ്രവൃത്ത നഹീം ഹോതാ; കിന്തു ശുദ്ധാത്മതത്വകീ ഉപലബ്ധികീ സാധകഭൂത ശ്രാമണ്യപര്യായകേ
പാലനകേ ലിയേ ഹീ കേവല യുക്താഹാരവിഹാരീ ഹോതാ ഹൈ ..൨൨൬..

അബ, യുക്താഹാരവിഹാരീ സാക്ഷാത് അനാഹാരവിഹാരീ (-അനാഹാരീ ഔര അവിഹാരീ) ഹീ ഹൈ ഐസാ

ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

൧ ബഹിര്ഭൂത = ബാഹര, രഹിത, ഉദാസീന .

ആത്മാ അനേഷക തേ യ തപ, തത്സിദ്ധിമാം ഉദ്യത രഹീ
വണ – ഏഷണാ ഭിക്ഷാ വളീ, തേഥീ അനാഹാരീ മുനി. ൨൨൭.

Page 418 of 513
PDF/HTML Page 451 of 546
single page version

യസ്യാനേഷണ ആത്മാ തദപി തപഃ തത്പ്രത്യേഷകാഃ ശ്രമണാഃ .

അന്യദ്ഭൈക്ഷമനേഷണമഥ തേ ശ്രമണാ അനാഹാരാഃ ..൨൨൭..

സ്വയമനശനസ്വഭാവത്വാദേഷണാദോഷശൂന്യഭൈക്ഷ്യത്വാച്ച, യുക്താഹാരഃ സാക്ഷാദനാഹാര ഏവ സ്യാത് .

തഥാ ഹി — യസ്യ സകലകാലമേവ സകലപുദ്ഗലാഹരണശൂന്യമാത്മാനമവബുദ്ധയമാനസ്യ സകലാശനതൃഷ്ണാ-

ശൂന്യത്വാത്സ്വയമനശന ഏവ സ്വഭാവഃ, തദേവ തസ്യാനശനം നാമ തപോന്തരംഗസ്യ ബലീയസ്ത്വാത്;

ഇതി കൃത്വാ യേ തം സ്വയമനശനസ്വഭാവം ഭാവയന്തി ശ്രമണാഃ, തത്പ്രതിഷിദ്ധയേ ചൈഷണാദോഷശൂന്യ-

കോഹാദിഏഹി ചഉഹി വി വികഹാഹി തഹിംദിയാണമത്ഥേഹിം .

സമണോ ഹവദി പമത്തോ ഉവജുത്തോ ണേഹണിദ്ദാഹിം ..“൩൧..

ഹവദി ക്രോധാദിപഞ്ചദശപ്രമാദരഹിതചിച്ചമത്കാരമാത്രാത്മതത്ത്വഭാവനാച്യുതഃ സന് ഭവതി . സ കഃ

കര്താ . സമണോ സുഖദുഃഖാദിസമചിത്തഃ ശ്രമണഃ . കിംവിശിഷ്ടോ ഭവതി . പമത്തോ പ്രമത്തഃ പ്രമാദീ . കൈഃ കൃത്വാ .

കോഹാദിഏഹി ചഉഹി വി ചതുര്ഭിരപി ക്രോധാദിഭിഃ, വികഹാഹി സ്ത്രീഭക്തചോരരാജകഥാഭിഃ, തഹിംദിയാണമത്ഥേഹിം തഥൈവ

പഞ്ചേന്ദ്രിയാണാമര്ഥൈഃ സ്പര്ശാദിവിഷയൈഃ . പുനരപി കിംരൂപഃ. ഉവജുത്തോ ഉപയുക്തഃ പരിണതഃ . കാഭ്യാമ് . ണേഹണിദ്ദാഹിം

സ്നേഹനിദ്രാഭ്യാമിതി ..“൩൧.. അഥ യുക്താഹാരവിഹാരതപോധനസ്വരൂപമുപദിശതി – ജസ്സ യസ്യ മുനേഃ സംബന്ധീ അപ്പാ

ആത്മാ . കിംവിശിഷ്ടഃ . അണേസണം സ്വകീയശുദ്ധാത്മതത്ത്വഭാവനോത്പന്നസുഖാമൃതാഹാരേണ തൃപ്തത്വാന്ന വിദ്യതേ

അന്വയാര്ഥ : — [യസ്യ ആത്മാ അനേഷണഃ ] ജിസകാ ആത്മാ ഏഷണാരഹിത ഹൈ (അര്ഥാത് ജോ

അനശനസ്വഭാവീ ആത്മാകാ ജ്ഞാതാ ഹോനേസേ സ്വഭാവസേ ഹീ ആഹാരകീ ഇച്ഛാസേ രഹിത ഹൈ ) [തത് അപി
തപഃ ] ഉസേ വഹ ഭീ തപ ഹൈ; (ഔര) [തത്പ്രത്യേഷകാഃ ] ഉസേ പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ (-അനശനസ്വഭാവവാലേ
ആത്മാകോ പരിപൂര്ണതയാ പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ) പ്രയത്ന കരനേവാലേ [ശ്രമണാഃ ] ശ്രമണോംകേ [അന്യത്
ഭൈക്ഷമ് ] അന്യ (-സ്വരൂപസേ പൃഥക്) ഭിക്ഷാ [അനേഷണമ് ] ഏഷണാരഹിത (-ഏഷണദോഷസേ രഹിത) ഹോതീ
ഹൈ; [അഥ ] ഇസലിഏ [തേ ശ്രമണാഃ ] വേ ശ്രമണ [അനാഹാരാഃ ] അനാഹാരീ ഹൈം ..൨൨൭..

ടീകാ : — (൧) സ്വയം അനശനസ്വഭാവവാലാ ഹോനേസേ (അപനേ ആത്മാകോ സ്വയം അനശന-

സ്വഭാവവാലാ ജാനനേസേ) ഔര (൨) ഏഷണാദോഷശൂന്യ ഭിക്ഷാവാലാ ഹോനേസേ, യുക്താഹാരീ (-യുക്താഹാരവാലാ
ശ്രമണ) സാക്ഷാത് അനാഹാരീ ഹീ ഹൈ . വഹ ഇസപ്രകാര — സദാ ഹീ സമസ്ത പുദ്ഗലാഹാരസേ ശൂന്യ ഐസേ

ആത്മാകോ ജാനതാ ഹുആ സമസ്ത അശനതൃഷ്ണാ രഹിത ഹോനേസേ ജിസകാ ൧സ്വയം അനശന ഹീ സ്വഭാവ ഹൈ, വഹീ

ഉസകേ അനശന നാമക തപ ഹൈ, ക്യോംകി അംതരംഗകീ വിശേഷ ബലവത്താ ഹൈ; — ഐസാ സമഝകര ജോ ശ്രമണ

(൧) ആത്മാകോ സ്വയം അനശനസ്വഭാവ ഭാതേ ഹൈം (-സമഝതേ ഹൈം, അനുഭവ കരതേ ഹൈം ) ഔര (൨) ഉസകീ
സിദ്ധികേ ലിയേ (-പൂര്ണ പ്രാപ്തികേ ലിയേ) ഏഷണാദോഷശൂന്യ ഐസീ അന്യ (-പരരൂപ) ഭിക്ഷാ ആചരതേ ഹൈം;
വേ ആഹാര കരതേ ഹുഏ ഭീ മാനോം ആഹാര നഹീം കരതേ ഹോം — ഐസേ ഹോനേസേ സാക്ഷാത് അനാഹാരീ ഹീ ഹൈം, ക്യോംകി

൧. സ്വയം = അപനേ ആപ; അപനേസേ; സഹജതാസേ (അപനേ ആത്മാകോ സ്വയം അനശനസ്വഭാവീ ജാനനാ വഹീ അനശന

നാമക തപ ഹൈ .)

Page 419 of 513
PDF/HTML Page 452 of 546
single page version

മന്യദ്ഭൈക്ഷം ചരന്തി, തേ കിലാഹരന്തോപ്യനാഹരന്ത ഇവ യുക്താഹാരത്വേന സ്വഭാവപരഭാവപ്രത്യയ-
ബന്ധാഭാവാത്സാക്ഷാദനാഹാരാ ഏവ ഭവന്തി . ഏവം സ്വയമവിഹാരസ്വഭാവത്വാത്സമിതിശുദ്ധവിഹാരത്വാച്ച

യുക്തവിഹാരഃ സാക്ഷാദവിഹാര ഏവ സ്യാത് ഇത്യനുക്തമപി ഗമ്യേതേതി ..൨൨൭..

അഥ കുതോ യുക്താഹാരത്വം സിദ്ധയതീത്യുപദിശതി —

കേവലദേഹോ സമണോ ദേഹേ ണ മമ ത്തി രഹിദപരികമ്മോ .

ആജുത്തോ തം തവസാ അണിഗൂഹിയ അപ്പണോ സത്തിം ..൨൨൮..

കേവലദേഹഃ ശ്രമണോ ദേഹേ ന മമേതി രഹിതപരികര്മാ .

ആയുക്തബാംസ്തം തപസാ അനിഗൂഹ്യാത്മനഃ ശക്തിമ് ..൨൨൮..

ഏഷണമാഹാരാകാങ്ക്ഷാ യസ്യ സ ഭവത്യനേഷണഃ, തം പി തവോ തസ്യ തദേവ നിശ്ചയേന നിരാഹാരാത്മഭാവനാ-

രൂപമുപവാസലക്ഷണം തപഃ, തപ്പഡിച്ഛഗാ സമണാ തത്പ്രത്യേഷകാഃ ശ്രമണാഃ, തന്നിശ്ചയോപവാസലക്ഷണം തപഃ

പ്രതീച്ഛന്തി തത്പ്രത്യേഷകാഃ ശ്രമണാഃ . പുനരപി കിം യേഷാമ് . അണ്ണം നിജപരമാത്മതത്ത്വാദന്യദ്ഭിന്നം ഹേയമ് .

കിമ് . അണേസണം അന്നസ്യാഹാരസ്യൈഷണം വാച്ഛാ അന്നൈഷണമ് . കഥംഭൂതമ് . ഭിക്ഖം ഭിക്ഷായാം ഭവം ഭൈക്ഷ്യം . അധ

അഥ അഹോ, തേ സമണാ അണാഹാരാ തേ അനശനാദിഗുണവിശിഷ്ടാഃ ശ്രമണാ ആഹാരഗ്രഹണേപ്യനാഹാരാ ഭവന്തി .. തഥൈവ

ച നിഃക്രിയപരമാത്മാനം യേ ഭാവയന്തി, പഞ്ചസമിതിസഹിതാ വിഹരന്തി ച, തേ വിഹാരേപ്യവിഹാരാ
ഭവന്തീത്യര്ഥഃ ..൨൨൭.. അഥ തദേവാനാഹാരകത്വം പ്രകാരാന്തരേണ പ്രാഹ – കേവലദേഹോ കേവലദേഹോന്യപരിഗ്രഹരഹിതോ

യുക്താഹാരീപനേകേ കാരണ ഉനകേ സ്വഭാവ തഥാ പരഭാവകേ നിമിത്തസേ ബന്ധ നഹീം ഹോതാ .

ഇസപ്രകാര (ജൈസേ യുക്താഹാരീ സാക്ഷാത് അനാഹാരീ ഹീ ഹൈ, ഐസാ കഹാ ഗയാ ഹൈ ഉസീപ്രകാര),

(൧) സ്വയം അവിഹാരസ്വഭാവവാലാ ഹോനേസേ ഔര (൨) സമിതിശുദ്ധ (-ഈയാസമിതിസേ ശുദ്ധ ഐസേ)
വിഹാരവാലാ ഹോനേസേ യുക്തവിഹാരീ (-യുക്തവിഹാരവാലാ ശ്രമണ) സാക്ഷാത് അവിഹാരീ ഹീ ഹൈ — ഐസാ

അനുക്ത ഹോനേ പര ഭീ (-ഗാഥാമേം നഹീം കഹാ ജാനേ പര ഭീ) സമഝനാ ചാഹിയേ ..൨൨൭..

അബ, (ശ്രമണകേ) യുക്താഹാരീപനാ കൈസേ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ സോ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [കേവലദേഹഃ ശ്രമണഃ ] കേവലദേഹീ (-ജിസകേ മാത്ര ദേഹരൂപ പരിഗ്രഹ

വര്തതാ ഹൈ, ഐസേ) ശ്രമണനേ [ദേഹേ ] ശരീരമേം ഭീ [ന മമ ഇതി ] ‘മേരാ നഹീം ഹൈ’ ഐസാ സമഝകര
[രഹിതപരികര്മാ ] ൧പരികര്മ രഹിത വര്തതേ ഹുഏ, [ആത്മനഃ ] അപനേ ആത്മാകീ [ശക്തിം ] ശക്തികോ

൧. പരികര്മ = ശോഭാ; ശ്രൃങ്ഗാര; സംസ്കാര; പ്രതികര്മ .

കേവലശരീര മുനി ത്യാംയ ‘മാരും ന’ ജാണീ വണ – പ്രതികര്മ ഛേ,

നിജ ശക്തിനാ ഗോപന വിനാ തപ സാഥ തന യോജേല ഛേ. ൨൨൮.

Page 420 of 513
PDF/HTML Page 453 of 546
single page version

യതോ ഹി ശ്രമണഃ ശ്രാമണ്യപര്യായസഹകാരികാരണത്വേന കേവലദേഹമാത്രസ്യോപധേഃ പ്രസഹ്യാ-

പ്രതിഷേധകത്വാത്കേവലദേഹത്വേ സത്യപി ദേഹേ ‘കിം കിംചണ’ ഇത്യാദിപ്രാക്തനസൂത്രദ്യോതിതപരമേശ്വരാഭിപ്രായ-
പരിഗ്രഹേണ ന നാമ മമായം തതോ നാനുഗ്രഹാര്ഹഃ കിന്തൂപേക്ഷ്യ ഏവേതി പരിത്യക്തസമസ്തസംസ്കാരത്വാദ്രഹിത-
പരികര്മാ സ്യാത്, തതസ്തന്മമത്വപൂര്വകാനുചിതാഹാരഗ്രഹണാഭാവാദ്യുക്താഹാരത്വം സിദ്ധയേത് . യതശ്ച

സമസ്താമപ്യാത്മശക്തിം പ്രകടയന്നനന്തരസൂത്രോദിതേനാനശനസ്വഭാവലക്ഷണേന തപസാ തം ദേഹം സര്വാരമ്ഭേണാ-
ഭിയുക്തവാന് സ്യാത്, തത ആഹാരഗ്രഹണപരിണാമാത്മകയോഗധ്വംസാഭാവാദ്യുക്തസ്യൈവാഹാരേണ ച യുക്താഹാരത്വം

സിദ്ധയേത് ..൨൨൮..

ഭവതി . സ കഃ കര്താ . സമണോ നിന്ദാപ്രശംസാദിസമചിത്തഃ ശ്രമണഃ . തര്ഹി കിം ദേഹേ മമത്വം ഭവിഷ്യതി . നൈവം .

ദേഹേ വി മമത്തരഹിദപരികമ്മോ ദേഹേപി മമത്വരഹിതപരികര്മാ, ‘‘മമത്തിം പരിവജ്ജാമി ണിമ്മമത്തിം ഉവട്ഠിദോ .

ആലംബണം ച മേ ആദാ അവസേസാഇം വോസരേ ..’’ ഇതി ശ്ലോകകഥിതക്രമേണ ദേഹേപി മമത്വരഹിതഃ . ആജുത്തോ

തം തവസാ ആയുക്തവാന് ആയോജിതവാംസ്തം ദേഹം തപസാ . കിം കൃത്വാ . അണിഗൂഹിയ അനിഗൂഹ്യ പ്രച്ഛാദനമകൃത്വാ .

കാം . അപ്പണോ സത്തിം ആത്മനഃ ശക്തിമിതി . അനേന കിമുക്തം ഭവതി – യഃ കോപി ദേഹാച്ഛേഷപരിഗ്രഹം ത്യക്ത്വാ

[അനിഗൂഹ്യ ] ഛുപായേ വിനാ [തപസാ ] തപകേ സാഥ [തം ] ഉസേ (-ശരീരകോ) [ആയുക്തവാന് ] യുക്ത
കിയാ (-ജോഡാ) ഹൈ ..൨൨൮..

ടീകാ : — ശ്രാമണ്യപര്യായകേ സഹകാരീ കാരണകേ രൂപമേം കേവല ദേഹമാത്ര ഉപധികോ ശ്രമണ

ബലപൂര്വക – ഹഠസേ നിഷേധ നഹീം കരതാ ഇസലിയേ വഹ കേവല ദേഹവാന് ഹൈ; ഐസാ (ദേഹവാന്) ഹോനേ പര

ഭീ, ‘കിം കിംചണ’ ഇത്യാദി പൂര്വസൂത്ര (ഗാഥാ ൨൪൪) ദ്വാരാ പ്രകാശിത കിയേ ഗയേ പരമേശ്വരകേ
അഭിപ്രായകാ ഗ്രഹണ കരകേ ‘യഹ (ശരീര) വാസ്തവമേം മേരാ നഹീം ഹൈ ഇസലിയേ യഹ അനുഗ്രഹ യോഗ്യ നഹീം
ഹൈ കിന്തു ഉപേക്ഷാ യോഗ്യ ഹീ ഹൈ’ ഇസപ്രകാര ദേഹമേം സമസ്ത സംസ്കാരകോ ഛോഡാ ഹോനേസേ പരികര്മരഹിത ഹൈ .

ഇസലിയേ ഉസകേ ദേഹകേ മമത്വപൂര്വക അനുചിത ആഹാരഗ്രഹണകാ അഭാവ ഹോനേസേ യുക്താഹാരീപനാ സിദ്ധ
ഹോതാ ഹൈ . ഔര (അന്യ പ്രകാരസേ) ഉസനേ (ആത്മശക്തികോ കിംചിത്മാത്ര ഭീ ഛുപായേ ബിനാ) സമസ്ത

ഹീ ആത്മശക്തികോ പ്രഗട കരകേ, അന്തിമ സൂത്ര (ഗാഥാ ൨൨൭) ദ്വാരാ കഹേ ഗയേ ൧അനശനസ്വഭാവ-

ലക്ഷണ തപകേ സാഥ ഉസ ശരീരകോ സര്വാരമ്ഭ (-ഉദ്യമ) സേ യുക്ത കിയാ ഹൈ (-ജോഡാ ഹൈ ); ഇസലിയേ
ആഹാരഗ്രഹണകേ പരിണാമസ്വരൂപ ൨യോഗധ്വംസകാ അഭാവ ഹോനേസേ ഉസകാ ആഹാര യുക്തകാ (-യോഗീകാ)

ആഹാര ഹൈ; ഇസലിയേ ഉസകേ യുക്താഹാരീപനാ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ .

൧. അനശനസ്വഭാവലക്ഷണതപ = അനശനസ്വഭാവ ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ തപ . [ജോ ആത്മാകേ അനശന സ്വഭാവകോ

ജാനതാ ഹൈ ഉസകേ അനശനസ്വഭാവലക്ഷണ തപ പായാ ജാതാ ഹൈ] ]

൨. യോഗധ്വംസ = യോഗകാ നാശ [‘ആഹാര ഗ്രഹണ കരനാ ആത്മാകാ സ്വഭാവ ഹൈ’ ഐസേ പരിണാമസേ പരിണമിത ഹോനാ

യോഗധ്വംസ ഹൈ . ശ്രമണകേ ഐസാ യോഗധ്വംസ നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ യഹ യുക്ത അര്ഥാത് യോഗീ ഹൈ ഔര ഇസലിയേ ഉസകാ

ആഹാര യുക്താഹാര അര്ഥാത് യോഗീകാ ആഹാര ഹൈ .]]

Page 421 of 513
PDF/HTML Page 454 of 546
single page version

അഥ യുക്താഹാരസ്വരൂപം വിസ്തരേണോപദിശതി —

ഏക്കം ഖലു തം ഭത്തം അപ്പഡിപുണ്ണോദരം ജഹാലദ്ധം .

ചരണം ഭിക്ഖേണ ദിവാ ണ രസാവേക്ഖം ണ മധുമംസം ..൨൨൯..

ഏകഃ ഖലു സ ഭക്തഃ അപ്രതിപൂര്ണോദരോ യഥാലബ്ധഃ .

ഭൈക്ഷാചരണേന ദിവാ ന രസാപേക്ഷോ ന മധുമാംസഃ ..൨൨൯..

ഏകകാല ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, താവതൈവ ശ്രാമണ്യപര്യായസഹകാരികാരണശരീരസ്യ ധാരണ-

ത്വാത് . അനേകകാലസ്തു ശരീരാനുരാഗസേവ്യമാനത്വേന പ്രസഹ്യ ഹിംസായതനീക്രിയമാണോ ന യുക്തഃ,

ദേഹേപി മമത്വരഹിതസ്തഥൈവ തം ദേഹം തപസാ യോജയതി സ നിയമേന യുക്താഹാരവിഹാരോ ഭവതീതി ..൨൨൮.. അഥ

യുക്താഹാരത്വം വിസ്തരേണാഖ്യാതി – ഏക്കം ഖലു തം ഭത്തം ഏകകാല ഏവ ഖലു ഹി സ്ഫു ടം സ ഭക്ത ആഹാരോ യുക്താഹാരഃ .

കസ്മാത് . ഏകഭക്തേനൈവ നിര്വികല്പസമാധിസഹകാരികാരണഭൂതശരീരസ്ഥിതിസംഭവാത് . സ ച കഥംഭൂതഃ .

അപ്പഡിപുണ്ണോദരം യഥാശക്ത്യാ ന്യൂനോദരഃ . ജഹാലദ്ധം യഥാലബ്ധോ, ന ച സ്വേച്ഛാലബ്ധഃ . ചരണം ഭിക്ഖേണ

ഭാവാര്ഥ : — ശ്രമണ ദോ പ്രകാരസേ യുക്താഹാരീ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ; (൧) ശരീര പര മമത്വ ന

ഹോനേസേ ഉസകേ ഉചിത ഹീ ആഹാര ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ യുക്താഹാരീ അര്ഥാത് ഉചിത ആഹാരവാലാ ഹൈ.

ഔര (൨) ‘ആഹാരഗ്രഹണ ആത്മാകാ സ്വഭാവ നഹീം ഹൈ’ ഐസാ പരിണാമസ്വരൂപ യോഗ ശ്രമണകേ വര്തതാ
ഹോനേസേ വഹ ശ്രമണ യുക്ത അര്ഥാത് യോഗീ ഹൈ ഔര ഇസലിയേ ഉസകാ ആഹാര യുക്താഹാര അര്ഥാത് യോഗീകാ
ആഹാര ഹൈ ..൨൨൮..

അബ യുക്താഹാരകാ സ്വരൂപ വിസ്താരസേ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [ഖലു ] വാസ്തവമേം [സഃ ഭക്തഃ ] വഹ ആഹാര (-യുക്താഹാര) [ഏകഃ ]

ഏക ബാര [അപ്രതിപൂര്ണോദരഃ ] ഊ നോദര [യഥാലബ്ധഃ ] യഥാലബ്ധ (-ജൈസാ പ്രാപ്ത ഹോ വൈസാ),
[ഭൈക്ഷാചരണേന ] ഭിക്ഷാചരണസേ, [ദിവാ ] ദിനമേം [ന രസാപേക്ഷഃ ] രസകീ അപേക്ഷാസേ രഹിത ഔര [ന
മധുമാംസഃ ] മധു – മാംസ രഹിത ഹോതാ ഹൈ ..൨൨൯..

ടീകാ : — ഏകബാര ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി ഉതനേസേ ഹീ ശ്രാമണ്യ പര്യായകാ

സഹകാരീ കാരണഭൂത ശരീര ടികാ രഹതാ ഹൈ . [ഏകസേ അധിക ബാര ആഹാര ലേനാ യുക്താഹാര നഹീം ഹൈ,

ഐസാ നിമ്നാനുസാര ദോ പ്രകാരസേ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ : — ] (൧) ശരീരകേ അനുരാഗസേ ഹീ അനേകബാര

ആഹാരകാ സേവന കിയാ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ അത്യന്തരൂപസേ ൧ഹിംസായതന കിയാ ജാനേസേ കാരണ യുക്ത

൧. ഹിംസായതന = ഹിംസാകാ സ്ഥാന [ഏകസേ അധികബാര ആഹാര കരനേമേം ശരീരകാ അനുരാഗ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ

ആഹാര ആത്യംതിക ഹിംസാകാ സ്ഥാന ഹോതാ ഹൈ, ക്യോംകി ശരീരകാ അനുരാഗ ഹീ സ്വ – ഹിംസാ ഹൈ .]]

ആഹാര തേ ഏക ജ, ഉണോദര നേ യഥാ – ഉപലബ്ധ ഛേ,

ഭിക്ഷാ വഡേ, ദിവസേ, രസേച്ഛാഹീന, വണ – മധുമാംസ ഛേ. ൨൨൯.

Page 422 of 513
PDF/HTML Page 455 of 546
single page version

ശരീരാനുരാഗസേവകത്വേന ന ച യുക്തസ്യ . അപ്രതിപൂര്ണോദര ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, തസ്യൈവാപ്രതിഹത-

യോഗത്വാത് . പ്രതിപൂര്ണോദരസ്തു പ്രതിഹതയോഗത്വേന കഥംചിത് ഹിംസായതനീഭവന് ന യുക്തഃ, പ്രതിഹത-

യോഗത്വേന ന ച യുക്തസ്യ . യഥാലബ്ധ ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, തസ്യൈവ വിശേഷപ്രിയത്വലക്ഷണാനുരാഗ-

ശൂന്യത്വാത് . അയഥാലബ്ധസ്തു വിശേഷപ്രിയത്വലക്ഷണാനുരാഗസേവ്യമാനത്വേന പ്രസഹ്യ ഹിംസായതനീക്രിയമാണോ

ന യുക്തഃ, വിശേഷപ്രിയത്വലക്ഷണാനുരാഗസേവകത്വേന ന ച യുക്തസ്യ . ഭിക്ഷാചരണേനൈവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ,

തസ്യൈവാരമ്ഭശൂന്യത്വാത് . അഭൈക്ഷാചരണേന ത്വാരമ്ഭസമ്ഭവാത്പ്രസിദ്ധഹിംസായതനത്വേന ന യുക്തഃ, ഏവം-

വിധാഹാരസേവനവ്യക്താന്തരശുദ്ധിത്വാന്ന ച യുക്തസ്യ . ദിവസ ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, തദേവ സമ്യഗവ-

ലോകനാത് . അദിവസേ തു സമ്യഗവലോകനാഭാവാദനിവാര്യഹിംസായതനത്വേന ന യുക്തഃ,

ഭിക്ഷാചരണേനൈവ ലബ്ധോ, ന ച സ്വപാകേന . ദിവാ ദിവൈവ, ന ച രാത്രൌ . ണ രസാവേക്ഖം രസാപേക്ഷോ ന ഭവതി,

കിംതു സരസവിരസാദൌ സമചിത്തഃ . ണ മധുമംസം അമധുമാംസഃ, അമധുമാംസ ഇത്യുപലക്ഷണേന ആചാരശാസ്ത്ര-

കഥിതപിണ്ഡശുദ്ധിക്രമേണ സമസ്തായോഗ്യാഹാരരഹിത ഇതി . ഏതാവതാ കിമുക്തം ഭവതി . ഏവംവിശിഷ്ടവിശേഷണയുക്ത

ഏവാഹാരസ്തപോധനാനാം യുക്താഹാരഃ . കസ്മാദിതി ചേത് . ചിദാനന്ദൈകലക്ഷണനിശ്ചയപ്രാണരക്ഷണഭൂതാ രാഗാദി-

(-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; (അര്ഥാത് വഹ യുക്താഹാര നഹീം ഹൈ ); ഔര (൨) അനേകബാര ആഹാരകാ സേവന
കരനേവാലാ ശരീരാനുരാഗസേ സേവന കരനേവാലാ ഹോനേസേ വഹ ആഹാര ൧യുക്ത (-യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ

(അര്ഥാത് വഹ യുക്താഹാര നഹീം ഹൈ .)

൨അപൂര്ണോദര ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി വഹീ ൩പ്രതിഹത ൪യോഗ രഹിത ഹൈ . [പൂര്ണോദര

ആഹാര യുക്താഹാര നഹീം ഹൈ, ഐസാ നിമ്നാനുസാര ദോ പ്രകാരസേ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ : — ] (൧) പൂര്ണോദര ആഹാര

തോ പ്രതിഹത യോഗവാലാ ഹോനേസേ കഥംചിത് ഹിംസായതന ഹോതാ ഹുആ യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര (൨)
പൂര്ണോദര ആഹാര കരനേവാലാ പ്രതിഹത യോഗവാലാ ഹോനേസേ വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗീ) കാ ആഹാര
നഹീം ഹൈ .

യഥാലബ്ധ ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി വഹീ (ആഹാര) വിശേഷപ്രിയതാസ്വരൂപ അനുരാഗസേ

ശൂന്യ ഹൈ . (൧) ൫അയഥാലബ്ധ ആഹാര തോ വിശേഷപ്രിയതാസ്വരൂപ അനുരാഗസേ സേവന കിയാ ജാതാ ഹൈ,

ഇസലിയേ അത്യന്തരൂപസേ ഹിംസായതന കിയാ ജാനേകേ കാരണ യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര
അയഥാലബ്ധ ആഹാരകാ സേവന കരനേവാലാ വിശേഷപ്രിയതാസ്വരൂപ അനുരാഗ ദ്വാരാ സേവന കരനേവാലാ
ഹോനേസേ വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ .

൧. യുക്ത = ആത്മസ്വഭാവമേം ലഗാ ഹുആ; യോഗീ . ൨.അപൂര്ണോദര = പൂരാ പേട ന ഭരകര; ഊ നോദര കരനാ .

൩. പ്രതിഹത = ഹനിത, നഷ്ട, രുകാ ഹുആ, വിഘ്നകോ പ്രാപ്ത .

൪. യോഗ = ആത്മസ്വഭാവമേം ജുഡനാ .

൫. അയഥാലബ്ധ = ജൈസാ മില ജായ വൈസാ നഹീം, കിന്തു അപനീ പസംദഗീകാ; സ്വേച്ഛാലബ്ധ .

Page 423 of 513
PDF/HTML Page 456 of 546
single page version

ഏവംവിധാഹാരസേവനവ്യക്താന്തരശുദ്ധിത്വാന്ന ച യുക്തസ്യ . അരസാപേക്ഷ ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, തസ്യൈവാന്തഃ-

ശുദ്ധിസുന്ദരത്വാത് . രസാപേക്ഷസ്തു അന്തരശുദ്ധയാ പ്രസഹ്യ ഹിംസായതനീക്രിയമാണോ ന യുക്തഃ, അന്തര-

ശുദ്ധിസേവകത്വേന ന ച യുക്തസ്യ . അമധുമാംസ ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ, തസ്യൈവാഹിംസായതനത്വാത് .

സമധുമാംസസ്തു ഹിംസായതനത്വാന്ന യുക്തഃ, ഏവംവിധാഹാരസേവനവ്യക്താന്തരശുദ്ധിത്വാന്ന ച യുക്തസ്യ .

മധുമാംസമത്ര ഹിംസായതനോപലക്ഷണം, തേന സമസ്തഹിംസായതനശൂന്യ ഏവാഹാരോ യുക്താഹാരഃ..൨൨൯..

വികല്പോപാധിരഹിതാ യാ തു നിശ്ചയനയേനാഹിംസാ, തത്സാധകരൂപാ ബഹിരങ്ഗപരജീവപ്രാണവ്യപരോപണനിവൃത്തിരൂപാ
ദ്രവ്യാഹിംസാ ച, സാ ദ്വിവിധാപി തത്ര യുക്താഹാരേ സംഭവതി . യസ്തു തദ്വിപരീതഃ സ യുക്താഹാരോ ന ഭവതി .

കസ്മാദിതി ചേത് . തദ്വിലക്ഷണഭൂതായാ ദ്രവ്യഭാവരൂപായാ ഹിംസായാഃ സദ്ഭാവാദിതി ..൨൨൯.. അഥ വിശേഷേണ

മാംസദൂഷണം കഥയതി —

പക്കേസു അ ആമേസു അ വിപച്ചമാണാസു മംസപേസീസു .

സംതത്തിയമുവവാദോ തജ്ജാദീണം ണിഗോദാണം ..“൩൨..

ജോ പക്കമപക്കം വാ പേസീം മംസസ്സ ഖാദി ഫാസദി വാ .

സോ കില ണിഹണദി പിംഡം ജീവാണമണേഗകോഡീണം ..“൩൩.. (ജുമ്മം)

ഭിക്ഷാചരണസേ ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി വഹീ ആരംഭശൂന്യ ഹൈ . (൧) അഭിക്ഷാചരണസേ

(-ഭിക്ഷാചരണ രഹിത) ജോ ആഹാര ഉസമേം ആരമ്ഭകാ സമ്ഭവ ഹോനേസേ ഹിംസായതനപനാ പ്രസിദ്ധ ഹൈ, അതഃ
വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര (൨) ഐസേ ആഹാരകേ സേവനമേം (സേവന കരനേവാലേകീ)
അന്തരംഗ അശുദ്ധി വ്യക്ത (-പ്രഗട) ഹോനേസേ വഹ ആഹാര യുക്ത (യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ .

ദിനകാ ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി വഹീ സമ്യക് (ബരാബര) ദേഖാ ജാ സകതാ ഹൈ .

(൧) അദിവസ (ദിനകേ അതിരിക്ത സമയമേം) ആഹാര തോ സമ്യക് നഹീം ദേഖാ ജാ സകതാ, ഇസലിയേ
ഉസകേ ഹിംസായതനപനാ അനിവാര്യ ഹോനേസേ വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര (൨) ഐസേ
ആഹാരകേ സേവനമേം അന്തരംഗ അശുദ്ധി വ്യക്ത ഹോനേസേ ആഹാര യുക്ത (-യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ .

രസകീ അപേക്ഷാസേ രഹിത ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ . ക്യോംകി വഹീ അന്തരംഗ ശുദ്ധിസേ സുന്ദര ഹൈ .

(൧) രസകീ അപേക്ഷാവാലാ ആഹാര തോ അന്തരംഗ അശുദ്ധി ദ്വാരാ അത്യന്തരൂപസേ ഹിംസായതന കിയാ ജാനേകേ
കാരണ യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര (൨) ഉസകാ സേവന കരനേവാലാ അന്തരംഗ അശുദ്ധി പൂര്വക

സേവന കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ .

മധു – മാംസ രഹിത ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ, ക്യോംകി ഉസീകേ ഹിംസായതനപനേകാ അഭാവ ഹൈ .

(൧) മധു – മാംസ സഹിത ആഹാര തോ ഹിംസായതന ഹോനേസേ യുക്ത (-യോഗ്യ) നഹീം ഹൈ; ഔര (൨) ഐസേ

ആഹാരസേ സേവനമേം അന്തരംഗ അശുദ്ധി വ്യക്ത ഹോനേസേ വഹ ആഹാര യുക്ത (-യോഗീ) കാ നഹീം ഹൈ . യഹാ

മധു – മാംസ ഹിംസായതനകാ ഉപലക്ഷണ ഹൈ ഇസലിയേ (‘മധു – മാംസ രഹിത ആഹാര യുക്താഹാര ഹൈ’ ഇസ

കഥനസേ ഐസാ സമഝനാ ചാഹിയേ കി) സമസ്ത ഹിംസായതനശൂന്യ ആഹാര ഹീ യുക്താഹാര ഹൈ ..൨൨൯..

Page 424 of 513
PDF/HTML Page 457 of 546
single page version

അഥോത്സര്ഗാപവാദമൈത്രീസൌസ്ഥിത്യമാചരണസ്യോപദിശതി —

ബാലോ വാ വുഡ്ഢോ വാ സമഭിഹദോ വാ പുണോ ഗിലാണോ വാ .

ചരിയം ചരദു സജോഗ്ഗം മൂലച്ഛേദോ ജധാ ണ ഹവദി ..൨൩൦..

ബാലോ വാ വൃദ്ധോ വാ ശ്രമാഭിഹതോ വാ പുനര്ഗ്ലാനോ വാ .

ചര്യാം ചരതു സ്വയോഗ്യാം മൂലച്ഛേദോ യഥാ ന ഭവതി ..൨൩൦..

ഭണിത ഇത്യധ്യാഹാരഃ . സ കഃ . ഉവവാദോ വ്യവഹാരനയേനോത്പാദഃ . കിംവിശിഷ്ടഃ . സംതത്തിയം സാന്തതികോ

നിരന്തരഃ . കേഷാം സംബന്ധീ . ണിഗോദാണം നിശ്ചയേന ശുദ്ധബുദ്ധൈകസ്വഭാവാനാമനാദിനിധനത്വേനോത്പാദവ്യയ-

രഹിതാനാമപി നിഗോദജീവാനാമ് . പുനരപി കഥംഭൂതാനാമ്. തജ്ജാദീണം തദ്വര്ണതദ്ഗന്ധതദ്രസതത്സ്പര്ശത്വേന തജ്ജാതീനാം

മാംസജാതീനാമ് . കാസ്വധികരണഭൂതാസു . മംസപേസീസു മാംസപേശീഷു മാംസഖണ്ഡേഷു . കഥംഭൂതാസു . പക്കേസു അ

ആമേസു അ വിപച്ചമാണാസു പക്വാസു ചാമാസു ച വിപച്യമാനാസ്വിതി പ്രഥമഗാഥാ . ജോ പക്കമപക്കം വാ യഃ കര്താ

പക്വാമപക്വാം വാ പേസീം പേശീം ഖണ്ഡമ് . കസ്യ . മംസസ്സ മാംസസ്യ . ഖാദി നിജശുദ്ധാത്മഭാവനോത്പന്ന-

സുഖസുധാഹാരമലഭമാനഃ സന് ഖാദതി ഭക്ഷതി, ഫാസദി വാ സ്പര്ശതി വാ, സോ കില ണിഹണദി പിംഡം സ കര്താ

കില ലോകോക്ത്യാ പരമാഗമോക്ത്യാ വാ നിഹന്തി പിണ്ഡമ് . കേഷാമ് . ജീവാണം ജീവാനാമ് . കതി-

സംഖ്യോപേതാനാമ് . അണേഗകോഡീണം അനേകകോടീനാമിതി . അത്രേദമുക്തം ഭവതി – ശേഷകന്ദമൂലാദ്യാഹാരാഃ കേചനാനന്ത-

കായാ അപ്യഗ്നിപക്വാഃ സന്തഃ പ്രാസുകാ ഭവന്തി, മാംസം പുനരനന്തകായം ഭവതി തഥൈവ ചാഗ്നിപക്വമപക്വം പച്യമാനം
വാ പ്രാസുകം ന ഭവതി . തേന കാരണേനാഭോജ്യമഭക്ഷണീയമിതി ..“൩൨ – ൩൩.. അഥ പാണിഗതാഹാരഃ

പ്രാസുകോപ്യന്യസ്മൈ ന ദാതവ്യ ഇത്യുപാദിശതി —

അപ്പഡികു ട്ഠം പിംഡം പാണിഗയം ണേവ ദേയമണ്ണസ്സ .

ദത്താ ഭോത്തുമജോഗ്ഗം ഭുത്തോ വാ ഹോദി പഡികു ട്ഠോ ..“൩൪..

അബ ഉത്സര്ഗ ഔര അപവാദകീ മൈത്രീ ദ്വാരാ ആചരണകേ സുസ്ഥിതപനേകാ ഉപദേശ കരതേ ഹൈ : —

അന്വയാര്ഥ : — [ബാലഃ വാ ] ബാല, [വൃദ്ധഃ വാ ] വൃദ്ധ [ശ്രമാഭിഹതഃ വാ ] ൧ശ്രാംത [പുനഃ

ഗ്ലാനഃ വാ ] യാ ൨ഗ്ലാന ശ്രമണ [മൂലച്ഛേദഃ ] മൂലകാ ഛേദ [യഥാ ന ഭവതി ] ജൈസാ ന ഹോ

ഉസപ്രകാരസേ [സ്വയോഗ്യാം ] അപനേ യോഗ്യ [ചര്യാം ചരതു ] ആചരണ ആചരോ ..൨൩൦..

൧. ശ്രാന്ത = ശ്രമിത; പരിശ്രമീ ഥകാ; ഹുആ .

൨. ഗ്ലാന = വ്യാധിഗ്രസ്ത; രോഗീ; ദുര്ബല .

വൃദ്ധത്വ, ബാളപണാ വിഷേ, ഗ്ലാനത്വ, ശ്രാംത ദശാ വിഷേ,
ചര്യാ ചരോ നിജയോഗ്യ, ജേ രീത മൂളഛേദ ന ഥായ ഛേ. ൨൩൦.

Page 425 of 513
PDF/HTML Page 458 of 546
single page version

ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനേനാപി സംയമസ്യ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനത്വേന മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ

സ്യാത്തഥാ സംയതസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യമതികര്കശമേവാചരണമാചരണീയമിത്യുത്സര്ഗഃ . ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനേന

ശരീരസ്യ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനഭൂതസംയമസാധനത്വേന മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ സ്യാത്തഥാ ബാലവൃദ്ധ-
ശ്രാന്തഗ്ലാനസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യം മൃദ്വേവാചരണമാചരണീയമിത്യപവാദഃ . ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനേന സംയമസ്യ

ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനത്വേന മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ സ്യാത്തഥാ സംയതസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യമതി-
കര്കശമാചരണമാചരതാ ശരീരസ്യ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനഭൂതസംയമസാധനത്വേന മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ
സ്യാത് തഥാ ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യം മൃദ്വപ്യാചരണമാചരണീയമിത്യപവാദസാപേക്ഷ ഉത്സര്ഗഃ .

ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനേന ശരീരസ്യ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനഭൂതസംയമസാധനത്വേന മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ

അപ്പഡികുട്ഠം പിംഡം പാണിഗയം ണേവ ദേയമണ്ണസ്സ അപ്രതികൃഷ്ട ആഗമാവിരുദ്ധ ആഹാരഃ പാണിഗതോ ഹസ്തഗതോ

നൈവ ദേയോ, ന ദാതവ്യോന്യസ്മൈ, ദത്താ ഭോത്തുമജോഗ്ഗം ദത്വാ പശ്ചാദ്ഭോക്തുമയോഗ്യം, ഭുത്തോ വാ ഹോദി പഡികുട്ഠോ കഥംചിത്

ഭുക്തോ വാ, ഭോജനം കൃതവാന്, തര്ഹി പ്രതികൃഷ്ടോ ഭവതി, പ്രായശ്ചിത്തയോഗ്യോ ഭവതീതി . അയമത്ര ഭാവഃ —

ഹസ്തഗതാഹാരം യോസാവന്യസ്മൈ ന ദദാതി തസ്യ നിര്മോഹാത്മതത്ത്വഭാവനാരൂപം നിര്മോഹത്വം ജ്ഞായത ഇതി ..“൩൪..

അഥ നിശ്ചയവ്യവഹാരസംജ്ഞയോരുത്സര്ഗാപവാദയോഃ കഥംചിത്പരസ്പരസാപേക്ഷഭാവം സ്ഥാപയന് ചാരിത്രസ്യ രക്ഷാം
ദര്ശയതി – ചരദു ചരതു, ആചരതു . കിമ് . ചരിയം ചാരിത്രമനുഷ്ഠാനമ് . കഥംഭൂതമ് . സജോഗ്ഗം സ്വയോഗ്യം,

സ്വകീയാവസ്ഥായോഗ്യമ് . കഥം യഥാ ഭവതി . മൂലച്ഛേദോ ജധാ ണ ഹവദി മൂലച്ഛേദോ യഥാ ന ഭവതി . സ കഃ

കര്താ ചരതി . ബാലോ വാ വുഡ്ഢോ വാ സമഭിഹദോ വാ പുണോ ഗിലാണോ വാ ബാലോ വാ, വൃദ്ധോ വാ, ശ്രമേണാഭിഹതഃ പീഡിതഃ

ശ്രമാഭിഹതോ വാ, ഗ്ലാനോ വ്യാധിസ്ഥോ വേതി . തദ്യഥാ — ഉത്സര്ഗാപവാദലക്ഷണം കഥ്യതേ താവത് . സ്വശുദ്ധാത്മനഃ

പ്ര. ൫൪

ടീകാ : — ബാല -വൃദ്ധ -ശ്രമിത യാ ഗ്ലാന (ശ്രമണ) കോ ഭീ സംയമകാ — ജോ കി

ശുദ്ധാത്മതത്ത്വകാ സാധന ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ ഉസകാ — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസപ്രകാര, സംയത ഐസേ അപനേ

യോഗ്യ അതി കര്കശ (-കഠോര) ആചരണ ഹീ ആചരനാ; ഇസപ്രകാര ഉത്സര്ഗ ഹൈ .

ബാല -വൃദ്ധ -ശ്രമിത യാ ഗ്ലാന (ശ്രമണ) കോ ഭീ ശരീരകാ — ജോ കി ശുദ്ധാത്മതത്ത്വകേ

സാധനഭൂത സംയമകാ സാധന ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ ഉസകാ — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസപ്രകാര, ബാല – വൃദ്ധ –

ശ്രാംത – ഗ്ലാനകോ അപനേ യോഗ്യ മൃദു ആചരണ ഹീ ആചരനാ; ഇസപ്രകാര അപവാദ ഹൈ .

ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാനകേ സംയമകാ — ജോ കി ശുദ്ധാത്മതത്ത്വകാ സാധന ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ

ഉസകാ — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസ പ്രകാരകാ സംയത ഐസാ അപനേ യോഗ്യ അതി കഠോര ആചരണ ആചരതേ

ഹുഏ, (ഉസകേ) ശരീരകാ — ജോ കി ശുദ്ധാത്മതത്ത്വകേ സാധനഭൂത സംയമകാ സാധന ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ

ഉസകാ (ഭീ) — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസപ്രകാര ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാന ഐസേ അപനേ യോഗ്യ മൃദു

ആചരണ ഭീ ആചരനാ . ഇസപ്രകാര ൧അപവാദസാപേക്ഷ ഉത്സര്ഗ ഹൈ .

ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാനകോ ശരീരകാ — ജോ കി ശുദ്ധാത്മതത്ത്വകേ സാധനഭൂത സംയമകാ

൧. അപവാദസാപേക്ഷ = അപവാദകീ അപേക്ഷാ സഹിത .

Page 426 of 513
PDF/HTML Page 459 of 546
single page version

സ്യാത്തഥാ ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യം മൃദ്വാചരണമാചരതാ സംയമസ്യ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധനത്വേന
മൂലഭൂതസ്യ ഛേദോ ന യഥാ സ്യാത്തഥാ സംയതസ്യ സ്വസ്യ യോഗ്യമതികര്കശമപ്യാചരണമാചരണീയ-
മിത്യുത്സര്ഗസാപേക്ഷോപവാദഃ . അതഃ സര്വഥോത്സര്ഗാപവാദമൈത്ര്യാ സൌസ്ഥിത്യമാചരണസ്യ വിധേയമ് ..൨൩൦..

അഥോത്സര്ഗാപവാദവിരോധദൌഃസ്ഥ്യമാചരണസ്യോപദിശതി —

ആഹാരേ വ വിഹാരേ ദേസം കാലം സമം ഖമം ഉവധിം .

ജാണിത്താ തേ സമണോ വട്ടദി ജദി അപ്പലേവീ സോ ..൨൩൧..

സകാശാദന്യദ്ബാഹ്യാഭ്യന്തരപരിഗ്രഹരൂപം സര്വം ത്യാജ്യമിത്യുത്സര്ഗോ നിശ്ചയനയഃ സര്വപരിത്യാഗഃ പരമോപേക്ഷാസംയമോ
വീതരാഗചാരിത്രം ശുദ്ധോപയോഗ ഇതി യാവദേകാര്ഥഃ . തത്രാസമര്ഥഃ പുരുഷഃ ശുദ്ധാത്മഭാവനാസഹകാരിഭൂതം കിമപി

പ്രാസുകാഹാരജ്ഞാനോപകരണാദികം ഗൃഹ്ണാതീത്യപവാദോ വ്യവഹാരനയ ഏകദേശപരിത്യാഗഃ തഥാചാപഹൃതസംയമഃ
സരാഗചാരിത്രം ശുഭോപയോഗ ഇതി യാവദേകാര്ഥഃ . തത്ര ശുദ്ധാത്മഭാവനാനിമിത്തം സര്വത്യാഗലക്ഷണോത്സര്ഗേ

ദുര്ധരാനുഷ്ഠാനേ പ്രവര്തമാനസ്തപോധനഃ ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധകത്വേന മൂലഭൂതസംയമസ്യ സംയമസാധകത്വേന
മൂലഭൂതശരീരസ്യ വാ യഥാ ഛേദോ വിനാശോ ന ഭവതി തഥാ കിമപി പ്രാസുകാഹാരാദികം ഗൃഹ്ണാതീത്യപവാദസാപേക്ഷ
ഉത്സര്ഗോ ഭണ്യതേ . യദാ പുനരപവാദലക്ഷണേപഹൃതസംയമേ പ്രവര്തതേ തദാപി ശുദ്ധാത്മതത്ത്വസാധകത്വേന

മൂലഭൂതസംയമസ്യ സംയമസാധകത്വേന മൂലഭൂതശരീരസ്യ വാ യഥോച്ഛേദോ വിനാശോ ന ഭവതി
തഥോത്സര്ഗസാപേക്ഷത്വേന പ്രവര്തതേ . തഥാ പ്രവര്തതേ ഇതി കോര്ഥഃ . യഥാ സംയമവിരാധനാ ന ഭവതി

തഥേത്യുത്സര്ഗസാപേക്ഷോപവാദ ഇത്യഭിപ്രായഃ ..൨൩൦.. അഥാപവാദനിരപേക്ഷമുത്സര്ഗം തഥൈവോത്സര്ഗനിരപേക്ഷമപവാദം ച

സാധന ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ ഉസകാ — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസപ്രകാരസേ ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാന ഐസേ

അപനേ യോഗ്യ മൃദു ആചരണ ആചരതേ ഹുഏ, (ഉസകേ) സംയമകാ — ജോ കി ശുദ്ധാത്മതത്വകാ സാധന

ഹോനേസേ മൂലഭൂത ഹൈ ഉസകാ (ഭീ) — ഛേദ ജൈസേ ന ഹോ ഉസപ്രകാരസേ സംയത ഐസാ അപനേ യോഗ്യ

അതികര്കശ ആചരണ ഭീ ആചരനാ; ഇസപ്രകാര ഉത്സര്ഗസാപേക്ഷ അപവാദ ഹൈ .

ഇസസേ (ഐസാ കഹാ ഹൈ കി) സര്വഥാ (സര്വപ്രകാരസേ) ഉത്സര്ഗ ഔര അപവാദകീ മൈത്രീ ദ്വാരാ

ആചരണകാ സുസ്ഥിതപനാ കരനാ ചാഹിയേ ..൨൩൦..

അബ, ഉത്സര്ഗ ഔര അപവാദകേ വിരോധ (-അമൈത്രീ) സേ ആചരണകാ ൧ദുഃസ്ഥിതപനാ ഹോതാ ഹൈ,

ഐസാ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം : —

൧. ദുഃസ്ഥിത = ഖരാബ സ്ഥിതിവാലാ; നഷ്ട .

ജോ ദേശ – കാള തഥാ ക്ഷമാ – ശ്രമ – ഉപധിനേ മുനി ജാണീനേ

വര്തേ ആഹാരവിഹാരമാം, തോ അല്പലേപീ ശ്രമണ തേ. ൨൩൧.

Page 427 of 513
PDF/HTML Page 460 of 546
single page version

ആഹാരേ വാ വിഹാരേ ദേശം കാലം ശ്രമം ക്ഷമാമുപധിമ് .

ജ്ഞാത്വാ താന് ശ്രമണോ വര്തതേ യദ്യല്പലേപീ സഃ ..൨൩൧..

അത്ര ക്ഷമാഗ്ലാനത്വഹേതുരൂപവാസഃ, ബാലവൃദ്ധത്വാധിഷ്ഠാനം ശരീരമുപധിഃ, തതോ ബാലവൃദ്ധ-

ശ്രാന്തഗ്ലാനാ ഏവ ത്വാകൃഷ്യന്തേ . അഥ ദേശകാലജ്ഞസ്യാപി ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനത്വാനുരോധേനാഹാര-

വിഹാരയോഃ പ്രവര്തമാനസ്യ മൃദ്വാചരണപ്രവൃത്തത്വാദല്പോ ലേപോ ഭവത്യേവ, തദ്വരമുത്സര്ഗഃ . ദേശകാലജ്ഞസ്യാപി

ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനത്വാനുരോധേനാഹാരവിഹാരയോഃ പ്രവര്തമാനസ്യ മൃദ്വാചരണപ്രവൃത്തത്വാദല്പ ഏവ ലേപോ
ഭവതി, തദ്വരമപവാദഃ . ദേശകാലജ്ഞസ്യാപി ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനത്വാനുരോധേനാഹാരവിഹാരയോരല്പലേപ-

നിഷേധയംശ്ചാരിത്രരക്ഷണായ വ്യതിരേകദ്വാരേണ തമേവാര്ഥം ദ്രഢയതി – വട്ടദി വര്തതേ പ്രവര്തതേ . സ കഃ കര്താ . സമണോ

ശത്രുമിത്രാദിസമചിത്തഃ ശ്രമണഃ . യദി കിമ് . ജദി അപ്പലേവീ സോ യദി ചേദല്പലേപീ സ്തോകസാവദ്യോ ഭവതി .

കയോര്വിഷയയോര്വര്തതേ . ആഹാരേ വ വിഹാരേ തപോധനയോഗ്യാഹാരവിഹാരയോഃ . കിം കൃത്വാ പൂര്വം . ജാണിത്താ ജ്ഞാത്വാ .

കാന് . തേ താന് കര്മതാപന്നാന്; ദേസം കാലം സമം ഖമം ഉവധിം ദേശം, കാലം, മാര്ഗാദിശ്രമം, ക്ഷമാം

ക്ഷമതാമുപവാസാദിവിഷയേ ശക്തിം , ഉപധിം ബാലവൃദ്ധശ്രാന്തഗ്ലാനസംബന്ധിനം ശരീരമാത്രോപധിം പരിഗ്രഹമിതി പഞ്ച
ദേശാദീന് തപോധനാചരണസഹകാരിഭൂതാനിതി . തഥാഹി — പൂര്വകഥിതക്രമേണ താവദ്ദുര്ധരാനുഷ്ഠാനരൂപോത്സര്ഗേ വര്തതേ;

തത്ര ച പ്രാസുകാഹാരാദിഗ്രഹണനിമിത്തമല്പലേപം ദ്രഷ്ടവാ യദി ന പ്രവര്തതേ തദാ ആര്തധ്യാനസംക്ലേശേന ശരീരത്യാഗം

അന്വയാര്ഥ : — [യദി ] യദി [ശ്രമണഃ ] ശ്രമണ [ആഹാരേ വാ വിഹാരേ ] ആഹാര

അഥവാ വിഹാരമേം [ദേശം ] ദേശ, [കാലം ] കാല, [ശ്രമം ] ശ്രമ, [ക്ഷമാം ] ൧ക്ഷമതാ തഥാ

[ഉപധിം ] ഉപധി, [താന് ജ്ഞാത്വാ ] ഇനകോ ജാനകര [വര്തതേ ] പ്രവര്തേ [സഃ അല്പലേപീ ] തോ വഹ
അല്പലേപീ ഹോതാ ഹൈ ..൨൩൧..

ടീകാ : — ക്ഷമതാ തഥാ ഗ്ലാനതാകാ ഹേതു ഉപവാസ ഹൈ ഔര ബാല തഥാ വൃദ്ധത്വകാ അധിഷ്ഠാന

ഉപധി – ശരീര ഹൈ, ഇസലിയേ യഹാ (ടീകാമേം) ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാന ഹീ ലിയേ ഗയേ ഹൈം . (അര്ഥാത്

മൂല ഗാഥാമേം ജോ ക്ഷമാ, ഉപധി ഇത്യാദി ശബ്ദ ഹൈം ഉനകാ ആശയ ഖീംചകര ടീകാമേം ‘ബാല, വൃദ്ധ,
ശ്രാംത, ഗ്ലാന’ ശബ്ദ ഹീ പ്രയുക്ത കിയേ ഗയേ ഹൈം) .

൨ദേശകാലജ്ഞകോ ഭീ, യദി വഹ ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാനത്വകേ അനുരോധസേ (അര്ഥാത് ബാലത്വ,

വൃദ്ധത്വ, ശ്രാംതത്വ അഥവാ ഗ്ലാനത്വകാ അനുസരണ കരകേ) ആഹാര – വിഹാരമേം പ്രവൃത്തി കരേ തോ മൃദു

ആചരണമേം പ്രവൃത്ത ഹോനേസേ അല്പ ലേപ ഹോതാ ഹീ ഹൈ, (-ലേപകാ സര്വഥാ അഭാവ നഹീം ഹോതാ), ഇസലിയേ
ഉത്സര്ഗ അച്ഛാ ഹൈ .

ദേശകാലജ്ഞകോ ഭീ, യദി വഹ ബാല – വൃദ്ധ – ശ്രാംത – ഗ്ലാനത്വകേ അനുരോധസേ ആഹാര – വിഹാരമേം

പ്രവൃത്തി കരേ തോ മൃദു ആചരണമേം പ്രവൃത്ത ഹോനേസേ അല്പ ഹീ ലേപ ഹോതാ ഹൈ . (-വിശേഷ ലേപ നഹീം ഹോതാ),

ഇസലിയേ അപവാദ അച്ഛാ ഹൈ .

൧. ക്ഷമതാ = ശക്തി; സഹനശക്തി; ധീരജ. ൨. ദേശകാലജ്ഞ = ദേശ – കാലകോ ജാനനേവാലാ .

< Previous Page Next Page >