Page 108 of 513
PDF/HTML Page 141 of 546
single page version

സര്വേഷ്ടോപലമ്ഭാച്ച . യതോ ഹി കേവലാവസ്ഥായാം സുഖപ്രതിപത്തിവിപക്ഷഭൂതസ്യ ദുഃഖസ്യ സാധനതാമുപ- ഗതമജ്ഞാനമഖിലമേവ പ്രണശ്യതി, സുഖസ്യ സാധനീഭൂതം തു പരിപൂര്ണം ജ്ഞാനമുപജായതേ, തതഃ കേവലമേവ സൌഖ്യമിത്യലം പ്രപംചേന ..൬൧..

(പ്രകാരാന്തരസേ കേവലജ്ഞാനകീ സുഖസ്വരൂപതാ ബതലാതേ ഹൈം : — ) ഔര, കേവല അര്ഥാത് കേവലജ്ഞാന സുഖ ഹീ ഹൈ, ക്യോംകി സര്വ അനിഷ്ടോംകാ നാശ ഹോ ചുകാ ഹൈ ഔര സമ്പൂര്ണ ഇഷ്ടകീ പ്രാപ്തി ഹോ ചുകീ ഹൈ . കേവല -അവസ്ഥാമേം, സുഖോപലബ്ധികേ വിപക്ഷഭൂത ദുഃഖോംകേ സാധനഭൂത അജ്ഞാനകാ സമ്പൂര്ണതയാ നാശ ഹോ ജാതാ ഹൈ ഔര സുഖകാ സാധനഭൂത പരിപൂര്ണ ജ്ഞാന ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ കേവല ഹീ സുഖ ഹൈ . അധിക വിസ്താരസേ ബസ ഹോ ..൬൧..

അന്വയാര്ഥ : — ‘[വിഗതഘാതിനാം ] ജിനകേ ഘാതികര്മ നഷ്ട ഹോ ഗയേ ഹൈം ഉനകാ [സൌഖ്യം ] സുഖ [സുഖേഷു പരമം ] (സര്വ) സുഖോംമേം പരമ അര്ഥാത് ഉത്കൃഷ്ട ഹൈ’ [ഇതി ശ്രുത്വാ ] ഐസാ വചന സുനകര [ന ശ്രദ്ദധതി ] ജോ ശ്രദ്ധാ നഹീം കരതേ [തേ അഭവ്യാഃ ] വേ അഭവ്യ ഹൈം; [ഭവ്യാഃ വാ ] ഔര ഭവ്യ [തത് ] ഉസേ [പ്രതീച്ഛന്തി ] സ്വീകാര (-ആദര) കരതേ ഹൈം – ഉസകീ ശ്രദ്ധാ കരതേ ഹൈം ..൬൨..

സുണീ ‘ഘാതികര്മവിഹീനനും സുഖ സൌ സുഖേ ഉത്കൃഷ്ട ഛേ’, ശ്രദ്ധേ ന തേഹ അഭവ്യ ഛേ, നേ ഭവ്യ തേ സംമത കരേ. ൬൨.

Page 109 of 513
PDF/HTML Page 142 of 546
single page version

ഇഹ ഖലു സ്വഭാവപ്രതിഘാതാദാകുലത്വാച്ച മോഹനീയാദികര്മജാലശാലിനാം സുഖാഭാസേ- പ്യപാരമാര്ഥികീ സുഖമിതി രൂഢിഃ . കേവലിനാം തു ഭഗവതാം പ്രക്ഷീണഘാതികര്മണാം സ്വഭാവ- പ്രതിഘാതാഭാവാദനാകുലത്വാച്ച യഥോദിതസ്യ ഹേതോര്ലക്ഷണസ്യ ച സദ്ഭാവാത്പാരമാര്ഥികം സുഖമിതി ശ്രദ്ധേയമ് . ന കിലൈവം യേഷാം ശ്രദ്ധാനമസ്തി തേ ഖലു മോക്ഷസുഖസുധാപാനദൂരവര്തിനോ മൃഗതൃഷ്ണാമ്ഭോ- ഭാരമേവാഭവ്യാഃ പശ്യന്തി . യേ പുനരിദമിദാനീമേവ വചഃ പ്രതീച്ഛന്തി തേ ശിവശ്രിയോ ഭാജനം സമാസന്നഭവ്യാഃ ഭവന്തി . യേ തു പുരാ പ്രതീച്ഛന്തി തേ തു ദൂരഭവ്യാ ഇതി ..൬൨.. സമ്യക്ത്വരൂപഭവ്യത്വവ്യക്ത്യഭാവാദഭവ്യാ ഭണ്യന്തേ, ന പുനഃ സര്വഥാ . ഭവ്വാ വാ തം പഡിച്ഛംതി യേ വര്തമാനകാലേ സമ്യക്ത്വരൂപഭവ്യത്വവ്യക്തിപരിണതാസ്തിഷ്ഠന്തി തേ തദനന്തസുഖമിദാനീം മന്യന്തേ . യേ ച സമ്യക്ത്വരൂപ- ഭവ്യത്വവ്യക്ത്യാ ഭാവികാലേ പരിണമിഷ്യന്തി തേ ച ദൂരഭവ്യാ അഗ്രേ ശ്രദ്ധാനം കുര്യുരിതി . അയമത്രാര്ഥഃ — മാരണാര്ഥം തലവരഗൃഹീതതസ്കരസ്യ മരണമിവ യദ്യപീന്ദ്രിയസുഖമിഷ്ടം ന ഭവതി, തഥാപി തലവരസ്ഥാനീയ- ചാരിത്രമോഹോദയേന മോഹിതഃ സന്നിരുപരാഗസ്വാത്മോത്ഥസുഖമലഭമാനഃ സന് സരാഗസമ്യഗ്ദൃഷ്ടിരാത്മനിന്ദാദിപരിണതോ ഹേയരൂപേണ തദനുഭവതി . യേ പുനര്വീതരാഗസമ്യഗ്ദൃഷ്ടയഃ ശുദ്ധോപയോഗിനസ്തേഷാം, മത്സ്യാനാം സ്ഥലഗമനമിവാ- ഗ്നിപ്രവേശ ഇവ വാ, നിര്വികാരശുദ്ധാത്മസുഖാച്ച്യവനമപി ദുഃഖം പ്രതിഭാതി . തഥാ ചോക്തമ് —

ടീകാ : — ഇസ ലോകമേം മോഹനീയആദികര്മജാലവാലോംകേ സ്വഭാവപ്രതിഘാതകേ കാരണ ഔര ആകുലതാകേ കാരണ സുഖാഭാസ ഹോനേ പര ഭീ ഉസ സുഖാഭാസകോ ‘സുഖ’ കഹനേകീ അപാരമാര്ഥിക രൂഢി ഹൈ; ഔര ജിനകേ ഘാതികര്മ നഷ്ട ഹോ ചുകേ ഹൈം ഐസേ കേവലീഭഗവാനകേ, സ്വഭാവപ്രതിഘാതകേ അഭാവകേ കാരണ ഔര ആകുലതാകേ കാരണ സുഖകേ യഥോക്ത ൧കാരണകാ ഔര ൨ലക്ഷണകാ സദ്ഭാവ ഹോനേസേ പാരമാര്ഥിക സുഖ ഹൈ — ഐസീ ശ്രദ്ധാ കരനേ യോഗ്യ ഹൈ . ജിന്ഹേം ഐസീ ശ്രദ്ധാ നഹീം ഹൈ വേ – മോക്ഷസുഖകേ സുധാപാനസേ ദൂര രഹനേവാലേ അഭവ്യ — മൃഗതൃഷ്ണാകേ ജലസമൂഹകോ ഹീ ദേഖതേ (-അനുഭവ കരതേ) ഹൈം; ഔര ജോ ഉസ വചനകോ ഇസീസമയ സ്വീകാര(-ശ്രദ്ധാ) കരതേ ഹൈം വേ — ശിവശ്രീകേ (-മോക്ഷലക്ഷ്മീകേ) ഭാജന — ആസന്നഭവ്യ ഹൈം, ഔര ജോ ആഗേ ജാകര സ്വീകാര കരേംഗേ വേ ദൂരഭവ്യ ഹൈം .

ഭാവാര്ഥ : — ‘കേവലീഭഗവാനകേ ഹീ പാരമാര്ഥിക സുഖ ഹൈ’ ഐസാ വചന സുനകര ജോ കഭീ ഇസകാ സ്വീകാര – ആദര – ശ്രദ്ധാ നഹീം കരതേ വേ കഭീ മോക്ഷ പ്രാപ്ത നഹീം കരതേ; ജോ ഉപരോക്ത വചന സുനകര അംതരംഗസേ ഉസകീ ശ്രദ്ധാ കരതേ ഹൈം വേ ഹീ മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം . ജോ വര്തമാനമേം ശ്രദ്ധാ കരതേ ഹൈം വേ ആസന്നഭവ്യ ഹൈം ഔര ജോ ഭവിഷ്യമേം ശ്രദ്ധാ കരേംഗേ വേ ദൂരഭവ്യ ഹൈം ..൬൨.. ൧. സുഖകാ കാരണ സ്വഭാവ പ്രതിഘാതകാ അഭാവ ഹൈ . ൨. സുഖകാ ലക്ഷണ അനാകുലതാ ഹൈ .

Page 110 of 513
PDF/HTML Page 143 of 546
single page version

അമീഷാം പ്രാണിനാം ഹി പ്രത്യക്ഷജ്ഞാനാഭാവാത്പരോക്ഷജ്ഞാനമുപസര്പതാം തത്സാമഗ്രീഭൂതേഷു സ്വരസത ഏവേന്ദ്രിയേഷു മൈത്രീ പ്രവര്തതേ . അഥ തേഷാം തേഷു മൈത്രീമുപഗതാനാമുദീര്ണമഹാമോഹകാലാനലകവലിതാനാം ‘‘സമസുഖശീലിതമനസാം ച്യവനമപി ദ്വേഷമേതി കിമു കാമാഃ . സ്ഥലമപി ദഹതി ഝഷാണാം കിമങ്ഗ പുനരങ്ഗമങ്ഗാരാഃ’’ ..൬൨.. ഏവമഭേദനയേന കേവലജ്ഞാനമേവ സുഖം ഭണ്യതേ ഇതി കഥനമുഖ്യതയാ ഗാഥാചതുഷ്ടയേന ചതുര്ഥസ്ഥലം ഗതമ് . അഥ സംസാരിണാമിന്ദ്രിയജ്ഞാനസാധകമിന്ദ്രിയസുഖം വിചാരയതി — മണുആസുരാമരിംദാ മനുജാ- സുരാമരേന്ദ്രാഃ . കഥംഭൂതാഃ . അഹിദ്ദുദാ ഇംദിഏഹിം സഹജേഹിം അഭിദ്രുതാഃ കദര്ഥിതാഃ ദുഖിതാഃ . കൈഃ . ഇന്ദ്രിയൈഃ സഹജൈഃ . അസഹംതാ തം ദുക്ഖം തദ്ദുഃഖോദ്രേകമസഹമാനാഃ സന്തഃ . രമംതി വിസഏസു രമ്മേസു രമന്തേ വിഷയേഷു രമ്യാഭാസേഷു ഇതി . അഥ വിസ്തരഃ — മനുജാദയോ ജീവാ അമൂര്താതീന്ദ്രിയജ്ഞാനസുഖാസ്വാദമലഭമാനാഃ സന്തഃ മൂര്തേന്ദ്രിയ- ജ്ഞാനസുഖനിമിത്തം തന്നിമിത്തപഞ്ചേന്ദ്രിയേഷു മൈത്രീ കുര്വന്തി . തതശ്ച തപ്തലോഹഗോലകാനാമുദകാകര്ഷണമിവ വിഷയേഷു തീവ്രതൃഷ്ണാ ജായതേ . താം തൃഷ്ണാമസഹമാനാ വിഷയാനനുഭവന്തി ഇതി . തതോ ജ്ഞായതേ പഞ്ചേന്ദ്രിയാണി

അന്വയാര്ഥ : — [മനുജാസുരാമരേന്ദ്രാഃ ] മനുഷ്യേന്ദ്ര (ചക്രവര്തീ) അസുരേന്ദ്ര ഔര സുരേന്ദ്ര [സഹജൈഃ ഇന്ദ്രിയൈഃ ] സ്വാഭാവിക (പരോക്ഷജ്ഞാനവാലോംകോ ജോ സ്വാഭാവിക ഹൈ ഐസീ) ഇന്ദ്രിയോംസേ [അഭിദ്രുതാഃ ] പീഡിത വര്തതേ ഹുഏ [തദ് ദുഃഖം ] ഉസ ദുഃഖകോ [അസഹമാനാഃ ] സഹന ന കര സകനേസേ [രമ്യേഷു വിഷയേഷു ] രമ്യ വിഷയോംമേം [രമന്തേ ] രമണ കരതേ ഹൈം ..൬൩..

ടീകാ : — പ്രത്യക്ഷ ജ്ഞാനകേ അഭാവകേ കാരണ പരോക്ഷ ജ്ഞാനകാ ആശ്രയ ലേനേവാലേ ഇന പ്രാണിയോംകോ ഉസകീ (-പരോക്ഷ ജ്ഞാനകീ) സാമഗ്രീരൂപ ഇന്ദ്രിയോംകേ പ്രതി നിജരസസേ ഹീ (-സ്വഭാവസേ ഹീ) മൈത്രീ പ്രവര്തതീ ഹൈ . അബ ഇന്ദ്രിയോംകേ പ്രതി മൈത്രീകോ പ്രാപ്ത ഉന പ്രാണിയോംകോ, ഉദയപ്രാപ്ത മഹാമോഹരൂപീ കാലാഗ്നിനേ ഗ്രാസ ബനാ ലിയാ ഹൈ, ഇസലിയേ തപ്ത ലോഹേകേ ഗോലേകീ ഭാ തി (-ജൈസേ ഗരമ

സുര -അസുര -നരപതി പീഡിത വര്തേ സഹജ ഇന്ദ്രിയോ വഡേ, നവ സഹീ ശകേ തേ ദുഃഖ തേഥീ രമ്യ വിഷയോമാം രമേ. ൬൩.

Page 111 of 513
PDF/HTML Page 144 of 546
single page version

തപ്തായോഗോലാനാമിവാത്യന്തമുപാത്തതൃഷ്ണാനാം തദ്ദുഃഖവേഗമസഹമാനാനാം വ്യാധിസാത്മ്യതാമുപഗതേഷു രമ്യേഷു വിഷയേഷു രതിരുപജായതേ . തതോ വ്യാധിസ്ഥാനീയത്വാദിന്ദ്രിയാണാം വ്യാധിസാത്മ്യസമത്വാദ്വിഷയാണാം ച ന ഛദ്മസ്ഥാനാം പാരമാര്ഥികം സൌഖ്യമ് ..൬൩..

അബ, ജഹാ തക ഇന്ദ്രിയാ ഹൈം വഹാ തക സ്വഭാവസേ ഹീ ദുഃഖ ഹൈ, ഐസാ ന്യായസേ നിശ്ചിത കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [യേഷാം ] ജിന്ഹേം [വിഷയേഷു രതിഃ ] വിഷയോംമേം രതി ഹൈ, [തേഷാം ] ഉന്ഹേം [ദുഃഖ ] ദുഃഖ [സ്വാഭാവം ] സ്വാഭാവിക [വിജാനീഹി ] ജാനോ; [ഹി ] ക്യോംകി [യദി ] യദി [തദ് ] വഹ ദുഃഖ [സ്വഭാവം ന ] സ്വഭാവ ന ഹോ തോ [വിഷയാര്ഥം ] വിഷയാര്ഥമേം [വ്യാപാരഃ ] വ്യാപാര [ന അസ്തി ] ന ഹോ ..൬൪..

വിഷയോ വിഷേ രതി ജേമനേ, ദുഃഖ ഛേ സ്വഭാവിക തേമനേ; ജോ തേ ന ഹോയ സ്വഭാവ തോ വ്യാപാര നഹി വിഷയോ വിഷേ. ൬൪.

Page 112 of 513
PDF/HTML Page 145 of 546
single page version

യേഷാം ജീവദവസ്ഥാനി ഹതകാനീന്ദ്രിയാണി, ന നാമ തേഷാമുപാധിപ്രത്യയം ദുഃഖമ്, കിംതു സ്വാഭാവികമേവ, വിഷയേഷു രതേരവലോകനാത് . അവലോക്യതേ ഹി തേഷാം സ്തമ്ബേരമസ്യ കരേണുകുട്ടനീഗാത്ര- സ്പര്ശ ഇവ, സഫ രസ്യ ബഡിശാമിഷസ്വാദ ഇവ, ഇന്ദിരസ്യ സംകോചസംമുഖാരവിന്ദാമോദ ഇവ, പതംഗസ്യ പ്രദീപാര്ചീരൂപ ഇവ, കുരംഗസ്യ മൃഗയുഗേയസ്വര ഇവ, ദുര്നിവാരേന്ദ്രിയവേദനാവശീകൃതാനാമാസന്നനിപാതേഷ്വപി വിഷയേഷ്വഭിപാതഃ . യദി പുനര്ന തേഷാം ദുഃഖം സ്വാഭാവികമഭ്യുപഗമ്യേത തദോപശാന്തശീതജ്വരസ്യ സംസ്വേദനമിവ, പ്രഹീണദാഹജ്വരസ്യാരനാലപരിഷേക ഇവ, നിവൃത്തനേത്രസംരമ്ഭസ്യ ച വടാചൂര്ണാവചൂര്ണനമിവ, വിനഷ്ടകര്ണശൂലസ്യ ബസ്തമൂത്രപൂരണമിവ, രൂഢവ്രണസ്യാലേപനദാനമിവ, വിഷയവ്യാപാരോ ന ദൃശ്യേത . ദൃശ്യതേ ചാസൌ . തതഃ സ്വഭാവഭൂതദുഃഖയോഗിന ഏവ ജീവദിന്ദ്രിയാഃ പരോക്ഷജ്ഞാനിനഃ ..൬൪.. കസ്മാദിതി ചേത് . പഞ്ചേന്ദ്രിയവിഷയേഷു രതേരവലോകനാത് . ജഇ തം ണ സബ്ഭാവം യദി തദ്ദുഃഖം സ്വഭാവേന നാസ്തി ഹി സ്ഫു ടം വാവാരോ ണത്ഥി വിസയത്ഥം തര്ഹി വിഷയാര്ഥം വ്യാപാരോ നാസ്തി ന ഘടതേ . വ്യാധിസ്ഥാനാമൌഷധേഷ്വിവ

ടീകാ : — ജിനകീ ഹത (നികൃഷ്ട, നിംദ്യ) ഇന്ദ്രിയാ ജീവിത (-വിദ്യമാന) ഹൈം, ഉന്ഹേം ഉപാധികേ കാരണ (ബാഹ്യ സംയോഗോംകേ കാരണ, ഔപാധിക) ദുഃഖ നഹീം ഹൈ കിന്തു സ്വാഭാവിക ഹീ ഹൈ, ക്യോംകി ഉനകീ വിഷയോംമേം രതി ദേഖീ ജാതീ ഹൈ . ജൈസേ – ഹാഥീ ഹഥിനീരൂപീ കുട്ടനീകേ ശരീര- സ്പര്ശകീ ഓര, മഛലീ ബംസീമേം ഫ സേ ഹുഏ മാംസകേ സ്വാദകീ ഓര, ഭ്രമര ബന്ദ ഹോ ജാനേവാലേ കമലകേ ഗംധകീ ഓര, പതംഗാ ദീപകകീ ജ്യോതികേ രൂപകീ ഓര ഔര ഹിരന ശികാരീകേ സംഗീതകേ സ്വരകീ ഓര ദൌഡതേ ഹുഏ ദിഖാഈ ദേതേ ഹൈം ഉസീപ്രകാര – ദുര്നിവാര ഇന്ദ്രിയവേദനാകേ വശീഭൂത ഹോതേ ഹുഏ വേ യദ്യപി വിഷയോംകാ നാശ അതി നികട ഹൈ (അര്ഥാത് വിഷയ ക്ഷണിക ഹൈം) തഥാപി, വിഷയോംകീ ഓര ദൌഡതേ ദിഖാഈ ദേതേ ഹൈം . ഔര യദി ‘ഉനകാ ദുഃഖ സ്വാഭാവിക ഹൈ’ ഐസാ സ്വീകാര ന കിയാ ജായേ തോ ജൈസേ — ജിസകാ ശീതജ്വര ഉപശാംത ഹോ ഗയാ ഹൈ, വഹ പസീനാ ആനേകേ ലിയേ ഉപചാര കരതാ തഥാ ജിസകാ ദാഹജ്വര ഉതര ഗയാ ഹൈ വഹ കാ ജീസേ ശരീരകേ താപകോ ഉതാരതാ തഥാ ജിസകീ ആ ഖോംകാ ദുഃഖ ദൂര ഹോ ഗയാ ഹൈ വഹ വടാചൂര്ണ (-ശംഖ ഇത്യാദികാ ചൂര്ണ) ആ ജതാ തഥാ ജിസകാ കര്ണശൂല നഷ്ട ഹോ ഗയാ ഹോ വഹ കാനമേം ഫി ര ബകരേകാ മൂത്ര ഡാലതാ ദിഖാഈ നഹീം ദേതാ ഔര ജിസകാ ഘാവ ഭര ജാതാ ഹൈ വഹ ഫി ര ലേപ കരതാ ദിഖാഈ നഹീം ദേതാ — ഇസീപ്രകാര ഉനകേ വിഷയ വ്യാപാര ദേഖനേമേം നഹീം ആനാ ചാഹിയേ; കിന്തു ഉനകേ വഹ (വിഷയപ്രവൃത്തി) തോ ദേഖീ ജാതീ ഹൈ . ഇസസേ (സിദ്ധ ഹുആ കി) ജിനകേ ഇന്ദ്രിയാ ജീവിത ഹൈം ഐസേ പരോക്ഷജ്ഞാനിയോംകേ ദുഃഖ സ്വാഭാവിക ഹീ ഹൈ .

ഭാവാര്ഥ : — പരോക്ഷജ്ഞാനിയോംകേ സ്വഭാവസേ ഹീ ദുഃഖ ഹൈ, ക്യോംകി ഉനകേ വിഷയോംമേം രതി വര്തതീ ഹൈ; കഭീ -കഭീ തോ വേ, അസഹ്യ തൃഷ്ണാകീ ദാഹസേ (-തീവ്ര ഇച്ഛാരൂപീ ദുഃഖകേ കാരണ)

Page 113 of 513
PDF/HTML Page 146 of 546
single page version

അസ്യ ഖല്വാത്മനഃ സശരീരാവസ്ഥായാമപി ന ശരീരം സുഖസാധനതാമാപദ്യമാനം പശ്യാമഃ, യതസ്തദാപി പീതോന്മത്തകരസൈരിവ പ്രകൃഷ്ടമോഹവശവര്തിഭിരിന്ദ്രിയൈരിമേസ്മാകമിഷ്ടാ ഇതി ക്രമേണ വിഷയാര്ഥം വ്യാപാരോ ദൃശ്യതേ ചേത്തത ഏവ ജ്ഞായതേ ദുഃഖമസ്തീത്യഭിപ്രായഃ ..൬൪.. ഏവം പരമാര്ഥേനേന്ദ്രിയസുഖസ്യ ദുഃഖസ്ഥാപനാര്ഥം ഗാഥാദ്വയം ഗതമ് . അഥ മുക്താത്മനാം ശരീരാഭാവേപി സുഖമസ്തീതി ജ്ഞാപനാര്ഥം ശരീരം സുഖ- കാരണം ന സ്യാദിതി വ്യക്തീകരോതി — പപ്പാ പ്രാപ്യ . കാന് . ഇട്ഠേ വിസഏ ഇഷ്ടപഞ്ചേന്ദ്രിയവിഷയാന് . കഥംഭൂതാന് . മരനേ തകകീ പരവാഹ ന കരകേ ക്ഷണിക ഇന്ദ്രിയവിഷയോംമേം കൂദ പഡതേ ഹൈം . യദി ഉന്ഹേം സ്വഭാവസേ ഹീ ദുഃഖ ന ഹോ തോ വിഷയോംമേം രതി ഹീ ന ഹോനീ ചാഹിയേ . ജിസകേ ശരീരകാ ദാഹ ദുഃഖ നഷ്ട ഹോ ഗയാ ഹോ വഹ ബാഹ്യ ശീതോപചാരമേം രതി ക്യോം കരേഗാ ? ഇസസേ സിദ്ധ ഹുആ കി പരോക്ഷജ്ഞാനിയോംകേ ദുഃഖ സ്വാഭാവിക ഹീ ഹൈ ..൬൪..

അബ, മുക്ത ആത്മാകേ സുഖകീ പ്രസിദ്ധികേ ലിയേ, ശരീര സുഖകാ സാധന ഹോനേകീ ബാതകാ ഖംഡന കരതേ ഹൈം . (സിദ്ധ ഭഗവാനകേ ശരീരകേ ബിനാ ഭീ സുഖ ഹോതാ ഹൈ യഹ ബാത സ്പഷ്ട സമഝാനേകേ ലിയേ, സംസാരാവസ്ഥാമേം ഭീ ശരീര സുഖകാ – ഇന്ദ്രിയസുഖകാ – സാധന നഹീം ഹൈ, ഐസാ നിശ്ചിത കരതേ ഹൈം) : —

അന്വയാര്ഥ : — [സ്പര്ശൈഃ സമാശ്രിതാന് ] സ്പര്ശനാദിക ഇന്ദ്രിയാ ജിനകാ ആശ്രയ ലേതീ ഹൈം ഐസേ [ഇഷ്ടാന് വിഷയാന് ] ഇഷ്ട വിഷയോംകോ [പ്രാപ്യ ] പാകര [സ്വഭാവേന ] (അപനേ ശുദ്ധ) സ്വഭാവസേ [പരിണമമാനഃ ] പരിണമന കരതാ ഹുആ [ആത്മാ ] ആത്മാ [സ്വയമേവ ] സ്വയം ഹീ [സുഖ ] സുഖരൂപ (-ഇന്ദ്രിയസുഖരൂപ) ഹോതാ ഹൈ [ദേഹഃ ന ഭവതി ] ദേഹ സുഖരൂപ നഹീം ഹോതീ ..൬൫..

ടീകാ : — വാസ്തവമേം ഇസ ആത്മാകേ ലിയേ സശരീര അവസ്ഥാമേം ഭീ ശരീര സുഖകാ സാധന ഹോ ഐസാ ഹമേം ദിഖാഈ നഹീം ദേതാ; ക്യോംകി തബ ഭീ, മാനോം ഉന്മാദജനക മദിരാകാ പാന കിയാ ഹോ

Page 114 of 513
PDF/HTML Page 147 of 546
single page version

വിഷയാനഭിപതദ്ഭിരസമീചീനവൃത്തിതാമനുഭവന്നുപരുദ്ധശക്തിസാരേണാപി ജ്ഞാനദര്ശനവീര്യാത്മകേന നിശ്ചയ- കാരണതാമുപാഗതേന സ്വഭാവേന പരിണമമാനഃ സ്വയമേവായമാത്മാ സുഖതാമാപദ്യതേ . ശരീരം ത്വചേതന- ത്വാദേവ സുഖത്വപരിണതേര്നിശ്ചയകാരണതാമനുപഗച്ഛന്ന ജാതു സുഖതാമുപഢൌകത ഇതി ..൬൫..

ഫാസേഹിം സമസ്സിദേ സ്പര്ശനാദീന്ദ്രിയരഹിതശുദ്ധാത്മതത്ത്വവിലക്ഷണൈഃ സ്പര്ശനാദിഭിരിന്ദ്രിയൈഃ സമാശ്രിതാന് സമ്യക് പ്രാപ്യാന് ഗ്രാഹ്യാന്, ഇത്ഥംഭൂതാന് വിഷയാന് പ്രാപ്യ . സ കഃ . അപ്പാ ആത്മാ കര്താ . കിംവിശിഷ്ടഃ . സഹാവേണ പരിണമമാണോ അനന്തസുഖോപാദാനഭൂതശുദ്ധാത്മസ്വഭാവവിപരീതേനാശുദ്ധസുഖോപാദാനഭൂതേനാശുദ്ധാത്മസ്വഭാവേന പരിണമമാനഃ . ഇത്ഥംഭൂതഃ സന് സയമേവ സുഹം സ്വയമേവേന്ദ്രിയസുഖം ഭവതി പരിണമതി . ണ ഹവദി ദേഹോ ദേഹഃ ഐസീ, പ്രബല മോഹകേ വശ വര്തനേവാലീ, ‘യഹ (വിഷയ) ഹമേം ഇഷ്ട ഹൈ’ ഇസപ്രകാര വിഷയോംകീ ഓര ദൌഡതീ ഹുഈ ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ അസമീചീന (അയോഗ്യ) പരിണതികാ അനുഭവ കരനേസേ ജിസകീ ൧ശക്തികീ ഉത്കൃഷ്ടതാ (-പരമ ശുദ്ധതാ) രുക ഗഈ ഹൈ ഐസേ ഭീ (അപനേ) ജ്ഞാന -ദര്ശന -വീര്യാത്മക സ്വഭാവമേം — ജോ കി (സുഖകേ) നിശ്ചയകാരണരൂപ ഹൈ — പരിണമന കരതാ ഹുആ യഹ ആത്മാ സ്വയമേവ സുഖത്വകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ, (-സുഖരൂപ ഹോതാ ഹൈ;) ഔര ശരീര തോ അചേതന ഹീ ഹോനേസേ സുഖത്വപരിണതികാ നിശ്ചയ -കാരണ ന ഹോതാ ഹുആ കിംചിത് മാത്ര ഭീ സുഖത്വകോ പ്രാപ്ത നഹീം കരതാ .

ഭാവാര്ഥ : — സശരീര അവസ്ഥാമേം ഭീ ആത്മാ ഹീ സുഖരൂപ (-ഇന്ദ്രിയസുഖരൂപ) പരിണതിമേം പരിണമന കരതാ ഹൈ, ശരീര നഹീം; ഇസലിയേ സശരീര അവസ്ഥാമേം ഭീ സുഖകാ നിശ്ചയ കാരണ ആത്മാ ഹീ ഹൈ അര്ഥാത് ഇന്ദ്രിയസുഖകാ ഭീ വാസ്തവിക കാരണ ആത്മാകാ ഹീ അശുദ്ധ സ്വഭാവ ഹൈ . അശുദ്ധ സ്വഭാവമേം പരിണമിത ആത്മാ ഹീ സ്വയമേവ ഇന്ദ്രിയസുഖരൂപ ഹോതാ ഹൈ ഉസമേം ശരീര കാരണ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി സുഖരൂപ പരിണതി ഔര ശരീര സര്വഥാ ഭിന്ന ഹോനേകേ കാരണ സുഖ ഔര ശരീരമേം നിശ്ചയസേ കിംചിത്മാത്ര ഭീ കാര്യകാരണതാ നഹീം ഹൈ ..൬൫..

അബ, ഇസീ ബാതകോ ദൃഢ കരതേ ഹൈം : — ൧. ഇന്ദ്രിയസുഖരൂപ പരിണമന കരനേവാലേ ആത്മാകീ ജ്ഞാനദര്ശന -വീര്യാത്മക സ്വഭാവകീ ഉത്കൃഷ്ട ശക്തി രുക ഗഈ ഹൈ

Page 115 of 513
PDF/HTML Page 148 of 546
single page version

അയമത്ര സിദ്ധാന്തോ യദ്ദിവ്യവൈക്രിയികത്വേപി ശരീരം ന ഖലു സുഖായ കല്പ്യേതേതീഷ്ടാനാമ- നിഷ്ടാനാം വാ വിഷയാണാം വശേന സുഖം വാ ദുഃഖം വാ സ്വയമേവാത്മാ സ്യാത് ..൬൬..

പുനരചേതനത്വാത്സുഖം ന ഭവതീതി . അയമത്രാര്ഥഃ – കര്മാവൃതസംസാരിജീവാനാം യദിന്ദ്രിയസുഖം തത്രാപി ജീവ ഉപാദാനകാരണം, ന ച ദേഹഃ . ദേഹകര്മരഹിതമുക്താത്മനാം പുനര്യദനന്താതീന്ദ്രിയസുഖം തത്ര വിശേഷേണാത്മൈവ കാരണമിതി ..൬൫.. അഥ മനുഷ്യശരീരം മാ ഭവതു, ദേവശരീരം ദിവ്യം തത്കില സുഖകാരണം ഭവിഷ്യതീത്യാശങ്കാം നിരാകരോതി — ഏഗംതേണ ഹി ദേഹോ സുഹം ണ ദേഹിസ്സ കുണദി ഏകാന്തേന ഹി സ്ഫു ടം ദേഹഃ കര്താ സുഖം ന കരോതി . കസ്യ . ദേഹിനഃ സംസാരിജീവസ്യ . ക്വ . സഗ്ഗേ വാ ആസ്താം താവന്മനുഷ്യാണാം മനുഷ്യദേഹഃ സുഖം ന കരോതി, സ്വര്ഗേ

അന്വയാര്ഥ : — [ഏകാന്തേന ഹി ] ഏകാംതസേ അര്ഥാത് നിയമസേ [സ്വര്ഗേ വാ ] സ്വര്ഗമേം ഭീ [ദേഹഃ ] ശരീര [ദേഹിനഃ ] ശരീരീ (-ആത്മാകോ) [സുഖം ന കരോതി ] സുഖ നഹീം ദേതാ [വിഷയവശേന തു ] പരന്തു വിഷയോംകേ വശസേ [സൌഖ്യം ദുഃഖം വാ ] സുഖ അഥവാ ദുഃഖരൂപ [സ്വയം ആത്മാ ഭവതി ] സ്വയം ആത്മാ ഹോതാ ഹൈ ..൬൬..

ടീകാ : — യഹാ യഹ സിദ്ധാംത ഹൈ കി — ഭലേ ഹീ ദിവ്യ വൈക്രിയിക താ പ്രാപ്ത ഹോ തഥാപി ‘ശരീര സുഖ നഹീം ദേ സകതാ’; ഇസലിയേ, ആത്മാ സ്വയം ഹീ ഇഷ്ട അഥവാ അനിഷ്ട വിഷയോംകേ വശസേ സുഖ അഥവാ ദുഃഖരൂപ സ്വയം ഹീ ഹോതാ ഹൈ .

ഭാവാര്ഥ : — ശരീര സുഖ -ദുഃഖ നഹീം ദേതാ . ദേവോംകാ ഉത്തമ വൈക്രിയിക ശരീര സുഖകാ കാരണ നഹീം ഹൈ ഔര നാരകിയോംകാ ശരീര ദുഃഖകാ കാരണ നഹീം ഹൈ . ആത്മാ സ്വയം ഹീ ഇഷ്ട -അനിഷ്ട വിഷയോംകേ വശ ഹോകര സുഖ -ദുഃഖകീ കല്പനാരൂപമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ ..൬൬..

അബ, ആത്മാ സ്വയം ഹീ സുഖപരിണാമകീ ശക്തിവാലാ ഹോനേസേ വിഷയോംകീ അകിംചിത്കരതാ ബതലാതേ ഹൈം : —

Page 116 of 513
PDF/HTML Page 149 of 546
single page version

യഥാ ഹി കേഷാംചിന്നക്തംചരാണാം ചക്ഷുഷഃ സ്വയമേവ തിമിരവികരണശക്തിയോഗിത്വാന്ന തദപാകരണപ്രവണേന പ്രദീപപ്രകാശാദിനാ കാര്യം, ഏവമസ്യാത്മനഃ സംസാരേ മുക്തൌ വാ സ്വയമേവ സുഖതയാ പരിണമമാനസ്യ സുഖസാധനധിയാ അബുധൈര്മുധാധ്യാസ്യമാനാ അപി വിഷയാഃ കിം ഹി നാമ കുര്യുഃ ..൬൭.. വാ യോസൌ ദിവ്യോ ദേവദേഹഃ സോപ്യുപചാരം വിഹായ സുഖം ന കരോതി . വിസയവസേണ ദു സോക്ഖം ദുക്ഖം വാ ഹവദി സയമാദാ കിംതു നിശ്ചയേന നിര്വിഷയാമൂര്തസ്വാഭാവികസദാനന്ദൈകസുഖസ്വഭാവോപി വ്യവഹാരേണാനാദി- കര്മബന്ധവശാദ്വിഷയാധീനത്വേന പരിണമ്യ സാംസാരികസുഖം ദുഃഖം വാ സ്വയമാത്മൈവ ഭവതി, ന ച ദേഹ ഇത്യഭിപ്രായഃ ..൬൬.. ഏവം മുക്താത്മനാം ദേഹാഭാവേപി സുഖമസ്തീതി പരിജ്ഞാനാര്ഥം സംസാരിണാമപി ദേഹഃ സുഖകാരണം ന ഭവതീതികഥനരൂപേണ ഗാഥാദ്വയം ഗതമ് . അഥാത്മനഃ സ്വയമേവ സുഖസ്വഭാവത്വാന്നിശ്ചയേന യഥാ ദേഹഃ സുഖകാരണം ന ഭവതി തഥാ വിഷയാ അപീതി പ്രതിപാദയതി — ജഇ യദി ദിട്ഠീ നക്തംചരജനസ്യ ദൃഷ്ടിഃ തിമിരഹരാ അന്ധകാരഹരാ ഭവതി ജണസ്സ ജനസ്യ ദീവേണ ണത്ഥി കായവ്വം ദീപേന നാസ്തി കര്തവ്യം . തസ്യ പ്രദീപാദീനാം യഥാ പ്രയോജനം നാസ്തി തഹ സോക്ഖം സയമാദാ വിസയാ കിം തത്ഥ കുവ്വംതി തഥാ

അന്വയാര്ഥ : — [യദി ] യദി [ജനസ്യ ദൃഷ്ടിഃ ] പ്രാണീകീ ദൃഷ്ടി [തിമിരഹരാ ] തിമിരനാശക ഹോ തോ [ദീപേന നാസ്തി കര്തവ്യം ] ദീപകസേ കോഈ പ്രയോജന നഹീം ഹൈ, അര്ഥാത് ദീപക കുഛ നഹീം കര സകതാ, [തഥാ ] ഉസീപ്രകാര ജഹാ [ആത്മാ ] ആത്മാ [സ്വയം ] സ്വയം [സൌഖ്യം ] സുഖരൂപ പരിണമന കരതാ ഹൈ [തത്ര ] വഹാ [വിഷയാഃ ] വിഷയ [കിം കുര്വന്തി ] ക്യാ കര സകതേ ഹൈം ? ..൬൭..

ടീകാ : — ജൈസേ കിന്ഹീം നിശാചരോംകേ (ഉല്ലൂ, സര്പ, ഭൂത ഇത്യാദി) നേത്ര സ്വയമേവ അന്ധകാരകോ നഷ്ട കരനേകീ ശക്തിവാലേ ഹോതേ ഹൈം ഇസലിയേ ഉന്ഹേം അംധകാര നാശക സ്വഭാവവാലേ ദീപക -പ്രകാശാദിസേ കോഈ പ്രയോജന നഹീം ഹോതാ, (ഉന്ഹേം ദീപക -പ്രകാശ കുഛ നഹീം കരതാ,) ഇസീപ്രകാര — യദ്യപി അജ്ഞാനീ ‘വിഷയ സുഖകേ സാധന ഹൈം’ ഐസീ ബുദ്ധികേ ദ്വാരാ വ്യര്ഥ ഹീ വിഷയോംകാ അധ്യാസ (-ആശ്രയ) കരതേ ഹൈം തഥാപി – സംസാരമേം യാ മുക്തിമേം സ്വയമേവ സുഖരൂപ പരിണമിത ഇസ ആത്മാകോ വിഷയ ക്യാ കര സകതേ ഹൈം ?

ഭാവാര്ഥ : — സംസാരമേം യാ മോക്ഷമേം ആത്മാ അപനേ ആപ ഹീ സുഖരൂപ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ; ഉസമേം വിഷയ അകിംചിത്കര ഹൈം അര്ഥാത് കുഛ നഹീം കര സകതേ . അജ്ഞാനീ വിഷയോംകോ സുഖകാ കാരണ മാനകര വ്യര്ഥ ഹീ ഉനകാ അവലംബന ലേതേ ഹൈം ..൬൭..

Page 117 of 513
PDF/HTML Page 150 of 546
single page version

യഥാ ഖലു നഭസി കാരണാന്തരമനപേക്ഷ്യൈവ സ്വയമേവ പ്രഭാകരഃ പ്രഭൂതപ്രഭാഭാരഭാസ്വര- സ്വരൂപവികസ്വരപ്രകാശശാലിതയാ തേജഃ, യഥാ ച കാദാചിത്കൌഷ്ണ്യപരിണതായഃപിണ്ഡവന്നിത്യ- മേവൌഷ്ണ്യപരിണാമാപന്നത്വാദുഷ്ണഃ, യഥാ ച ദേവഗതിനാമകര്മോദയാനുവൃത്തിവശവര്തിസ്വഭാവതയാ ദേവഃ; നിര്വിഷയാമൂര്തസര്വപ്രദേശാഹ്ലാദകസഹജാനന്ദൈകലക്ഷണസുഖസ്വഭാവോ നിശ്ചയേനാത്മൈവ, തത്ര മുക്തൌ സംസാരേ വാ വിഷയാഃ കിം കുര്വന്തി, ന കിമപീതി ഭാവഃ ..൬൭.. അഥാത്മനഃ സുഖസ്വഭാവത്വം ജ്ഞാനസ്വഭാവത്വം ച പുനരപി ദൃഷ്ടാന്തേന ദൃഢയതി — സയമേവ ജഹാദിച്ചോ തേജോ ഉണ്ഹോ യ ദേവദാ ണഭസി കാരണാന്തരം നിരപേക്ഷ്യ സ്വയമേവ യഥാദിത്യഃ സ്വപരപ്രകാശരൂപം തേജോ ഭവതി, തഥൈവ ച സ്വയമേവോഷ്ണോ ഭവതി, തഥാ ചാജ്ഞാനിജനാനാം ദേവതാ ഭവതി . ക്വ സ്ഥിതഃ . നഭസി ആകാശേ . സിദ്ധോ വി തഹാ ണാണം സുഹം ച സിദ്ധോപി ഭഗവാംസ്തഥൈവ കാരണാന്തരം നിരപേക്ഷ്യ സ്വഭാവേനൈവ സ്വപരപ്രകാശകം കേവലജ്ഞാനം, തഥൈവ പരമതൃപ്തിരൂപമനാകുലത്വലക്ഷണം സുഖമ് . ക്വ . ലോഗേ

അന്വയാര്ഥ : — [യഥാ ] ജൈസേ [നഭസി ] ആകാശമേം [ആദിത്യഃ ] സൂര്യ [സ്വയമേവ ] അപനേ ആപ ഹീ [തേജഃ ] തേജ, [ഉഷ്ണഃ ] ഉഷ്ണ [ച ] ഔര [ദേവതാ ] ദേവ ഹൈ, [തഥാ ] ഉസീപ്രകാര [ലോകേ ] ലോകമേം [സിദ്ധഃ അപി ] സിദ്ധ ഭഗവാന ഭീ (സ്വയമേവ) [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന [സുഖം ച ] സുഖ [തഥാ ദേവഃ ] ഔര ദേവ ഹൈം ..൬൮..

ടീകാ : — ജൈസേ ആകാശമേം അന്യ കാരണകീ അപേക്ഷാ രഖേ ബിനാ ഹീ സൂര്യ (൧) സ്വയമേവ അത്യധിക പ്രഭാസമൂഹസേ ചമകതേ ഹുഏ സ്വരൂപകേ ദ്വാരാ വികസിത പ്രകാശയുക്ത ഹോനേസേ തേജ ഹൈ, (൨) കഭീ ൧ഉഷ്ണതാരൂപ പരിണമിത ലോഹേകേ ഗോലേകീ ഭാ തി സദാ ഉഷ്ണതാ -പരിണാമകോ പ്രാപ്ത ഹോനേസേ ഉഷ്ണ ഹൈ, ഔര (൩) ദേവഗതിനാമകര്മകേ ധാരാവാഹിക ഉദയകേ വശവര്തീ സ്വഭാവസേ ദേവ ഹൈ; ഇസീപ്രകാര ൧. ജൈസേ ലോഹേകാ ഗോലാ കഭീ ഉഷ്ണതാപരിണാമസേ പരിണമതാ ഹൈ വൈസേ സൂര്യ സദാ ഹീ ഉഷ്ണതാപരിണാമസേ പരിണമാ ഹുആ

ജ്യമ ആഭമാം സ്വയമേവ ഭാസ്കര ഉഷ്ണ, ദേവ, പ്രകാശ ഛേ, സ്വയമേവ ലോകേ സിദ്ധ പണ ത്യമ ജ്ഞാന, സുഖ നേ ദേവ ഛേ. ൬൮.

Page 118 of 513
PDF/HTML Page 151 of 546
single page version

തഥൈവ ലോകേ കാരണാംതരമനപേക്ഷ്യൈവ സ്വയമേവ ഭഗവാനാത്മാപി സ്വപരപ്രകാശനസമര്ഥനിര്വിതഥാനന്ത- ശക്തിസഹജസംവേദനതാദാത്മ്യാത് ജ്ഞാനം, തഥൈവ ചാത്മതൃപ്തിസമുപജാതപരിനിര്വൃത്തിപ്രവര്തിതാനാകുലത്വ- സുസ്ഥിതത്വാത് സൌഖ്യം, തഥൈവ ചാസന്നാത്മതത്ത്വോപലമ്ഭലബ്ധവര്ണജനമാനസശിലാസ്തമ്ഭോത്കീര്ണ- സമുദീര്ണദ്യുതിസ്തുതിയോഗിദിവ്യാത്മസ്വരൂപത്വാദ്ദേവഃ . അതോസ്യാത്മനഃ സുഖസാധനാഭാസൈര്വിഷയൈഃ പര്യാപ്തമ് ..൬൮.. — ഇതി ആനന്ദപ്രപംചഃ . ജഗതി . തഹാ ദേവോ നിജശുദ്ധാത്മസമ്യക്ശ്രദ്ധാനജ്ഞാനാനുഷ്ഠാനരൂപാഭേദരത്നത്രയാത്മകനിര്വികല്പസമാധിസമുത്പന്ന- സുന്ദരാനന്ദസ്യന്ദിസുഖാമൃതപാനപിപാസിതാനാം ഗണധരദേവാദിപരമയോഗിനാം ദേവേന്ദ്രാദീനാം ചാസന്നഭവ്യാനാം മനസി നിരന്തരം പരമാരാധ്യം, തഥൈവാനന്തജ്ഞാനാദിഗുണസ്തവനേന സ്തുത്യം ച യദ്ദിവ്യമാത്മസ്വരൂപം തത്സ്വഭാവത്വാത്തഥൈവ ദേവശ്ചേതി . തതോ ജ്ഞായതേ മുക്താത്മനാം വിഷയൈരപി പ്രയോജനം നാസ്തീതി ..൬൮.. ഏവം സ്വഭാവേനൈവ സുഖസ്വഭാവത്വാദ്വിഷയാ അപി മുക്താത്മനാം സുഖകാരണം ന ഭവന്തീതികഥനരൂപേണ ഗാഥാദ്വയം ഗതമ് . അഥേദാനീം ശ്രീകുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവാഃ പൂര്വോക്തലക്ഷണാനന്തസുഖാധാരഭൂതം സര്വജ്ഞം വസ്തുസ്തവേന നമസ്കുര്വന്തി — ലോകമേം അന്യ കാരണകീ അപേക്ഷാ രഖേ ബിനാ ഹീ ഭഗവാന ആത്മാ സ്വയമേവ ഹീ (൧) സ്വപരകോ പ്രകാശിത കരനേമേം സമര്ഥ നിര്വിതഥ ( – സച്ചീ) അനന്ത ശക്തിയുക്ത സഹജ സംവേദനകേ സാഥ താദാത്മ്യ ഹോനേസേ ജ്ഞാന ഹൈ, (൨) ആത്മതൃപ്തിസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ ജോ ൧പരിനിവൃത്തി ഹൈ; ഉസമേം പ്രവര്തമാന അനാകുലതാമേം സുസ്ഥിതതാകേ കാരണ സൌഖ്യ ഹൈ, ഔര (൩) ജിന്ഹേം ആത്മതത്ത്വകീ ഉപലബ്ധി നികട ഹൈ ഐസേ ബുധ ജനോംകേ മനരൂപീ ൨ശിലാസ്തംഭമേം ജിസകീ അതിശയ ൩ദ്യുതി സ്തുതി ഉത്കീര്ണ ഹൈ ഐസാ ദിവ്യ ആത്മസ്വരൂപവാന ഹോനേസേ ദേവ ഹൈ . ഇസലിയേ ഇസ ആത്മാകോ സുഖസാധനാഭാസ (-ജോ സുഖകേ സാധന നഹീം ഹൈം പരന്തു സുഖകേ സാധന ഹോനേകാ ആഭാസമാത്ര ജിനമേം ഹോതാ ഹൈ ഐസേ) വിഷയോംസേ ബസ ഹോ .

ഭാവാര്ഥ : — സിദ്ധ ഭഗവാന കിസീ ബാഹ്യ കാരണകീ അപേക്ഷാകേ ബിനാ അപനേ ആപ ഹീ സ്വപരപ്രകാശക ജ്ഞാനരൂപ ഹൈം, അനന്ത ആത്മിക ആനന്ദരൂപ ഹൈം ഔര അചിംത്യ ദിവ്യതാരൂപ ഹൈം . സിദ്ധ ഭഗവാനകീ ഭാ തി ഹീ സര്വ ജീവോംകാ സ്വഭാവ ഹൈ; ഇസലിയേ സുഖാര്ഥീ ജീവോംകോ വിഷയാലമ്ബീ ഭാവ ഛോഡകര നിരാലമ്ബീ പരമാനന്ദസ്വഭാവരൂപ പരിണമന കരനാ ചാഹിയേ .

൧. പരിനിര്വൃത്തി = മോക്ഷ; പരിപൂര്ണതാ; അന്തിമ സമ്പൂര്ണ സുഖ. (പരിനിര്വൃത്തി ആത്മതൃപ്തിസേ ഹോതീ ഹൈ അര്ഥാത് ആത്മതൃപ്തികീ

പരാകാഷ്ഠാ ഹീ പരിനിര്വൃത്തി ഹൈ .) ൨. ശിലാസ്തംഭ = പത്ഥരകാ ഖംഭാ . ൩. ദ്യുതി = ദിവ്യതാ; ഭവ്യതാ, മഹിമാ (ഗണധരദേവാദി ബുധ ജനോംകേ മനമേം ശുദ്ധാത്മസ്വരൂപകീ ദിവ്യതാകാ സ്തുതിഗാന

Page 119 of 513
PDF/HTML Page 152 of 546
single page version

തേജോ ദിട്ഠീ ണാണം ഇഡ്ഢീ സോക്ഖം തഹേവ ഈസരിയം തിഹുവണപഹാണദഇയം തേജഃ പ്രഭാമണ്ഡലം, ജഗത്ത്രയകാലത്രയവസ്തുഗതയുഗപത്സാമാന്യാസ്തിത്വഗ്രാഹകം കേവലദര്ശനം, തഥൈവ സമസ്തവിശേഷാസ്തിത്വഗ്രാഹകം കേവലജ്ഞാനം, ഋദ്ധിശബ്ദേന സമവസരണാദിലക്ഷണാ വിഭൂതിഃ, സുഖശബ്ദേനാവ്യാബാധാനന്തസുഖം, തത്പദാഭി- ലാഷേണ ഇന്ദ്രാദയോപി ഭൃത്യത്വം കുര്വന്തീത്യേവംലക്ഷണമൈശ്വര്യം, ത്രിഭുവനാധീശാനാമപി വല്ലഭത്വം ദൈവം ഭണ്യതേ . മാഹപ്പം ജസ്സ സോ അരിഹോ ഇത്ഥംഭൂതം മാഹാത്മ്യം യസ്യ സോര്ഹന് ഭണ്യതേ . ഇതി വസ്തുസ്തവനരൂപേണ നമസ്കാരം കൃതവന്തഃ ..“ “ “ “ “

പണമാമി നമസ്കരോമി പുണോ പുണോ പുനഃ പുനഃ . കമ് . തം സിദ്ധം പരമാഗമപ്രസിദ്ധം സിദ്ധമ് . കഥംഭൂതമ് . ഗുണദോ അധിഗദരം അവ്യാബാധാനന്തസുഖാദിഗുണൈരധികതരം സമധികതരഗുണമ് . പുനരപി കഥം-

-: അബ, യഹാ ശുഭ പരിണാമകാ അധികാര പ്രാരമ്ഭ ഹോതാ ഹൈ :-

അബ, ഇന്ദ്രിയസുഖസ്വരൂപ സമ്ബന്ധീ വിചാരോംകോ ലേകര, ഉസകേ (ഇന്ദ്രിയ സുഖകേ) സാധനകാ (-ശുഭോപയോഗകാ) സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [ദേവതായതിഗുരുപൂജാസു ] ദേവ, ഗുരു ഔര യതികീ പൂജാമേം, [ദാനേ ച ഏവ ] ദാനമേം [സുശീലേഷു വാ ] ഏവം സുശീലോംമേം [ഉപവാസാദിഷു ] ഔര ഉപവാസാദികമേം [രക്തഃ ആത്മാ ] ലീന ആത്മാ [ശുഭോപയോഗാത്മകഃ ] ശുഭോപയോഗാത്മക ഹൈ ..൬൯..

ഗുരു -ദേവ -യതിപൂജാ വിഷേ, വളീ ദാന നേ സുശീലോ വിഷേ, ജീവ രക്ത ഉപവാസാദികേ, ശുഭ -ഉപയോഗസ്വരൂപ ഛേ. ൬൯.

Page 120 of 513
PDF/HTML Page 153 of 546
single page version

യദായമാത്മാ ദുഃഖസ്യ സാധനീഭൂതാം ദ്വേഷരൂപാമിന്ദ്രിയാര്ഥാനുരാഗരൂപാം ചാശുഭോപയോഗ- ഭൂമികാമതിക്രമ്യ ദേവഗുരുയതിപൂജാദാനശീലോപവാസപ്രീതിലക്ഷണം ധര്മാനുരാഗമംഗീകരോതി തദേന്ദ്രിയ- സുഖസ്യ സാധനീഭൂതാം ശുഭോപയോഗഭൂമികാമധിരൂഢോഭിലപ്യേത ..൬൯.. ഭൂതമ് . അവിച്ഛിദം മണുവദേവപദിഭാവം യഥാ പൂര്വമര്ഹദവസ്ഥായാം മനുജദേവേന്ദ്രാദയഃ സമവശരണേ സമാഗത്യ നമസ്കുര്വന്തി തേന പ്രഭുത്വം ഭവതി, തദതിക്രാന്തത്വാദതിക്രാന്തമനുജദേവപതിഭാവമ് . പുനശ്ച കിംവിശിഷ്ടമ് . അപുണബ്ഭാവണിബദ്ധം ദ്രവ്യക്ഷേത്രാദിപഞ്ചപ്രകാരഭവാദ്വിലക്ഷണഃ ശുദ്ധബുദ്ധൈകസ്വഭാവനിജാത്മോപലമ്ഭലക്ഷണോ യോസൌ മോക്ഷസ്തസ്യാധീനത്വാദപുനര്ഭാവനിബദ്ധമിതി ഭാവഃ ..✽൪.. ഏവം നമസ്കാരമുഖ്യത്വേന ഗാഥാദ്വയം ഗതമ് . ഇതി ഗാഥാഷ്ടകേന പഞ്ചമസ്ഥലം ജ്ഞാതവ്യമ് . ഏവമഷ്ടാദശഗാഥാഭിഃ സ്ഥലപഞ്ചകേ ന സുഖപ്രപഞ്ചനാമാന്തരാധികാരോ ഗതഃ . ഇതി പൂര്വോക്തപ്രകാരേണ ‘ഏസ സുരാസുര’ ഇത്യാദി ചതുര്ദശഗാഥാഭിഃ പീഠികാ ഗതാ, തദനന്തരം സപ്തഗാഥാഭിഃ സാമാന്യസര്വജ്ഞസിദ്ധിഃ, തദനന്തരം ത്രയസ്ത്രിംശദ്ഗാഥാഭിഃ ജ്ഞാനപ്രപഞ്ചഃ, തദനന്തര- മഷ്ടാദശഗാഥാഭിഃ സുഖപ്രപഞ്ച ഇതി സമുദായേന ദ്വാസപ്തതിഗാഥാഭിരന്തരാധികാരചതുഷ്ടയേന ശുദ്ധോപയോഗാധികാരഃ സമാപ്തഃ .. ഇത ഊര്ദ്ധ്വം പഞ്ചവിംശതിഗാഥാപര്യന്തം ജ്ഞാനകണ്ഡികാചതുഷ്ടയാഭിധാനോധികാരഃ പ്രാരഭ്യതേ . തത്ര പഞ്ചവിംശതിഗാഥാമധ്യേ പ്രഥമം താവച്ഛുഭാശുഭവിഷയേ മൂഢത്വനിരാകരണാര്ഥം ‘ദേവദജദിഗുരു’ ഇത്യാദി ദശഗാഥാപര്യന്തം പ്രഥമജ്ഞാനകണ്ഡികാ കഥ്യതേ . തദനന്തരമാപ്താത്മസ്വരൂപപരിജ്ഞാനവിഷയേ മൂഢത്വനിരാകരണാര്ഥം ‘ചത്താ പാവാരംഭം’ ഇത്യാദി സപ്തഗാഥാപര്യന്തം ദ്വിതീയജ്ഞാനകണ്ഡികാ . അഥാനന്തരം ദ്രവ്യഗുണപര്യായപരിജ്ഞാനവിഷയേ മൂഢത്വനിരാക രണാര്ഥം ‘ദവ്വാദീഏസു’ ഇത്യാദി ഗാഥാഷട്ക പര്യന്തം തൃതീയജ്ഞാനക ണ്ഡികാ . തദനന്തരം സ്വപര- തത്ത്വപരിജ്ഞാനവിഷയേ മൂഢത്വനിരാകരണാര്ഥം ‘ണാണപ്പഗം’ ഇത്യാദി ഗാഥാദ്വയേന ചതുര്ഥജ്ഞാനകണ്ഡികാ . ഇതി ജ്ഞാനകണ്ഡികാചതുഷ്ടയാഭിധാനാധികാരേ സമുദായപാതനികാ . അഥേദാനീം പ്രഥമജ്ഞാനകണ്ഡികായാം സ്വതന്ത്ര- വ്യാഖ്യാനേന ഗാഥാചതുഷ്ടയം, തദനന്തരം പുണ്യം ജീവസ്യ വിഷയതൃഷ്ണാമുത്പാദയതീതി കഥനരൂപേണ ഗാഥാചതുഷ്ടയം, തദനന്തരമുപസംഹാരരൂപേണ ഗാഥാദ്വയം, ഇതി സ്ഥലത്രയപര്യന്തം ക്രമേണ വ്യാഖ്യാനം ക്രിയതേ . തദ്യഥാ --അഥ യദ്യപി പൂര്വം ഗാഥാഷട്കേനേന്ദ്രിയസുഖസ്വരൂപം ഭണിതം തഥാപി പുനരപി തദേവ വിസ്തരേണ കഥയന് സന് തത്സാധകം ശുഭോപയോഗം പ്രതിപാദയതി, അഥവാ ദ്വിതീയപാതനികാ --പീഠികായാം യച്ഛുഭോപയോഗസ്വരൂപം സൂചിതം തസ്യേദാനീമിന്ദ്രിയസുഖവിശേഷവിചാരപ്രസ്താവേ തത്സാധകത്വേന വിശേഷവിവരണം കരോതി ---ദേവദജദിഗുരുപൂജാസു ചേവ ദാണമ്മി വാ സുസീലേസു ദേവതായതിഗുരുപൂജാസു ചൈവ ദാനേ വാ സുശീലേഷു ഉവവാസാദിസു രത്തോ തഥൈവോപവാസാദിഷു ച രക്ത ആസക്തഃ അപ്പാ ജീവഃ സുഹോവഓഗപ്പഗോ ശുഭോപയോഗാത്മകോ ഭണ്യതേ ഇതി . തഥാഹി – ദേവതാ

ടീകാ : – ജബ യഹ ആത്മാ ദുഃഖകീ സാധനാ ഭൂത ഐസീ ദ്വേഷരൂപ തഥാ ഇന്ദ്രിയ വിഷയകീ അനുരാഗരൂപ അശുഭോപയോഗ ഭൂമികാകാ ഉല്ലംഘന കരകേ, ദേവ -ഗുരു -യതികീ പൂജാ, ദാന, ശീല ഔര ഉപവാസാദികകേ പ്രീതിസ്വരൂപ ധര്മാനുരാഗകോ അംഗീകാര കരതാ ഹൈ തബ വഹ ഇന്ദ്രിയസുഖകീ സാധനഭൂത ശുഭോപയോഗഭൂമികാമേം ആരൂഢ കഹലാതാ ഹൈ .

Page 121 of 513
PDF/HTML Page 154 of 546
single page version

അയമാത്മേന്ദ്രിയസുഖസാധനീഭൂതസ്യ ശുഭോപയോഗസ്യ സാമര്ഥ്യാത്തദധിഷ്ഠാനഭൂതാനാം തിര്യഗ്മാനുഷ- നിര്ദോഷിപരമാത്മാ, ഇന്ദ്രിയജയേന ശുദ്ധാത്മസ്വരൂപപ്രയത്നപരോ യതിഃ, സ്വയം ഭേദാഭേദരത്നത്രയാരാധകസ്തദര്ഥിനാം ഭവ്യാനാം ജിനദീക്ഷാദായകോ ഗുരുഃ, പൂര്വോക്തദേവതായതിഗുരൂണാം തത്പ്രതിബിമ്ബാദീനാം ച യഥാസംഭവം ദ്രവ്യഭാവരൂപാ പൂജാ, ആഹാരാദിചതുര്വിധദാനം ച ആചാരാദികഥിതശീലവ്രതാനി തഥൈവോപവാസാദിജിനഗുണസംപത്ത്യാദിവിധി- വിശേഷാശ്വ . ഏതേഷു ശുഭാനുഷ്ഠാനേഷു യോസൌ രതഃ ദ്വേഷരൂപേ വിഷയാനുരാഗരൂപേ ചാശുഭാനുഷ്ഠാനേ വിരതഃ, സ ജീവഃ

ഭാവാര്ഥ : – സര്വ ദോഷ രഹിത പരമാത്മാ വഹ ദേവ ഹൈം; ഭേദാഭേദ രത്നത്രയകേ സ്വയം ആരാധക തഥാ ഉസ ആരാധനാകേ അര്ഥീ അന്യ ഭവ്യ ജീവോംകോ ജിനദീക്ഷാ ദേനേവാലേ വേ ഗുരു ഹൈം; ഇന്ദ്രിയജയ കരകേ ശുദ്ധാത്മസ്വരൂപമേം പ്രയത്നപരായണ വേ യതി ഹൈം . ഐസേ ദേവ -ഗുരു -യതികീ അഥവാ ഉനകീ പ്രതിമാകീ പൂജാമേം, ആഹാരാദിക ചതുര്വിധ ദാനമേം, ആചാരാംഗാദി ശാസ്ത്രോംമേം കഹേ ഹുഏ ശീലവ്രതോംമേം തഥാ ഉപവാസാദിക തപമേം പ്രീതികാ ഹോനാ വഹ ധര്മാനുരാഗ ഹൈ . ജോ ആത്മാ ദ്വേഷരൂപ ഔര വിഷയാനുരാഗരൂപ അശുഭോപയോഗകോ പാര കരകേ ധര്മാനുരാഗകോ അംഗീകാര കരതാ ഹൈ വഹ ശുഭോപയോഗീ ഹൈ ..൬൯..

അബ, ഇന്ദ്രിയസുഖകോ ശുഭോപയോഗകേ സാധ്യകേ രൂപമേം (അര്ഥാത് ശുഭോപയോഗ സാധന ഹൈ ഔര ഉനകാ സാധ്യ ഇന്ദ്രിയസുഖ ഹൈ ഐസാ) കഹതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [ശുഭേന യുക്തഃ ] ശുഭോപയോഗയുക്ത [ആത്മാ ] ആത്മാ [തിര്യക് വാ ] തിര്യംച, [മാനുഷഃ വാ ] മനുഷ്യ [ദേവഃ വാ ] അഥവാ ദേവ [ഭൂതഃ ] ഹോകര, [താവത്കാലം ] ഉതനേ സമയ തക [വിവിധം ] വിവിധ [ഐന്ദ്രിയം സുഖം ] ഇന്ദ്രിയസുഖ [ലഭതേ ] പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ ..൭൦..

ടീകാ : — യഹ ആത്മാ ഇന്ദ്രിയസുഖകേ സാധനഭൂത ശുഭോപയോഗകീ സാമര്ഥ്യസേ ഉസകേ അധിഷ്ഠാനഭൂത (-ഇന്ദ്രിയസുഖകേ സ്ഥാനഭൂത -ആധാരഭൂത ഐസീ) തിര്യംച, മനുഷ്യ ഔര ദേവത്വകീ

Page 122 of 513
PDF/HTML Page 155 of 546
single page version

ദേവത്വഭൂമികാനാമന്യതമാം ഭൂമികാമവാപ്യ യാവത്കാലമവതിഷ്ഠതേ, താവത്കാലമനേകപ്രകാരമിന്ദ്രിയസുഖം സമാസാദയതീതി ..൭൦..

അന്വയാര്ഥ : — [ഉപദേശേ സിദ്ധം ] (ജിനേന്ദ്രദേവകേ) ഉപദേശസേ സിദ്ധ ഹൈ കി [സുരാണാമ് അപി ] ദേവോംകേ ഭീ [സ്വഭാവസിദ്ധം ] സ്വഭാവസിദ്ധ [സൌഖ്യം ] സുഖ [നാസ്തി ] നഹീം ഹൈ; [തേ ] വേ [ദേഹവേദനാര്താ ] (പംചേന്ദ്രിയമയ) ദേഹകീ വേദനാസേ പീഡിത ഹോനേസേ [രമ്യേസു വിഷയേസു ] രമ്യ വിഷയോംമേം [രമന്തേ ] രമതേ ഹൈം ..൭൧..

Page 123 of 513
PDF/HTML Page 156 of 546
single page version

ഇന്ദ്രിയസുഖഭാജനേഷു ഹി പ്രധാനാ ദിവൌകസഃ . തേഷാമപി സ്വാഭാവികം ന ഖലു സുഖമസ്തി, പ്രത്യുത തേഷാം സ്വാഭാവികം ദുഃഖമേവാവലോക്യതേ, യതസ്തേ പംചേന്ദ്രിയാത്മകശരീരപിശാചപീഡയാ പരവശാ ഭൃഗുപ്രപാതസ്ഥാനീയാന് മനോജ്ഞവിഷയാനഭിപതന്തി ..൭൧..

അഥൈവമിന്ദ്രിയസുഖസ്യ ദുഃഖതായാം യുക്ത്യാവതാരിതായാമിന്ദ്രിയസുഖസാധനീഭൂതപുണ്യനിര്വര്തക- ശുഭോപയോഗസ്യ ദുഃഖസാധനീഭൂതപാപനിര്വര്തകാശുഭോപയോഗവിശേഷാദവിശേഷത്വമവതാരയതി —

ടീകാ : — ഇന്ദ്രിയസുഖകേ ഭാജനോംമേം പ്രധാന ദേവ ഹൈം; ഉനകേ ഭീ വാസ്തവമേം സ്വാഭാവിക സുഖ നഹീം ഹൈ, ഉലടാ ഉനകേ സ്വാഭാവിക ദുഃഖ ഹീ ദേഖാ ജാതാ ഹൈ; ക്യോംകി വേ പംചേന്ദ്രിയാത്മക ശരീരരൂപീ പിശാചകീ പീഡാസേ പരവശ ഹോനേസേ ൧ഭൃഗുപ്രപാതകേ സമാന മനോജ്ഞ വിഷയോംകീ ഓര ദൌംഡതേ ഹൈ ..൭൧..

ഇസപ്രകാര യുക്തിപൂര്വക ഇന്ദ്രിയസുഖകോ ദുഃഖരൂപ പ്രഗട കരകേ, അബ ഇന്ദ്രിയസുഖകേ സാധനഭൂത പുണ്യകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലേ ശുഭോപയോഗകീ, ദുഃഖകേ സാധനഭൂത പാപകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലേ അശുഭോപയോഗസേ അവിശേഷതാ പ്രഗട കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : – [നരനാരകതിര്യക്സുരാഃ ] മനുഷ്യ, നാരകീ, തിര്യംച ഔര ദേവ ( – സഭീ) [യദി ] യദി [ദേഹസംഭവം ] ദേഹോത്പന്ന [ദുഃഖം ] ദുഃഖകോ [ഭജംതി ] അനുഭവ കരതേ ഹൈം, [ജീവാനാം ] തോ ജീവോംകാ [സഃ ഉപയോഗഃ ] വഹ (ശുദ്ധോപയോഗസേ വിലക്ഷണ -അശുദ്ധ) ഉപയോഗ [ശുഭഃ വാ അശുഭഃ ] ശുഭ ഔര അശുഭ — ദോ പ്രകാരകാ [കഥം ഭവതി ] കൈസേ ഹൈ ? (അര്ഥാത് നഹീം ഹൈ )..൭൨.. ൧. ഭൃഗുപ്രപാത = അത്യംത ദുഃഖസേ ഘബരാകര ആത്മഘാത കരനേകേ ലിയേ പര്വതകേ നിരാധാര ഉച്ച ശിഖരസേ ഗിരനാ .

തിര്യംച -നാരക -സുര -നരോ ജോ ദേഹഗത ദുഃഖ അനുഭവേ, തോ ജീവനോ ഉപയോഗ ഏ ശുഭ നേ അശുഭ കഈ രീത ഛേ ?. ൭൨.

Page 124 of 513
PDF/HTML Page 157 of 546
single page version

യദി ശുഭോപയോഗജന്യസമുദീര്ണപുണ്യസംപദസ്ത്രിദശാദയോശുഭോപയോഗജന്യപര്യാഗതപാതകാപദോ വാ നാരകാദയശ്ച, ഉഭയേപി സ്വാഭാവികസുഖാഭാവാദവിശേഷേണ പംചേന്ദ്രിയാത്മകശരീരപ്രത്യയം ദുഃഖ- മേവാനുഭവന്തി, തതഃ പരമാര്ഥതഃ ശുഭാശുഭോപയോഗയോഃ പൃഥക്ത്വവ്യവസ്ഥാ നാവതിഷ്ഠതേ ..൭൨..

ടീകാ : — യദി ശുഭോപയോഗജന്യ ഉദയഗത പുണ്യകീ സമ്പത്തിവാലേ ദേവാദിക (അര്ഥാത് ശുഭോപയോഗജന്യ പുണ്യകേ ഉദയസേ പ്രാപ്ത ഹോനേവാലീ ഋദ്ധിവാലേ ദേവ ഇത്യാദി) ഔര അശുഭോപയോഗജന്യ ഉദയഗത പാപകീ ആപദാവാലേ നാരകാദിക — യഹ ദോനോം സ്വാഭാവിക സുഖകേ അഭാവകേ കാരണ അവിശേഷരൂപസേ (-ബിനാ അന്തരകേ) പംചേന്ദ്രിയാത്മക ശരീര സമ്ബന്ധീ ദുഃഖകാ ഹീ അനുഭവ കരതേ ഹൈം, തബ ഫി ര പരമാര്ഥസേ ശുഭ ഔര അശുഭ ഉപയോഗകീ പൃഥക്ത്വവ്യവസ്ഥാ നഹീം രഹതീ .

ഭാവാര്ഥ : — ശുഭോപയോഗജന്യ പുണ്യകേ ഫലരൂപമേം ദേവാദികകീ സമ്പദായേം മിലതീ ഹൈം ഔര അശുഭോപയോഗജന്യ പാപകേ ഫലരൂപമേം നാരകാദിക കീ ആപദായേം മിലതീ ഹൈം . കിന്തു വേ ദേവാദിക തഥാ നാരകാദിക ദോനോം പരമാര്ഥസേ ദുഃഖീ ഹീ ഹൈം . ഇസപ്രകാര ദോനോംകാ ഫല സമാന ഹോനേസേ ശുഭോപയോഗ ഔര അശുഭോപയോഗ ദോനോം പരമാര്ഥസേ സമാന ഹീ ഹൈം അര്ഥാത് ഉപയോഗമേം — അശുദ്ധോപയോഗമേം — ശുഭ ഔര അശുഭ നാമക ഭേദ പരമാര്ഥസേ ഘടിത നഹീം ഹോതേ ..൭൨..

(ജൈസേ ഇന്ദ്രിയസുഖകോ ദുഃഖരൂപ ഔര ശുഭോപയോഗകോ അശുഭോപയോഗകേ സമാന ബതായാ ഹൈ ഇസീപ്രകാര) അബ, ശുഭോപയോഗജന്യ ഫലവാലാ ജോ പുണ്യ ഹൈ ഉസേ വിശേഷതഃ ദൂഷണ ദേനേകേ ലിയേ (അര്ഥാത് ഉസമേം ദോഷ ദിഖാനേകേ ലിയേ) ഉസ പുണ്യകോ (-ഉസകേ അസ്തിത്വകോ) സ്വീകാര കരകേ ഉസകീ (പുണ്യകീ) ബാതകാ ഖംഡന കരതേ ഹൈം : —

ചക്രീ അനേ ദേവേംദ്ര ശുഭ -ഉപയോഗമൂലക ഭോഗഥീ പുഷ്ടി കരേ ദേഹാദിനീ, സുഖീ സമ ദീസേ അഭിരത രഹീ. ൭൩.

Page 125 of 513
PDF/HTML Page 158 of 546
single page version

യതോ ഹി ശക്രാശ്ചക്രിണശ്ച സ്വേച്ഛോപഗതൈര്ഭോഗൈഃ ശരീരാദീന് പുഷ്ണന്തസ്തേഷു ദുഷ്ടശോണിത ഇവ ജലൌകസോത്യന്തമാസക്താഃ സുഖിതാ ഇവ പ്രതിഭാസന്തേ, തതഃ ശുഭോപയോഗജന്യാനി ഫലവന്തി പുണ്യാന്യവലോക്യന്തേ ..൭൩.. ജീവാണം വ്യവഹാരേണ വിശേഷേപി നിശ്ചയേന സഃ പ്രസിദ്ധഃ ശുദ്ധോപയോഗാദ്വിലക്ഷണഃ ശുഭാശുഭോപയോഗഃ കഥം ഭിന്നത്വം ലഭതേ, ന കഥമപീതി ഭാവഃ ..൭൨.. ഏവം സ്വതന്ത്രഗാഥാചതുഷ്ടയേന പ്രഥമസ്ഥലം ഗതമ് . അഥ പുണ്യാനി ദേവേന്ദ്രചക്രവര്ത്യാദിപദം പ്രയച്ഛന്തി ഇതി പൂര്വം പ്രശംസാം കരോതി . കിമര്ഥമ് . തത്ഫലാധാരേണാഗ്രേ തൃഷ്ണോത്പത്തിരൂപദുഃഖദര്ശനാര്ഥം . കുലിസാഉഹചക്കധരാ ദേവേന്ദ്രാശ്ചക്രവര്തിനശ്ച കര്താരഃ . സുഹോവഓഗപ്പഗേഹിം ഭോഗേഹിം ശുഭോപയോഗജന്യഭോഗൈഃ കൃത്വാ ദേഹാദീണം വിദ്ധിം കരേംതി വികുര്വണാരൂപേണ ദേഹപരിവാരാദീനാം വൃദ്ധിം കുര്വന്തി . കഥംഭൂതാഃ സന്തഃ . സുഹിദാ ഇവാഭിരദാ സുഖിതാ ഇവാഭിരതാ ആസക്താ ഇതി . അയമത്രാര്ഥഃ — യത്പരമാതിശയ- തൃപ്തിസമുത്പാദകം വിഷയതൃഷ്ണാവിച്ഛിത്തികാരകം ച സ്വാഭാവികസുഖം തദലഭമാനാ ദുഷ്ടശോണിതേ ജലയൂകാ ഇവാസക്താഃ സുഖാഭാസേന ദേഹാദീനാം വൃദ്ധിം കുര്വന്തി . തതോ ജ്ഞായതേ തേഷാം സ്വാഭാവികം സുഖം നാസ്തീതി ..൭൩.. അഥ പുണ്യാനി ജീവസ്യ വിഷയതൃഷ്ണാമുത്പാദയന്തീതി പ്രതിപാദയതി — ജദി സംതി ഹി പുണ്ണാണി യ യദി

അന്വയാര്ഥ : — [കുലിശായുധചക്രധരാഃ ] വജ്രധര ഔര ചക്രധര (-ഇന്ദ്ര ഔര ചക്രവര്തീ) [ശുഭോപയോഗാത്മകൈഃ ഭോഗൈഃ ] ശുഭോപയോഗമൂലക (പുണ്യോംകേ ഫലരൂപ) ഭോഗോംകേ ദ്വാരാ [ദേഹാദീനാം ] ദേഹാദികീ [വൃദ്ധിം കുര്വന്തി ] പുഷ്ടി കരതേ ഹൈം ഔര [അഭിരതാഃ ] (ഇസപ്രകാര) ഭോഗോംമേം രത വര്തതേ ഹുഏ [സുഖിതാഃ ഇവ ] സുഖീ ജൈസേ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം . (ഇസലിയേ പുണ്യ വിദ്യമാന അവശ്യ ഹൈ) ..൭൩..

ടീകാ : — ശക്രേന്ദ്ര ഔര ചക്രവര്തീ അപനീ ഇച്ഛാനുസാര പ്രാപ്ത ഭോഗോംകേ ദ്വാരാ ശരീരാദികോ പുഷ്ട കരതേ ഹുഏ — ജൈസേ ഗോംച (ജോംക) ദൂഷിത രക്തമേം അത്യന്ത ആസക്ത വര്തതീ ഹുഈ സുഖീ ജൈസീ ഭാസിത ഹോതീ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര — ഉന ഭോഗോംമേം അത്യന്ത ആസക്ത വര്തതേ ഹുഏ സുഖീ ജൈസേ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം; ഇസലിയേ ശുഭോപയോഗജന്യ ഫലവാലേ പുണ്യ ദിഖാഈ ദേതേ ഹൈം (അര്ഥാത് ശുഭോപയോഗജന്യ ഫലവാലേ പുണ്യോംകാ അസ്തിത്വ ദിഖാഈ ദേതാ ഹൈ) .

ഭാവാര്ഥ : — ജോ ഭോഗോംമേം ആസക്ത വര്തതേ ഹുഏ ഇന്ദ്ര ഇത്യാദി ഗോംച (ജോംക)കീ ഭാ തി സുഖീ ജൈസേ മാലൂമ ഹോതേ ഹൈം, വേ ഭോഗ പുണ്യകേ ഫല ഹൈം; ഇസലിയേ പുണ്യകാ അസ്തിത്വ അവശ്യ ഹൈ . (ഇസപ്രകാര ഇസ ഗാഥാമേം പുണ്യകീ വിദ്യമാനതാ സ്വീകാര കരകേ ആഗേകീ ഗാഥാഓംമേം പുണ്യകോ ദുഃഖകാ കാരണരൂപ ബതായേംഗേ) ..൭൩..

Page 126 of 513
PDF/HTML Page 159 of 546
single page version

യദി നാമൈവം ശുഭോപയോഗപരിണാമകൃതസമുത്പത്തീന്യനേകപ്രകാരാണി പുണ്യാനി വിദ്യന്ത ഇത്യ- ഭ്യുപഗമ്യതേ, തദാ താനി സുധാശനാനപ്യവധിം കൃത്വാ സമസ്തസംസാരിണാം വിഷയതൃഷ്ണാമവശ്യമേവ സമുത്പാദയന്തി . ന ഖലു തൃഷ്ണാമന്തരേണ ദുഷ്ടശോണിത ഇവ ജലൂകാനാം സമസ്തസംസാരിണാം വിഷയേഷു പ്രവൃത്തിരവലോക്യതേ . അവലോക്യതേ ച സാ . തതോസ്തു പുണ്യാനാം തൃഷ്ണായതനത്വമബാധിതമേവ ..൭൪.. ചേന്നിശ്ചയേന പുണ്യപാപരഹിതപരമാത്മനോ വിപരീതാനി പുണ്യാനി സന്തി . പുനരപി കിംവിശിഷ്ടാനി . പരിണാമസമുബ്ഭവാണി നിര്വികാരസ്വസംവിത്തിവിലക്ഷണശുഭപരിണാമസമുദ്ഭവാനി വിവിഹാണി സ്വകീയാനന്തഭേദേന ബഹുവിധാനി . തദാ താനി കിം കുര്വന്തി . ജണയംതി വിസയതണ്ഹം ജനയന്തി . കാമ് . വിഷയതൃഷ്ണാമ് . കേഷാമ് .

അബ, ഇസപ്രകാര സ്വീകാര കിയേ ഗയേ പുണ്യ ദുഃഖകേ ബീജകേ കാരണ ഹൈം, (അര്ഥാത് തൃഷ്ണാകേ കാരണ ഹൈം ) ഇസപ്രകാര ന്യായസേ പ്രഗട കരതേ ഹൈം : —

അന്വയാര്ഥ : — [യദി ഹി ] (പൂര്വോക്ത പ്രകാരസേ) യദി [പരിണാമസമുദ്ഭവാനീ ] (ശുഭോപയോഗരൂപ) പരിണാമസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ [വിവിധാനി പുണ്യാനി ച ] വിവിധ പുണ്യ [സംതി ] വിദ്യമാന ഹൈം, [ദേവതാന്താനാം ജീവാനാം ] തോ വേ ദേവോം തകകേ ജീവോംകോ [വിഷയതൃഷ്ണാം ] വിഷയതൃഷ്ണാ [ജനയന്തി ] ഉത്പന്ന കരതേ ഹൈം ..൭൪..

ടീകാ : — യദി ഇസപ്രകാര ശുഭോപയോഗപരിണാമസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ അനേക പ്രകാരകേ പുണ്യ വിദ്യമാന ഹൈം ഐസാ സ്വീകാര കിയാ ഹൈ, തോ വേ (-പുണ്യ) ദേവോം തകകേ സമസ്ത സംസാരിയോംകോ വിഷയതൃഷ്ണാ അവശ്യമേവ ഉത്പന്ന കരതേ ഹൈം (ഐസാ ഭീ സ്വീകാര കരനാ പഡതാ ഹൈ) വാസ്തവമേം തൃഷ്ണാകേ ബിനാ; ജൈസേ ജോംക (ഗോംച)കോ ദൂഷിത രക്തമേം ഉസീപ്രകാര സമസ്ത സംസാരിയോംകോ വിഷയോംമേം പ്രവൃത്തി ദിഖാഈ ന ദേ; കിന്തു വഹ തോ ദിഖാഈ ദേതീ ഹൈ . ഇസലിയേ പുണ്യോംകീ തൃഷ്ണായതനതാ അബാധിത ഹീ ഹൈ (അര്ഥാത് പുണ്യ തൃഷ്ണാകേ ഘര ഹൈം, ഐസാ അവിരോധരൂപസേ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ) .

പരിണാമജന്യ അനേകവിധ ജോ പുണ്യനും അസ്തിത്വ ഛേ, തോ പുണ്യ ഏ ദേവാന്ത ജീവനേ വിഷയതൃഷ്ണോദ്ഭവ കരേ. ൭൪.

Page 127 of 513
PDF/HTML Page 160 of 546
single page version

അഥ തേ പുനസ്ത്രിദശാവസാനാഃ കൃത്സ്നസംസാരിണഃ സമുദീര്ണതൃഷ്ണാഃ പുണ്യനിര്വര്തിതാഭിരപി ജീവാണം ദേവദംതാണം ദൃഷ്ടശ്രുതാനുഭൂതഭോഗാകാങ്ക്ഷാരൂപനിദാനബന്ധപ്രഭൃതിനാനാമനോരഥഹയരൂപവികല്പജാലരഹിത- പരമസമാധിസമുത്പന്നസുഖാമൃതരൂപാം സര്വാത്മപ്രദേശേഷു പരമാഹ്ലാദോത്പത്തിഭൂതാമേകാകാരപരമസമരസീഭാവരൂപാം വിഷയാകാങ്ക്ഷാഗ്നിജനിതപരമദാഹവിനാശികാം സ്വരൂപതൃപ്തിമലഭമാനാനാം ദേവേന്ദ്രപ്രഭൃതിബഹിര്മുഖസംസാരി- ജീവാനാമിതി . ഇദമത്ര താത്പര്യമ് – യദി തഥാവിധാ വിഷയതൃഷ്ണാ നാസ്തി തര്ഹി ദുഷ്ടശോണിതേ ജലയൂകാ ഇവ കഥം തേ വിഷയേഷു പ്രവൃത്തിം കുര്വന്തി . കുര്വന്തി ചേത് പുണ്യാനി തൃഷ്ണോത്പാദകത്വേന ദുഃഖകാരണാനി ഇതി ജ്ഞായന്തേ ..൭൪.. അഥ പുണ്യാനി ദുഃഖകാരണാനീതി പൂര്വോക്തമേവാര്ഥം വിശേഷേണ സമര്ഥയതി — തേ പുണ ഉദിണ്ണതണ്ഹാ സഹജശുദ്ധാത്മ- തൃപ്തേരഭാവാത്തേ നിഖിലസംസാരിജീവാഃ പുനരുദീര്ണതൃഷ്ണാഃ സന്തഃ ദുഹിദാ തണ്ഹാഹിം സ്വസംവിത്തിസമുത്പന്നപാരമാര്ഥിക- സുഖാഭാവാത്പൂര്വോക്തതൃഷ്ണാഭിര്ദുഃഖിതാഃ സന്തഃ . കിം കുര്വന്തി . വിസയസോക്ഖാണി ഇച്ഛംതി നിര്വിഷയപരമാത്മ-

ഭാവാര്ഥ : — ജൈസാ കി ൭൩ വീം ഗാഥാമേം കഹാ ഗയാ ഹൈ ഉസപ്രകാര അനേക തരഹകേ പുണ്യ വിദ്യമാന ഹൈം, സോ ഭലേ രഹേം . വേ സുഖകേ സാധന നഹീം കിന്തു ദുഃഖകേ ബീജരൂപ തൃഷ്ണാകേ ഹീ സാധന ഹൈം ..൭൪..

അബ, പുണ്യമേം ദുഃഖകേ ബീജകീ വിജയ ഘോഷിത കരതേ ഹൈം . (അര്ഥാത് പുണ്യമേം തൃഷ്ണാബീജ ദുഃഖവൃക്ഷരൂപസേ വൃദ്ധികോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ — ഫൈ ലതാ ഹൈ ഐസാ ഘോഷിത കരതേ ഹൈം) : —

അന്വയാര്ഥ : — [പുനഃ ] ഔര, [ഉദീര്ണതൃഷ്ണാഃ തേ ] ജിനകീ തൃഷ്ണാ ഉദിത ഹൈ ഐസേ വേ ജീവ [തൃഷ്ണാഭിഃ ദുഃഖിതാഃ ] തൃഷ്ണാഓംകേ ദ്വാരാ ദുഃഖീ ഹോതേ ഹുഏ, [ആമരണം ] മരണപര്യംത [വിഷയ സൌഖ്യാനി ഇച്ഛന്തി ] വിഷയസുഖോംകോ ചാഹതേ ഹൈം [ച ] ഔര [ദുഃഖസന്തപ്താഃ ] ദുഃഖോംസേ സംതപ്ത ഹോതേ ഹുഏ (-ദുഃഖദാഹകോ സഹന ന കരതേ ഹുഏ) [അനുഭവംതി ] ഉന്ഹേം ഭോഗതേ ഹൈം ..൭൫..

തേ ഉദിതതൃഷ്ണ ജീവോ, ദുഃഖിത തൃഷ്ണാഥീ, വിഷയിക സുഖനേ ഇച്ഛേ അനേ ആമരണ ദുഃഖസംതപ്ത തേനേ ഭോഗവേ. ൭൫.