Page 128 of 513
PDF/HTML Page 161 of 546
single page version
ഭിലഷന്തി
ഭിലഷന്തസ്താനേവാനുഭവന്തശ്ചാപ്രലയാത
രക്ത കോ ചാഹതീ ഹൈ ഔര ഉസീകോ ഭോഗതീ ഹുഈ മരണപര്യന്ത ക്ലേശകോ പാതീ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര യഹ
പുണ്യശാലീ ജീവ ഭീ, പാപശാലീ ജീവോംകീ ഭാ തി, തൃഷ്ണാ ജിസകാ ബീജ ഹൈ ഐസേ വിജയ പ്രാപ്ത
ദുഃഖാംകുരോംകേ ദ്വാരാ ക്രമശഃ ആക്രാംത ഹോനേസേ, വിഷയോംകോ ചാഹതേ ഹുഏ ഔര ഉന്ഹീംകോ ഭോഗതേ ഹുഏ
വിനാശപര്യംത (-മരണപര്യന്ത) ക്ലേശ പാതേ ഹൈം
വിഷയതൃഷ്ണാ വ്യക്ത യാ അവ്യക്തരൂപസേ അവശ്യ വര്തതീ ഹൈ
വിഷയോംമേം പ്രവൃത്ത ഹോതേ ഹൈം
Page 129 of 513
PDF/HTML Page 162 of 546
single page version
സംവിത്തിപരാങ്മുഖാ ജീവാ അപി മൃഗതൃഷ്ണാഭ്യോമ്ഭാംസീവ വിഷയാനഭിലഷന്തസ്തഥൈവാനുഭവന്തശ്ചാമരണം
ദുഃഖിതാ ഭവന്തി
വ്യാബാധമ്
[ബംധകാരണം ] ബംധകാ കാരണ [വിഷമം ] ഔര വിഷമ ഹൈ; [തഥാ ] ഇസപ്രകാര [ദുഃഖമ് ഏവ ] വഹ
ദുഃഖ ഹീ ഹൈ
ജേ ഇന്ദ്രിയോഥീ ലബ്ധ തേ സുഖ ഏ രീതേ ദുഃഖ ജ ഖരേ. ൭൬.
Page 130 of 513
PDF/HTML Page 163 of 546
single page version
പഭോഗമാര്ഗാനുലഗ്നരാഗാദിദോഷസേനാനുസാരസംഗച്ഛമാനഘനകര്മപാംസുപടലത്വാദുദര്കദുഃസഹതയാ, വിഷമം
ഹി സദഭിവൃദ്ധിപരിഹാണിപരിണതത്വാദത്യന്തവിസംഷ്ഠുലതയാ ച ദുഃഖമേവ ഭവതി
(-തൃഷ്ണാകീ പ്രഗടതാഓംസേ) യുക്ത ഹോനേസേ അത്യന്ത ആകുല ഹൈ, (൩)‘വിച്ഛിന്ന’ ഹോതാ ഹുആ
അസാതാവേദനീയകാ ഉദയ ജിസേ
ഹുആ വിഷയോപഭോഗകേ മാര്ഗമേം ലഗീ ഹുഈ രാഗാദി ദോഷോംകീ സേനാകേ അനുസാര കര്മരജകേ
Page 131 of 513
PDF/HTML Page 164 of 546
single page version
വഹ മോഹാച്ഛാദിത ഹോതാ ഹുആ [ഘോര അപാരം സംസാരം ] ഘോര അപാര സംസാരമേം [ഹിണ്ഡതി ] പരിഭ്രമണ
കരതാ ഹൈ
Page 132 of 513
PDF/HTML Page 165 of 546
single page version
രാഗമവലമ്ബതേ സ ഖലൂപരക്തചിത്തഭിത്തിതയാ തിരസ്കൃതശുദ്ധോപയോഗശക്തിരാസംസാരം ശാരീരം ദുഃഖ-
മേവാനുഭവതി
വിപരീതദര്ശനചാരിത്രമോഹപ്രച്ഛാദിതഃ സുവര്ണലോഹനിഗഡദ്വയസമാനപുണ്യപാപദ്വയബദ്ധഃ സന് സംസാരരഹിതശുദ്ധാത്മനോ
വിപരീതം സംസാരം ഭ്രമതീത്യര്ഥഃ
നിര്ഭരമയരൂപസേ (-ഗാഢരൂപസേ) അവലമ്ബിത ഹൈ, വഹ ജീവ വാസ്തവമേം ചിത്തഭൂമികേ ഉപരക്ത ഹോനേസേ
(-ചിത്തകീ ഭൂമി കര്മോപാധികേ നിമിത്തസേ രംഗീ ഹുഈ
ഹൈ തബതക അര്ഥാത് സദാകേ ലിയേ) ശാരീരിക ദുഃഖകാ ഹീ അനുഭവ കരതാ ഹൈ
നഹീം ആതാ
ശുദ്ധോപയോഗമേം നിവാസ കരതാ ഹൈ (-ഉസേ അംഗീകാര കരതാ ഹൈ ) :
ശുദ്ധോപയോഗീ ജീവ തേ ക്ഷയ ദേഹഗത ദുഃഖനോ കരേ
Page 133 of 513
PDF/HTML Page 166 of 546
single page version
പരിവര്ജയതി സ കിലൈകാന്തേനോപയോഗവിശുദ്ധതയാ പരിത്യക്തപരദ്രവ്യാലമ്ബനോഗ്നിരിവായഃപിണ്ഡാ-
ദനനുഷ്ഠിതായഃസാരഃ പ്രചണ്ഡഘനഘാതസ്ഥാനീയം ശാരീരം ദുഃഖം ക്ഷപയതി
നിജശുദ്ധാത്മദ്രവ്യാദന്യേഷു ശുഭാശുഭസര്വദ്രവ്യേഷു രാഗം ദ്വേഷം വാ ന ഗച്ഛതി
ഘനഘാതപരംപരാസ്ഥാനീയദേഹരഹിതോ ഭൂത്വാ ശാരീരം ദുഃഖം ക്ഷപയതീത്യഭിപ്രായഃ
[ഉപയോഗവിശുദ്ധഃ ] ഉപയോഗവിശുദ്ധഃ ഹോതാ ഹുആ [ദേഹോദ്ഭവം ദുഃഖം ] ദോഹോത്പന്ന ദുഃഖകാ [ക്ഷപയതി ]
ക്ഷയ കരതാ ഹൈ
പര്യായോം സഹിത സമസ്ത ദ്രവ്യോംകേ പ്രതി രാഗ ഔര ദ്വേഷകോ നിരവശേഷരൂപസേ ഛോഡതാ ഹൈ, വഹ ജീവ,
ഏകാന്തസേ ഉപയോഗവിശുദ്ധ (-സര്വഥാ ശുദ്ധോപയോഗീ) ഹോനേസേ ജിസനേ പരദ്രവ്യകാ ആലമ്ബന ഛോഡ ദിയാ
ഹൈ ഐസാ വര്തതാ ഹുആ
ഹോതേ, ഉസീപ്രകാര പരദ്രവ്യകാ ആലമ്ബന ന കരനേവാലേ ആത്മാകോ ശാരീരിക ദുഃഖകാ വേദന നഹീം
ഹോതാ
Page 134 of 513
PDF/HTML Page 167 of 546
single page version
ജഹാതി ] നഹീം ഛോഡതാ, തോ [സഃ ] വഹ [ശുദ്ധം ആത്മകം ] ശുദ്ധ ആത്മാകോ [ ന ലഭതേ ] പ്രാപ്ത നഹീം
ഹോതാ
ജോ നവ തജേ മോഹാദിനേ തോ നവ ലഹേ ശുദ്ധാത്മനേ
Page 135 of 513
PDF/HTML Page 168 of 546
single page version
മോഹിതാന്തരങ്ഗഃ സന് നിര്വികല്പസമാധിലക്ഷണപൂര്വോക്തസാമായികചാരിത്രാഭാവേ സതി നിര്മോഹശുദ്ധാത്മതത്ത്വപ്രതി-
പക്ഷഭൂതാന് മോഹാദീന്ന ത്യജതി യദി ചേത്തര്ഹി ജിനസിദ്ധസദൃശം നിജശുദ്ധാത്മാനം ന ലഭത ഇതി സൂത്രാര്ഥഃ
സകതാ) ഇസലിയേ മൈംനേ മോഹകീ സേനാ പര വിജയ പ്രാപ്ത കരനേകോ കമര കസീ ഹൈ
[ജാനാതി ] ജാനതാ ഹൈ ഔര [തസ്യ മോഹഃ ] ഉസകാ മോഹ [ഖലു ] അവശ്യ [ലയം യാതി ] ലയകോ
പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ
തേ ജീവ ജാണേ ആത്മനേ, തസു മോഹ പാമേ ലയ ഖരേ. ൮൦
Page 136 of 513
PDF/HTML Page 169 of 546
single page version
ഉത്പന്നസ്തപഃസംയമപ്രസിദ്ധഃ,
തത്പദാഭിലാഷിഭിരമരാസുരേന്ദ്രൈര്മഹിതഃ പൂജിതോമരാസുരേന്ദ്രമഹിതഃ,
യതിവരവൃഷഭസ്തം യതിവരവൃഷഭം,
സ്വരൂപ, അന്തിമ താവകോ പ്രാപ്ത സോനേകേ സ്വരൂപകീ ഭാ തി, പരിസ്പഷ്ട (-സര്വപ്രകാരസേ സ്പഷ്ട) ഹൈ,
ഇസലിയേ ഉസകാ ജ്ഞാന ഹോനേപര സര്വ ആത്മാകാ ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ
(-ദ്രവ്യഗുണപര്യായമയ നിജ ആത്മാകോ) അപനേ മനസേ ജാന ലേതാ ഹൈ
Page 137 of 513
PDF/HTML Page 170 of 546
single page version
മാത്രാവധൃതകാലപരിമാണതയാ പരസ്പരപരാവൃത്താ അന്വയവ്യതിരേകാസ്തേ പര്യായാശ്ചിദ്വിവര്തനഗ്രന്ഥയ ഇതി
യാവത
ഏവ ചൈതന്യമന്തര്ഹിതം വിധായ കേവലം പ്രാലമ്ബമിവ കേവലമാത്മാനം പരിച്ഛിന്ദതസ്ത-
ഷഡ്വൃദ്ധിഹാനിരൂപേണ പ്രതിക്ഷണം പ്രവര്തമാനാ അര്ഥപര്യായാഃ, ഏവംലക്ഷണഗുണപര്യായാധാരഭൂതമമൂര്തമസംഖ്യാതപ്രദേശം
ചിദ്വിവര്തോംകാ ചേതനമേം ഹീ സംക്ഷേപണ [-അംതര്ഗത ] കരകേ, തഥാ
ഹാരകോ ഹീ ജാനതാ ഹൈ
Page 138 of 513
PDF/HTML Page 171 of 546
single page version
മണേരിവാകമ്പപ്രവൃത്തനിര്മലാലോകസ്യാവശ്യമേവ നിരാശ്രയതയാ മോഹതമഃ പ്രലീയതേ
സംവേദനജ്ഞാനേന തഥൈവാഗമഭാഷയാധഃപ്രവൃത്തികരണാപൂര്വകരണാനിവൃത്തികരണസംജ്ഞദര്ശനമോഹക്ഷപണസമര്ഥപരിണാമ-
വിശേഷബലേന പശ്ചാദാത്മനി യോജയതി
ദര്ശനമോഹാന്ധകാരഃ പ്രലീയതേ
ഇസലിയേ നിഷ്ക്രിയ ചിന്മാത്ര ഭാവകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ; ഔര ഇസപ്രകാര മണികീ ഭാ തി ജിസകാ നിര്മല
പ്രകാശ അകമ്പരൂപസേ പ്രവര്തമാന ഹൈ ഐസേ ഉസ (ചിന്മാത്ര ഭാവകോ പ്രാപ്ത) ജീവകേ മോഹാന്ധകാര
നിരാശ്രയതാകേ കാരണ അവശ്യമേവ പ്രലയകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ
പര്യായ രൂപസേ ഉസ (അരഹംത ഭഗവാനകേ) സ്വരൂപകോ മനകേ ദ്വാരാ പ്രഥമ സമഝ ലേ തോ ‘‘യഹ
ജോ ആത്മാ, ആത്മാകാ ഏകരൂപ (-കഥംചിത് സദൃശ) ത്രൈകാലിക പ്രവാഹ ഹൈ സോ ദ്രവ്യ ഹൈ, ഉസകാ
ജോ ഏകരൂപ രഹനേവാലാ ചൈതന്യരൂപ വിശേഷണ ഹൈ സോ ഗുണ ഹൈ ഔര ഉസ പ്രവാഹമേം ജോ ക്ഷണവര്തീ
വ്യതിരേക ഹൈം സോ പര്യായേം ഹൈം’’ ഇസപ്രകാര അപനാ ആത്മാ ഭീ ദ്രവ്യ -ഗുണ -പര്യായരൂപസേ മനകേ ദ്വാരാ
ജ്ഞാനമേം ആതാ ഹൈ
പര പരിണാമീ -പരിണാമ -പരിണതികേ ഭേദകാ വികല്പ നഷ്ട ഹോ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജീവ നിഷ്ക്രിയ
ചിന്മാത്ര ഭാവകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ, ഔര ഉസസേ ദര്ശനമോഹ നിരാശ്രയ ഹോതാ ഹുആ നഷ്ട ഹോ ജാതാ ഹൈ
Page 139 of 513
PDF/HTML Page 172 of 546
single page version
[ജീവഃ ] ജീവ [യദി ] യദി [രാഗദ്വേഷൌ ] രാഗദ്വേഷകോ [ജഹാതി ] ഛോഡതാ ഹൈ, [സഃ ] തോ വഹ [ശുദ്ധം
ആത്മാനം ] ശുദ്ധ ആത്മാകോ [ ലഭതേ ] പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ
നിര്മൂല കരതാ ഹൈ, തോ ശുദ്ധ ആത്മാകാ അനുഭവ കരതാ ഹൈ
ജോ രാഗദ്വേഷ പരിഹരേ തോ പാമതോ ശുദ്ധാത്മനേ. ൮൧
Page 140 of 513
PDF/HTML Page 173 of 546
single page version
സോ അപ്പാണം ലഹദി സുദ്ധം’ ഇതി ഭണിതമ്, ഉഭയത്ര മോക്ഷോസ്തി
കാരണേന ശുഭാശുഭമൂഢത്വനിരാസാര്ഥം ജ്ഞാനകണ്ഡികാ ഭണ്യതേ
ഛോഡതാ ഹൈ, പുനഃ -പുനഃ രാഗദ്വേഷഭാവമേം പരിണമിത നഹീം ഹോതാ, വഹീ അഭേദരത്നത്രയപരിണത ജീവ ശുദ്ധ-
ബുദ്ധ -ഏകസ്വഭാവ ആത്മാകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ
ചാഹിയേ
ഉപദേശ പണ ഏമ ജ കരീ, നിര്വൃത ഥയാ; നമും തേമനേ. ൮൨
Page 141 of 513
PDF/HTML Page 174 of 546
single page version
പരേഷാമപ്യായത്യാമിദാനീംത്വേ വാ മുമുക്ഷൂണാം തഥൈവ തദുപദിശ്യ, നിഃശ്രേയസമധ്യാശ്രിതാഃ
തേഭ്യ’ ഇത്യനേന പദേന നമസ്കാരം കുര്വന്തീത്യഭിപ്രായഃ
നമസ്കാര ഹോ
ക്ഷയ സ്വയം അനുഭവ കരകേ (തഥാ)
(മോക്ഷ)കോ പ്രാപ്ത ഹുഏ ഹൈം; ഇസലിയേ നിര്വാണകാ അന്യ (കോഈ) മാര്ഗ നഹീം ഹൈ ഐസാ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ
ഹോനാ ഹീ ഏക മാത്ര മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ; ത്രികാലമേം ഭീ കോഈ ദൂസരാ മോക്ഷകാ മാര്ഗ നഹീം ഹൈ
Page 142 of 513
PDF/HTML Page 175 of 546
single page version
ജ്ഞാനപ്രധാനാഃ
പൂജാസക്കാരരിഹാ ദ്രവ്യഭാവലക്ഷണപൂജാ ഗുണപ്രശംസാ സത്കാരസ്തയോരര്ഹാ യോഗ്യാ ഭവന്തി
ഹൈ
അവച്ഛന്നഃ ] ഉസസേ ആച്ഛാദിത വര്തതാ ഹുആ ജീവ [ രാഗം വാ ദ്വേഷം വാ പ്രാപ്യ ] രാഗ അഥവാ ദ്വേഷകോ
പ്രാപ്ത കരകേ [ക്ഷുഭ്യതി ] ക്ഷുബ്ധ ഹോതാ ഹൈ
തേ മോഹഥീ ആച്ഛന്ന രാഗീ -ദ്വേഷീ ഥഈ ക്ഷോഭിത ബനേ. ൮൩
Page 143 of 513
PDF/HTML Page 176 of 546
single page version
മേവാഹരഹരുപാദദാനോ, ദഗ്ധേന്ദ്രിയാണാം രുചിവശേനാദ്വൈതേപി പ്രവര്തിതദ്വൈതോ, രുചിതാരുചിതേഷു വിഷയേഷു
രാഗദ്വേഷാവുപശ്ലിഷ്യ, പ്രചുരതരാമ്ഭോഭാരരയാഹതഃ സേതുബന്ധ ഇവ ദ്വേധാ വിദാര്യമാണോ നിതരാം
ക്ഷോഭമുപൈതി
ലക്ഷണസിദ്ധത്വാദിപര്യായേഷു ച യഥാസംഭവം പൂര്വോപവര്ണിതേഷു വക്ഷ്യമാണേഷു ച
ഇത്ഥംഭൂതോ ഭാവോ ജീവസ്യ ദര്ശനമോഹ ഇതി ഭവതി
സ്വഗുണരൂപസേ, ഔര പര -പര്യായോംകോ സ്വപര്യായരൂപ സമഝകര -അംഗീകാര കരകേ, അതി രൂഢ
ഹോതാ ഹുആ അത്യന്ത ക്ഷോഭകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ
Page 144 of 513
PDF/HTML Page 177 of 546
single page version
സിന്ധുരസ്യേവ, ഭവതി നാമ നാനാവിധോ ബന്ധഃ
ഹൈ; [തസ്മാത് ] ഇസലിയേ [തേ ] വേ (മോഹ -രാഗ -ദ്വേഷ) [സംക്ഷപയിതവ്യാഃ ] സമ്പൂര്ണതയാ ക്ഷയ കരനേ
യോഗ്യ ഹൈം
ഹാഥീകോ ദേഖകര, ഉത്തേജിത ഹോകര (ഉസകീ ഓര) ദൌഡതേ ഹുഏ ഹാഥീകീ ഭാ തി
ഭാവികസുഖവിപരീതസ്യ നാരകാദിദുഃഖസ്യ കാരണഭൂതോ വിവിധബന്ധോ ജായതേ
വിധവിധ ഥായേ ബംധ, തേഥീ സര്വ തേ ക്ഷയയോഗ്യ ഛേ
Page 145 of 513
PDF/HTML Page 178 of 546
single page version
ഇസപ്രകാര പകഡാ ജാതാ ഹൈ
ഹോകര ലഡനേകേ ലിയേ ദൌഡതാ ഹൈ ഔര ഇസപ്രകാര വഹ പകഡനേവാലോംകേ ജാലമേം ഫ സ ജാതാ ഹൈ
പ്രകാരകേ ബന്ധനകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ മോക്ഷാര്ഥീകോ മോഹ -രാഗ -ദ്വേഷകാ ഭലീഭാ തി -സമ്പൂര്ണതയാ
മൂലസേ ഹീ ക്ഷയ കര ദേനാ ചാഹിയേ
കരുണാഭാവഃ ] തിര്യംച -മനുഷ്യോംകേ പ്രതി കരുണാഭാവ, [വിഷയേഷു പ്രസംഗഃ ച ] തഥാ വിഷയോംകീ സംഗതി
(ഇഷ്ട വിഷയോംമേം പ്രീതി ഔര അനിഷ്ട വിഷയോംമേം അപ്രീതി)
മോഹാ സമ്യക് ക്ഷപയിതവ്യാ ഇതി താത്പര്യമ്
വിഷയോ തണോ വളീ സംഗ,
Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546
single page version
ത്രിഭൂമികോപി മോഹോ നിഹന്തവ്യഃ
ഔര അനിഷ്ട വിഷയോംകീ അപ്രീതിസേ ദ്വേഷകോ (ജാനകര)
ഹൈ
ഹൈം, ഇഷ്ട വിഷയോംമേം പ്രീതി രാഗകാ ചിഹ്ന ഹൈ ഔര അനിഷ്ട വിഷയോംമേം അപ്രീതി ദ്വേഷകാ ചിഹ്ന ഹൈ
തസു മോഹ പാമേ നാശ നിശ്ചയ; ശാസ്ത്ര സമധ്യയനീയ ഛേ. ൮൬
Page 147 of 513
PDF/HTML Page 180 of 546
single page version
ശക്തിസംപദഃ സഹൃദയഹൃദയാനംദോദ്ഭേദദായിനാ പ്രത്യക്ഷേണാന്യേന വാ തദവിരോധിനാ പ്രമാണജാതേന
ഇസ (നിമ്നലിഖിത) ഉപായാന്തരകീ അപേക്ഷാ രഖതാ ഹൈ
സംസ്കാരസേ വിശിഷ്ട
നിഹന്തവ്യാ ഇതി സൂത്രാര്ഥഃ